نام پژوهشگر: سید هاشم موسوی

افسانه سیاه گالش و بررسی آن با توجه به نظریه ی کارکردگرایی مالینوسکی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1389
  سمن کاشانی   علی تسلیمی

چکیده افسانه ی سیاه گالش و بررسی آن باتوجه به نظریه کارکردگرایی مالینوسکی سیده سمن کاشانی افسانه ها به عنوان یکی از مظاهر فرهنگ عامیانه ، منبع پر ارزشی هستند برای شناخت خصوصیات مختلف فکری،اجتماعی،اقتصادی ،مردم شناسی و فرهنگی کسانی که در میان آنها رشد یافته و نمود پیدا کرده اند. افسانه سیا ه گالش یکی از همین افسانه ها ست و زادگاه آن در شمال کشور ،و در میان کسانی است که فعالیت اقتصادیشان بر پایه دامداری و دامپروری شکل گرفته و از این راه روزگار خود راسپری می کنند سیاه گالش دارای روایت های متعددی است و به دنبال خود باعث شکل بخشیدن به باورهای زیادی در میان مردمان شده است.با توجه به این روایت ها و باورهای ایجاد شده پیرامون آن می توان خویشکاری ها و ویژگی های این شخصیت افسانه ای را بررسی کرد. نکته جالب توجه درباره این افسانه نزدیک بودن آن به روایت اسطوره ای ست تا بدانجا که می توان آنرا بازمانده ای از ایزدان باستانی ایران دانست. اما برای شناختن و شناساندن هر چه بیشتر ارزش افسانه باید به لایه های زیرین افسانه ها راه برد. در پژوهش پیشرو از نظریه کارکردگرایی مالینوسکی ،یکی از مردم شناسان بنام در این زمینه بهره گرفته شده است.به این ترتیب حقایق بسیار جالبی درباره این افسانه آشکار می شود که بی شک درباره ی سایر افسانه های کشورمان نیز به همین شکل خواهد بود.

الگوی تغذیه و هویت اجتماعی (مطالعه ی تجربی فرهنگ مصرف فست فوودها در شهر رشت)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی 1390
  علی تصدی کاری   حسن چاوشیان

پژوهش حاضربه دنبال توصیف چگونگی مصرف فست فوودها و رابطه ی آن با شاخص های هویت اجتماعی در میان افراد 16 تا 60 سال و به بالا در شهر رشــت می باشد. در این تحقیق که با خطوط اصلی نظریات «جورج ریتزر»، «آنتونی گیدنز» و «پـی یـر بـوردیـو» انجام شده است، به دنبال پاسخ به این سئوال اساسی بودیم، که آیا گروه های اجتماعی مختلف در شهر رشــت (جامعه ی آماری)، به الگوی تغذیه ی غیر بومی اختصاصا ً به فست فوودها علاقه نشان می دهند یا خیر؟ این پژوهش اکتشافی به صورت «کمی» و با استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام شده است. جمعیت نمونه 400 نفر از جامعه ی آماری خانوارهای اهل و ساکن شهر رشــت بوده، نتایج آماری به دست آمده نشان می دهند جمعیت نمونه گرایش بیشتری به الگوهای بومی غذا دارند. اگر چه نگرش به مصرف فست فوودها در دامنه ی بینابینی کثرت عددی دارد، اما مصرف آن در وعده های غذایی جمعیت نمونه حاکی از آن است که این نگرش با ثبات و متقن نبوده و بر این اساس می توان گفت؛ گسست در هویت اجتماعی مردم شهر رشــت مشاهده نمی شود. کلید واژه ها:«فرهنگ مصرف» «هویت اجتماعی» «سبک زندگی» «الگوی تغذیه»

بررسی علل خشونت نسبت به زنان در شهر بندرعباس
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  افسانه دهقان آبکنار   محمد مهدی رحمتی

خشونت علیه زنان درتمامی کشورهای جهان وجودداردو سازمان بهداشت جهانی آن را به عنوان یک اولویت بهداشتی قلمداد میکند پدیده دردناک خشونت علیه زنان که در ابعا دگوناگون جسمانی و روانی در سراسر جهان سلامت جسم وجان وروان زنان را به خطر میاندازد وحقوق انسانی آنان را مورد تجاوز قرار می دهد ،درگسترده ترین نوع خود بروز میکند این تحقیق با هدف بررسی علل خشونت نسبت به زنان در شهر بندر عباس است . در این مقاله ، ابتدا خشونت تعریف و دسته بندی می شود ، سپس با استفاده از تئوری یادگیری خشونت ، نظریه منابع ، ناسازگاری پایگاهی علل خشونت علیه زنان در شهر بندر عباس تحت بررسی و تحلیل قرار گرفت . فرضیه های تحقیق با توجه به انواع خشونت بر حسب مشاهده خشونت ، تجربه خشونت ، تحصیلات زوجین ، درآمد خانواده و تفاوت سنی زوجین مطرح شده است . روش تحقیق در این بررسی کیفی و کمی بوده است . جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان خشونت دیده شهر بندر عباس می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند با حجم66 نفربه عنوان نمونه انتخاب گردید و ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه و مصاحبه است و تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی ( فراوانی ، میانگین ، ... ) استنباطی ، ضریب همبستگی اسپرمن با استفاده از نرم افزار spss صورت گرفت . یافته ها نشان داد بین تحصیلات زوجین ، تفاوت سنی زوجین ، درآمد خانواده ، تجربه خشونت زنان با انواع خشونت رابطه وجود ندارد در حالی که بین تجربه خشونت مردان و خشونت اقتصادی علیه زنان رابطه وجود دارد .

بررسی نقش سرمایه اجتماعی و تاثیر آن در گرایش به مهاجرت خارج از کشور
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  علی صدرا   محمد مهدی رحمتی

سرمایه اجتماعی و گرایش به مهاجرت خارج از کشور مسئله‏ای که کشور ما را مورد تهدید قرار می‏دهد مهاجرت نخبگان به عنوان سرمایه‏های انسانی است. نخبگان به عنوان رکن اساسی توسعه هر کشوری می‏باشند که بدون آنها مسیر توسعه هرگز هموار نخواهد شد.عوامل متعددی بر مهاجرت و گرایش آنها تاثیرگذار است، که در تحقیقات بسیاری بدان اشاره شده است. سرمایه اجتماعی ازجمله عواملی است که می‏تواند در قالب عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت نخبگان بگنجد. از این رو شناخت رابطه سرمایه اجتماعی می‏تواند زمینه را برای حفظ نیروی انسانی کارآمد، در کشور فراهم سازد، و لذا پژوهش حاضر در راستای نیل به این هدف سعی بر مطالعه این رابطه داشته است. روش تحقیق پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش حاضر دربرگیرنده دانشجویان دانشکده فنی و علوم انسانی دانشگاه زنجان، به تعداد 5125 نفر می‏باشد، که از این تعداد 384 نفر براساس فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری تصادفی مطبق انتخاب شده‏اند. بررسی تاثیرات شاخص‏های سرمایه اجتماعی و متغیرهای زمینه‏ای در گرایش به مهاجرت از رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است. که بین سرمایه اجتماعی و گرایش به مهاجرت خارج از کشور رابطه معناداری وجود دارد نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از این است که حدود 27 درصد از تغییرات متغیر گرایش به مهاجرت بواسطه متغیرهای مستقل وارد شده در مدل رگرسیونی، تبیین شده است. متغیر اعتماد اجتماعی بیشترین تاثیر معکوس را در تبیین گرایش به مهاجرت برعهده داشته است. مفاهیم کلیدی: سرمایه اجتماعی، گرایش به مهاجرت، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی

سفال وسفالگری در زندگی روزمره مردم گیلان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان 1390
  اشرف رحمتی چهارده   علی رفیعی جیردهی

سفال گری در گیلان قدمتی به اندازه ی تاریخ این منطقه دارد و عوامل متفاوتی چون فرهنگ، اقتصاد، کشاورزی و ادبیات بر شیوه ی سفال گری تاثیر گذارده اند. سفال گران گیلانی با استفاده از ابزار اولیه و امکانات طبیعی پیرامون خود، بر اساس نوع معیشت شان سفالینه های بسیاری در حوزه های خوراک و مسکن تولید می کرده اند. اما امروزه به دلایل گوناگونی چون ورود فن آورهای نوین و ابزارهای صنعتی جایگزین، نقش کاربردی سفال در دو حوزه ی پیش گفته کم رنگ شده و به تدریج از تعداد سفالگران سنتی در این منطقه کاسته شده است. نکته ی مهم این است که سفال گری در گیلان دارای ویژگی های خاص قومی و محلی است نمادی از هویت ملی منطقه محسوب می شود. هدف از نگارش پایان نامه ی حاضر نیز ثبت و ضبط این ارزش های فرهنگی است. پیکره ی داده های پژوهش به روش میدانی و کتابخانه ای گردآوری شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی چگونگی ساخت و مراحل تولید سفال در گیلان می پردازد. با عنایت به این نکته که سن سفال گران سنتی گیلانی در حال افزایش است و جوانان گیلانی انگیزه ای به یادگیری سفال گری سنتی ندارند ضرورت مطالعه ی این صنعت-هنر احساس می شود. همچنین، شیوه ی ساخت سفال گری سنتی در کنار سفال گری صنعتی در گیلان ادامه دارد. در نتایج به دست آمده عوامل رکود صنعت سفال گری در گیلان شناسایی شده و راه کارهایی جهت احیاء و توسعه ی این صنعت-هنر بومی با توجه نقش آن در ازدیاد درآمد سرانه، بالا بردن سطح اشتغال، توسعه گردشگری و توسعه ی جوامع محلی پیشنهاد شده است.

زن در فرهنگ مردم گیلان، با تکیه بر ضرب المثل های گیلکی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - پژوهشکده گیلان شناسی 1392
  فاطمه محمدی   عباس خایفی

زن به عنوان عضو موثر هر اجتماع، که بخش قابل توجهی از جامعه را تشکیل می دهد، جایگاه درخور تأملی دارد که این جایگاه، متناسب با فرهنگ و پیشینه ی فکری هر جامعه، شکل می یابد. از این رو، مطالعه ی فرهنگ ما را به شناخت دقیق تر و گسترده تر عنصر زن می رساند. پژوهش حاضر با هدف شناخت جایگاه و وضعیت زن در فرهنگ گیلان، به بررسی این عنصر در ضرب المثل های گیلکی پرداخته است. از آن جا که جامعه ی ایرانی در مرحله ی گذار خود از نظام سنتی به مدرن است، لذا شناخت عوامل حاکم بر وضعیت زن، از جمله مردسالاری، ما را در شناخت راهبردهای لازم برای رهایی از قیود سنتی آشنا می سازد. نتایج نشان می دهد که زن گیلانی، علی رغم نقش موثرش در معیشت خانواده، همانند سایر زنان ایرانی، در جامعه ای مردسالاری زندگی می کند و «جنس دوم» تلقی می شود.

مطالعه موردی «حرکت تبلیغ اسلامی» به مثابه جنبش توده وار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم انسانی 1392
  عیسی کرم نژاد   حسن چاوشیان

تحقیق حاضر در پی آنست تا با مطالعه ی موردی حرکت تبلیغ اسلامی معروف به جماعت تبلیغ، تصویری صریح و بدون ابهام از این نهضت و فعالیت هایش ارائه دهد. پژوهش برای شناخت و معرفی نهضت جماعت تبلیغ اسلامی، سعی نموده است اصول روش شناختی را که کاستلز برای شناخت نهضت های اجتماعی معرفی می کند، به کار گیرد. مهم ترین اهدافی را که پژوهش در پی دستیابی به آنهاست به این ترتیب هستند :1)هویت، ایدئولوژی و دشمن نهضت را از زبان خود نهضت نشان می دهد.2)هدف و چشم انداز نهایی نهضت را نشان می دهد.3)نسبت این نهضت را با بینادگرایی دینی مشخص می کند. استراتژی پژوهشی حاکم بر تحقیق که راهبر آن در انتخاب روش گردآوری دادها و تحلیل آنها نیز هست، استراتژی پژوهشی استفهامی است. روش گردآوری داده ها در این تحقیق، روش قوم نگاری است؛ که محقق مدت یازده روز را به صورت شبانه روز با جماعت تبلیغی ها سپری کرده و فعالیت ها و حرف هایی را که به گونه ای مرتبط با پرسش ها و اهداف پژوهشی تحقیق بوده اند را طی این مدت ثبت کرده است.آن چه جماعت تبلیغ را از سایر نهضت های اسلامی معاصر متمایز می سازد هدف آن نیست بلکه روشی است که برای رسیدن به این هدف اتخاذ نموده است. برای تبلیغی ها از آنجا که جامعه چیزی جز اجتماع افراد منفرد نیست پس برای رستگاری مسلمانان و احیای اسلام راستین نیازی به اصلاح ساختاری در جامعه وجود ندارد؛ بلکه اصلاح جامعه با تشویق افراد به در پیش گرفتن الگوی زندگی اسلامی مطابق با سنت پیامبر اسلام حاصل می شود.

بررسی سیر تاریخی تشیع قزوین از آغاز تا تأسیس دولت صفویه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  سید هاشم موسوی   محمدعلی چلونگر

در سال های اخیر مطالعات و پژوهش های گوناگونی درباره شهر قزوین صورت گرفته است که بیشتر این مطالعات در زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران صفویه و معاصر بوده است. اطلاعات ما در مورد تشیع مردم قزوین در دوره قبل از صفویه بسیار اندک است. علی رغم کثرت مطالعات و پژوهش های صورت گرفته پیرامون این شهر، هم چنان ناگفته های بسیاری در مورد این شهر به ویژه در موضوع دگرگونی های فکری و فرهنگی و گرایش مردم این شهر به تشیع با توجه به دارالسنه بودن قزوین وجود دارد. امروزه مذهب قریب به اتفاق مردم قزوین شیعه است. پرداختن به مسأله مذهب و روشن شدن چگونگی گسترش تشیع در قزوین مسأله اصلی این پایان نامه است. با توجه به اینکه شیعیان قزوین در دوره قبل از تأسیس دولت صفویه همیشه در اقلیت بوده و تحت فشار حکومت مرکزی قرار داشته اند؛ بررسی روند توسعه تشیع یکی از جریان های فرهنگی این شهر می باشد که پژوهشی همه جانبه را می طلبد. قزوین از ابتدای ورود اسلام به دارالسنه معروف بوده است و تشیع از همان ابتدا هر چند محدود؛ در قزوین حضور داشته است و شیعیان همیشه به صورت یک اقلیت در تحولات سیاسی و اجتماعی شرکت داشته اند. هدف از این پژوهش، تبیین روند نفوذ تشیع و عوامل موثر در این پیشرفت و چگونگی گسترش و فراگیر شدن آن در قزوین و تبیین نقش شیعیان در دگرگونی های فرهنگی این شهر است. هم چنین بررسی عملکرد شیعیان در زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از زمان ورود اسلام به این منطقه، تا آغاز دولت صفوی است. این پژوهش به دنبال آن است که پس از مروری بر جغرافیای تاریخی قزوین و طریقه بنای آن؛ به بررسی جریان اسلامیت شهر و نقش علماء، دانشمندان، محدثان و یاران قزوینی ائمه در گسترش تشیع؛ هم چنین نقش امامزادگان در تبلیغ و ترویج عقاید مذهبی و پراکندگی بقاع متبرکه و در پایان به بررسی نقش خاندان های شیعی در گسترش تشیع در قزوین بپردازد. روش انجام این پژوهش با استفاده از روش های توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع اصلی بوده است. بدیهی است از تحقیقات نوین در تبیین مسئله سود برده شده است.