چکیده در این پژوهش سمیت تنفسی اسانس برگ درختان اکالیپتوسdehnh. eucalyptus camaldulensis و بطری شور callistemon viminalis gaertn. روی سه گونه آفت انباری شامل شپشه آرد jacquelin du val. tribolium confusum ، شپشه گندم sitophilus granarius l. و شپشه دندانه دارoryzaephilus surinamensis l. و زنبور پارازیتوئید cephalonomia tarsalis (ashmead) در شرایط دمایی1? 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5? 60 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس های این دو گیاه به روش تقطیر با آب استخراج شدند. بر اساس مقدار lc50، زنبور پارازیتوئید حساس ترین حشره و شپشه آرد هم مقاوم ترین حشره بود. اسانس بطری شور سمی تر از اسانس اکالیپتوس بود. در آزمایش بررسی دوام مشخص گردید که اسانس اکالیپتوس دوام بیشتری نسبت به اسانس گیاه بطری شور دارد. اسانس های گیاهی مورد آزمایش روی حشرات مورد مطالعه به طور معنی داری اثر دور کنندگی داشتند. بیشترین میزان دور کنندگی روی حشرات کامل شپشه آرد در غلظت 10 میکرولیتر از هر دو اسانس مشاهده شد. غلظت کشنده 50 درصد (lc50) در توده محصول برای اسانس اکالیپتوس و بطری شور به ترتیب 50/875 و 27/741 میکرولیتر بر لیتر هوا به دست آمدند. اثر سمیت تنفسی اسانس ها روی لارو شپشه آرد بررسی شد. نتایج نشان داد که لارو 5 روزه و بعد از آن حشره کامل حساسیت بیشتری به اسانس داشتند و لارو 20 روزه مقاوم ترین آن ها بود. در شاخص های تغذیه ای اثر اسانس روی شپشه آرد، شاخص بازدارندگی اسانس ها موثرتر از شاخص کارایی تبدیل غذای خورده شده به دست آمد. شناسایی ترکیبات گیاهی با استفاده از دستگاه gc-ms نشان داد که دراسانس بطری شور 1و8 سینئول، آلفاپینن و لیمونن و در اسانس اکالیپتوس پاراسیمن، آلفاپینن و آلوآرومادندرن از عمده ترکیبات تشکیل دهنده اسانس ها بودند.

زنبور پارازیتوئید cephalonomia tarsalis ashmead (hymenopter.: bethylidae) یکی از دشمنان طبیعی مهم شپشه دندانه دار غلات، oryzaephilus surinamensis (coleoptera: (silvanidae است. در این تحقیق ویژگی های زیستی و پارامترهای دموگرافیک زنبور c. tarsalis در شرایط آزمایشگاهی و دمای 1± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و دوره نوری 8:16 (روشنایی: تاریکی) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده طول دوره قبل از بلوغ، طول دوره تخمگذاری، طول عمر حشرات کامل و طول کل دوره زندگی زنبور به ترتیب84/0±73/19،06/0±9/23،24/0± 34/30 و 01/1±08/50 روز تعیین شد. پارامترهای جدول زندگی زنبور روی لاروهای سن سه شپشه دندانه دار غلات مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده نرخ خالص و ناخالص باروری به ترتیب03/2± 9/60 و71/0± 74/84 تخم برآورد گردید. نرخ خالص و ناخالص بارآوری به ترتیب 95/1±46/58 و 58/0±35/81 تعیین شد. نرخ ذاتی و نرخ متناهی افزایش جمعیت به ترتیب 001/0 ±1046/0 و001/0 ± 1103/1 بر روز محاسبه شد. نرخ تولید مثل خالص 47/1± 1/44 ماده/ماده/نسل محاسبه گردید. ترجیح مراحل مختلف سنی آفت در دو وضعیت آزمون انتخابی (در حضور تعداد مساوی از هر سن لاروی) و آزمون غیر انتخابی (درحضور هر یک از سنین لاروی به طور جداگانه) انجام شد. زنبور پارازیتوئید، در آزمون انتخابی لارو های سن سوم و در آزمون غیر انتخابی لاروهای سن چهارم را بر سایر سنین لاروی ترجیح داد. واکنش تابعی زنبور نسبت به تراکم های مختلف لارو سن سوم سوسک o. surinamensis مورد مطالعه قرار گرفت. واکنش تابعی زنبورc. tarsalis از نوع دوم بود. پارامترهای قدرت جستجو و زمان دستیابی به ترتیب 02/0±11/0 و 07/0±54/1 ساعت تعیین شد. نتایج این تحقیق شناخت ما را در مورد اثرات متقابل زنبور پارازیتویید c. tarsalis و شپشه دندانه دار غلات، o. surinamensis افزایش داد و راه های جدیدی را برای کنترل آفت فراهم نمود.

قارچ های trichoderma قدرت زیادی برای پیشبرد کشاورزی بالاخص در ممالک در حال توسعه دارند. این قارچ ها دارای توان بیولوژیکی بالایی هستند: کنترل قارچ ها، اوومایست هاو نماتد های بیمارگر گیاهان، افزایش میزان رشد، نمو و عملکرد نباتات کشاورزی، مایکورمدیشین (mycoremediation) اکوسیستم های کشاورزی علیه بقایای آفتکش های کشاورزی و عناصر فلزی سنگین، برانگیختن مقاومت سیستمیک اکتسابی و القایی نباتات کشاورزی از حمله ی بیمارگر ها (شامل قارچ ها، موجودات قارچ مانند، نماتد ها، باکتری ها و ویروس ها) و آفات (شامل حشرات)، و افزایش تحمل نباتات در مقابل تنش های غیرزنده (خشکی، و گرما). به این دلیل که این قارچ ها دارای توان ساخت و ترشح شمار بالایی از جنگ افزار های موثر در ژنوم خود می باشند، انتظار می رود که بتوانند در کنترل زیستی حشرات آفت نیز مفید باشند. افزون این که قارچ های trichoderma در قیاس با قارچ های رایج در بیوکنترل حشرات (metarrhizium anisopliae و beauveria bassiana) از رشد تندتر، و توان ساپروفیتی و رقابت بیشتری برخوردار می باشند و اسپور های سبز فراوانی را آزاد می سازند که در برابر تابش آفتاب پایداری بیشتری دارند. از این روی، دستیابی به جدایه هایی که گیاهان را در برابر حشرات آفت نیز حفاظت نمایند، بسیار جذاب و سودمند خواهد بود. با این انگیزه، بیش از 110 جدایه از ریزوسفر گیاهان 16 تیره ی گوناگون از اُستان های آذربایجان شرقی و غربی جداسازی و از دیدگاه کنترل بیمارگر های قارچی و قارچ- مانند و افزایش رویش و نمو گیاه چغندرقند و کم و کیف بارآوری آن، توان رشد روی لایه ی اُکتاکوزان و کربوهیدرات های قندالکلی، گلوکوز، و هم محیط عصاره ی مالت در دماهای گوناگون بررسی و گزینش حذفی شدند. با این بررسی ها، شمار جدایه های برتر به دو جدایه کاهش یافت. جدایه ها برای شناسایی مولکولی به دانشگاه فنآوری وین در اتریش فرستاده شدند و به عنوان t. asperelloides شناسایی شدند. بررسی توان بیماری زایی در حشرات و حشره کشی جدایه های برتر گونه ی t. asperelloides روی گونه ی سخت بالپوش (col. : tenebrionidae) tribolium confusum با یک شیوه ی نوین نشان داد که جدایه ها توانمندی بالایی در کشتار آفت مذکور دارند. برای بالا بردن توان حشره کشی جدایه های برتر از ژن دستور دهنده ی بیوسنتز نیوروتوکسین –agatoxin ivµ و توالی کد کننده ی ساخت سیگنال پپتید ترشح کیتیناز 42 هزاردالتونی گونه ی t. harzianum بهره برداری شد. همچنین، برای انجام بررسی های بیشتر، توالی پروتئین سبز فلورسنت نیز به کار گرفته شد. همسانه سازی (کلونینگ) توالی ها در پلاسمید pan52-1n انجام شد و تراریخت سازی توام پروتوپلاست های جدایه ها با پلاسمید های pag وpan7-1 در آزمایشگاه انستیتوی بیوشیمی و بیوفیزیک فرهنگستان علمی لهستان در ورشو به انجام رسید. بیان تراژنسازه ها با روش مشاهده ی فلورسنس سبز با میکروسکوپ پس از القا با طول موج 489 نانومتری، و هم مشاهده ی فرآورده ی rt-pcr دیده شد که گواهی برای درستی کار کلونینگ بود. با این همه، هیچ نشانه ای از اسپورزایی تراریخت ها در نمونه های میکروسکوپی و کشت های آن ها دیده نشد که شاید به دلیل تنش ترشحی و تنش شبکه ی آندوپلاسمی باشد. از این تحقیق به چندین یافته ی نوین جهانی دست یافته شد: 1. تاثیر ارزشمند بیوشیمی تیره های گیاهی بر توان بیوکنترل جدایه ها، 2. یک روش بسیار تند و آسان برای گزینش حذفی عوامل بیوکنترل برتر، 3. معرّفی یک فرمول نو برای آزمون کشت متقابل، 4. یک روش آسان و نوین برای بررسی بیماری زایی قارچ های عامل بیوکنترل حشرات، 5. بیماری زایی گونه ی trichoderma asperelloides بر روی سخت بالپوش، 6. تراریخت کردن گونه ی t. asperelloides با یک ژنسازه ی حشره کش، 7. نخستین بیان ژنسازه ی نیوروتوکسین عنکبوت در قارچ رشته ای، 8. مهندسی و ساخت یک ژنسازه ی نوین دوکاره با شایستگی گسترش بیشتر، 9. تاثیر ژنوستاتیک بیان –agatoxin ivµ بر قارچ رشته ای، 10. کشف تاثیر اکولوژیکی ناشی از فعالیت ضد قارچی گیاهان دو جنس lallementia و tragopogon، و 11. کشف فعالیت توالی ires از یک ویروس بیمارگر انسان در یک قارچ رشته ای