چکیده: به منظور کنترل بیولوژیکی قارچ (tassi) goidanch phaseolina macrophmina عامل بیماری ساق سیاه خربزه توسط تریکودرماهای جدا شده از استان خوزستان، از عمق 5 تا 25 سانتی متری خاک مزارع دزفول، شوشتر، بهبهان سربندر، لالی، رامهرمز، مسجدسلیمان، ایذه، سوسنگرد، جراحی طی ماههای آذر ، بهمن ، اسفند ماه سال 1388 نمونه برداری شد.در بررسی تاکسونوی جدایه ها با استفاده از کلیدهای معتبر، 3 گونه تریکودرما شناسایی شد که به ترتیب فراوانی عبارت بودند از trichoderrma longibrachiatum rifai، 8 جدایه،rifai t.harzianum 1جدایه وrifai t.citrinoviride 1جدایه.به منظور اثبات بیماریزایی ماکروفومینا بر روی خربزه از سه جدایه macrophomina phaseolina جدا شده از ریشه و طوقه خربزه (رقم جلالی و چاپالیز) و کدو دریافتی از مرکز تحقیقات کشاورزی اهواز استفاده شد. هر سه جدایه بر روی گیاهچه های 3رقم خربزه، آناناسی، طلایی و شادگانی باعث ایجاد علائم از پا افتادگی شدند. پس از تزریق سختینه های 3جدایه ماکروفومینا به میوه خربزه رقم شخته مشهدی، پوست از گوشت جدا شده و سختینه های این قارچ بر روی گوشت مشاهده شد. سختینه های این سه جدایه ماکروفومینا در خاک ژل باعث توقف و مرگ جوانه های سه رقم خربزه شدند.در بررسی اثر سه جدایه ماکروفومینا بر روی 3 رقم خربزه مشخص شد که ماکروفومینای جلالی بیشترین تعداد گیاهچه را آلوده کردند و خربزه رقم آناناسی بیشترین گیاه آلوده شده را داشته است. با افزایش تعداد سختینه در خاک تعداد گیاهان آلوده شده نیز افزایش می یابد. رشد ماکروفومینای جلالی در محیط کشت pda بیشترین سرعت را داشت. در مطالعه کشت متقابل و متابولیتهای فرار از 10 جدایه تریکودرما و ماکروفومینای جلالی استفاده شد. در کشت متقابل t.harzianum دزفول با 1/81 درصد بیشترین میزان ممانعت از رشد ریسه ماکروفومینا را داشت. ریسه جدایه های t.harzianum دزفول و t.longibrachiatum شوشتر ضمن محدود کردن رشد ریسه مایکروفومینا به طرف آن رشد کرده و سطح ریسه ماکروفومینا را پوشاندند در مطالعات میکروسکوپی پیچش ریسه (میکوپارازیتیسم) t.harzianum دزفول و t.longibrachiatum جدایه شوشتروt.citrinoviride رامهرمز پیچش ریسه را به دور ریسه ماکروفومینا مشاهده شد. تمامی جدایه ها سبب لیز شدن ماکروفومینا شدند. در مطالعات اثر ترکیبات فرار t.harzianum جدایه شوشتر با 60 درصد بیشترین تاثیر در ممانعت از رشد ریسه ماکروفومینا نشان داد. در مطالعات گلخانه ای از سه تریکودرمای شوشتر، ایذه و دزفول که در آزمایشگاه خوب عمل کرده بودند استفاده شد. در این مطالعه t.longibrachiatum جدایه شوشتر با 37درصد بیشترین تاثیر در کنترل بیماری ساق سیاه خربزه داشت.در بررسی اثر دوره آبیاری بر روی کاهش بیماری مشخص شد که دوره آبیاری 5 روزه باعث کاهش 53درصدی بیماری می شود.

به منظور تعیین و مطالعه فون قارچی ریشه و طوقه زیتون در استان خوزستان در زمستان سال 1386 از درختان زیتون آلوده در نقاط مختلف استان از جمله شوش، دزفول، اندیمشک و هفت تپه نمونه برداری شد. نمونه هایی نیز در طی سال های 85-1384 از ایذه، دهدز، رامهرمز تهیه شده بود که از آنها 35 جدایه قارچ ورتیسیلیوم جداسازی شد. از بقیه نمونه ها پس از جدا و خالص سازی در مجموع 89 جدایه قارچی از ریشه و طوقه زیتون به دست آمد. از این تعداد 47 جدایه به جنس فوزاریوم، 37 جدایه به جنس سیلیندروکارپون و 5 جدایه به قارچ ریزوکتونیا تعلق داشت. جدایه های ورتیسیلیوم همه متعلق به گونه v.dahliae بودند. آزمون بیماری زایی روی نهال های زیتون 12 ماهه به وسیله فروبردن ریشه نهال ها در سوسپانسیون اسپور انجام شد. نتایج حاصل از آزمون بیماری زایی حاکی از بیماری زا بودن جدایه های مورد استفاده بود. جدایه های فوزاریوم در 3گروه (section) و 3 گونه قرار گرفتند. در این میان گونه های f.solani و f.equiseti به ترتیب با 23 و 20 جدایه بیشترین فراوانی را داشتند در حالی که گونه f. semitectum با 4 جدایه کمترین فرا وانی را داشت. گونه f.equiseti برای اولین بار از ایران از روی زیتون و گونه f. semitectum برای اولین بار از زیتون در جهان گزارش می شود. آزمون بیماری زایی برای دو گونه که فراوانی بیشتری داشتند ( f.solani و f.equiseti ) روی نهال های زیتون 12 ماهه به وسیله فرو بردن ریشه نهال ها در سوسپانسیون اسپور انجام شد. نتایج حاکی از بیماری زابودن همه جدایه های مورد استفاده بود اما شدت بیماری زایی جدایه های f.solani نسبت به f. equiseti بیشتر بود. جدایه های سیلیندروکارپون در سه گونه طبقه بندی شدند. گونه های c.destructans با 20 جدایه بیشترین فراوانی و گونه های c.obtocisporum و c.didymum به ترتیب با 8 و9 جدایه کمترین فراوانی را داشتند. گونه c.destructans برای اولین بار از روی زیتون در ایران و گونه های c.obtocisporum و c.didymum برای اولین بار از روی زیتون در جهان گزارش می شوند. آزمون بیماری زایی برای گونه c.destructans روی نهال های 12 ماهه زیتون و به وسیله فروبردن ریشه نهال ها در سوسپانسیون اسپور انجام شد. نتایج حاکی از بیماری زابودن همه جدایه های مورد استفاده بود. جدایه هایr.solani چند هسته ای و متعلق به گروه آناستوموزی ag-4 بودند. . آزمون بیماری زایی روی نهال های 12 ماهه زیتون و با استفاده از مایه تلقیح گندم انجام گرفت. نتایج بیانگر بیماری زا بودن همه جدایه ها بود. به طور کلی نتایج آزمون بیماری زایی نشان داد که از بین جدایه های به دست آمده سه گونه روی زیتون بیماری زای قوی(f.solani، v.dahliae و c.destructans) گونه f.equiseti بیماری زای متوسط و گونه r.solani بیماری زای ضعیف بود.

قارچ ‏‎verticillium dahliae‎‏ یکی از مهمترین عوامل پژمردگی آوندی در طیف وسیعی از گونه های گیاهی از جمله پسته می باشد که دارای اختصاصیت میزبانی اندک و گسترش جغرافیایی وسیع است.هفتاد جدایه تیپ وحشی ‏‎v.dahliae‎‏ در بین سالهای 1379 تا 1380 از درختان پسته استان کرمان جداسازی شد. همکنش بین ارقام پسته و جدایه های ‏‎v.dahliae‎‏ نشان داد که شاخص شدت بیماریزایی و درصد کلنیزاسیون جدایه های برگریز از جدایه های غیربرگریز بیشتر است. بنابراین جدایه ها درجه متفاوتی از بیماریزایی را بر روی ارقام ایجاد نمودند.