این پژوهش که با عنوان روش تفسیری امام صادق تنظیم گردیده است مباحث آن در پنج فصل تدوین شده است که در فصل اول: کلیات بحث تفسیری مورد بررسی قرار گرفته است بدین ترتیب که در فصل اول کلیات بحث تفسیری مورد بررسی قرار گرفته است بدین ترتیب که پس از بیان مقدمات تحقیق به مباحثی از جمله ضرورت و فایده تفسیر قرآن معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و تأویل راسخان در علم و آگاهی از تأویل ظهر و بطن قرآن و ...شده است. فصل دوم پس از بیان نیاز مسلمانان عصر نزول به تفسیر قرآن و ذکر میزان روایات تتفسیری پیامبر اکرم شامل نگاهی گذرا به تاریخ تفسیر قرآن کریم از آغازین اسلام تا عصر امام صادق آل محمد است فصل سوم به شرح مختصری از زندگی نامه حضرت در ابعاد فردی اجتماعی علمی و فرهنگی و سیاسی اختصای داده شده است فصل چهارم مبانی و ویژگی های مکتب تفسیری امام صادق در سه بخش ارائه شده است بخش اول مبانی تفسیری اما بخش دوم ویژگی مکتب تفسیری اما بخش سوم منابع تفسیری امام است فصل پنجم شامل روش تفسیری اما صادق است که پس از بیان مقدمه و راز روشمندی تفسیر امام به توضیح و شرح برخی از روش های تفسیری ایشان در تفسیر قرآن به صورت فشرده و مجمل عنایت شد است.

یکی از کتاب های منسوب به شریف مرتضی رحمه الله (م436ق) امالی وی با عنوان غررالفوائد و دررالقلائد بوده که در آن آیاتی از قرآن را تحلیل نموده و سعی داشته تا گره از مشکلات محققان نسبت به آن ها بگشاید . در این بازه چند روش تفسیری را بسیار هنرمندانه و زیبا به کار برده است که عمدتا حول محور ادبیات می چرخند. از جمله روش های ایشان روش قرآن به قرآن است، یعنی وی کوشیده تا با آیات قرآن مشکل آیات دیگر را حل نماید ، گرچه بیشتر آیات قرآن را به عنوان شاهد برای تفسیر و تحلیل خود آورده است و علت این مساله این است که شخص پرسشگر ملحد بوده و قرآن را به عنوان کتاب آسمانی نمی پذیرد. از جمله روش های ایشان در تفسیر روش روایی است . وی از روایت های معصومین علیهم السلام استفاده نکرده است و بر خلاف دیگر شیعیان از روایت های صحابه و تابعین ونظرات آنان و دیگر دانشمندان سنی و شیعه بهره برده است . ایشان بیشتر به متن روایت توجه داشته و هرگاه متن روایتی با تفسیر آیه سازگار بود آن را رد نکرده است ، ولی به یک تفسیر پایبند نبوده و همه ی وجه های قابل پذیرش را دارای امکان صحت دانسته و در مواردی نیز روایت-هایی را نقد و رد نموده است. روش دیگر ایشان روش عقلی است که حوزه ی کلام نیز در آن می گنجد . گرچه ایشان هیچ گاه از روش عقلی صرف و خالص استفاده نکرده ولی از آن جا که تفسیر ایشان بیشتر مبتنی بر عقل است حتی وجوه روایی و لغوی را پس از بررسی عقلی پذیرفته است. از آن جا که تبحر شریف مرتضی رحمه الله در علوم ادبی بسیار بوده است ، پررنگ ترین وجهه ی تفسیر ایشان وجهه ادبی آن است و تقریبا هیچ آیه ای را بدون بحث ادبی رها نکرده است.

قرآن به عنوان یک مجموعه به هم پیوسته به دو بخش محکم و متشابه تقسیم می شود.محکمات آیات مادر مرجع و اساسی هستند و متشابهات نیازمند ارجاع بع محکمات.نظر استقلالی به متشابهات موجب انحراف و سردر گمی می شود. از طرفی از مهمترین منابع فهم قرآن روایات تفسیری ائمه بویژه امام صادق علیه السلام می باشد که باید در رفع شبهات و تصحیح بدفهمی هما مورد توجه قرار گیرد.در این پژوهش برآنیم تا به روش شناسی روایات تفسیری امام صادق علیه السلام در حوزه یکی از مهمترین مباحث علوم قرآنی یعنی متشابهات بپردازیم تا به مبانی و قواعدی برای فهم درست آیات متشابه دست یابیم.

این تحقیق به معنا شناسی مفهوم ایمان در قران می پردازد.هدف ما اینست که بدانیم مفهوم ایمان در قرآن کریم ،با توجه به کاربردهای مختلف چگونه است و به عبارت دیگر در چند معنا به کار رفته است؟برای این کار از منابع مختلف ،مخصوصاتفاسیر گوناگون و کتب لغت استفاده شده و پایان نامه در چهار فصل تنظیم یافته است. فصل نخست به معناشناسی این واژه پرداخته و ایمان را از نظر لغت ، وجوه ، مفاهیم مشابه و مقابلش بررسی می کند. فصل دوم به بیان رابطه ایمان و عمل صالح پرداخته و جایگاه عمل در ایمان را بیان می کند. در فصول بعد، آثار ایمان در دو قسمت آثار دنیوی شامل هدایت الهی ، برکت مادی ، آزادی از تسلط شیطان ، آمرزش گناه و.. و آثار اخروی شامل درک بهشت ، دریافت پاداش الهی ، بهره مندی از لذائذ همیشگی و.. آمده است. همچنین اوصاف و ویژگی های مومنین ومتعلقات ایمان از جمله( غیب ، رسالت ، امامت ، کتابهای آسمانی و ملائکه) بیان شده است.

ادعای پلورالیست های غربی مبنی برحقانیت تمام ادیان،مذاهب ومکاتبی که درجهان وجوددارنداین است که،هرچنداین ادیان ادعاهای مختلف ومتعارضی نسبت به یک حقیقت دارند،اماهمه به نوعی می توانندانسان رابه نجات وحقیقت رسانده وموجب سعادت ورستگاری اوبشوند.لذاروشنفکران معاصرایرانی رابرآن داشت تابرای توجیه مدل اسلامی حکومت لیبرال دموکراسی غرب،ابتداباقبض وبسط تئوریک شریعت وبسط تجربه نبوی وسپس باطرح مبحث صراط های مستقیم ونسبت دادن این نظریه به قرآن،تحقق راه های متعدددرادیان رابرای رسیدن به سعادت وحقیقت جایزبشمرند.این رویکردازنظربرون دینی،به علت اجتماع ضدین بحرانی منطقی وعقلی رابه دنبال داردزیراانسان باپذیرش حقانیت توحیددراسلام ،تثلیث درمسیحیت والوهیت برهماوبودابه تناقض گویی آشکارمیرسد.علاوه برآن ازنظردرون دینی نیز،آیات وروایات مابه صراحت وصددرصدباآن مخالف هستند.دراین پروه که درسه فصل تدوین شده،تلاش شده است بااستنادبه آیات متعدددرردپلورالیزم دینی،مصادیق تعارض کثرت گرایی باآیات قرآن بیان گردد

قرآن مهمترین واصلی ترین کتاب هدایت بشر است ولازمه بهرمندی از این کتاب آسمانی ،فهم وشناخت آن است. تفسیر قرآن بر مبنای تاریخ نزول بهترین روش برای ارائه تفسیر روشن و درست یک متن زمانمند می باشد و امکان فهم زنده و روز آمد و قابل انطباق قرآن بر موضوعات مختلف را فراهم می کند. اگر بخواهیم در هر عصری در جوامع انسانی تحولات سازنده ومهمی پدید آوریم بایستی از روش ترتیب نزولی بهره جوید .در این نوشتار به آیات مرتبط با قصه موسی از همین منظر نگریسته شده است: نخست مباحث قصه و ویژگی های آن وتکرار قصص بررسی و سپس با مقایسه ومقارنه آیات قصه موسی با یکدیگر در بستری تاریخی سیر تطور این قصه درسوره های مکی ومدنی بررسی گردید . توجه به تطورات رخ داده نشان می دهد که داستانهای موسی شبیه و نزدیک به واقعیّت وضع امّت اسلامی است، پردازش قصه در این سوره ها با این اشتراک وافتراق معضلات زمان پیامبر بوده ودر واقع تکرار محض نیست. از نکته ها قابل توجه در تکرار داستان حضرت موسی تفاوت روح کلی آن در سوره های مکی با سوره های مدنی است . در سوره های مکی سمت و سوی داستان ، مبارزه و گفت و گو با فرعون و اطرافیان اوست و به روابط بنی اسرائیل با موسی پرداخته نمی شود مگردر دو مورد (اعراف وطه )که درباره انحرافهای اعتقادی آنان است . اما در سوره های مدنی به جز سوره انفال بیشتر رابطه موسی و بنی اسرائیل و مشکلات اجتماعی و سیاسی آنان حکایت می شود. واژگان کلیدی: قصه، موسی، ترتیب نزول، قرآن ،سوره مکی، سوره مدنی

آنچه در این پایان نامه، طی چند فصل و با عنوان «هجرت از نگاه قرآن» آمده، نوشتاری است مختصر به زبان فارسی، پیرامون هجرت که شامل یک مقدمه و چهار فصل و یک خاتمه می باشد. در مقدمه طرح تحقیق تشریح شده است و در فصل اول، کلیات هجرت مثل معانی هجرت در لغت و اصطلاح، اقسام هجرت، وجوه هجرت در قرآن، و اهمیت هجرت مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم: به اهداف و انگیزه های هجرت از قبیل تحصیل علم، حفظ دین، تبلیغ دین و دیگر موارد پرداخته شده و در فصل سوم: آثار و برکات دنیوی و اخروی هجرت، و کیفرها و عقوبات متخلفین از هجرت مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم، تحت عنوان مهاجران در قرآن می باشد که وظایف و صفات مهاجران، پیامبران مهاجر، مبدأ و مقصد مهاجر، برخی عناوین آن می باشد.

شهادت از مفاهیم والایی است که در فرهنگ اسلامی بسیار مورد توجه است. در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، ابعاد مختلف این موضوع بر اساس آیات قرآن و روایات، مورد برررسی قرار بگیرد. شهادت، مرگی آگاهانه و در راه دفاع از ارزش ها است که انسان برای هدفی مقدس آن را انتخاب می کند. واژه "شهید" بارها در قرآن به کار رفته است اما در بسیاری از موارد به معنای گواه بر اعمال انسان ها آمده است. البته واژگانی مثل "قتل" و "نحب" هم در قرآن وجود دارد که بر مقصود ما از شهادت، دلالت دارد. در روایات اسلامی، مفهوم شهادت گسترده تر از کشته شدن در میدان جهاد است و مهم، جان دادن در راه خداست حتی اگر به مرگ طبیعی باشد. قرآن کریم عالی ترین مراتب تمجید را از شهیدان به عمل آورده است؛ حیات جاوید، اجر عظیم، آمرزش گناهان، ضایع نشدن اجر، مسرت و خوشحالی، و قرار گرفتن در جایگاه دلخواه، از مسائلی است که آیات قرآن برای شهیدان بیان کرده است. روایات اسلامی هم شهادت را بالاترین درجه و با شرافت ترین مرگ دانسته و شهدا را همنشین پیامبران معرفی کرده است. البته این دیدگاه، مبتنی بر مبانی معرفتی خاص اسلام است که مرگ را پایان وجود انسان نمی داند و حیات برزخی را در ادامه زندگی دنیا مطرح می کند. یکی از ویژگی ها و امتیازات شهدا در قیامت، آن است که خداوند به ایشان مقام شفاعت را عنایت می کند. گاهی شبهاتی درباره شهادت مطرح می شود مثلاَ برخی شهادت را مصداق "القاء نفس در تهلکه" می دانند اما روشن است که اگر هدف از جان، ارزش مندتر باشد دیگر چنین مسأله ای مانع نخواهد شد. همچنین نباید شهادت طلبی را معادل خشونت دانست زیرا دین اسلام که سرشار از لطف و رحمت است حتی در مسأله جنگ نیز اصول انسانی را در نظر می گیرد و از تجاوز به حقوق دیگران، نهی می کند.

از آنجایی که قرآن، آخرین کتاب آسمانی وبرترین منبع و مرجع مهم اسلام شناسی است، پژوهش های قرآنی جایگاهی ویژه، در میان پژوهش های دینی دارد. این کتاب آسمانی از دیر باز از زوایا و ابعاد گوناگون، مورد توجه قرآن پژوهان و مفسران قرار گرفته و تاکنون، نوشته‏های فراوانی درباره تفسیر و علوم مرتبط با آن، به نگارش در آمده است. اشرف علوم از جهت اهمیت و منزلت، علم به معانی قرآن کریم و شناخت تفسیر و تأویل آن است؛ از طریق تفسیر لایه هایی از معارف قرآن بر روی مخاطب گشوده می شود . وجود پیوندی ریشه‏دار و ناگسستنی، میان قرآن و همتایان معصوم و بی‏مانندش در همه مراتب، که از حدیث عرشی «ثقلین» و ده ها روایت دیگر برمی‏آید، بایسته بودن مطالعه ژرف و تحلیل گونه سخنان تفسیری آن بزرگواران را برای تفسیر پژوهان، به منظور انجام تفسیری مطمئن و استوار و روشمند از قرآن کریم، در همه گرایش های تفسیری آشکار ساخته است . و از سویی دیگر روایات تفسیری از آسیب های بیرونی و درونی مانند عدم سند معتبر، وضع و غلو رنج می برند. بر همین اساس شناسایی روایات تفسیری سره از ناسره اهمیت والایی دارد . این پژوهش با روش بررسی کتاب خانه ای و به شیوه تحلیل مفهومی صورت می گیرد و درصدد پاسخ به این سوال اساسی است که چگونه می توان اعتبار این گونه روایات را بررسی کرد و برای رسیدن به پاسخ این سوال معیارها وشرایط سنجش روایات تفسیری از ابعاد مختلف بررسی و گونه های مختلف این دسته از روایات با آنها سنجیده می شود. در خلال این سنجش روشن خواهد شد از یکسو در مفاد بعضی از این معیارها وشرایط اختلاف آراء فراوانی وجود دارد، و از سوی دیگر میزان کارایی این معیارها وشرایط در گونه های مختلف روایات تفسیری یکسان نیست. با طرح، بررسی و اثبات وجود راهکارهای دیگری غیر از این معیارها وشرایط برای اعتبارسنجی، که از آنها به قرائن تعبیر می شود و نشان دادن میزان تکیه مفسران بر این قرینه ها پژوهش مسیر کمال خود را طی می کند.

چکیده تحقیق مورد نظر در صدد بررسی مفاهیم ادراکی در قرآن می باشد. آنچه در این تحقیق در پی شناساندن آن هستیم مفاهیم ادراکی در قرآن، ارتباط همنشینی و جانشینی هر کدام از واژه های مرتبط با ادراک می باشد. روش ما در این تحقیق، روش معناشناسی با تکیه بر حوزه معنایی و مشتقات مربوطه می باشد. در این تحقیق مفاهیم عقل، تدبر، قلب، لب، نهیه، فواد در بستر مفهوم شناسی لغوی و معنایی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در آیات فراوان هر کدام از مفاهیم یاد شده به عنوان ابزارهای شناخت نام برده شده و بر مبنای معناشناسی، هر کدام از این واژه ها، به فهم و ادراک و حقایق نسبت داده می شود. بررسی مفاهیم ادراکی به ما نشان داد که برخی از این مفاهیم تحت برخی دیگر قرار می گیرد و برخی نیز همه قوا را شامل می شود و همچنین هر کدام وظیفه مخصوص خود را دارد. از ارتباطات معنایی بین واژگان معرفتی ادراک که با تعقل و قلب به هم مرتبط می شوند، به دست می آید که بین تعقل، تدبر، لب، نهیه و فواد ارتباط معنایی وجود دارد. در این ارتباط، مفهوم عقل و قلب بیشتر به درک شبیه است. و مفاهیم دیگر به عنوان همنشین و جانشین لحاظ می شوند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

در این تحقیق با عنوان «بررسی تطبیقی روش تفسیری قرآن به قرآن در المیزان و المنار» طی چهار فصل به بررسی روش تفسیری دو تفسیر با رویکرد تفسیر قرآن به قرآن، پرداخته می شود. در فصل اول که به نام کلیات مشهور است به بیان تبیین، ضرورت، پیشینه، سوالات، فرضیات، روش، محدودیت های تحقیق و تعریف واژگان پرداخته شده است. در فصل دوم، به معرفی المیزان و روش تفسیری آن پرداخته شده است. مهمترین مباحثی که در این فصل بدان پرداخته می شود: المیزان و مولف آن، روش تفسیری قرآن به قرآن، روش تفسیری المیزان، کاربرد سیاق در روش تفسیری علامه، جایگاه روایات در المیزان و جایگاه عقل در المیزان. فصل سوم این تحقیق در واقع همان سبک و سیاق فصل دوم را در مورد المنار به نمایش در آورده است و به این مطالب می پردازد: المنار و مفسران آن، زمینه نگارش المنار، روش تفسیر المنار، تفسیر واقعی از منظر مفسران المنار، تفاوت های روش تفسیری عبده و محمد رشید رضا، المنار و روایات و جایگاه عقل در تفسیر المنار. فصل چهارم این تحقیق به بررسی تطبیقی روش تفسیری قرآن به قرآن در دو تفسیر المیزان و المنار می پردازد. در این تطبیق به سراغ حوزه هایی می رویم که ارتباط مستقیم با بحث قرآن به قرآن دارند یا این که در مورد آنها ادعا شده است که تفسیر قرآن به قرآن به تنهایی کارایی ندارد و باید به دیگر منابع از جمله روایات مراجعه شود. لذا در این سه حوزه در المیزان و المنار به دنبال آن بودیم تا نظر و عملکرد این دو تفسیر را مشاهده نماییم. این مهم از طریق بیان نظریات و سپس بیان نمونه های عینی از آیات قرآن مورد توجه قرار گرفته است. نتیجه ای که از این تحقیق به دست می آید، اولاً تفاوت روش تفسیری عبده و شاگردش محمد رشید رضاست که اتفاقاً این تفاوت ها در روش تفسیری قرآن به قرآن دخالت مستقیم دارد. از جمله این که محمد رشید رضا برخلاف استادش نقل گراست و روش تفسیری وی نیز به همین سمت سوق دارد. ثانیاً علامه به دلیل اتقان علمی، تسلط بر قرآن و بهره مندی از تراث اهل بیت علیهم السلام در اجرای روش تفسیری قرآن به قرآن بسیار موفق تر و روش تفسیری ایشان کامل تر بوده است.

در این پایان نامه در فصل اول علاوه بر ذکر کلیات برخی مباحث مقدماتی همچون مفهوم شناسی متشابه و دیدگاه علامه طباطبائی در باب محکم و متشابه بررسی شده. در فصل دوم مبانی علامه در این باب مطرح میشود که شامل قابل فهم بودن قران برای همگان،حجیت ظواهر قران،وضع الفاظ برای روح معتا، زبان چند وجهی قران، حجیت بیان پیامبر و ائمه و حجیت عقل است.در فصل سوم ابتدا روش علامه در تحلیل متشابهات به صورت کلی بررسی شده آنگاه با طرح نمونه هایی از آیات متشابه در سه حوزه صفات و افعال الهی، نبوت و عصمت انبیاو معاد و عالم غیب، روش ایشان در تحلیل تک تک آیات بررسی و در پایان نتیجه گیری شده. نتیجه حاصله مطابقت کامل مبنا و روش تحلیل متشابهات توسط علامه طباطبائی با شیوه تفسیری قران به قران ایشان است.و اینکه ایشان از آیات قران و عقل و مباحث ادبی در این باب سود برده و روایات را موید مطالب خود گرفته.