شعر سیاسی به عنوان یکی از مهمترین موضوعات شعری شاعران عربی از جاهلیت تا کنون مورد توجه بوده است و در دوره اسلامی و اموی با توجه به جریانهای سیاسی حاکم نمود بیشتری پیدا کرد، در این رساله به بررسی شعر سیاسی اصحاب امام علی (ع) که 9نفر می باشند پرداخته می شود ، و در راستای آن به اسناد تاریخی و ادبی برای واضح تر نمایاندن حقائق نیز تأکید شده است که اصحاب علاوه بر همراهی امام علی (ع) در جنگها با سلاح شعر نیز به دفاع از ایشان اقدام نمودند. این پژوهش به 3فصل تقسیم می شود،فصل اوّل به بررسی شعر سیاسی وفصل دوّم به بررسی زندگی اجتماعی- سیاسی و ادبی اصحاب ،و فصل سوم به بررسی موضوعات شعر سیاسی اصحاب در قالب مدح وهجاء وفخر و رثاء پرداخته می شود و ازین لحاظ که اشعار اصحاب بیشتر در مورد جنگهای سیاسی مهم در تاریخ اسلام همچون جنگ جمل وصفین می باشد لذا می توان گفت که شعرشان میراثی از شعر سیاسی آمیخته با وفاداری به تشیع علوی را نمایان می سازد. شیوه این تحقیق وصفی تاریخی فنی است و عوامل موثر در شکل گیری شعر سیاسی اصحاب امام علی (ع) و مهمترین موضوعاتی که اصحاب امام علی (ع) در قالب شعر سیاسی به آن پرداختند رابررسی می نماید. شود: کلمات کلیدی: شعر سیاسی، اصحاب امام علی(ع)، مدح سیاسی،هجاء سیاسی، فخرسیاسی،رثاء سیاسی

عنوان پایان نامه : دلالت های مکانی در شعر محمود درویش ( 2005 م – 1999 م ) از بارزترین عناصر متون شعری به خصوص در اشعار فلسطین، مکان است چراکه برای فلسطینیان مکان به منزله ی هویت آنان است و با اشغال آن گویی هویت خود را از دست داده اند . از میان شاعران فلسطینی محمود درویش کسی است که در آغاز دهه ی شصت پا به دنیای شعر گذاشت و انواع مکان را در اشعارش به کاربرده و در بیشتر اشعارش مکان همچون شاخصی است که دیگر حوادث درون شعر به دور آن می چرخند . ضرورت انتخاب موضوع : اهمیت مکان نزد شعرای فلسطینی به خصوص محمود درویش / عدم بررسی مکان در اشعار جدید محمود درویش و بلکه عدم انجام پژوهش به شکل کافی برروی این اشعار ( سریر الغریبه 1999م، جداریه 1999م، حاله حصار 2002م، لاتعتذر عما فعلت 2004م و کزهر اللوز او ابعد 2005 ). محورهای پژوهش : ا- نگاهی کلی به مکان 2- زندگی و ادب محمود درویش 3- مکان در شعر محمود درویش ( 2005م- 1999م ) اهداف پژوهش : تطبیق مکان در شعر محمود درویش / بررسی میزان اهمیت مکان در اشعار درویش / بررسی انواع مکان در اشعار وی / بررسی اشعار جدید درویش و ویژگیهای آن و بررسی تفاوت روند شعری وی در اشعار کنونی . درویش به مکان اهمیت ویژه ای داده به خصوص در کتاب لاتعتذر عمافعلت که در سال 2004 سروده / وی مکان را گاهی به شکل رمزی و گاهی در معنای واقعی خود به کار برده / تغییر روند شعری درویش از شعر سیاسی با صراحت در کلام به سیاست شعر با کلامی رمزگونه موجب شده کمتر شاهد نام اماکن فلسطینی در اشعارش باشیم / شاعر انواع مکان را اعم از اجتماعی و تاریخی و طبیعی در اشعارش به کار برده است . روش بحث : وصفی – تحلیلی است در فصل اول و دوم روش وصفی است و در فصل سوم روش تحلیلی را افزون بر آمار به کار بردیم .

ملخص العنوان : جبرا إبراهیم جبرا بین الإبداع الروائی و النقد ( روایه البحث عن ولید مسعود نموذجاً ) ظهرت الروایه العربیه بشکلها المتطور مع تقنیاتها الجدیده فی القرن العشرین . فلذلک تعدّ الروایه بهذا الشکل ، من مظاهر العصر الجدید . و بعد ذلک مع ظهور الروایه و إهتمام الأدباء بها شاهد الأدب العربی فی ساحته النقدیه تحولاً هاما ،و هو ظهور نقد الروایه فی النقد الأدبی . فلذلک بعد تطور الروایه و ظهور النقد الروائی المتطور ، اهتمّ بها النقاد و أدخلوا فیها تقنیات و مصطلحات حدیثه . إنّ بعض الروائیین نزعوا إلی نقد الروایه ، و أوجدوا علاقه بین الإبداع و النقد ، من هولاء الأدباء النقاد جبرا إبراهیم جبرا ، له آثار إبداعیه و نقدیه فی الروایه و الشعر ، و نظریاته النقدیه تساعد الأدباء فی خلق أثر جادّ . إن هذه الدراسه من خلال بحثها عن مستوی تطبیق آراء جبرا النقدیه فی روایه ( البحث عن ولید مسعود ) حصلت علی إنّ جبرا استطاع أن یستعمل معظم آرائه فی هذه الروایه ، خاصه فی الزمان ، المضمون ، الشکل، اللغه ، الشخصیه ، و لکنه لم ینجح فی تطبیق بعضها خاصه الذروه و الأصاله و المستحیل. هذه الدراسه علی أساس المنهج التوصیفی – التحلیلی ، تتطرّق إلی بیان الصله بین نظریات جبرا النقدیه و آثاره الإبداعیه ، و التعبیر عن مستوی تطبیق آرائه فی روایه ( البحث عن ولید مسعود ) . الکلمات الأساسیه : جبرا إبراهیم جبرا ، الإبداع ، النقد ، عناصر الروایه ، روایه ( البحث عن ولید مسعود ) .

در پایان نامه ی حاضر عناصر متعدد تصویرپردازی هنری(گفتگو، حرکت، توصیف، حواس، زمان، مکان، تضاد، ترادف، عاطفه، صدا، کنایه، رنگ) در کتاب مقامات حریری استخراج و بررسی شده. نتایج به دست آمده از این پژوهش در دو جنبه قابل بیان است: 1. از نظر ساختاری : حریری ساختار مقاما ت اش را در سه قسمت بنا نهاده است ، در بخش ابتدایی که مقدمه شروع داستان است هم کثرت و هم تنوع عناصر تصویر پردازی دیده می شود اما در بخش میانی که قسمت هنرنمایی ابوزید است به جهت ابراز فضل و برتری ابوزید از عناصر تصویر پردازی در آن کاسته می شود و تکلف و تصنعی که مقامات به آن معروف است در این قسمت نمایان می شود و بخش پایانی که پایان داستان و زمان شناخته شدن ابوزید است از تکلف به دور است اما تنوع و کثرت تصویر در بخش ابتدایی را ندارد. 2. از نظر کاربرد عناصر تصویر پردازی: با دیدی جزیی به همه ی مقامات می بینیم که همه ی مقامه ها از نظر کاربرد عناصر تصویر پردازی پربارند، اما برخی عناصر به صورت گسترده تر به کار رفته اند، مانند عنصر گفتگو، حرکت، عاطفه، توصیف، زمان و مکان، و حرکت، نشاط و احساسی که در مقامات مشاهده می شود ناشی از وجود همین عناصر است، هرچند عناصر تشخیص و رنگ از کمترین عناصر به کار رفته در مقامات است اما هرجا به کار رفته اند به خوبی نقشی را که حریری بر عهده ی آن ها نهاده است ادا کرده اند. این پژوهش در حد توان خود با روش توصیفی ــ تحلیلی در چهار فصل به بررسی عناصر تصویر پردازی هنری در مقامات حریری پرداخته است و نظریه دکتر عبدالقادر القط را که معتقد است تصویر عبارت است از " قالبی که الفاظ و عبارات بعد از این که شاعر در اسلوب بیانی ویژه ای تنظیم می کند به خود می گیرد تا جنبه ای از جوانب تجربه کامل در شعر را – با استفاده از توانایی ها و امکانات زبان مانند دلالت، ترکیب و ایقاع، حقیقت و مجاز، ترادف و تضاد، مقابله، جناس و دیگر عناصر بیانی- بیان کند. را ملاک کار خود قرار داده؛ چرا که این نظریه با به کار بردن عبارت "امکانات زبان" دست پژوهشگر را در استخراج عناصر متعدد تصویر باز می گذارند و در این چارچوب می توان اثر ادبی رااز جنبه های متعدد مورد بررسی قرار داد.

چکیده فارسی: مساله ی پژوهش وضرورت بحث: نهج البلاغه به عنوان مجموعه ی مدونی از کلام امام علی(ع) ، شامل خطبه ها ، نامه ها وکلمات قصار آن حضرت می باشدکه در موضوعات مختلف دینی ، سیاسی، اخلاقی وتاریخی ... به فراخور حال مخاطب ایراد شده است تا بتواند اثری عمیق و هر چه بیشتر در مخاطبین خود داشته باشد. یکی از موضوعاتی که بسیار مورد توجه امام بوده مسأله ی تبیین دنیا و روش برخورد صحیح با آن می باشد به طوری که حجم بسزایی از سخنان ایشان در خطبه های نهج البلاغه بدان تخصص یافته ؛ (40 خطبه از مجموع 241 خطبه ایشان در نهج البلاغه) واین نسبت عددی یعنی 17درصد خطبه ها با توجه به کثرت موضوعات مطرح شده در نهج البلاغه قابل توجه می باشد. علت این امر را می توان در تغییر جامعه آن روز وفاصله گرفتن از اسلام حقیقی دانست به طوری که بسیاری از مردم قادر به تمییز مساله حیات دنیایی ومظاهر دنیا نبودند. و از آنجا که مخاطبین امام را اقشار مختلف مردم از جمله کارگزاران ایشان، دوستان ، دشمنان ... تشکیل می دهند طبعاً نوع گفتار و بیان ایشان متفاوت است. این پژوهش برآن است تا با تحلیل گفتمان سخنان امام عوامل اثر بخش کلام ایشان را در این 40 خطبه بررسی ورابطه ی آن را با نوع مخاطب تبیین نماید. یکی از رویکردهای تحلیل گفتمان ، رویکرد نقش گرای هلیدی می باشد که برای زبان سه جنبه ی معنایی (فرانقش) قائل است. وی معتقد است که شکل گیری معنا والفاظ موجود در سخن از این سه جنبه قابل بررسی است: فرا نقش اندیشگانی، فرانقش بینافردی، فرانقش متنی. در میان زبانشناسان عرب نیز عبد الهادی بن ظافر الشهری در کتاب خود با نام(استراتیجیه الخطاب مقاربه تداولیه لغویه) مقوله ی استراتژی گفتمان را مطرح می کند سپس با معرفی معیارهای سه گانه ی شکل گیری گفتمان که همان فرانقش های سه گانه ی زبان از دیدگاه هالیدی می باشد به طرح چهار استراتژی برای گفتمان می پردازد . و این استراتژی ها را تجلی وانعکاس این فرانقش ها بر متن می داند. این استراتژی ها عبارت است از: استراتژی تضامنی، استراتژی توجیهی، استراتژی تلمیحی واستراتژی اقناع. این پژوهش سعی دارد تا کارکرد و نمود هر یک از این فرانقش های زبانی را در خطبه های نهج البلاغه در قالب این استراتژی ها بررسی کند. محورهای بحث: تحلیل ابزارهای زبانی به کار رفته در استراتژی های مختلف گفتمان در سطوح چهارگانه ی تحلیل زبانشناختی اعم از معجم، صرف، نحو، وبیان. نتیجه: اندیشه ی امام ونگرش ایشان نسبت به دنیا در قالب استراتژی تلمیحی تجلی یافته است وایشان با هدف اقناع مخاطبین از طریق احتجاج عقلی از استراتژی اقناع بهره برده اند وبا ایجاد تضامن بین خود وامت خویش به وسیله ی ابزارهای زبانی این استراتژی، شرایط را برای پذیرفتن هدایت از سوی مخاطب مهیا می سازند سپس با اتخاذ استراتژی توجیهی به وسیله ی ابزار زبانی همچون افعال انشائی امر، نهی، استفهام ونداء و ... امت را به سمت امر مورد نظر سوق دهند . روش کار: توصیفی- تحلیلی واژگان کلیدی: دنیا، نهج البلاغه، تحلیل گفتمان نقش گرا ، استراتژی گفتمان.

نشأ المذهب الرومانسی علی اسس فلسفیه وسیاسیه ،یعتبر أوّل ظهوره تجدیدا فی طریق الاحساس والتفکیر والتعبیر ،إنّه ثوره ضدالقیود التی فرضتها الکلاسیکیه إنّه تغییر فی مجال لادب والفن وإثمر عن ظهور نتاج أدبی متحرّر و الرومانسیه عندما وصلت الی العتلم العربی کان عهد ازدهارها قد انقضی فی البلاد الاوروبیه .لکن العالم العربیکان یمرّ بمرحله من تاریخه تماثل فی ظروفها المأسویه والمتدهوره العصر الرومانسی فی اوروبا.صلاح عبدالصبور کشاعر تأثر بالتیار الرومانسی استطاع ان یمثّل المذهب الرومانسی فی مصر وان یسهم فی نشره الی حد بعید وتتمیز رومانسیته بشده تشبثه بالتأملات الفلسفیه فجاءت هذه الرساله علی اساس المنهجین التاریخی والتحلیلی.

چکیده این پژوهش وسایل انسجام در شعر انتظار را مورد بررسی قرار میدهد ودر این اشعار، شاعر امام مهدی (عج)را مورد خطاب قرار می دهد و شکایت های خود را از تنگنای موجود در زندگی شیعه برای امام زمان مطرح می کند واز ایشان به اشکال مختلف درخواست می کند تا به غیبت پایان بخشد و برای برپایی حکومت عدل موعود ظهور نماید. اشعار از شعر معاصر عراق انتخاب شد به این دلیل که عراق از زمان خلافت امام علی علیه السلام با تمام تشکیلات فرهنگی و علمی و سیاسی و فکری پایتخت شیعه شد. این پایتخت کعبه ی دانشمندان و ادیبان شد و هر که می خواست از سرچشمه ی اهل بیت سیراب گردد به سمت آن شتافت و به همین خاطر ادبیات اهل بیت درعراق ایجاد شد و رشد کرد. بدین سبب این پژوهش شاعران عراقی را برگزید تا جایگاهی برای تحقیق در زیبای هایی شعر مکتبی بویژه در مورد امام منتظر (عج) باشد. تمرکز این پژوهش بر شاعران عراقی قرن اخیر براساس الموسوعه الشعریه المهدویه است و تعداد شاعران که نمونه هایی از اشعار آن ها برگزیده شد تقریباٌ 23 شاعر می باشد. از بین این شاعران به ویژه در شعر بعد از ظهور تمرکز بر روی اشعار عبدالمنعم الفرطوسی بود. به شعر مکتبی در خلال محور های زیر پرداخته شد: فصل اول: شامل کلیات وسایل انسجام و شعر انتظار است. و فصل دوم: به کاربرد وسایل انسجام در شعر انتظار قبل از ظهور می پردازد. و در فصل سوم کاربرد وسایل انسجام در شعر انتظار بعد از ظهور مورد بررسی قرار میگیرد. و در بخش نتیجه گیری پنج قسمت تکرار ، توازی مبانی ، تعبیر موازی ، صیغه های جایگزین و حذف ذکر شده است. نتایجی که پژوهش به آن رسید، در خلال وسایل انسجام استفاده شده در اشعار, تکرار پرکاربردترین بوده است و شاعران برای نشان دادن پایان یافتن صبر خود از زمان ظهور به وسیله ی (متی) سوال می کنند و پس از آن از ضمیر به عنوان جزئی از صیغه های جایگزین انسجام اشعار را به تصویر می کشد سپس تعبیر موازی و حذف از کم کاربردترین وسایل در اشعار است ، شاید اصرار شاعران برای در خواست هایشان به منجر به کاربرد تکرار شده است.و تکرار (چه زمانی) نیز اشاره به عدم علم شاعران به زمان ظهور دارد که مجهول مانده است و همچنین برای کاربرد ضمیر می توان به این دلیل اشاره کرد که برای گفتگو با امام زمان چاره ای ندارند که از برخی از ضمایر مناسب با کلام خود استفاده کنند و این مورد خطاب قرار دادن آن ها را ملزم به استفاده ی از ضمیر میکند. روش پژوهش: توصیفی- تحلیلی کلمات کلیدی: انسجام، مهدی منتظر(عج)، شعر عراقی معاصر

نقاب یکی از تکنیک هایی است که از دهه 60 قرن 20 میلادی با تأثیر پذیری از نظریات ناقدان غربی در شعر پیشگامان ادبیات معاصر عربی به عنوان بهترین وسیله برای ابراز درونیات شاعر گسترش یافت؛ به این صورت که شاعر خود را در لباس یکی از شخصیت های تاریخی، دینی، اسطوره ای و...ظاهر می کند؛ به بیان دیگر از زبان او سخن می گوید و ویژگی های خود را بدان می افزاید و از ویژگی های آن شخصیت عاریه می گیرد بطوریکه شاعر و شخصیت وجود تازه ای را تشکیل می دهند که هم شاعر است و هم شخصیت. از جمله شاعرانی که به این تکنیک توجه داشته اند عزالدین مناصره (1946) شاعر معاصر فلسطینی می باشد.بنابراین ، این پژوهش برآن بوده است که این تکنیک را در دیوان 2جلدی "الاعمال الشعریه" او بررسی کند و از روش های بکارگیری این تکنیک وانواع آن در شعر وی پرداخته واز انگیزهای شاعر در بکارگیری این شیوه پرده بردارد. اما قبل از بررسی این تکنیک در دیوان شاعر، در فصل اول به بررسی اجمالی مفهوم نقاب وتاریخچه آن ، ومفهوم آن نزد برخی از ناقدان غربی وشاعران وناقدان عربی پرداخته است.و از آنجا که این تکنیک مشابه تکنیک هایی چون «فراخوانی شخصیات های سنتی، نمادهای ابتکاری، بینامتنیت، استعاره» می باشد؛ بنابراین در بخش دوم به بررسی نقاط اختلاف و تشابه بین آن و این دسته از تکنیک های فنی می پردازد و با ترسیم اشکال و روش منطقی عموم وخصوص مطلق روابط آنها را تشریح می کند. پس از شناخت ویژگی های منحصر به فرد آن، در فصل دوم در مقدمه ای از انگیزه های شاعر از بکارگیری این تکنیک پرده برداشته، سپس در دو بخش به تطبیق و بررسی جلوه های نقاب در شعر او می پردازد.سپس نقاب را در نزد شاعر مناصره به هفت نوع نقاب شخصیت های تاریخی، ادبی، دینی ونقاب شخصیت ملی و شخصیت های اسطوره ای، شخصیت های ساخته شده به اسم عناصر طبیعت، وشخصیت های ابتکاری تقسیم می کند واین انواع و روش های بکارگیری آن (ساده یا مرکب) در دیوان شاعر بررسی می کند، ومحوری بودن عنصر رمز وبینامتنیت را در قصاید شاعر با رسم شکل به تصویر می کشد. همچنین تقسیم جدیدی از قناع مرکب و انواع قناع ارائه می دهد. وطی این پژوهش، در میابیم که مناصره نقاب شخصیات ها را به معنای تاریخی محض آن بکار نمی برد بلکه آن را برای عرضه تمدن انسان عربی و عبرت مردمان عصر خویش بکار می گیرد و نقاب ها در نزد شاعر همچون پلی است که گذشته وحاضر را به هم مرتبط کرده و راه را برای پیش بینی او از آینده هموار می سازد، و از طریق اتحاد و آمیختگی با شخصیات تاریخی وادبی ودینی واسطوری وشعبی تأکید بر بیداری ملت عربی در مقابل توطئه ها و دسیسه های صهیونیست داشته ودر تمامی قصاید مبنی بر تکنیک نقاب شعر مبارزه ومقاومت وفداکاری را می سراید.

بلند الحیدری به باور بسیاری از منتقدان و صاحب نظران شعر عرب یکی از پدیده های شعر نو محسوب می گردد که شرایط سیاسی و محیطی او را واداشت که شعرش سبک رئالیسم به خود بگیرد. پژوهش حاضر کوششی است جهت بررسی و تحلیل اشعار این شاعر و تاثیر مکتب رئالیسم در افکار و عملکرد او.

ناسازواری زبان ارتباطی پنهان میان نویسنده ومخاطب است و از زیبایی های آن ایجاز، غرابت و دوگانگی معنا می باشد. ناسازواری اسلوبی تعبیری است که هدف آن رساندن معنا به روشی تأثیرگذار است، به طوری که خواننده معنای مستقیم را نپذیرد و برای یافتن معانی دیگر تلاش کند، بدون آن که بتواند یکی از معانی را بر دیگری ترجیح دهد. به دلیل اینکه ادبیات زائیده محیط است، بنابراین تناقض موجود در روح و زندگی انسان در آثار ادبی او نیز جلوه گر می شود. حجازی با استفاده از تکنیک ها و ترفندهای فنی به بیان مسائل جهان عرب، به ویژه واقعیتی که امروزه زندگی انسان عربی را احاطه کرده، پرداخته است.