چکیده فارسی کتاب کنزالاسرار مازندرانی شامل مجموعه داستان های عامیانه مازندرانی و نیز ترجمه چند داستان از گلستان سعدی است. این کتاب به زبان مازندرانی نوشته شده است. این کتاب را برنهارد دورن -شرق شناس آلمانی تبار روسی- با کمک میرزا محمد شفیع مازندرانی جمع آوری کرده است. در این رساله، به بررسی صرفی متن منثور این کتاب پرداخته ایم. «صرف» یکی از شاخه های عمده زبانشناسی است که به مطالعه و بررسی ساختار درونی واژه ها می پردازد. با بررسی صرفی زبان، کلیه امکانات واژه سازی، تغییرات صوری در سطح واژه، تغییرات وام-واژه ها یا واژه های قرضی مورد ارزیابی قرار می گیرد. دو مقوله «تصریف» و «واژه سازی» از زیر مجموعه های صرف می باشد. واژه سازی شامل ترکیب و اشتقاق است. تحقیق حاضر نشان می دهد در زبان مازندرانی تکواژهای تصریفی و اشتقاقی مختلفی در ساخت صورت های مختلف واژه ها و ساخت انواع واژه ها استفاده می کند. در این پژوهش، تصریف اسم، صفت و فعل با ذکرمثال ها و نمونه واژه هایی از کتاب کنزالاسرار مورد بررسی قرار می گیرد. وند های تصریفی و وندهای اشتقاقی و تفاوت آن ها بیان شده و کاربرد هر یک را در ساختمان واژه، بررسی می شود. با بررسی میزان کلمات مرکّب نسبت به کلمات تصریفی و اشتقاقی، ثابت می شود که الگوهای ترکیب در این زبان بیشتر از سایر موارد است. میزان ترکیب کلماتی چون اسم، صفت و فعل و تشکیل کلمات مرکّب از موارد تصریفی بکار رفته در کتاب کنزالاسرار، بیشتر است. در تصریف اسم، صفت و فعل، وندهای تصریفی مانند پسوند جمع « ون/-un/ » ، «ها hâ/-/» و « ا / â-/ »و پسوند برتری «تر / ter-/ » و برترین «ترین/ terin-/ » و نیز ابعاد مختلف تصریف فعل، مانند انواع شناسه ها و پی بست ها مورد مطالعه قرار می گیرد. در اشتقاق، وندهای اشتقاقی اسم ساز ،صفت ساز مانند پسوند «کر /k?r-/» ، «ی/-i/» و پسوند « گیری /-giri/ » با ذکر مثال هایی آمده است.

تاکنون یک شیوه نامه ساده روان برای بررسی (و یا پذیرفتن زبانهای باستانی) به عنوان یک زمینه سودمند در واژه گزینیِ زبان فارسی نداشته ایم. با این تحقیق که بررسیِ روش هایِ کاربرد عناصر باستانی و میانه زبانهای ایرانی در واژه گزینی فارسی است، روشهای واژه سازی از دوران باستانِ زبان فارسی تا فارسی کنونی آورده و بررسی می شوند. شیوه پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای است. هدف از واژه گزینی در زبان فارسی کمک به بالندگی و غنایِ زبان علمی فارسی است. این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است که فصل های دوم، سوم و چهارم، شیوه های واژه سازی را در فارسی کنونی، ایرانی باستان (فارسی باستان و اوستایی) و زبانهای ایرانیِ میانه غربی بررسی می کنند. در بخش پایانی، همه روش های واژه سازی نهادینه شده در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و همچنین روشهای پیشنهادی برخی صاحبنظران که بطور ویژه به بکاربریِ زبانهای باستانی متوجه بوده اند، برای دستیابی به یک شیوه نامه کلی کارآمد ویژه کاربرد زبانهای باستانی در واژه-گزینی فارسی ارائه می شود. در این راستا روند دگرگونی عناصر زبانی چون دستوری شدگی، دگرگونی های آوایی (واکه، نیم-واکه و همخوان ها) در جدول هایی ارائه می شود. سپس یک جدول کلی این دگرگونی ها و تأثیر آن بر روند ساده شدن عناصر زبانی از ایرانی باستان تا فارسی دری و رسیدن به واژه هایی ساده و کارآمد در چند واژه بررسی می شود.

با ورود اعراب به ایران در دو قرن دوم و سوم هجری، مسلمانان ایرانی برای انتقال دانش و فن، زبان عربی را ابزار کار خود قرار دادند. از کتاب هایی که به زبان فارسی در قرن دوم و سوم نوشته شده اثری باقی نمانده است. در نیمه نخست قرن چهارم هجری، مانویان خط دینی خویش را برای نوشتن آثار فارسی به کار بردند.این متن ها بخشی از دست نوشته هایی است که در تورفان یافت شده اند، و هم اکنون در فرهنگستان علوم برلین- براندنبورگ نگهداری می شود. به عبارت دیگر این متن ها را باید از جمله کهن ترین آثار زبان فارسی به شمار آورد، و در واقع به زبانی نوشته شده که آن را شاید بتوان فارسی نو آغازین خواند. در این پژوهش پس از درآمدی بر ادبیات مانوی و تاریخچه ی تورفان در نخستین فصل و به بررسی کوتاهی از محتوای متن های مانوی فارسی نو آغازین در فصل دوم پرداخته شده و سپس این دست نوشته ها را معرفی و در ادامه تعدادی از این متن ها را انتخاب نموده و توضیحاتی درباره ویژگی های هر قطعه، داده شده است. در فصل سوم به حرف نویسی، آوانویسی و ترجمه این متن ها پرداخته، توضیحات لازم مفهومی، دستوری و یا ریشه شناختی آنها در فصل چهارم به همراه نتیجه گیری آورده شده است. و در فصل پایانی نیز واژه نامه-ای بر اساس متن های پژوهش تنظیم شده است