این نوشتار به تعیین حدود و مرزهای اخلاق فردی و اجتماعی و رابطه آن ها با یکدیگر و همچنین معیارهای تعیین ارزش در آن ها از دیدگاه امام علی(ع) پرداخته است. در این راستا، اخلاق فضیلت و عدالت، به عنوان مقدمه ای ضروری برای درک بهتر مباحث فوق، مورد واکاوی قرار گرفته است. با توجه به تقسیم فضایل به فضایل فردی و اجتماعی و نیز تقسیم عدالت به عدالت فردی و اجتماعی، اخلاق به دو قسم فردی و اجتماعی تقسیم می شود. با در نظر گرفتن تعاریف و تقسیمات گوناگون از اخلاق فردی و اجتماعی، در این پژوهش؛ اخلاق فردی در رابطه ی با خدا، خویشتن و فرد دیگر مورد بحث قرار می گیرد. اخلاق اجتماعی نیز در رابطه با گروه های اجتماعی جامعه مطرح می شود. بنابراین مباحثی از قبیل ضرورت روابط اجتماعی، عدالت اجتماعی، شیوه های برخورد امام علی (ع) با گروه های مختلف عصر خویش و سیره ی امام (ع) در جنگ ها، ذیل اخلاق اجتماعی قرار می گیرد و در ادامه رابطه ی اخلاق فردی و اجتماعی به صورت رابطه ای دوسویه و متقابل مطرح می شود. از جمله نتایج به دست آمده از این رساله، نقش تنوع موقعیت ها در تفاوت رفتارها و نیز اجرا نشدن تمام احکام اخلاق فردی در مصالح اجتماعی است.

از دست دادن آرامش یکی از واقعیاتی است که در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته و نیز کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است.این امر اهمیت به کارگیری روشهایی را که ضمن تامین آرامش، موجب رشد معنوی انسان نیز می گردد، بیان می کند.این روشها با رویکرد دینی و با تکیه بر سخنان معصومین(ع) می تواند برنامه کاملی برای زندگی انسان ارائه دهد که علاوه بر پاسخگویی به نیازهای مختلف بشر با فطرت او نیز کاملا سازگار بوده وضامن آرامش درونی او در دنیا و آخرت باشد. با توجه به سخنان امام علی(ع) هدف نهایی مکتب علوی، تربیت انسانهایی پاک سیرت،کارآمد با قلبی مملو ازآرامش و یقین و عاری از هرگونه ناهنجاری های روحی و روانی است.هدف در این تحقیق، بیان دیدگاه امام علی (ع)، در مورد عوامل ایجاد کننده آرامش درونی،موانع و پیامدهای آن با تاکید برسخنان ایشان در نهج البلاغه بررسی و تدوین گردیده است.

شکل گیری شخصیت معاویه ناشی از عواملی چون خانواده- به سبب زندگی قبیله ای علاوه بر تاثیر والدین، تحت تاثیر آثار و نتیجه رفتار و عملکرد اجداد و خویشان - جنگ ها و رقابت هایی که با ظهور اسلام به وقوع پیوست، بود. باورها و تفکراتی که از خاندان خویش به ارث برده، و جنگ ها و رقابت هایی که برای مقابله با دین اسلام صورت پدیرفته بود، اثری جز، آسیب و شکست برای او و خانواده اش نداشت. او به اجبار تغییر ظاهری دین، همه ی آن رویدادها را برای مدتی به فراموشی سپرد. با زد و بندهای سیاسی ابوسفیان(پدرش) و تلاش خود، ابتدا وارد سپاه اسلام شد و سپس به امارت شام دست یافت، با ورود به حاکمیت اسلامی راه جبران شکست ها و تحقیر های گذشته ی خاندان خویش را، یافت. با قتل خلیفه ی سوم و آغاز خلافت امام علی(علیه السلام)، زمان یادآوری تمام خاطرات و گذشته ی سرکوب شده، آغاز گردید؛ و این امر سبب بروز مخالفت ها، تنش ها و سرانجام سه جنگ جمل، صفین، نهروان شد. در همین بستر، شخصیت معاویه از سوی امام علی(علیه السلام) در قالب نامه های نهج البلاغه، واکاوی و تبیین روان شناختی شد که عصاره ی تحلیل های امام(علیه السلام): دنیازدگی، دوگانگی رفتاری و اعتقادی، کینه توزی، انگیزه ی ریاست و قدرت و... معاویه؛ است.

چکیده: عرصه اقتصاد، یکی از موثّرترین عرصه ها در زندگی بشر بوده و هست. این عرصه از ابتدایی_ ترین نیازهای بشر تا عالی ترین مفاهیم انسانی، هم چون عدالت اجتماعی را، در بر می گیرد. نظام اقتصادی اسلام با چهره ای متمایز از سایر نظام های اقتصادی دنیا، در صورتی که به طور دقیق اجرا شود، قابلیت حلّ بحران های اقتصادی و مشکلات فرا روی جوامع اسلامی را دارد. به منظور اجرای دقیق قوانین در این نظام- اعم از این که نظامی دینی باشد یا عرفی- یکی از مهم ترین وظائف حکومت، نظارت بر حسن اجرای قوانین در این بخش می باشد. ما در این پژوهش به تبیین راه کارهای حضرت علی(علیه السّلام) در زمینه نظارت حکومت بر حوزه اقتصاد به عنوان یک منشور جامع، جهت ارائه ی راه کارهایی مشخّص و ثمربخش و اعتلای سطح فرهنگ اقتصادی در جامعه ی اسلامی پرداختیم. در راستای رسیدن به بحث اصلی، در ابتدای این رساله به بررسی مفاهیم اقتصاد، اهداف، ویژگی های آن و مفهوم نظارت پرداخته شد. در زمان حکومت حضرت علی(علیه السّلام)، به دلیل مدیریت الهی، و انتخاب ناظرانی ماهر و کارآمد در بخش های مختلف، به ویژه در حوزه اقتصاد، گامی بزرگ در جهت دست یابی به عدالت اجتماعی و اقتصادی برداشته شده که قابلیت الگوپذیری تاریخی دارد. هم چنین در این رساله به بررسی حق دخالت و نظارت دولت در حوزه اقتصاد و میزان این دخالت، پرداخته شد و شیوه های حضرت علی (علیه السّلام)، برای نظارت و تمهیدات عملی جهت تحقق نظارت موثر بیان گردید. این نکته لازم به ذکر است که، شیوه های نظارتی، منحصر به مواردی که در این رساله به آن اشاره شد، نمی باشد و می توان با توجه به شرایط روز، روش های خلاقانه تری را ارائه داد. در نهایت نتیجه ای که از این تحقیق به دست آمد این است که، نظارت بر حوزه اقتصاد، ضامن پویایی و بقاء جامعه و حرکت در مسیر اهداف تعیین شده می باشد. بدون وجود دستگاه نظارتی کارآمد و پویا، چرخه اقتصاد جامعه از حرکت باز می ایستد و موجب وابستگی کشور به بیگانگان می گردد. واژگان کلیدی: امام علی(علیه السّلام)، سیره علوی، نظارت، اقتصاد اسلامی، نهج البلاغه.

چکیده پژوهش حاضر، به تبیین راهکارهای امام علی علیه السلام در مقابله با جنگ روانی و تبلیغاتی مخالفان سیاسی خود،که با انگیزه ی بی ثمرکردن کوشش های اصلاحی ایشان بوده، پرداخته است. بنابراین هدف نگارنده، ارائه ی این راهکارها، جهت ارتقای سطح آگاهی و دانش عمومی، شفاف سازی در جامعه و اطلاع رسانی است؛ تا بتوان با شگردهای دشمن در جنگ روانی آشنا شد و با اصولی روشمند در برابر چنین تهاجماتی ایستاد. تضعیف روحیه، تطمیع، تمسخر، تشجیع، تحریک، تخدیر، ترور شخصیت، شایعه پراکنی و غیره از جمله شیوه هایی بود که دشمنان برای متقاعد کردن مردم، خصوصاً خواص و نخبگان، به منظور براندازی حکومت امام علی علیه السلام، به آن تمسک می-جستند. در مقابل، امام علی علیه السلام، از شیوه هایی همچون تمسک به ایمان و قدرت عقیده، صبر، مدارا، شدت و قاطعیت، رجز خوانی، شعار، استفاده از سمبل ها، آگاهی و بصیرت، عوامل استخباری و جاسوسی، اخلاص در عمل، خطبه و سخنرانی و غیره استفاده کرد.این نکته لازم به یاد آوری است که شیوه های مقابله با جنگ روانی، منحصر به مواردی که در پژوهش به آن اشاره شده، نمی باشد، می توان با توجه به شرایط روز، روش خلاقانه تری را ارائه داد و طرح مباحث جنگ روانی در بستر آموزه های دینی و بحث از نسبت میان آن ها، ضرورتی است که دغدغه ی خاطر جامعه ی اسلامی ما می باشد. امید است اندیشمندان و فرهیختگان با بذل عنایت و ارائه ی آرا و نظرات خود، به شکوفایی و بالندگی این بحث بیفزایند. کلید واژه ها: جنگ، جنگ روانی، تبلیغات، امام علی علیه السلام، نهج البلاغه.

این نوشتار ، کوششی در جهت تبیین نظری رابطه اخلاق و قدرت در سیره حکومتی امام علی علیه‏السلام است . نگارنده در پی پاسخ به این سئوال اصلی است که نگرش و دیدگاه امام علی علیه‏السلام در خصوص رابطه اخلاق و سیاست چیست و چه الگویی ارائه می‏کند ؟ نشان می دهد که آن حضرت به حدی به اصول و ارزش ها ی اخلاق در زمینه قدرت وسیاست پایبند بود که در تزاحم بین اصل قدرت و حکومت و اصول ارزش های اخلاقی و انسانی،به آسانی و بدون کوچک ترین درنگ، قدرت و حکومت را وا می نهد و پایبندی خود به اصول اخلاقی را حفظ می کند.ایشان به لحاظ مبانی فکری خویش از حق و باطل تعبیری کاملاً درون دینی دارند و معتقد هستند که حق سرچشمه الهی دارد و منشأ حقانیت هر امری، دینی و الهی است و ملاک های آن کاملاً معین و مشخص است. و بالتبع در عرصه ی سیاست و حکومت نیز اثبات حق و عمل به آن را وظیفه اصلی حاکم می دانند. از این منظر تفکیک اخلاق از سیاست غیرممکن می شود؛ اخلاق جزئی از سیاست می گردد و سیاستی که از مدار اخلاق خارج شود، درواقع از مدار حق خارج شده است. اخلاق مداری درسیاست نتیجه ی حق مداری در اندیشه ی سیاسی است.

شناسایی و شناساندن شخصیت امیرمومنان علی (ع) به عنوان انسان کامل و الگویی برای کارگزاران و عامه مردم جزء ضرورت های عصر حاضر است؛ زیرا انسان ها برای دست یابی به کمال، به الگو نیاز دارند تا به صورت آگاهانه با آن همانند سازی کنند. اسلام زیباترین و کامل ترین تعالیم را برای پرورش انسان کامل ارائه می دهد و در کنار این معارف و قوانین، الگوهای عملی نیز به بشریت عرضه می دارد. پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) اسوه ها و الگوهای کامل انسانیت هستند که صفات متضاد در وجود مقدس آن ها به وحدت رسیده است. حضرت امیرمومنان علی (ع) از آن نظر یک الگوی کامل است که معصوم است، دست پرورده وحی و رسالت است و توانست که به همه امیال و غرایز خدادادی پاسخ متناسب بدهد، بعضی را کنترل و قانونمند و برخی دیگر را به رشد نهایی برساند، مادیات را در کنار معنویات هدفدار کند، جسم و جان را دوشادوش هم به کمال رساند. در تمامی جوانب و ارزشهای انسانی به رشد و کمال نهایی دسترسی پیدا کند، جامع اضداد باشد و غرایز گوناگون را با اهداف الهی، قانونمند و هدفدار سازد، از هر غریزه ای در جایگاه اصلی خویش بهره جوید و در همه صفات ارزنده الهی گوی سبقت را از همگان بر باید. کلید واژه ها : انسان، کمال، تضاد، وجود چند ساحتی.

چکیده علامه محمدتقی جعفری و آیت الله مکارم شیرازی با نگاهی هوشمندانه به جایگاه دین اسلام و تشیع در جهان معاصر، به شرح نهج البلاغه پرداخته اند؛ تأکید بر ویژگی های اخلاقی و تربیتی در این دو شرح، به همراه ویژگی های عام آن دو، مدنظر پژوهش پیش رو است. بر این اساس می توان گفت شرح علامه بر نهج البلاغه دارای مباحث استطرادی و موضوعی متنوع است و صبغه فلسفی دارد. علاوه بر این مولف آراء و اندیشه های دانشمندان معاصر را در خدمت معارف نهج البلاغه درآورده و با نگرشی نقادانه از این آراء برای تقویت بنیان اندیشه دینی بکار برده است و مخاطبان این اثر، بیشتر فرهیختگان فرهنگی جامعه هستند تا مخاطبان عام. شرح آیه الله مکارم شیرازی مختصر و موجز است و اطلاعات اجمالی از طریق پرداختن به سیاق کلام و جغرافیای متن به خواننده عرضه می نماید و این اثر برای عموم مردم به نگارش درآمده است. همچنین دو شارح ضمن توجه به اخلاق فردی و اجتماعی در نهج البلاغه، از علوم انسانی و نوآوری و نواندیشی در شرح مباحث استفاده نموده اند؛ علامه با عنایت به مباحث حقوق بشر و نیز اصول روان شناسی و فلسفی به تبیین معارف اخلاقی پرداخته و آیه الله مکارم شیرازی با تکیه بر اخلاق روایی و توجه به بعد تاریخی و جامعه شناسی به بازگشایی مطالب می پردازد. کلمات کلیدی: شرح متن دینی، جغرافیای معرفت، سیاق متن، رویکرد اخلاقی.

انگیزه عاملی درونی است که باعث به حرکت درآمدن موجود زنده و آشکار شدن عمل و رفتار در او می-گردد و به چند نوع قابل تقسیم است: انگیزه های فیزیولوژیک و جسمی، روحی و روانی، فطری و ... که هر قسم نیز به انواع مختلف تقسیم می شوند. بر اساس تقسیم بندی دیگری انگیزه ها را می توان به انواع: امنیت جویی؛ آرامش طلبی؛ حقیقت جویی؛ دوری از هلاکت؛ دوری از بیماری درون و ... تقسیم کرد. برای درونی کردن انگیزه هایی چون: آرامش طلبی، حقیقت جویی و .... و دور کردن انگیزه هایی چون: هلاکت، بیماری درون و ... که در نهایت به هدایت انسان می انجامد، روش ها و شیوه های زیادی وجود دارد که در قرآن کریم به بهترین وجه ممکن از آن استفاده شده است که روش آشنا سازی با معارف اسلامی، رفتار محبت آمیز، تشویق و تبشیر، تحذیر و تهدید، معرفی الگوها، امر و نهی و... از جمله آن است. واژه های کلیدی: انگیزه، قرآن کریم، هدایت، انسان

موضوع این پایان نامه اهداف و شیوه های اصلاح اجتماعی از دیدگاه قرآن می باشد. صلاح در مقابل فساد است، از آن جا که فساد، با ایجاد خلل در نظم جامعه، سلامت جامعه را به مخاطر می اندازد لذا «اصلاحگران» در صدد رسیدن به سعادت، در مقابله جدی با فساد به اصلاحات می پردازند. اسلام از یک سو به شناخت خود و خود سازی اهمیت می دهد و از سوی دیگر به شناخت جامعه. بنابر این حقیقت اصلاحات در دیدگاه قرآن معرفت نفس (اصلاحات درونی) و قیام برای اصلاحات بیرونی می باشد. از دیدگاه اسلام انگیزه ی حرکت های اصلاحی برای اهداف زیر می باشد: اجرای عدالت، اجرای حدود الهی، اقامه حق، حفظ کرامت انسانی، ایجاد وحدت و..... از این رو قرآن روش ها و شیوه های عملیاتی کردن اصلاحات را گزارش می دهد روش هایی از قبیل: تقویت ایمان، الگوسازی، تعلیم و تربیت، امربه معروف و نهی از منکر، صبر در برابر مشکلات و .... کلید واژه ها: شیوه، اصلاح، اجتماع، قرآن، آسیب، انحراف