نام پژوهشگر: عبدالرسول خیر اندیش
فرهاد مقیمی نسب عبدالرسول خیر اندیش
بعداز فتح مغرب مسلمانان اعم از عرب وبربر، درپی فتوحات دیگری بودند تادروهله اول زمینه هرچه بیشتر نشراسلام را فراهم آورند آمادگی عرب وبربر به عنوان دوعنصر غالب بابروز شرایط مناسب ، زمینه فتح دورترین مناطق وسیع غرب جهان شناخته شده آن روز یعنی اسپانیا رادرسال 92ه.ق ممکن ساخت. بافتح تدریجی اسپانیا اسلام تقریباً تمامی این سرزمین رافراگرفت وجامعه جدیدی رادرآنجا یعنی اندلس به وجود آورد که خود طی دوران طولانی از همان آغاز ازعناصر مذهبی ونژادی مختلف اعم از عرب وبربر و مستعربه و...از همان آغاز فتوحات تشکیل شده بود . این گروهای مختلف که تاحدودی درهم ادغام شده بودند درکناریکدیگر ،درون جامعه ای آکنده از ستیزه جویی می زیستند . ابتدا سیاست های مسالمت آمیز حکام وبربرهای متحد آنان توانست مسلمانان را به عزت وافتخار برساند ولی دیری نپایید که بروز اختلافات قبیله ای وآشوب های سیاسی سرزمین اندلس رادرمعرض تاخت وتاز های مسیحیان وفرانکها قرارداد. بدین ترتیب بود که خصومت ها ،کشمکشها وکینه توزی های خاصی طی فتنه های دوران امارت در اندلس بین عرب وبربر آغاز شد که تا واپسین روز های آن دوره ادامه داشت . خستگی مردم ، درک روز افزون نیاز به ایجاد وحدت درجامعه اندلس به همراه عوامل دیگر به نظم سیاسی در جامعه اندلس احساس می شد .همه این عوامل دست دردست هم داد تا زمینه شکل گیری خلافت امویان اندلس را بوجود آورد. با این وجود دروابط بین عرب ها وبربرها نوعی تسامح دینی قابل مشاهده بود که برگرفته از قرآن کریم دانسته می شد. بدین ترتیب عرب ها وبربرها باتوجه به این زمینه روابط سیاسی اجتماعی ، اقتصادی وفرهنگی خود را دراندلس به عنوان جامعه مشترک پایه ریزی کردند . بدین روی بود که رابطه عرب وبربر دراسپانیای اسلامی (اندلس ) از اهمیت ویژه ای برخوردار شد .چراکه آخرین بخش از پیشروی قلمرو اسلام در غرب اروپا بود واکثر ساکنین این اراضی مفتوحه رابربرها تشکیل می دادند . بررسی تحلیلی ابعاد مختلف روابط سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی وفرهنگی عرب ها وبربرها حاکی از ان است که علاوه بر پایه ریزی نوعی همزیستی مسالمت آمیز تاحدودی توانستندالگوی بی نظیری را ارائه نمایند گرچه دربرخی دوره ها عواملی مانند تعصبات نژادی عرب ها و ظلم وستم حکام اندلس وشورش های متقابل عرب وبربر تعادل وثبات در روابط این دوگروه راتاحدودی دچار ضعف وسستی می کرد . بنابراین بررسی سیر تاریخی ومستند روابط عرب وبربر دراندلس علاوه بر کمک درحهت شناخت نقاط ضعف دراین دوره بسیار مهم تاریخی به فهم ودرک هرچه بشتر شرایط موجود برای ایجاد روابط نزدیک ومسالمت آمیز به گونه ای که منافع هردو طرف در آن لحاظ می شد ، مفید خواهد بود .بدین ترتیب دراین پژوهش تلاش براین بوده است تا ابعاد مختلف روابط عرب وبربر با تکیه برمنابع ومآخذ اصیل اسلامی وتا حدودی تحقیقات محققان غربی به بررسی حوادث تاریخی فوق از سال 92 تا 138 ه. . ق پرداخته شود .
زهرا زمانی مصطفی ندیم
در طول تاریخ، پوشاک همواره از نیاز های اولیه بشر بوده است. این عنصر ابتدا به صورت یک نیاز خود را نشان داده، اما به مرور زمان با پیشرفت انسان، از یک نیاز به صورت یک پدیده فرهنگی، هنری، اجتماعی و اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. در این میان پوشاک اقوام مختلف در ایران به گونه ای خاص جلوه گری می کند؛ چرا که پوشاک هر منطقه متأثر از آب و هوا، فرهنگ، اقتصاد، سیاست و مذهب آن منطقه است. در این میان پوشاک زنان به عنوان قشر عمده ای از یک قومیت با تنوع، خلاقیت، زیبایی و ظرافت همراه است. استان گلستان به سبب برخورداری از تنوع قومیتی، به همان میزان از تنوع پوشاک نیز بهره مند است. در این رساله به معرفی و بررسی پوشاک زنان چهار قوم (ترکمن، قزاق، قزلباش، کتول) و روستای شاهکوه پرداخته شده است.
غلامرضا صفی پور حمید حاجیان پور
ساختار حکومت صفویه ریشه در نظام قبیله ای داشت، در تشکیل و توسعه دولت صفوی اقوام و قبیله های مختلف ایفای نقش نمودند و پس از تاسیس دولت، توسط شاهان صفوی در مصدر امور و حکومت ایالات قرار گرفتند. ایالت کرمان در ابتدای حکومت صفویان، مورد هجوم و تاخت و تاز ازبکان قرار گرفت. شاه اسماعیل صفوی پس از شکست ازبکان و کشتن شیبک خان پادشاه ازبکان و نجات خراسان و کرمان، جهت جلوگیری از هجوم دوباره آنان به مرزهای شرقی کشور و ایجاد سدی استوار، دسته ای از ایل افشار را به سر کردگی بیرام بیگ افشار به کرمان کوچاند و با واگذاری منطقه ای از کرمان، سکونت آنان را در این ایالت میسر ساخت. افشارهای کرمان با شرکت خود در جنگ های مختلف صفویان با ازبکان و عثمانی ها به همراه سپاه صفویان، توانستند حکومت کرمان را از آن خود کنند. اما افشارهای کرمان به همراه افشاران سایر نقاط کشور در اوایل سلطنت شاه عباس اول دست به خودسری هایی زدند که توسط شاه عباس اول سرکوب شدند. پس از سرکوبی افشاران در کرمان، حکومت کرمان از دستشان خارج و از سیاست کرمان کنار رفتند. به طور اجمالی می توان گفت افشارها در طی حکومت خود در کرمان در روابط خارجی صفویان با ازبکان و عثمانی و بابریان نقش بارزی ایفا کردند و آن گروه از افشارهایی که در سیاست دخیل نبودند کارکردی اقتصادی داشتند. این پژوهش، با روش اسنادی- کتابخانه ای در صدد بررسی کارکردهای سیاسی و اجتماعی افشارهای کرمان در دوره صفویه بویژه تا افول آنان در دوره شاه عباس اول صفوی است.
مهدی محمدی قناتغستانی سید ابوالقاسم فروزانی
حکومت اتابکان زنگی(521- 616 ه.ق.) اولین حکومتی بود که توانست شام را پس از فروپاشی سلجوقیان متحد سازد. عماد الدین زنگی(521- 541 ه.ق.) موسس این سلسله، در طول حکومت بیست ساله خود این دولت را با دول متعددی همسایه ساخت که از این قرار اند: سلجوقیان، خلافت عباسی، آل بوری، خلافت فاطمی و صلیبیان. مناسبات اتابکان زنگی درقبال این حکومت ها غالبا خصمانه بود چرا که این حکومت ملیتاریست دائما در پی گسترش قلمرو خود در سمت شرق و غرب بود. تلاش عماد الدین برای توسعه قلمرو حکومت خود در شرق به دلیل وجود قدرت های نیرومندی چون خلافت عباسی و سلجوقیان با شکست روبرو شد از این رو روابط این حکومت بیشتر متمرکز بر حکومت های غربی شد. طرح عماد الدین مبنی بر اتحاد منطقه جزیره و شام تا حدی موفقیت آمیز بود و زمینه های فتوحات بیشتر در دوران فرزندش نور الدین محمود زنگی(541- 569 ه.ق.) فراهم آورد. رها کردن جبهه شرق از جانب نور الدین، تمام توان وی را معطوف به مبارزه با صلیبیان ، آل بوری و خلافت فاطمی نمود. تمامی فعالیتهای مداوم نور الدین در مدت بیست وهشت سال حکومت خود؛ منجر به اتحاد مصر، شام و جزیره شد. این مهمترین کار اتابکان زنگی بود چرا که از یک سو استراتژی بلند مدت دول اسلامی در جنگ های صلیبی را مشخص نمودند و از سوی دیگر زمینه باز پس گیری بیت المقدس در زمان ایوبیان را در زیر سایه اتحاد ممالک اسلامی فراهم نمودند. واژگان کلیدی: اتابکان زنگی، جنگ های صلیبی، سلجوقیان، آل بوری، خلافت فاطمی، عماد الدین زنگی، شام، جزیره.