با توجه به این که مسأله شناخت از پیچیده ترین مسائل معرفت انسانی است و گره های نگشوده در این زمینه وجود داشته و اذهان بشری دچار آشفتگی شده است ، لذا به این سبب اندیشمندان بزرگی به آن پرداخته و دیدگاه های گوناگونی ارائه کرده اند . از این میان دو فیلسوف بزرگ ، دیوید هیوم و علامه طباطبایی ، به کاوش در مبانی شناخت آدمی اهتمام ورزیده اند و دیدگاه های متعارضی عرضه کرده اند ، که مهم ترین آن ها در باب منشأ تصورات و پی جویی از ریشه های آغازین معرفت است . هیوم ، در نظریه شناخت خود ، به انکار معقولات ثانیه و محدود کردن تصورات به انطباعات حسی برمی آید . در باب تصدیقات نیز محدودیت فراوانی بر عقل تحمیل می کند . وی با رد اصول بدیهی عقلی ، به جز گزاره های تحلیلی ، تنها گزاره هایی را حاکی از خارج می داند ، که قابل تحقیق تجربی باشند . در مقابل ، علامه طباطبایی با اصل دانستن معرفت حضوری و پذیرش اصول بدیهی عقلی ، دایره شناخت بشری را بسیار گسترده می داند . ثمره ی اصلی این تعارضات ، شک گرایی معرفتی هیوم و ابطال آن از سوی علامه طباطبایی می باشد . از رهگذر همین مبناست که هیوم به تحلیل مفهوم علیت پرداخته و اصل علیت را به مثابه یک اصل عقلانی نفی کرده است . در مقابل علامه طباطبایی از مسأله ریشه ی اعتقاد به علیت گره گشایی کرده و علیت را به عنوان یک اصل غیرتجربی و عقلی اثبات می کند . از دیگر سوی ، مواضع وجودشناسی مبتنی بر نظام معرفتی این دو فیلسوف ، در مورد مسائلی نظیر : جوهر ، تصورکلی ، جهان خارج ، تصور خدا ، بسیار متقابل بوده و هر یک تأثیرات شگرفی بر اندیشه ی پس از خود در زمینه معرفت شناسی ، وجود شناسی ، فلسفه اخلاق و فلسفه دین به جای گذاشته اند .

مسئله ی معیار صدق از مباحث عمده و اساسی در معرفت شناسی می باشد. امروزه به جای بحث از ملاک صدق، از معیار صدق بحث می گردد؛ زیرا نحوه ی احراز صدق، تعیین کننده جهان بینی های متعدد از سوی افراد بشر می باشد؛ در واقع آنان راه حقیقت را در نحوه ی احراز صدق یافته اند. بنابراین ایدئولوژی متناسب با این جهان بینی که بر آمده از شناخت شناسی آن هاست را بر می گزینند. ارائه ی معیارهای صحیح راه یابی به حقیقت، می تواند نقش موثری در انتخاب جهان بینی و ایدئولوژی های متناسب با آن داشته باشد. این معیار در فلسفه اسلامی، با ارجاع گزاره های نظری به بدیهی تبیین می گردد، و در پوزیتیویسم این معیار تجربه می باشد. مسئله ی معناداری در فلسفه ی غرب، بر خلاف فلسفه ی اسلامی، از مباحث چالش انگیز بوده است. توجه به معناداری به معنای توجه به زیربنای شروع تمامی بحث ها، سوال ها و پاسخ ها می باشد. توجه به معیار معناداری تعیین کننده ی گستره ی مباحث با معنا از بی معنا، و در نتیجه سرمایه گذاری فکری و عملی بر مباحث معنادار است. هرگونه خطا و اشتباه در این رابطه چه بسا سرمایه ی عظیم زندگی انسان را با مخاطره مواجه می گرداند. رسالت این پایان نامه، ارائه ی تصویری روشن از مسئله ی معیار معناداری و صدق وکذب در فلسفه اسلامی و پوزیتیویسم می باشد؛ به گونه ای که بتواند راه حلی اساسی جهت مشکلات عمده ی مطرح شده بر نگرش پوزیتیویسمی ارائه نماید.

چکیده یکی از مهم ترین مسایلی که در مورد اخلاق مطرح است، معناشناسی فضایل و رذایل اخلاقی و به بیان دیگر تعریف آنهاست. هر عبارت اخلاقی مرکب از محمولاتی عام از قبیل خوب، بد، باید و نباید و موضوعاتی از قبیل راستگویی، دروغگویی، امانت داری، گذشت، حسد و ... است. در این پایان نامه هدف آن است تا به تعریف و توصیف موضوعات اخلاقی پرداخته شود. اما روشن است که این تعریف ها نمی توانند تعریف حقیقی (به جنس و فصل) باشند و باید از سنخ تعاریف دیگری باشند. از طرف دیگر فضایل و رذایل اخلاقی در بستری از مبادی شکل می گیرند و محقق می شوند و نیز از سوی دیگر، می توانند در زمینه ی خاصی به تعالی برسند. به بیان دیگر اخلاق متعارف و انسانی دارای مبادی و زمینه های تعالی نیز هست. از این رو در این پایان نامه به معناشناسی پاره ای از مبادی فضایل و رذایل و نیز معناشناسی زمینه های تعالی و ارتقای اخلاق نیز پرداخته شده است. روشن است که در زیست جدید، در هر مقطع و دوره ای نیازمند بازخوانی و مرور دوباره فضایل و رذایل فرهنگ خویشتن هستیم تا از واقع بینی ارزشی و داوری های درست ارزشی فاصله زیادی نگیریم و بتوانیم تعلیم و تربیت شخصی و اجتماعی را در بستر مناسبی هدایت کنیم.

در کتب روایی شیعه، موارد زیادی از سخنان اهل بیت علیهم السلام پیرامون مباحث کلامی بیان شده است که در این مقال منظور نظر ما، احتجاجات و مناظراتی است که بین ایشان با اهل کتاب در حوزه مباحث کلامی اعم از توحید، نبوت، امامت و معاد واقع شده است. اهمیت این موضوع در تبیین صحیح عقاید اسلامی و تصدیق این اصول و عقاید از سوی دانشمندان برجسته اهل کتاب معاصر اهل بیت علیهم السلام است که موجب ارشاد انسان ها و روشن شدن حقایق می گردد. نگارنده در این پژوهش کوشید تا استنادات اهل بیت به عهدین و بشارات عهدین را به پیامبر (ص) و اوصیای آن جناب و احتجاجات اهل بیت با اهل کتاب در حوزه مباحث کلامی را با رویکرد کلامی و تاریخی و روایی مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد که در مباحث کلامی و تطبیقی ادیان، کاربرد دارد. این پژوهش با روش کتابخانه ای صورت پذیرفت و هدف از انجام آن، نشان دادن مزیت و رجحان عقاید اسلامی با ادله قابل قبول و مسلّم است تا موجب تأیید حقانیت خاتم رسولان (ص) و اوصیای ایشان و تحول نظری و عقیدتی پیروان ادیان دیگر و تحکیم عقاید اسلامی گردد. نتایج حاصل از این پژوهش نیز بدین شرح است که در عهدین موجود، بشاراتی به ظهور پیامبر اسلام (ص) و اوصیای آن جناب یافتیم و دیدیم که اهل کتاب جهت حل مشکلات عقیدتی و کلامی خود به پیشوایان ما مراجعه می نمودند و آنها را به دانش و داوری قبول داشتند. اهل بیت در اثبات حقانیت نبوت پیامبر اسلام (ص) و آیین او و نیز اثبات وصایت و امامت ائمه دوازده گانه و تشریح سایر مباحث کلامی، احتجاجاتی بر مبنای تعالیم کتب مقدس اهل کتاب داشته اند.

رازداری یکی از مهم ترین وظایف اخلاقی و یکی از مهم ترین مولفه های مربوط به حقوق بیماران است که در رابطه با پزشک و بیمار مورد ملاحظه قرار می گیرد. دراسلام از رازداری به عنوان یک امانت الهی نام برده می شودودر واقع ادای این امانت، ادای وظایفی است که از گروه خدمات پزشکی اتظار می رود. بهترین تعریفی که درباره ی رازداری پزشکی می توان ارائه کرد این است که، پزشک چیزهایی از بیمار خود می شنود یا می فهمدکه بیمارنمی خواهدشخص دیگری، آن ها را بداند. اهمیت این موضوع از آن جهت است که، اگر بیماران از محرمانه ماندن اطلاعات خود مطمئن نباشند، اعتماد و اطمینان بین پزشک و بیمار از بین می رودو این مسئله باعث می شودکه پزشک نتواند اقدامات موثر تشخیصی یا درمانی را برای بیمار انجام دهد. علاوه برآن، رعایت رازداری توسط پزشکان، احترام به آتونومی یا اصل خودمختاری بیمار است. پزشک باید در حفظ این اسرارکوشا باشدو حق نداردآن ها را افشانماید. علاوه برپزشک، تمام کسانی که با او همکاری می کنندنیز، موظفندسرحرفه ای را حفظ کنند. تقریبا در تمام قوانین جاری کشورهای مختلف جهان، پزشکان مکلف به رازداری و حفظ اسرار بیماران خود می باشندو افشای آن بدون رضایت بیمار جرم محسوب می شود. ولی با این حال، نمی توان با مفهوم رازداری به طور یکسان برخورد کرد؛زیرا رازداری امری مطلق نیست و شرایطی پیش می آیدکه پزشکان ناچار به نقض رازداری می شوند. این تحقیق ضمن تعریف مباحث اخلاق پزشکی ورازداری پزشکی و بیان اهمیت آن، سعی داردبه معرفی و بررسی مواردنقض رازداری پزشکی بپردازد. با توجه به این که رازداری، یکی از مهم ترین وظایف اخلاقی پزشک محسوب می شودو پزشک حق ندارداسرار بیماران را افشا کند، ولی این امر در کلیه ی کشورهای جهان یکسان نیست و در بعضی مواردمتفاوت است. در مواردی مانند رضایت بیمار، وقتی که قانون از پزشک خواسته باشد، مصلحت جامعه ایجاب کندو یا احتمال خطر برای بیمار یا شخص دیگری وجودداشته باشد پزشک باید رازبیمار را افشا کندواگر پزشک غیراز این مواردی که نام برده شد، اقدام به افشای راز بیماران نماید، مجرم شناخته شده و بیمار می توانداز پزشک به خاطر این تعدی، شکایت نماید.

در تمام دوران زندگی بشر، و به خصوص در زمان حال، یکی از مسائل با اهمیت و مورد توجه، ظلم و ستم موجود در جوامع می باشد و بشریت شاهد رشد روز افزون این ظلم و ستم می باشد. همچنین یکی از علائم نزدیک شدن زمان ظهور امام زمان (علیه السلام) نیز فراگیری ظلم و ستم می باشد. در این پایان نامه در نظر داریم پیرامون موضوع نظریه ظلم جهانی به عنوان مقدمه ظهور، بحث و بررسی و تحلیل انجام دهیم تا بتوانیم ادلّه کسانی که قائلند باید به فراگیری ظلم و ستم جهت تسریع در امر ظهور کمک کرد، ابطال، و ضرورت زمینه سازی و حرکت در جهت صلاح و رستگاری، و نقش اراده و اختیار انسان جهت تعجیل در امر ظهور اثبات گردد؛ زیرا با آگاهی از این امر شاید بتوان گامی در جهت فراهم کردن زمینه های ظهور و تعجیل در امر فرج برداشت. همچنین با مطالعه کتب و مقالات نگاشته شده در این زمینه، در پی اثبات این مسئله هستیم که فراگیری ظلم و ستم به معنای ظالم شدن همه افراد جامعه نمی باشد؛بلکه چهره غالب، چهره ظلم و ستم می شود و این فراگیری به صورت خود به خود و توسط افراد ظالم اتفاق میافتد؛ لذا نیاز است افرادی به عنوان یاران حضرت و فراهم کنندگان مقدمات ظهور، در جهت اصلاح خود و جامعه تلاش کنند تا در امر فرج، گشایش حاصل شود؛ زیرا برای تعجیل در ظهور، حتماً باید چهار عنصر زمینه ساز؛ یعنی رهبری، طرح و برنامه کارآمد، آمادگی عمومی جامعه جهت حق پذیری و ظلم ستیزی، یاران مخلص و فداکار فراهم شود؛ دو عنصر رهبری و طرح و برنامه با وجود امام مهدی (علیه السلام) و قرآن و سنت فراهم است لذا نیاز است مردم برای تحقق دو عنصر دیگر تلاش کنند، به علاوه علائم ظهور به جز علائم حتمی ممکن است اصلاً به وقوع نپیوندد.

خانواده در منظر قرآن کریم نهاد مقدسی است که بر پایه ازدواجی سالم که از آن به «میثاق غلیظ» یاد می شود، استوار شده است. بنیاد جامعه اسلامی بر خانواده و نقش آن نهاده شده و از این رو، خانواده، مرکز تربیت، انسان سازی و مأمنی برای رسیدن به تکامل انسانی است. اسلام، رشد و پویایی خانواده را در گرو توجه به اصول اخلاقی می داند و جریان جاری زندگی را تنها بر این پایه ممکن و مطلوب می داند. در این رساله، اخلاق مدیریت در خانواده با استناد به آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است؛ در این راستا دیدگاه اسلام نسبت به ویژگی های اخلاقی مدیر و اصول اخلاقی که باید در حیطه مدیریت خویش رعایت کند، بیان گشته و به تبیین مسئله مدیریت در خانواده از منظر حقوقی و اخلاقی پرداخته شده است؛ و روشن گردیده که مدیریت حقوقی خانواده، مقامی است که برای ثبات و مصلحت خانواده به مرد – در صورت داشتن شرایط لازم- داده شده است و امتیاز و حق فردی برای وی محسوب نمی شود؛ این امر بیشتر یک وظیفه اجتماعی برای تأمین سعادت خانواده است و مرد نباید از آن سوءاستفاده کند یا بر خلاف روش مناسب هر جامعه و یا مصلحت ویژه هر خانواده و به شکل تحکم و اجبار، آن را به کار برد؛ اما مدیریت اخلاقی خانواده، یک مدیریت مشارکتی است که مرد و زن هر دو در آن سهیم هستند تا روابط اخلاقی خانواده را سامان دهند. هم چنین در این رساله با بیان ویژگی های اخلاقی مدیر در خانواده، به ارتباط اخلاق و حقوق در نظام خانواده پرداخته و مشخص شد که در یک خانواده اسلامی کفه اخلاق بر استیفای حقوق سنگینی می کند؛ خانواده را اخلاق اداره می کند و حقوق برای شرایط غیر عادی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اخلاق با مدیریت رابطه تنگاتنگی دارد و می‏توان گفت پاسداری از موازین اخلاقی در مدیریت از ضرورت بیشتری برخوردار است؛ زیرا مدیریت و رهبری بدون رعایت اخلاق و ارزش‏های انسانی، ارزش ندارد.

کتاب غیبت تألیف محمد بن ابراهیم نعمانی کهن ترین کتاب روایی است که در اوایل غیبت کبری در مورد غیبت حضرت ولی عصر(عج) نگاشته شده و به دست ما رسیده است. نویسند? آن از محدثان مشهور قرن چهارم هجری و در شمار شاگردان کلینی بوده است. با مطالع? کتاب غیبت به راحتی می توان دریافت که او عالم جامع و در بسیاری از دانش های ادبی، حدیثی، تفسیری و کلامی روزگار خویش خبره بوده و با دیدگاهی کلامی، به گردآوری و دسته بندی احادیث پرداخته است. در یک تقسیم بندی می توان کتاب را به دو بخش کلی امامت و مهدویت تقسیم کرد که نویسنده در هر کدام دیدگاه های کلامی خاص خود را در ضمن احادیث و توضیحات آن بیان می کند. بخش اول شامل مباحثی چون: لزوم امامت، صفات امام، لزوم حجت در روی زمین و ... است و بخش دوم مباحثی مانند غیبت، وظایف منتظران، حی بودن حضرت حجت(عج) و عمر طولانی ایشان، شرایط قبل از ظهور، زمان ظهور و ... را در بر دارد. مباحث کلامی این کتاب شامل کلام عقلی و نقلی است بدین معنا که پاره ای احادیث برای استدلال و دفاع عقلی از گزاره های دینی گنجانده شده و برخی نیز تنها وظیف? تبیین و توضیح موضوع مورد بحث را دارد. رسالت این پایان نامه، متن پژوهی امامت و مهدویت است و با پژوهش در متن کتاب غیبت نعمانی، آن را با نگرش علمی مورد بررسی و نقد قرار می دهد و به مطالعه و تحلیل مباحث کلامی این کتاب می پردازد. قسمت عمده کتاب غیبت که شامل مباحث صحیح کلامی است، در این رساله به صورت مبسوط و مستدل بیان شده و قسمت کوتاهی از این کتاب که با اصول کلامی شیعه در تضاد است، مورد نقد قرار گرفته است.

موضوع محبت از جمله موضوعاتی است که در تمامی عرصه های معرفتی، عرفانی، اخلاقی و تربیتی به عنوان اصلی اساسی و زیربنایی و یا فرعی و رو بنایی مورد کنکاش قرار گرفته است. که در این میان سخن از چیستی و جایگاه محبت در عرصه اخلاق بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا محبت از جمله مفاهیم و فضائل اخلاقی می باشد که دارای حسن ذاتی بوده و در دایره ی حکمت عملی و از جمله صفات نفسانی عمل کننده است که جهت گیری نفس را نسبت به خود، خدا و دیگران مشخص می کند و در ارتباط با اعمال اختیاری و ارادی انسان است که اگر درست و به طور صحیح به کار گرفته شود می تواند در اصلاح و بهبود رابطه ی فرد با خود، خدا و دیگران موثر واقع گردد و انسان را به سر منزل مقصود که همان قرب الی الله است برساند. این تحقیق بر اساس روش کتابخانه ای و با استفاده از نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتال نور و مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی سامان یافت. روش کار در این پایان نامه ابتدا فیش برداری از تمامی مباحث مربوط به محبت و واژگان مترادف در حیطه ی اخلاق اسلامی است و در نهایت سامان آن ها به شکل درخور و زیبنده در فصول مختلف می باشد. دستاوردهای این تحقیق، ارائه ی تصویری جامع و کامل از مسئله ی محبت در حیطه ی اخلاق اسلامی است که محقق را از رجوع به مقالات و آثار پراکنده ی دیگر بی نیاز می کند و سعی دارد نشان دهد که دین مبین اسلام نه تنها دین جنگ و زور نیست؛ بلکه سیر تکامل انسان را بر اساس «حب فی الله و بغض فی الله» قرار داده است تا انسان در این مسیر به قرب الهی برسد.

لزوم امامت از سنّت¬های تغییر¬ناپذیر الهی است و این امر، لزوم شناخت او را در پی می آورد؛ چرا که پیروی تام از امام به شناخت کاملی از صفات او نیاز دارد و از مهم¬ترین صفات امام، عصمت اوست. بحث «عصمت» و چگونگی آن به لحاظ اینکه با مسئله «امامت» رابطه ای عمیق و ناگسستنی دارد، بیش¬تر در بستر امام شناسی کلامی شیعه، رشد و توسعه پیدا کرده است؛ در این نوشتار به دنبال بررسی تعریف و بیان حقیقت عصمت امام از نگاه فخررازی و علامه طباطبایی(ره) هستیم و اینکه آیا تفاوتی بین دیدگاه ایشان وجود دارد. از این¬رو بررسی آراء و اندیشه¬های این دو اندیشمند در باب عصمت امام لازم به نظر می¬رسد، تا تصویری جامع از نظریات ایشان از مسئلۀ عصمت داشته باشیم. فخر در بیشتر مباحث فلسفی و کلامی، تألیفات عمیقی از خود به جای نهاده است. با مطالعه آثار وی، بیش از هر چیز، عمق درک او از آرای فلاسفه و متکلمان مختلف و توانایی شگرفش در نقد این آراء، معلوم می¬شود. وی در کتاب¬های الاربعین فی اصول الدین، البراهین فی علم کلام، المحصّل و المحصول فی علم اصول الفقه، به ردّ آرای امامیه در باب امامت، وجوب نصب، وجوب عصمت و دیگر اعتقادات آنها می¬پردازد. او بیشتر از دیدگاه کلامی به این مسئله می نگرد و علامه(ره) علاوه بر رویکرد کلامی، نگاه فلسفی و عرفانی نیز دارد، بنابراین با دغدغه¬ها و رویکردهای متفاوتی دربارۀ این موضوع اظهار¬نظر کرده¬اند. باتوجه به این نکات، خلأ بررسی دیدگاه این دو، در مسئلة عصمت امام چشمگیر است. نیز درخور توجه است که گاهی اوقات آنجایی که به بحث دربارۀ عصمت پرداخته شده، بین دو مفهوم عصمت و علم تداخل رخ داده است، امّا باوجود تداخل معنایی، این دو مفهوم، کاملاً متباین و متفاوت از هم بوده و صرف ریشه داشتن یکی در دیگری، نباید بین آنها خلط شود. بنابراین لازمۀ تأمل و اندیشه در عصمت تفحص در مسئلۀ علم هم هست. نوع تحقیق در این نوشتار توصیفی و روش انجام آن به صورت اسنادی و توصیفی با تأکید بر تحلیل محتواست.

ملاصدرا فیلسوف بزرگ قرن دهم، با نظریه حرکت جوهری وبا نتایج فلسفی که بر پایه حرکت جوهری به آن دست یافت تحولات عظیمی را در فلسفه بوجود آورده و گره بسیاری از مسائل پیچیده فلسفی را گشود. از نظر او حرکت جوهری امری نیست که در چارجوب تعریف ارسطویی از حرکت یعنی با در نظر داشتن مفاهیم خاص ارسطویی «قوه» و«فعل» معنا پیدا کند. بلکه حرکت جوهری حرکتی وجودی است وی با توجه به مساوقت وجود با حیات، به معنایی از حرکت دست یافت، که حاکی از حرکت به معنای، جوشش زندگی وعشق به کمال است. و این جنب? حرکت جوهری را می توان با معنایی از حرکت حبّی یکی دانست. حرکت حبی که عارف بزرگ قرن ششم محی الدین ابن عربی، بنای آن راپی ریزی کرد را می توان جریان تجلّی ناشی از حبّ ظهور واظهار دانست که در همه اسماء الهی و همه ارکان عالم ساری است. بر اساس آموزه حرکت حبی، اساس آفرینش برعشق وحبّ الهی استوار است؛ حبّی که حق به ذات خویش داشت و گنجی پنهان بود که خواست آشکار شود. حدیث قدسی کنز بیانگر حرکتی است که محور جریان و سریان هستی است حرکت حبّی حرکتی است بر پایه دو قوس نزول وصعود و تجلی اعظم خدا در انسان کامل، که اساس آفرینش است دراین تحقیق حرکت از منظر دو فیلسوف وعارف بزرگ اسلام، ملاصدرا وابن عربی- دو نظریه پرداز در باب حرکت در حیطه فلسفه وعرفان - مورد بررسی قرار می گیرد.

بحث از نظام پاداش و جزای الهی در جهان آخرت و کمیت و کیفیت عقوبت اخروی ، به ویژه مسئله ی جاودانگی جهنم و خلود عذاب اخروی ، از مباحث مهم در فلسفه ، کلام و عرفان بوده است ؛ چرا که ، بخش چشمگیری از آموزه های قرآن کریم ، از پاداش ها و عقوبت های اخروی در قبال کردار دنیوی آدمیان ، سخن به میان آورده و برای برخی از گناهان ، عذاب پایدار اخروی در نظر گرفته اند . آن چه در این پایان نامه بدان دست یافته ایم این است که درباره ی خلود بهشتیان ، میان اندیشوران اسلامی هیچ گونه اختلافی وجود ندارد . زیرا وعده ی خلود در بهشت ، وعده خدا به شخص مطیع بوده و عمل به وعده و اعطای پاداش به شخص مطیع از نظر شرع و عقل و عرف واجب است و آیات و روایات متواتر معصومین بر این مطلب تأکید می کند . اما درباره خلود دوزخیان ما همگام با اکثر قریب به اتفاق علمای اسلامی موافق نظریه خلود و عذاب ابدی کفار و مشرکان و هم چنین گروهی از گناه کاران هستیم و بر اثبات ادعای خود ادله هایی از عقل ، آیات قرآن کریم و روایات آورده ایم . خلود در دوزخ ، علاوه بر کفار و مشرکان ، شامل گروهی می شود که اولاً مرتکب گناه شوند و ثانیاً ، آن قدر در این کار اصرار ورزند که خطا بر آنان احاطه نماید . به عبارتی معیار خلود در دوزخ این است که انسان خطاکار دست از گناه برندارد و خطایا همه ی هستی او را پر کند به گونه ای که دیگر سخن پیامبران و دیگر منادیان الهی در او اثر نکند .

رابطه وحدت و کثرت وجود از جمله مباحثی است که از دیر باز مورد توجه متفکران قرار دارد و همواره برای بشر این مسئله مطرح بوده، که آیا بر جهان وحدت حکم فرما است یا کثرت؟ آیا آن چه هست واقعاً یکی است و کثرت موهوم است و یا بر عکس؛ کثرت، امر واقعی است و وحدت موهوم است و این ذهن بشر است که وحدتی از این کثرت ها انتزاع می کند. حکما و بزرگان اسلامی از جمله صدرالمتألهین شیرازی(ره) و به تبع ایشان امام خمینی(ره) بر اساس اعتقاد به اصالت و تشکیک وجود، قاعده بسیط الحقیقه، وحدت ذات باری تعالی، علّیت و فاعلیّت مطلق ذات ربوبی و تفسیر آن به تجلّی و تشأن و قاعده «الواحد» کوشیده اند تا رابطه موجودات کثیر را با علت واحد تبیین کنند. مهم ترین رویکرد در این زمینه بررسی مصادیق و عمل کرد نخستین صادر که هم دارای جهت وحدت و هم جهت کثرت است، می باشد. این تحقیق می کوشد با سیری اجمالی در گستره اندیشه های فلسفی و عرفانی و تأملی تفصیلی در بحث پیوند کثرت با وحدت و با روش مقایسه ای - تطبیقی بین اندیشه های عرفانی- فلسفی در موضوع مورد بحث بر اساس ره یافت ها و دیدگاه های صدرالمتألهین و امام خمینی(ره) به تبیین این رابطه بپردازد.

عقول به عنوان موجودات مفارق از ماده، در فلسفه اسلامی به خصوص مکتب مشاء و حکمت متعالیه جایگاه ویژه ای دارد. بحث وجودشناختی عقول برای حل مساله چگونگی صدور کثرات عالم مادی از واجب تعالی توسط فلاسفه مطرح شده است. نقش عقول در عالم از دو جنبه مهم قابل بررسی است؛ جنبه معرفت شناسی و جنبه وجود شناختی عقول که در بحث معرفت شناسی عقول، به چگونگی اتصال نفس ناطقه با عقل فعال و دریافت صور و معقولات از آن، علم و ادراک و اتحاد عقل و عاقل و معقول پرداخته می شود و بحث وجود شناختی عقول به دنبال چیستی صادر نخست و بیان چگونگی صدور کثرات عالم از واجب تعالی و نقش عقول در این روند است که این رساله عهده دار نقش وجود شناختی عقول است و از طریق جمع آوری مطالب به روش کتابخانه ای برای دست یابی به این مهم پرداخته و ابتدا به بیان علت های موجود و موثر در عالم طبیعت و بررسی قاعده الواحد و شناخت عقول طولیه و عرضیه از منظر ابن سینا و ملاصدرا پرداخته است و به این امر رسیده است که از نظر ابن سینا عقل دهم از سلسله طولی عقول یعنی عقل فعال ایجاد کننده کثرات عالم طبیعت و مدبر امور آن ها است اما عقول عرضیه در چینش نظام هستی شناسی او جایگاهی ندارد. در دیدگاه ملاصدرا نقش عقول مورد خدشه است و وجود منبسط به عنوان صادر نخست در همه مراتب ظهور دارد که در هر مرتبه با تعینی خاص همراهی می کند، پس در این عالم کثرتی وجود ندارد و هرچه هست، جلوه و تجلی حق است. واژگان کلیدی : عقل، عالم طبیعت، تدبیر، علیت، ابن سینا، ملاصدرا

چکیده یکی از مباحث مهم در حوزه ی اخلاق کاربردی، اخلاق جنگ و صلح است. در این نوشتار سه نظریه رایج در این موضوع یعنی؛ صلح گرایی، نظریه جنگ عادلانه و واقع گرایی سیاسی به تفصیل بررسی شده اند. در ابتدا پس از تعریف صلح گرایی، انواع و نیز مبانی فلسفی آن با توجه به سه رویکرد پیامدگرا، وظیفه گرا و فضیلت گرا مورد بررسی قرار گرفته است. نظریه ی واقع گرایی به منزله اندیشه ای که در آن جنگ یک واقعیت اجتناب ناپذیر تلقی می شود و در آن اصولاً هیچ رابطه ای میان عدالت، اخلاق و جنگ وجود ندارد، پی گرفته شده است. در ادامه نظریه ی جنگ عادلانه به منزله موثرترین رویکرد در ایجاد محدودیت استفاده از نیروی نظامی، بررسی شده است. در بخش پایانی به مبحث جهاد، احکام و آموزه های اخلاقی اسلام درباره ی جنگ پرداخته شده است. در حال حاضر رویکرد اصلی فیلسوفان، حقوق دانان و سیاستمداران غرب در مورد جنگ، پذیرش نظریه ی جنگ عادلانه است. نظریه ی جنگ عادلانه در اصول خود با نظریه ی جهاد اسلامی، پیوندهای مشترکی دارد که می توان با رهیافت تطبیقی به مطالعه ی آن پرداخت. از آن جا که امروزه سعی می شود اسلام را دین خشونت معرفی کنند و در این راه به آیات و روایات متعدد در باب جهاد و وقایع تاریخی صدر اسلام متمسک می شوند، بررسی تئوری های جنگ و صلح و تطبیق جنگ عادلانه با جهاد در اسلام، می تواند گامی موثر در دفاع از اصول اساسی اسلام باشد. مطالعه و دقت در احکام و آموزه های اخلاقی اسلام دربار ه ی جنگ، این حقیقت را آشکار می کند که آن چه امروزه در نظام حقوق بین الملل مورد تأکید قرار گرفته، چهارده قرن پیش تر در متن تعالیم اسلامی وجود داشته و در مواردی الهام بخش تدوین کنندگان این حقوق نیز بوده است.

قاعده لطف پیشینه ای طولانی در مباحث استدلالی علم کلام دارد و همواره مورد استناد متکلمان در استدلال و اثبات عقاید دینی قرار گرفته و می گیرد؛ شایسته است در تبیین جایگاه این قاعده در علم کلام، دیدگاه متکلمان نامدار مورد توجه قرار گیرد و پیشینه این قاعده شناخته شود. پژوهش حاضر مروری تاریخی بر دیدگاه متکلم شیعی خواجه نصیر الدین طوسی و متکلم اشعری فخر الدین رازی دارد و موارد استدلال و استناد به قاعده لطف را در اثبات پاره ای از مبانی اعتقادی بیان می دارد. مناقشات پیرامون این قاعده بیان گر توجه و تحرک عقلانی متکلمان اسلامی و مباحثه و مناظره آنان در استدلال بر مبانی اعتقادی می باشد. در این پژوهش به شیوه کتابخانه ای به بررسی دیدگاه دو متکلم مذکور در اثبات مسایل عمده کلامی از جمله لزوم عصمت و ضرورت نبوت و امامت با استفاده از قاعده لطف پرداختیم.

دنیای امروز دنیای رسانه¬¬هاست است رسانه¬ها از چنان جایگاه و اهمیتی برخوردارند که تقریبا هیچ هدف مهمی بدون بهره¬برداری از رسانه قابل تحقیق نیست. رسانه پدیده اجتماعی است که با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را بر عهده دارد. در چنین دنیایی آن¬چه بیش از پیش ضرورت می¬یابد، بررسی مسائل اخلاقی در رسانه¬هاست یکی از مسائل اخلاقی که در این¬جا مورد بررسی قرار گرفته مسئله دروغ در رسانه می¬باشد که اگر دروغ در رسانه رایج شود هم خود رسانه آسیب می¬بیند و هم اجتماع را به انحراف می¬کشاند. و در این مطالعه مقصود از رسانه، رسانه¬ای خاص مثل تلویزیون یا رادیو و یا نشریات نمی¬شود. بلکه آن¬چه به عنوان رسانه در این¬جا مقصود است رسانه به طور عام می¬باشد که رسانه¬های سنتی و رسانه¬های مدرن را در بر می¬گیرد. روش به کار رفته در تحقیق، اسنادی و کتابخانه¬ای می¬باشد و سعی شده با استناد به منابع و مباحث اخلاق و تکیه بر وظایف و کارکرد رسانه¬ها برخی از مسائل اخلاقی یا اصول اخلاقی که رسانه¬ها می¬بایست رعایت کنند را بیان کند. و از آن¬جا که این تحقیق طرح چارچوبی نظری برای تحلیل و بررسی مسائل اخلاق رسانه است از نظریات مختلف فلسفه اخلاق هم¬چون غایت گرایی، وظیفه گرایی، و... نیز استفاده شده و از مهم¬ترین یافته های این مطالعه یافتن مصادیق دروغ رسانه¬ای و هم¬چنین آسیب¬هایی که در نتیجه¬ این دروغ¬ها بر افراد جامعه وارد می¬شود، می¬باشد. کلمات کلیدی: اخلاق، دروغ، رسانه، اخلاق رسانه.

مقدمه انتظار، ظهور منجی، غیبت و حکومت جهانی، واژه های آشنا و تأمل برانگیزی در ادبیات شیعی هستند. البته در متون روایی و احادیث نیز از واژه های کلیدی به شمار می آیند. ظهور منجی غایب شده از دیده ها که از پس امر غیبت نورافشانی می کند، یکی از مقوله های مهم و مترقی شیعه در تاریخ اسلام بعد از رحلت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، بحث جانشینی و امامتِ امامان و شأنیت شخصی که در جایگاه حکومت و نیابت از پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و سلاله ی نبی اکرم)ص) این رسالت خطیر رابر عهده بگیرد، همواره مورد اختلاف نظر بوده است و با توجه به دو دیدگاه اهل سنت و شیعه و اختلاف نظرهایی که میان این دو مکتب به وجود آمد، با مطالعه ی تاریخ اسلام و بررسی آیات و روایات وواقعه ی غدیرحجت بر ما شیعیان تمام می شود که بعد ازحضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلّم حضرت علی علیه السّلام به خلافت منصوب می شود وحکومت و ولایت مسلمین را عهده دار می شود و بعد از آن به امامان هدی از نسل ایشان می رسد، تا دوازدهمین از آنها که با توجه به احادیث معتبر رسیده و به دلیل شرایط زمانی به پس پرده ی غیبت می رود و به وسیله ی نواب خاص با مردم ارتباط برقرار می کند. بعد از آن با آغاز غیبت کبری اتصال آن امام عزیز با مردم قطع می شود؛ بنابراین با توجه به قاعده لطف از طرف خداوند و دلایل معتبری که از احادیث و روایات به ما رسیده که حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلّم بعد از 23 سال ابلاغ حکم الهی آن را بدون صاحب رها نکرده، بلکه از طرف خداوند مأمور بوده که حکومت را به دست افرادی که صلاحیت دارند واگذارد و در زمان غیبت صغرای امام عصر(عج) با توجه به آخرین ارتباط امام زمان(عج) با نواب خاص و تأکید ایشان بر اینکه در حوادث به راویان حدیث ما مراجعه شود چرا که آنان حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنها هستم؛ بنابراین نقش ولایت فقیه به عنوان نایب عام امام زمان(عج) و شخصی که حکمران حکومت اسلامی است تا زمینه را برای حکمرانی صاحب اصلیش آماده کند، مورد بررسی واقع می شود. این پژوهش نقش ولی فقیه در زمینه سازی حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) را در پنج فصل مورد بررسی قرار می دهد. فصل اول: کلیات و مفهوم شناسی و پیشینه ولایت فقیه، فصل دوم: ولایت فقیه مبانی و ادله ها، فصل سوم: اسباب و شرایط زمینه ساز ظهور، فصل چهارم: نقش ولی فقیه در زمینه سازی ظهور، فصل پنجم: آسیب شناسی در قلمرو حکومت ولایی و زمینه ساز. در پایان نتیجه گیری و پیامدپژوهی و بررسی شأن ولایت فقیه در زمینه سازی حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) می باشد.