توسعه گردشگری جهت فقرزدایی، ایجاد رفاه اجتماعی، ارتباطات فرهنگی، تقویت غرور ملی و ایجاد فرصت های شغلی در کنار فعالیت های کشاورزی و دامداری در مناطق روستایی و دور افتاده، عنصری اساسی و ضروری محسوب شده، یگانه راه نجات این مناطق از مسائل و مشکلات اجتماعی و اقتصادی می باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش پتانسیل های گردشگری روستایی در توسعه روستایی و ارائه راهبرد مناسب در جهت توسعه گردشگری روستایی شهرستان آبدانان است. بدین منظور اطلاعات مورد نیاز در تحقیق حاضر به دو روش، مطالعات میدانی (پیمایشی) و مطالعات کتابخانه ای (اسنادی) جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفته است. اساس مطالعه مبتنی بر مطالعات میدانی ( مشاهده مستقیم، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه ) می باشد. 3 نوع پرسشنامه ( ساکنان محلی، مسئولان و گردشگران) برای انجام این تحقیق تهیه شد. پس از تکمیل این پرسشنامه ها برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و excel استفاده گردید. آزمون های آماری ( تحلیل عامل و ضریب آلفا) نشان داد که این پژوهش از اعتبار و روائی مناسبی برخوردار است. نتایج تحلیل swot نشان می دهد که در نواحی روستایی مورد مطالعه تعداد 13 نقطه قوت داخلی در برابر 13 نقطه ضعف داخلی و تعداد 7 فرصت خارجی در برابر 8 تهدید خارجی مورد شناسایی و بررسی قرار گرفته است. بدین ترتیب در مجموع تعداد 20 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت ها و 21 ضعف و تهدید به عنوان محدودیت ها و تنگناها پیش روی روستاهای این ناحیه جهت گسترش گردشگری قابل شناسایی است. با توجه به نتایج تحقیق گردشگری روستایی نقش کمی در توسعه نواحی روستایی شهرستان آبدانان داشته و راهبرد مناسب برای توسعه گردشگری روستایی منطقه مورد مطالعه راهبرد تهاجمی است. از نقطه نظر جاذبه های فرهنگی - تاریخی و عوامل محیطی داخلی جاذبه های اکولوژیکی این شهرستان بیشترین اولویت را در توسعه گردشگری دارد که بدین سبب و جهت استفاده از این منابع توسعه گردشگری فرهنگی و تاریخی و اکو توریسم پیشنهاد گردیده است.

این رساله بر آن است تا نقش گونه شناسی کاربری های مسکونی را بر مورفولوژی شهر بسنجد. مسائل مطرح در مقوله ی گونه شناسی بناهای شهری از یک سو و پیچیدگی های فرآیند شکل یابی شهرها و ریخت شناسی بافت های شهری در این راستا مورد مطالعه و ارزیابی قرارمی گیرند. عوامل تأثیرگذار بر هر دو حوزه متعدد است و علاوه بر شناخت هر یک به تنهایی، تأثیر آن ها بر همدیگر نیز باید به دقت مورد کنکاش قرار گیرد. پس از بررسی پیشینه و مبانی فکری و فلسفی در حوزه ی گونه شناسی و ریخت شناسی شهری و درپی آن، پرداختن به رویکرد گونه- ریخت شناسی شهری، که شامل مطالعه ی شکل شهر بر مبنای شناخت گونه های بناهاست، به ارتباط این مباحث با حوزه های برنامه ریزی و طراحی شهری اشاره می گردد. همچنین در این پژوهش ضمن مروری بر گونه شناسی مسکن و بافتهای شهری، تقسیم بندی گونه های مسکن و بافت و انواع و معیارهای آن مورد بررسی قرار گرفته و شیوه های مطالعه و تحلیل بافتهای شهری مطرح می گردد. بخشی از رساله نیز به بررسی جایگاه رویکرد شکلی به بافت های شهری در طرح های توسعه ی شهری ایران، با تأکید بر تبریز می پردازد. برای تحلیل نمونه های موردی که ازبافت های مختلف شهری تبریز برگزیده شده اند از یک روش کمّی، مرتبط با تراکم فیزیکی ساختمان ها، موسوم به نمودار «spacemate» بهره برده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که گونه های مختلف مسکن در تعیین و شکل دهی حوزه های مورفولوژیک سطح شهر نقشی موثر داشته و انتظام فضایی بافت های شهری را تحت تاثیر قرار می دهند، به طوری که با تغییر گونه های بناهای مسکونی (در کنار سایر عناصر از جمله شبکه ی معابر و فضاهای باز شهری) ، شکل بافت های شهری دچار دگرگونی می شود و در صورتی که نحوه ی این تأثیر مورد توجه قرار گیرد، شکل محیط مصنوع تا حدود زیادی قابل کنترل و هدایت خواهد بود. همچنین بررسی طرحهای توسعه ی شهری ایران، به ویژه تبریز، گویای این است که نگرش گونه- ریخت شناسانه به بافتهای شهری و ارائه ی برنامه بر مبنای آن در این طرحها چندان مورد توجه نبوده است.

توسعه زندگی شهری در ربع قرن گذشته چنان ولوله ای در تمامی ارکان زندگی ما انداخته است که مدیریت فضای شهری در آرایش و پیرایش دیرهنگام و عجولانه هنوز هم آثار ناپختگی خود را برای هر شهروند تماشاگری به ادراک در می آورد. برنامه ریزی شهری به طور عمده از طریق نظم دهی و مناسب سازی فضاهای کالبدی و فیزیکی (هم در حوزه ی نظری و هم در حوزه ی عملی) به هدف بزرگ خود که همانا گسترش آزادی، اندیشه و سلامت شهروندان آن است اقدام می کند، به عبارتی برنامه ریزی شهری از طریق زیباسازی فضاهای بیرونی به بهبود فضاهای درونی انسان ها (که همانا روح و روان آنهاست) اقدام می کند. البته به شرطی که برخی زمینه ها و امکانات فراهم باشد. از مهم ترین و کلیدی ترین زمینه هایی که برنامه ریزی شهری باید برای پیاده سازی و اجرای طرح های خود دارا باشد این است که شهروندان تا حد زیادی مشارکت لازم را در فعالیت ها و طرح های شهری داشته باشند. کلید حل تمامی مسائل شهری، مشارکت واقعی آحاد مردم است، آن هم مشارکت فعال. از طرف دیگر، انسان پیش از اینکه بتواند نیروهایی را که هستی او را تهدید می کنند،(مثل محیط های نامناسب شهری) به مهار خود در آورد، باید خود را در یابد. بنابراین ارائه ی روش ها و راه حل هایی جهت حل مسئله ی مشارکت شهروندان ضروری می نماید. در این رساله از طریق خود سیما و فضای شهری و با استفاده از تجربیات کشورهای مختلف به آموزش شهروندان به عنوان اصلی ترین پدیده شهری پرداخته می شود.

زمین، اساسی ترین عامل توسعه و نحوه استفاده از آن، از مهم ترین مباحث برنامه ریزی شهری است. افزایش جمعیت و توسعه و گسترش شهرنشینی، فشار فزاینده ای را بر زمین شهری و نتیجتا تخریب زمینهای پیرامون شهرها را موجب شده است. بطوریکه توسعه پراکنده شهری و تغییرات کاربری اراضی پیرامونی شهرها، از چالشهای اساسی در برنامه ریزی شهری در دهه های اخیر بوده است. سیاست توسعه میان افزایی از اشکال رشد هوشمند، توسعه پایدار و نوین در شهرسازی، توجه اساسی به این موضوع داشته و با رویکرد توسعه از درون سعی در حفظ آن اراضی پیرامونی شهرها و انتظام بخشی به بافتهای موجود دارد. نتایج بررسی تصاویر ماهواره ای 1368 تا 1384 در تبریز، نشانگر آن است که توسعه شهری در دوره 16 ساله باعث تخریب بیش از 1100 هکتار از فضای سبز و بیش از 3700 هکتار زمین زراعی شده است. نتایج حاصل از مدل هلدرن نیز در این دوره نشانگر آنست که 40 درصد رشد فیزیکی شهر مربوط به افزایش جمعیت شهر و 60 درصد آن مر بوط به رشد افقی و اسپرال شهر تبریز بوده است. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی توسعه در تبریز، نمایانگر توسعه لجام گسیخته شهر به پیرامون در دهه های گذشته و عدم توجه به پتانسیلهای درونی شهری بوده است. بررسی پتانسیلهای توسعه میان افزا، شامل کاربریهای ناسازگار، اراضی خالی و رها شده، قطعات با تراکم ساختمانی پایین (یک طبقه) و بافتهای تخریبی شهر نشانگر وجود حدود 4974 هکتار از این بافتها جهت توسعه آتی می باشد. در این پژوهش، مدل تحول زمین، بمنظور بررسی توسعه شهری آتی تبریز، بر پایه شبکه های عصبی مصنوعی و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد استفاده قرار گرفت که نتایج حاصل از مدل بر اساس ادامه روند توسعه گذشته، بیشترین توسعه شهر را در قسمتهای شمالغربی، شرق و جنوب شرق پیش بینی کرده است که این روند تخریب فضاهای سبز، اراضی کشاورزی پیرامون و تهدید محیط زیست شهری را به بار خواهد آورد. براین اساس و با ادامه روند کنونی، 8437 هکتار از فضاهای سبز و اراضی پیرامون شهر تبریز به زیر ساخت و ساز خواهد رفت. این در حالیست که با پیش بینی توسعه احتمالی توسعه شهر برپایه رویکرد توسعه میان افزا، فشار توسعه به پیرامون بطور چشمگیری کاهش می یابد. نتایج این نوع مدلسازی، نشانگر اختصاص بیشترین توسعه شهر در اراضی رها شده و بایر در بافت موجود، بافتهای فرسوده و کاربریهای نامناسب بوده است. بطوریکه در مقایسه با توسعه برپایه ادامه توسعه گذشته، 3279 هکتار از اراضی کشاورزی و 1367 هکتار از فضاهای سبز موجود در توسعه احتمالی حفظ می گردد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که با اعمال سیاست توسعه میان افزای شهری در توسعه آتی تبریز، نه تنها از تخریب اراضی زراعی و باغات پیرامون شهر کاسته خواهد شد، بلکه کاهش هزینه های اقتصادی همچون هزینه های آماده سازی اراضی شهری، هزینه توسعه زیرساختهای شهری به پیرامون را به دنبال خواهد داشت و انتظام فضایی شهری از طریق خروج کاربریهای ناسازگار و بهسازی و نوسازی بافتهای قدیمی و غیر رسمی شکل خواهد گرفت.

درپی تقسیم بین المللی کار و تحولات داخلی پس از جنگ جهانی دوم، جاذبه های شهری افزایش یافته و مهاجرت به آنها شدت گرفت. به دنبال رشد روزافزون مادر شهرها و اعمال محدودیت و موانع توسعه در داخل محدوده ی آنها، فعالیت و جمعیت در خارج از محدوده ی آنها مستقر گردید. این روند باعث رشد و توسعه ی سکونتگاههای اطراف گردیده که حاصل آن شکل گیری پدیده ی جدیدی به نام مجموعه ی شهری بود. با توجه به روند شکل گیری و انسجام کالبدی- فضایی مجموعه های شهری، ارتباط آنها با اموراقتصادی و تولید و نیاز اجتماعی و ضرورت اقتصادی برای ایجاد و استفاده ی مشترک از تأسیسات زیربنایی و خدمات عمومی در آنها، اتخاذ رویکردهای ذهنی و عینی کل نگر، یکپارچه در برنامه ریزی و مدیریت فضایی- کالبدی مجموعه های شهری الزامی می نماید. تفرقهای کالبدی- فضایی و مدیریتی مهمترین خصیصه های حاکم بر مجموعه های شهری به شمار می آیند که مسبب عدم تدوین سیاستها و راهبردها و تهیه ی برنامه ها و طرحهای کل نگر بوده و مشکلات عدیده ای را در ابعاد اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی مجموعه ی شهری موجب می شوند. در این مطالعه هدف، بررسی و ارزیابی نارساییهای کالبدی- فضایی، اقتصادی– اجتماعی و زیست محیطی مجموعه ی شهری تبریز از منظر مدیریت فضا و ارایه ی پیشنهاداتی جهت بهبود و رفع آنها است. روش استفاده در این تحقیق، توصیفی– تحلیلی است. به این منظور ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه داده های تحقیق گردآوری شده و با استفاده از مدلهای swot و anp به ارزیابی مجموعه ی شهری تبریز و ارایه ی بهترین تصمیمات جهت کاهش و رفع نارساییها پرداخته شد. در این راستا «ایجاد مدیریت واحد و یکپارچه» بهترین تصمیم جهت کاهش و رفع نارساییها شناخته شد. همچنین از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی برای آزمون فرضیات استفاده شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که رابطه ی مستقیم و معناداری بین مدیریت در وضع موجود و نارساییهای اسکان جمعیت و فعالیت، نارساییهای اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی و همچنین کل نگری و یکپارچگی وجود دارد.

بزرگترین مشکل زیست محیطی شهر تبریز مسأله آلودگی های زیست محیطی بوده که عوامل طبیعی و انسانی در ایجادآن دخالت دارند. عوامل طبیعی موثر در ایجاد این حالت شامل احاطه شدن شهر بوسیله کوهها، عدم وجود بادهای مداوم با سرعت مناسب و بارش کم می باشد از عوامل انسانی، وجودساخت وسازهای بیش از حد و بدون برنامه، طراحی فضاهای شهری بدون توجه به اصول توسعه پایدار شهری ، ازبین بردن پوشش گیاهی ،تعداد زیاد خودروهای فرسوده و پرمصرف، ورود بیش از ظرفیت خودروهای جدید به چرخه تردد شهری، ناکافی بودن یا عدم تمایل به استفاده از سیستمهای حمل و نقل عمومی را می توان نام برد. غلظت آلاینده های شهر تبریز در بسیاری از موارد چندین برابر حد مجاز بوده که اثرات سوء کوتاه و دراز مدت را بدنبال دارد. نخستین قدم برای کنترل مشکل زیست محیطی شهر تبریز شناسایی منابع موثرتولید کربن که منبع اصلی آلاینده ها درشهرمیباشد و تلاش برای کاهش تولید آلودگی با برنامه ریزی وطراحی فضاهای شهری با رویکردکربن صفراز طریق شناسایی سازو کارهایی که تولید کربن را در شهر به طرف صفر میل دهد از جمله این سازو کارها شناسایی مصالح و تکنولوژی ها با کمترین انتشار آلودگی در مرحله گسترش و ساخت ، ساخت شهر با تکنولوژی های سبز میباشد.منابع آلودگی شامل منابع ثابت (واحدهای با کاربری های مختلف شامل واحدهای مسکونی، کارخانجات و کارگاه های صنعتی، نیروگاه ها و پالایشگاه) و منابع متحرک (شامل انواع خودروهای سبک و سنگین عمومی و شخصی) می گردد. هر چند اشکال مختلف آلودگی محیط زیست وابسته و قابل تبدیل به یکدیگرند اما آنچه اهمیت مشکل زیست محیطی شهررا بیشتر میسازد، نقش سیستم شهربه عنوان حیاتی ترین سیستم برای ادامه زندگی انسان و محدود بودن توانایی بشر برای کاهش و کنترل آلودگیهای زیست محیطی است منابع تولید آلاینده های کربن دار متنوع و متغیرند؛ ولی می توان آنها را در چهار گروه اصلی طبقه بندی کردکه شامل حمل و نقل متحرک، احتراق ساکن، فرایندهای صنعتی و دفع مواد زائد جامدمیباشد. در پژوهش حاضر با توجه به معرفی این شاخص وفاکتور های دخیل در آن به بررسی وضعیت این شاخص در قاره های مختلف پرداخته ودر نهایت نیز برخی فاکتورهای این شاخص در کلانشهر تبریز در مقایسه با میانگین شهرهای آسیایی اراِیه می گردد. در این پژوهش، 14 فاکتور کمی وکیفی از 8 طبقه شاخص کربن صفر، برای شهرتبریز جمع آوری گردیده است. همچنین میانگین این 14 فاکتور کمی برای شهرهای آسیا که توسط e iu گزارش شده است تهیه شده است. فاکتورهای کمی این شاخص در شهر تبریز با میانگین آنها در شهرهای آسیا مقایسه شده است. وفاکتورهای کیفی این شاخص برای کلانشهر تبریز بررسی شده است. به طور کلی از نظر فاکتورهای کمی شاخص کربن صفر، مصرف سرانه آب ومیزان انتشار دی اکسید نیتروژن در شهرتبریز از مقادیر گزارش شده برای میانگین شهرهای آسیا پایینتر بوده ودر وضعیت خوب تا نسبتا خوبی قرار دارد ولی سایر فاکتور ها از وضعیت نامطلوبی برخوردار است که از میان این فاکتورها نیز فاکتورهای سرانه انتشار دی اکسید کربن، تصفیه فاضلاب، میزان ذرات معلق،تراکم جمعیت وسرانه فضای سبزاز وضعیت کاملا نامطلوب برخوردار می باشند و لازم است که برنامه هایی برای توسعه این بخشها در نظر گرفته شود. از نظر فاکتورهای کیفی ،فاکتور تلاش شهر برای کاهش دی اکسید کربن وفاکتور نظارت زیست محیطی در وضعیت نامطلوبی قرار دارند که برای توسعه این بخشها نیز لازم است برنامه هایی اتخاذ شود.

ضرورت توجه به بافت های فرسوده در کنار گسترش فرسودگی، ما را به سوی مفهوم جدیدی در عرصه برنامه ریزی شهری رهنمون می سازد، مفهومی به نام مشارکت که در حال حاضر، در نظریه های شهرسازی سراسر جهان جایگاه مهمی به خصوص در فرآیند نوسازی بافت های فرسوده شهری یافته است.

در کشورهای در حال توسعه یکی از مهمترین بخش های فعال و مولد در اقتصاد، بخش کشاورزی می باشد. در این کشورها، بخش کشاورزی به عنوان تولیدکننده کالاهای ضروری جامعه مطرح است که با توجه به رشد روزافزون جمعیت، تقاضا برای این کالاها به طور چشمگیری افزایش می یابد (رضائیان، 1391: 22). در این گونه کشورها تولیدات بخش کشاورزی یکی از اقلام مهم صادرات و ارزآوری بوده و اهمیت بسیاری در افزایش تولید ناخالص داخلی دارد. از آنجا که تولید در بخش کشاورزی تابعی از عوامل تولید از جمله زمین، نیروی کار، سرمایه، تکنولوژی و مدیریت می باشد، با توجه به محدودیت در این نهاده ها (تغییر عوامل اقلیمی و فیزیکی خاک از کنترل بشر خارج است و تغییر هندسه زمین و اجزای آن اقتصادی نیست) تنها عاملی که برای توسعه بهره-برداری از منابع موجود، کنترل آن توسط بشر میسر است فاکتور مدیریت می باشد (آسایش، 1382: 58).

تحقیق حاضر تحت عنوان صنعت توریسم و راههای توسعه آن در منطقه شمال با تاکید بر شهر بابلسر است . در تحقیق حاضر سعی شده در جهت نیل به اهداف اصلی تحقیق که همانا شناسایی جاذبه های توریستی شهر و معرفی آنها و شناسایی کم وکیف امکانات و تجهیزات اقامتی موجود در شهر جهت استفاده هر چه بیشتر گردشگران و بررسی میزان رضایت گردشگران وارد شده بوده گام هایی برداشته شود.