هدف کلی پژوهش حاضر شناسایی و ارزیابی توانمندیهای جاذبه های اکوتوریستی شهرستان سردشت می باشد . برای تعیین کردن مکان مناسب و بهینه جهت اکوتوریسم در این شهرستان با استفاده از محیط نرم افزاری gis نقشه های نهایی ترسیم گردید که برای این کار توان اکولوژیکی شهرستان بررسی شده که برای این بررسی و ارزیابی پارامترهای مختلفی چون پوشش گیاهی ، کاربری اراضی ، اقلیم ، آب ، شیب و ... مورد مطالعه قرار گرفته اند . جهت آزمون فرضیات تحقیق از نظرات دو گروه کارشناسان و گردشگران استفاده شد . برای جمع آوری اطلاعات دو سری پرسش نامه طراحی و پس از نمونه گیری ، پرسش نامه ها بین نمونه ها توزیع شده و پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری spss ، داده ها دسته بندی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند . نتایج تحقیق نشان داد که شهرستان سردشت از توان اکولوژیکی بالایی برخوردار است و بستر مناسبی جهت پذیرش توریست ها را از لحاظ طبیعی داراست و متاسفانه هیچ توجه آنچنانی به این موضوع نشده و استفاده از درآمد حاصل از توریسم به بخش حاشیه ای اقتصاد این شهرستان رانده شده است .

طی دهه های اخیر صنعت گردشگری به مرحله ای از تکامل دست یافته است که می توان از آن به عنوان فعالیت بخش چهارم اقتصاد نام برد. سیر تکاملی این صنعت در کشورهای جهان سوم روند آهسته تری را طی می کند اما تبعات منفی آن در شهرها (به ویژه در کلانشهرهای کشورهای در حال توسعه) به دلیل تجمع اکثر جاذبه ها و به تبع آن مولفه های گردشگری در بافت تاریخی فرهنگی باعث ایجاد مسائل عدیده ای در بافت قدیم و فشرده شهر شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل فضای توریسم شهری و مسیرهای دسترسی گردشگران به جاذبه های شهر شیراز می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد الگوی رفتاری گردشگران در شهر شیراز بهینه نمی باشد و توزیع فضایی عناصر اولیه گردشگری در شهر، سایر عناصر و مولفه های گردشگری را با خود تنظیم می کند. در ضمن هرچه اندازه فضای توریستی کوچک تر باشد فشار بیشتری به آن قسمت از بافت شهر وارد می شود. در مقابل هرچه فضای توریستی شهر بزرگ تر باشد، کاربری های مرتبط با توریسم به طور متعادل تری توزیع می شوند و فشار وارده از نقاط به سطوح گردشگری منتقل می شود. در تحقیق حاضر سعی شده است با استفاده از توابع و مدل های gis بهینه ترین مسیرها و سطوح گردشگری در شهر شیراز پیشنهاد گردد.

روستاهای ایران بر پایه مساعدت عوامل طبیعی در دوره ای طولانی در مکان هایی خاص استقرار یافته اند.تعامل میان کالبد و بستر محیط طبیعی موجد ساخت ارگانیک و خود یافته این آبادی ها شده است.معماری روستایی با ساختی ارگانیک برای کسانی که با روستا و مسائل آن آشنا هستند یادآور هنر است و ظرافت.هنری که آفریده دست مردمانی است که به دلیل پیوند نزدیک با طبیعت آن را ارج نهاده و با الهام از طبیعت کالبدی ساده، در عین حال پیچیده، با حداکثر کارآیی و زیبایی برای زندگی خود خلق نموده اند.معماری روستایی ایران بر خلاف معماری غربی از بینش و فرهنگ خاصی الهام گرفته است.در این میان معماری منحصر به فرد صخره ای با به خدمت گرفتن صخره های طبیعی که صحنه ای از جدال بین انسان و طبیعت را خلق کرده بسیار پراهمیت تر از معماری معمولی است. روستای صخره ای کندوان با قدمتی نامشخص که به دلیل اختلاف نظر بین محققان هنوز در پرده ای از ابهام باقی مانده در 22 کیلومتری جنوب شرقی اسکو و 62 کیلومتری تبریز قرار گرفته است.این روستا تنها روستای صخره ای زنده جهان است که با وجود چندین قرن از شکل گیری این روستا زندگی طبیعی مردم در آن جریان دارد چرا که در دیگر روستاها و شهرهای صخره ای جهان کسی زندگی نمی کند.با این وجود کندوان هنوز در انزوا و عقب ماندگی به سر می برد.بنابراین لزوم توجه جدی به این روستا که از لحاظ علمی گمنام مانده احساس می شود. در معماری صخره ای فضای موردنظر در درون توده سنگها هویدا می گردد و سنگ طبیعی مانند کالبد بناها قشری مستحکم در اطراف این فضا ایجاد می کند.علاوه بر جنبه های فرهنگی، طبیعت و زمین شناسی منطقه نقش مهمی در شکل گیری این نوع سکونتگاه ها دارد.این نوع سکونتگاه ها بدون برنامه ریزی شکل گرفته اند و یاد آور ساختارهای ارگانیک هستند.زیستگاه های صخره ای ابزار ارزشمندی برای تشخیص و نظارت بر تنوع زیستی چشم انداز و تغییرات فرهنگی هستند.در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بررسی های میدانی عواملی که در شکل گیری معماری صخره ای کندوان موثر هستند مورد بررسی قرار گرفته اند.

به دنبال افزایش سریع جمعیت و تحولات اجتماعی – اقتصادی سده اخیر میزان جمعیت شهر نشین و تعداد شهرها مخصوصا در کشورهای در حال توسعه افزایش یافته است . این افزایش جمعیت شهرنشین به افزایش تقاضا به زمین و گسترش کالبدی شهرها دامن زده و منجر به تغییراتی در کاربری زمین ، سازمان اجتماعی و اقتصادی و محیط زیست حاشیه شهر شده است . از آنجا که اکثر شهرهای ایران در نواحی پرآب و حاصلخیز واقع شده اند با گسترش بی رویه شهرهادر دهه های اخیر ، زمین های کشاورزی مرغوب اطراف شهرها به کاربری های غیر کشاورزی تغییر می یابند نواحی حاشیه شهری اغلب تحت تاثیر فشار فزاینده شهرنشینی است . چنانکه جمعیت و اقتصاد رشد می یابند ، تقاضا برای زمین نیز افزایش می یابد و این امر باعث تغییر کاربری اراضی می شود . بنابراین در یک محیط حاشیه شهری فشار برای تغییر کاربری اراضی خیلی جدی است . از سوی دیگرنواحی حاشیه شهری برخوردگاه شهر و روستا و طبیعت است و به عنوان مناطق گذار بین نواحی شهری و روستایی مطرح می شود . بنابراین از ویژگی دوگانه شهری و روستایی برخوردار است و تضاد و ناسازگاری کاربری ها در این ناحیه بالاست . شناخت این ناسازگاریها و کنترل تغییر کاربری زمین در نواحی به سرعت در حال تغییر حاشیه شهر برای سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری ضروری است . سنجش از دور مدت زمان زیادی است که برای نمایش و کنترل رشد شهری و مورفولوژی شهری ، تغییر کاربری و پوشش زمین و تراکم نواحی شهری استفاده می شود . و از آنجا که تصاویر ماهواره ای قابلیت نمایش منظم واقعیت ها در فواصل زمانی منظم را دارند بنابراین می توان میزان تغییرات کاربری زمین را بر پایه مقایسه نقشه های شهر و پیرامون آن در زمان های مختلف بازسازی و کنترل کرد . در تحقیق حاضر با بهره گیری از سنجش از دور به ارزیابی تغییرات کاربری زمین حواشی شهر می پردازیم و سپس به بررسی میزان سازگاری کاربری ها اقدام می شود . بنابراین ساختار تحقیق متشکل از پنج فصل خواهد بود که عبارت خواهند بود از: فصل اول کلیات تحقیق ، فصل دوم مبانی نظری تحقیق ، فصل سوم شناخت ویژگی های شهر میاندوآب و نواحی حاشیه شهر ، فصل چهارم بررسی گسترش کالبدی شهر و تغییرات کاربری زمین حواشی شهر و فصل پنجم نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

روند رشد شتابان کلان شهرها در جهان توام با افزایش جمعیت در این شهرها ،مشکلات متعددی را مانند معضل ترافیک واختلال در سامانه حمل ونقل درون شهری به وجود آورده است. از این رو معضل مذکور از چالشهای اساسی فرآوری برنامه ریزی شهری در اواخرقرن بیستم بوده است که به دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری تاثیر نهاده است. افزایش سریع حمل ونقل موتوری، به ویژه اتومبیل واستفاده زیاد از آن در شهرهای کشورو مشخصا ً درکلان شهر تبریز همراه با رشد جمعیت و نیز عدم برنامه ریزی علمی وجامع ومشکلات عدیده سیستم حمل ونقل، باعث بروزمشکلاتی نظیر آلودگی شدید زیست محیطی، تراکم های ترافیکی زیاد وخسته کننده، اتلاف وقت شهروندان، مصرف بیش از حد انرژی، ناامنی مسیرها وتصادفات شده است. بدین ترتیب، زندگی در این محیط ها دشوار واز نظر رفاه وآسایش دچار تنزل گشته است. سامانه حمل ونقل اتوبوس در قالب سیاست توسعه حمل ونقل همگانی درکلان شهر تبریز برای تسهیل حمل ونقل عمومی ومقابله با مشکلات مذکور به وسیله شهرداری در پیش گرفته شده است. پژوهش حاضر بر اساس روش مطالعات کتابخانه ای وپژوهش میدانی به ارزیابی سامانه اتوبوسرانی منطقه یک شهر تبریز پرداخته است .برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه وتکمیل حضوری به تعداد 381 عدد استفاده شد. نتایج نشان داد که بین توسعه سیستم حمل ونقل عمومی وکاهش مشکلات ترافیکی وبهینه سازی سیستم حمل ونقل عمومی وکاهش استفاده از وسائط نقلیه شخصی رابطه مثبت ومعنی داری وجود دارد.

موضوع تأمین ایمنی شهرها و شهروندان در برابر مخاطرات طبیعی به خصوص زلزله یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی و مدیریت شهری است و پژوهش در خصوص آسیب پذیری این مناطق و شناخت نحوه مقابله با آن و به تعبیری مدیریت بحران زلزله بسیار لازم و ضروری است. با توجه به این مهم و به منظور مدیریت ریسک و خطر پذیری کلان شهر تبریز در برابر زلزله و شناسایی تهدیدها، فرصت ها، نقاط ضعف و قوت این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش سعی گردید مبانی، تئوری ها، نظریه ها، قوانین و سیستم های به کار گرفته شده در سایر کشورها مطالعه شده و بر اساس آخرین یافته ها و نوآوری های موجود در مدیریت بحران، راهکارهای عملی برای بهینه نمودن و ارتقاء سیستم فعلی موجود مدیریت بحران کلان شهر تبریز ارائه گردد. همچنین بر اساس اطلاعات و داده های جمع آوری شده از منطقه مورد مطالعه( کلان شهر تبریز) به تحلیل جامعی از وضعیت خطر زلزله پرداخته شد و جهت تحلیل و آزمون فرضیات، پرسشنامه ای با 34 سوال تهیه گردید و نظرات کارشناسان امر بر اساس این پرسشنامه در زمینه های گوناگون با استفاده از طیف لیکرت و swot و نرم افزار spss و minitabe تحلیل گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که بر اساس رای اکثریت آراء و نیز تجارب کارشناسی و مهندسی فرضیات تحقیق رد یت قبول می شود و یا به عبارتی به علت نیاز گسترده به منابع و اعتبار، امکانات سخت افزاری و نرم افزاری و نیز مکان های اسکان موقت، کلان شهر تبریز هنوز یا به استاندارد های لازم نرسیده است یا در صورت تأمین کافی نمی باشد و نقاط ضعف عمده ای بخصوص در بحث بودجه و منابع دارد و باید در آینده برنامه های کاهش اثرات سوانح طبیعی به خصوص زلزله در برنامه ریزی و مدیریت شهری به طور گسترده لحاظ گردد.

یکی از راهبردهای توسعه که در دهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با هدف دستیابی به توسعه در مناطق روستایی، تهیه و اجرا گردید، طرح هادی روستایی است که به عنوان مهمترین سند رسمی و قانونی توسعه و عمران یک روستا در کشور ما مطرح می باشد و جایگاهی مشابه جایگاه طرح جامع و هادی شهری برای روستاها دارد. اما علی رغم اینکه طرح هادی به عنوان یک متغیر بیرونی، وارد سیستم روستا می شود و ساختارهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی روستا را می تواند به روشنی تحت تأثیر قرار دهد، ارزیابی های صورت گرفته درباره این طرح ها محدود و اندک بوده است و تصویر روشنی از میزان کارایی آنها وجود ندارد. از آنجایی که در شهرستان سقز نیز طرح های هادی روستایی تاکنون مورد ارزیابی قرار نگرفته اند، لذا تحقیق حاضر به ارزیابی اثرات اجرای این طرح ها و نقشی که در توسعه روستایی این شهرستان می توانند داشته باشند، پرداخته است. از میان 27 روستایی که اجرای طرح هادی آنها به اتمام رسیده است، باملحوظ داشتن معیارهای مورد نظر،4 روستا به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روش جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیازدر تحقیق حاضر، مبتنی بر مطالعه میدانی (مشاهده مستقیم، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه) و اسنادی می باشد، همچنین بررسی و تحلیل روابط موجود بین متغیرهای تحقیق، به روش توصیفی- تحلیلی و )به کمک نرم افزار spss) و ترسیم نقشه ها با استفاده از نرم افزارarc gisانجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که هر چند طرح هادی در بعد فیزیکی-کالبدی موفق عمل کرده اما در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توفیق زیادی بدست نیاورده است و پیامدها و اثرات اجرای طرح هادی در روستاهای مورد مطالعه با اهداف توسعه پایدار روستایی مطابقت ندارد. یکی از راهبردهای توسعه که در دهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با هدف دستیابی به توسعه در مناطق روستایی، تهیه و اجرا گردید، طرح هادی روستایی است که به عنوان مهمترین سند رسمی و قانونی توسعه و عمران یک روستا در کشور ما مطرح می باشد و جایگاهی مشابه جایگاه طرح جامع و هادی شهری برای روستاها دارد. اما علی رغم اینکه طرح هادی به عنوان یک متغیر بیرونی، وارد سیستم روستا می شود و ساختارهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی روستا را می تواند به روشنی تحت تأثیر قرار دهد، ارزیابی های صورت گرفته درباره این طرح ها محدود و اندک بوده است و تصویر روشنی از میزان کارایی آنها وجود ندارد. از آنجایی که در شهرستان سقز نیز طرح های هادی روستایی تاکنون مورد ارزیابی قرار نگرفته اند، لذا تحقیق حاضر به ارزیابی اثرات اجرای این طرح ها و نقشی که در توسعه روستایی این شهرستان می توانند داشته باشند، پرداخته است. از میان 27 روستایی که اجرای طرح هادی آنها به اتمام رسیده است، باملحوظ داشتن معیارهای مورد نظر،4 روستا به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روش جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیازدر تحقیق حاضر، مبتنی بر مطالعه میدانی (مشاهده مستقیم، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه) و اسنادی می باشد، همچنین بررسی و تحلیل روابط موجود بین متغیرهای تحقیق، به روش توصیفی- تحلیلی و )به کمک نرم افزار spss) و ترسیم نقشه ها با استفاده از نرم افزارarc gisانجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که هر چند طرح هادی در بعد فیزیکی-کالبدی موفق عمل کرده اما در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توفیق زیادی بدست نیاورده است و پیامدها و اثرات اجرای طرح هادی در روستاهای مورد مطالعه با اهداف توسعه پایدار روستایی مطابقت ندارد.

تهیه طرحهای کالبدی شهری در ایران به صورت رسمی و قانونمند از اواسط دهه 1340 شمسی مطرح گردیده است. در این طرحها به صورت متعارف تلاش بر این بوده است که امکانات و خدمات متناسب با نیازهای شهروندان توزیع گردد. اما با گذشت چندین دهه از روند تهیه، تصویب و اجرای طرحهای جامع و تفصیلی مشخص گردیده است که علیرغم پیشنهاد و توزیع امکانات و خدمات عمومی در طرحهای شهری، شهروندان در دسترسی به خدمات عمومی با نارساییها و تنگناهای عدیده ای مواجهه می باشند. شناخت نارساییها در زمینه نحوه توزیع خدمات عمومی (کاربریهای عمومی) و تعیین مکانیزم های تاثیرگذار در توزیع کاربریهای عمومی از مهمترین چالشهایی است که برنامه ریزان شهری کشور با آن مواجهه هستند. در شهر تبریز تهیه طرحهای کالبدی شهری سابقه ای چهل ساله دارد. از زمان تصویب طرح جامع اول (سال 1349) تا حال حاضر، توزیع متناسب خدمات و امکانات عمومی با رویکرد دستیابی به عدالت اجتماعی در رأس الزامات طرحهای شهری مدنظر قرار گرفته است. اما تا حال حاضر این الزامات در طرحهای شهری شهر تبریز علیرغم تلاشهای صورت پذیرفته در حد آرمان و ایده آل های طرحهای شهری باقی مانده است. در این پژوهش با استفاده از روشهای تحلیلی مبتنی بر gis علاوه بر شناسایی مکانیزم های موثر در توزیع امکانات و خدمات عمومی (کاربریهای عمومی) در پنج منطقه از شهر تبریز (مناطق 3، 4، 6، 7، 9 طرح جامع) که طرحهای تفصیلی آنها مصوب گردیده است و توسط شهرداریهای مناطق اجرا می شود، توزیع کاربریهای عمومی از نظر اصول اساسی برنامه ریزی شهری و معیارهای جانمایی (سازگاری، آسایش، کارآیی، مطلوبیت، سلامتی، استانداردهای ایمنی) مورد بررسی قرار می گیرد و به تبع آن روشهای موثر و کارآمد برای نحوه توزیع خدمات و کاربریهای عمومی در مقیاس شهر تبریز معرفی می گردد. واژگان کلیدی پژوهش: طرح تفصیلی، کاربریهای عمومی، معیارهای مکان یابی و جانمایی.

امروزه فضاهای عمومی شهری ، جایگاه با اهمیتی در برنامه های توسعه شهری یافته اند. این امرحاکی از تأثیر ‏این فضاها در تقویت وجهه فرهنگی- اجتماعی شهر و در نتیجه تولید سرمایه های اجتماعی است. فضای‎ ‎شهری‎ ‎به‎ ‎ترکیبی‎ ‎اطلاق میشودکه‎ ‎از‎ ‎فعالیتها،‎ ‎بناهای‎ ‎مختلف‎ ‎فرهنگی،‎ ‎اجتماعی،‎ ‎اداری،‎ ‎تجاری‎ ‎ومانندآن‎ ‎وعناصر‎ ‎اجزای ‏شهری‎ ‎به‎ ‎صورتی‎ ‎آراسته،‎ ‎هماهنگ‎ ‎و‎ ‎واجد‎ ‎نظم‎ ‎و‎ ‎زیبایی‎ ‎و‎ ‎بالطبع‎ ‎با‎ ‎ارزشهای‎ ‎بصری‎ ‎تشکیل‎ ‎میگردد‎ ‎و از‎ ‎نظر‎ ‎فیزیکی‎ ‎دارای‎ ‎بدنه ای‎ ‎محصورکننده‎ ‎میباشد‎. ‎به عبارتی،‎ ‎فضای‎ ‎شهری‎ ‎جزئی‎ ‎از‎ ‎یک‎ ‎شهر‎ ‎است‎ ‎که به عنوان‎ ‎عرصه‎ ‎عمومی،‎ ‎تجلیگاه‎ ‎فعالیتهای‎ ‎شهری‎ ‎است.‏ ‏ از آنجا که ساکنان شهرها در استفاده از این فضاها حقوق برابر دارند، لذا ایجاد فضاهایی مناسب و بهینه برای ‏تمامی گروه های سنی و جنسی و به ویژه گروه های آسیب پذیر نظیر کودکان، زنان، سالخوردگان و ناتوانان ‏جسمی، بخشی از وظایف برنامه های توسعه شهری قلمدادوازاهمیت بالای برخوردار می باشد. مطالعات ‏گسترده جهانی نشان می دهد ایجاد چنین فضاهایی در شهر جدای از ایجاد کنش اجتماعی، از حاشیه نشین ‏شدن گروه های خاص در استفاده از فضاهای عمومی شهر کاسته و زمینه را جهت تعامل اجتماعی و بازتولید ‏فرهنگ اجتماعی شهر فراهم خواهد کرد. در این پایان نامه با تأکید بر ضرورت حضور موثر گروه های اجتماعی ‏خاص، تلاش شد با ارزیابی فضا های عمومی شهری (شهر ابهر) ساختار وکارکرد بهینه بودن فضاهای عمومی ‏شهری از دیدگاه شهروندان گروه های خاص اجتماعی جهت حضور زنان مورد بررسی قرار گیرد. روش بررسی ‏بر طراحی پرسشنامه، مصاحبه عمیق برای تدوین پرسشنامه ها و در نهایت تحلیل آماری داده ها استوار بود. ‏سنجش تأثیرگذاری فضاهای عمومی شهری بر میزان اجتماعی شدن و تقویت مشارکت اجتماعی زنان از جمله ‏موارد مورد بررسی در این پایان نامه است که پس از انجام تحلیل های آماری مناسب (ضریب هم بستگی ‏اسپیرمن پیرسون ومقایسه میانگین ها‎(t-test)‎‏ و(‏‎(f-test‏ ورگرسیون گام به گام)به بررسی رابطه بین متغیرهای ‏مستقل ووابسته پرداخته شد.نتایج نشان داد که بین شاخص های تعریف شده ومیزان بهینه بودن رابطه مثبت ‏وخطی وجود دارد.‏

فضا و سیمای شهری در مفهومی عام، ارتباط متقابل میان روابط و رفتارهاست. یعنی ضمن آنکه محل همجواری هویت های فردی است، در یک زندگی شهری خود به مثابه مهم ترین عامل احراز هویت بوده و بر رفتارها و روابط انسانی تأثیر می گذارد. بنابراین عناصر و اجزای سیمای شهر به عنوان واژه ها یا ملودی هایی عمل می کنند که بر افکار، رفتار و نهایتاً عادت های شهروندان تاثیر می گذارند. سیما و فضای فعلی اکثر شهرهای امروزی خصوصاً در ایران خلاف فلسفه وجودی شان که باید به عنوان محلی برای آموزش،عبادت، آرامش و فعالیت عمل می کردند واژهای ناهنجاری چون بی نظمی، بی اعتقادی، ساختارهای عاری از هر گونه منطق را برای شهروندان معنی می کنند.

همزمان با افزایش جمعیت شهری گسترش اراضی آن اتفاق می افتد. این گسترش با توجه به موقعیت شهر، ویژگی های اطراف آن و نیازهای توسعه باید مورد بررسی قرار گیرد. برنامه ریزی برای توسعه و گسترش شهرها در درجه ی اول نیازمند شناخت ویژگی های زیرساخت های شهری است. این بر نامه ریزی می تواند در به تصویر کشیدن آینده شهر اهمیت زیادی داشته باشد .دست یابی به اهداف برنامه های توسعه در هر زمینه ای موکول به اجرای آن در سطوح مختلف منطقه ای می گردد. بنابراین، اگر برنامه های توسعه نتواند کاربری ها را متناسب با قابلیت اراضی و فضای کالبدی طراحی و مکان گزینی نماید، نابسامانی در توسعه آتی دور از انتظار نخواهد بود . در این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی،پردازش تصاویر ماهواره ای با استفاده از دانش remote sensingو geography information system به شناسایی واحدهای شکل زمین و کاربری های مختلف بر اساس اطلاعات موجود مخاطرات طبیعی نظیر سیل تجزیه و تحلیل می گردد. با در نظر گرفتن ویژگیهای جمعیتی و اقتصادی اجتماعی نیازهای منطقه و با هدف دستیابی به توسعه پایدار لایه ها و اطلاعات مختلف تلفیق یافته و پتانسیل ها و محدودیتهای توسعه تعیین و چگونگی برنامه توسعه شهر در سناریو های مختلف با ریسک پذیری متفاوت ارائه می گردد.

گردشگری به عنوان بزرگترین و پیچیده ترین صنعت دنیا به شمار می رود. تنوع ابعاد و پیچیدگی های صنعت گردشگری متناسب با مناطق جغرافیایی، الزامات ویژه ای برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری می طلبد. در مناطقی که پتانسیل های فراوانی برای توسعه صنعت گردشگری دارند، اما روند مطلوبی را طی ننموده اند، باید به دنبال عوامل و عناصری گشت، که میتواند حرکت کند جریان گردشگری را سرعت بخشد . هر چند توسعه گردشگری در مناطق مختلف راه حل کلی برای همه مسائل نیست، اما راهبردهای نوینی پیش روی برنامه ریزان و تصمیم گیران مرتبط می گذارد، که برای توسعه پایدار و کاهش محرومیت مناطق می تواند موثر باشد. بر این اساس، هدف این تحقیق، بررسی وضعیت مناطق نمونه گردشگری جهت اولویت بندی به منظور سرمایه گذاری است؛ به گونه ای که سبب توسعه گردشگری و افزایش اشتغال محلی با شیوه های مشارکتی گردد. روش تاپسیس یکی از ابزارها و روشهای تحلیل چند متغیره بوده که در تعیین اولویت جهت احداث و سرمایه گذاری مناطق نمونه و جاذبه های گردشگری بکار گرفته شده است . برای این منظور از بین مقاصد گردشگری استان آذربایجان غربی، 31 جاذبه طبیعی، تاریخی و مناطق نمونه گردشگری انتخاب شده است. در این نقاط شاخصهای زیست محیطی، فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، زیرساخت ها و خدمات با استفاده از مدلهای سوات و تاپسیس مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با توجه به معیارهای مورد مطالعه، تفاوت معناداری میان آلترناتیوهای موثر در سطح توسعه جاذبه ها و مناطق نمونه گردشگری دیده می شود. در بین 31 جاذبه استان، منطقه نمونه گردشگری باری ارومیه با 999/0 دارای بالاترین سطح توسعه و چشمه گراوان با ضریب توسعه 00/0 دارای پایین ترین سطح توسعه می باشند.

بررسی وضعیت موجود مجتمع های ورزشی در مناطق3-4-5 کلان شهر تبریز نشان می دهد که برخی از این مجتمع ها با تراکم بالای افراد مراجعه کننده روبرو هستند و در مقابل در بسیاری از نقاط تعداد زیادی از افراد دسترسی به امکانات ورزشی در این مجتمع ها را ندارند و ناگزیرند جهت استفاده از این امکانات مسافت طولانی را طی نمایند و این مسئله تبعات مختلفی از جمل طه افزایش ترافیک، آلودگی هوا و صرف هزینه بالای اقتصادی و از همه مهمتر نارضایتی شهروندان را به دنبال دارد. لذا مکانیابی مناسب زیرساخت های شهری از جمله مجتمع های ورزشی با در نظر گرفتن کلیه معیارها و شاخص ها از جمله شاخص های: 1- توسعه ای2- حریم ها 3- شبکه ارتباطی و راه ها 4- اقلیمی5- محیطی 6- اقتصادی و اجتماعی از جمله نیازها و عوامل موثر در مدیریت پایدار و مهم شهری به شمار می روند. لذا در این پایان نامه با استفاده از این شاخص ها و در نظر گرفتن سایر عوامل و با استفاده از نرم افزار 10 arc map در سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis ) ، الگوی مکانیابی مجتمع های ورزشی در محدوده مورد مطالعه بررسی و تحلیل گردید. ضمنا جهت ارزیابی شرایط موجود با تهیه پرسشنامه و نظر خواهی از شهروندان و کارشناسان متخصص و انجام تحلیل های آماری مناسب با استفاده از نرم افزار 16mini tab مطالعات و ارزیابی لازم انجام گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد در مکانیابی مجتمع های ورزشی در محدوده مورد از معیارهای مهمی از جمله 1- دسترسی سریع افراد 2- توزیع متوازن در سطح منطقه 3- در نظر گرفتن حداکثر پوشش 4- رعایت استانداردهای لازم 5- سازگاری با کاربری های همجوار و غیره انجام نگرفته است. همچنین بررسی محدود مورد مطالعه بیان می دارد اگر چه تعداد مجتمع های ورزشی در منطقه 3 نسبت به مناطق 4 و 5 بیشتر می باشد اما به علت تمرکز این مجتمع ها در دو محل و عدم در نظر گرفتن مدل های استاندارد در این منطقه، وضعیت مناسبی از لحاظ توزیع مکانی مجتمع های ورزشی وجود ندارد. همچنین منطقه 4 به علت تراکم بالای جمعیت در مقایسه با مناطق 3 و 5 دارای کمترین مجتمع های ورزشی می باشد و منطقه 5 نیز نسبت به جمعیت و مساحت تحت پوشش دارای مجتمع های ورزشی بسیار کمی می باشد که در این خصوص باید سرمایه گذاری های بیشتری انجام پذیرد

برنامه ریزان صنعت گردشگری در زمینه ظرفیت تحمل مقصد معتقدند جامعه میزبان برای رشد و توسعه گردشگری ظرفیت معینی دارد و رشد فراتر از حد ظرفیت آن منجر به بروز پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی نامطلوب خواهد شد. در این مطالعه هدف سنجش و ارتقا ظرفیت پذیرش گردشگری شهر سرعین در راستای توسعه پایدار گردشگری بوده و ظرفیت پذیرش این مقصد با در نظر گرفتن دو رویکرد مقصد محور و رویکرد مبتنی بر تئوری چرخه عمر گردشگری در ابعاد مختلف محیطی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی سنجیده شد. در این راستا جهت بررسی ظرفیت پذیرش انسانی مقصد و رضایتمندی از محصول گردشگری داده های مورد نیاز تحقیق از طریق مطالعه میدانی و تکیمل پرسشنامه جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. به این منظور ابتدا با استفاده از ادبیات موجود، شاخص های موثر در برآورد ظرفیت پذیرش انسانی(روانی) تعیین شد. از آزمون کراسکال والیس، ضریب همبستگی و رگرسیون برای آزمون فرضیات استفاده شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که رابطه مستقیم و معناداری بین امکانات گردشگری و تعداد گردشگران و نیز رابطه مستقیم و معناداری بین تعداد گردشگران و رضایتمندی از محصول گردشگری وجود دارد. در مقابل تفاوت معناداری بین دیدگاه گروههای سه گانه در رابطه با روند توسعه گردشگری مشاهده نگردید. در نهایت پیشنهاداتی برای ارتقای ظرفیت پذیرش شهر سرعین ارایه شده است.

بررسی های تاریخی نشان می دهد که مناطق وسیعی از کشورمان توسط این حادثه طبیعی متحمل آسیب های جانی و مالی گردیده است، و به سبب این که شهرها مکان تجمع جمعیت و افزایش بارگذاری های محیطی و اقتصادی هستند، بنابراین مسأله مهم ضرورت کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله مطرح می شود. با توجه به رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی وقوع حوادث طبیعی مثل زلزله می تواند خسارات و تلفات سنگینی را ایجاد نموده و توسعه شهرها و کشور را دچار وقفه نماید. ضرورت کاهش آسیبپذیری شهرها در برابر این پدیده، به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری و برنامه ریزی کالبدی محسوب می شود، در این راستا اولین گام شناسایی میزان آسیب پذیری اجزا و عناصر شهری و تحلیل و ارزیابی آن با استفاده از مدل های موجود در این زمینه می باشد که بتوان مناطق و بافت های آسیب پذیر شهری را با استفاده از مدلها مورد شناسایی قرار داده و با ریز پهنه بندی این مناطق به ارائه راهکارهای علمی و عملی در ارتباط با کاهش اثرات زلزله پرداخت. محدوده مورد مطالعه در این پژوهش ، منطقه 5 به وسعت 3230 هکتارکه در حدود6/14 درصد از کل وسعت شهر تبریز را شامل شده است و منطقه 8 به وسعت 386هکتار که در حدود 5/1 درصد از کل وسعت شهر تبریز را شامل می شود و کوچک ترین منطقه شهری تبریز است که در قسمت های میانی و مرکزی شهر و تقریباً منطبق بر هسته مرکزی و بافت تاریخی آن است، می باشد. تحقیق حاضر را می توان از حیث ماهیت و روش تحقیق، جزء تحقیق های توصیفی و تحلیلی دانست و روش جمع آوری اطلاعات در مرحله اول به صورت اسنادی و کتابخانه ای و بررسی متون مختلف با موضوع زمین لرزه و آسیب های ناشی از آن در مناطق شهری است. در مرحله بعدی به صورت جمع آوری اطلاعات منطقه 5 و 8 ،و استفاده از آمار نامه های و اطلاعات مهندسین مشاور و سازمان های مرتبط با موضوع، و در نهایت تبدیل اطلاعات به نقشه هاست. پس از جمع آوری داده ها در نهایت با استفاده از 9 شاخص( فاصله از گسل، نوع سازه، کیفیت ابنیه، عمر بنا، تراکم جمعیتی و ...) به بررسی وضعیت آسیب پذیری مناطق مورد مطالعه پرداخته و در مرحله تحلیل ابتدا مقادیر و داده های کلیه شاخص ها استخراج می شوند و سپس بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و idresi به وزن دهی شاخص های مربوطه پرداخته می شود و با استفاده از نرم افزار gis، نقشه ریزپهنه بندی آسیب پذیری منطقه 5 به عنوان بافت جدید و منطقه 8 به عنوان بافت قدیم با منطقfuzzy ارائه می گردد و در نهایت به مقایسه هر دو بافت به لحاظ آسیب پذیری در برابر زلزله پرداخته و نتیجه حاکی از آن است که هر دو منطقه با وجود متفاوت بودن بافت آن در برابر زلزله آسیب پذیری تقریباً یکسانی دارند(میزان آسیب پذیری منطقه 8 حدود 12.97 درصد و آسیب پذیری منطقه 5 حدود 12.61 درصد می باشد).

کشور ایران از کشورهای زلزله خیز جهان است. در پهنه بندی نسبی خطر زمین لرزه در ایران، شهر تبریز تنها شهر مهم ایران است که در جایگاه پهنه بندی با خطر نسبی بسیار بالا قرار دارد. شمار زیادی از سازه های موجود که در مناطق زلزله خیز واقع شده اند بر اساس آیین نامه های اصلی طراحی لرزه ای قدیمی که دیگر اعتباری ندارند، ساخته شده اند. علاوه بر آن شماری از زلزله های اصلی که در طول سالهای اخیر اتفاق افتاده اند بر اهمیت سبک شدن برای کاهش خطر لرزه ای تاکید می کنند اهمیت نوسازی ساختمان های شهر نکته ای است که تمامی کارشناسان آن را پذیرفته و بر لزوم اجرای آن تاکید می کنند. در سالهای اخیر با افزایش نظارت بر نحوه ساخت و ساز در شهر ها ، ساختمان های بهتری از نظر استحکام و مقاومت در برابر زلزله ساخته شده است. با این حال شهرهای بزرگ هنوز از ناحیه بافت فرسوده آسیب پذیر است. مقاوم سازی لرزه ای سازه های موجود یکی از موثرترین روش ها برای کاهش این خطر است. در این پژوهش ابتدا با کمک مدل تحلیلی شاخص ها وویژگیهای بافت فرسوده ،بافت فرسوده بازار تبریز وپروژه عتیق بررسی شده وسپس باکمک مدل تحلیلی روشهای مقاوم ساز ی به تجزیه وتحلیل هزینه روشهای مقاوم سازی در این بافتهاپرداخته شده است. براساس بررسی های صورت گرفته بازار تبریز بافت فرسوده وپروژه عتیق نوسازی شده شناسایی شدند.باتوجه به تجزیه وتحلیل هزینه های مقاوم سازی نتیجه گیری شد که طرح اتاق امن کم هزینه ترین وکاربردی ترین روش مقاوم سازی بافت فرسوده میباشد.

انتخاب مکان مناسب پایانه ها ی مترو برای حمل و نقل عمومی در سطح یک شهر ، به خصوص کلان شهری مانند تبریز از اهمیت بالایی برخوردار است. مطالعه بر روی عوامل این انتخاب و ارزیابی مکانیابی پایانه ها یکی از مسائل مهم و ضروری در بافت شهری عصر حاضر می باشد. اهمیت و اعتبار هر شهر بستگی به خدمات شهری آن شهر دارد. هر چه این خدمات و تاسیسات در سطح ایده آل قرار داشته باشد دارای شرایط راحت تری برای زندگی شهروندان می باشد و باعث افزایش رضایت شهروندان می شود که یکی از مهمترین خدمات شهری حمل و نقل عمومی ، خصوصا مترو شهری می باشد. بنابراین تحقیق و پژوهش در ارزیابی مکانیابی ایستگاههای مترو از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. اهمیت این تحقیق از جهت تاثیر این مکان یابی در مسائل مربوط به امور اجتماعی قابل بررسی می باشد. همچنین اهمیت این تحقیق از لحاظ تاثیر این مکان یابی در محیط زیست و ایجاد انواع آلودگی ها در محیط زیست و بررسی تردد و ترافیک انسانی و ماشین آلات می باشد. همچنین اهمیت این تحقیق از نظر اقتصادی در این موضوع است که بررسی مکان یابی ایستگاهها می تواند راه و روش های جدیدی در رونق منطقه اطراف ایستگاهها را در پی داشته باشد.

در نتیجه اوج گیری و حاد شدن مشکلات شهری مانند آلودگی محیط، دشواری رفت وآمد، ناامنی راه ها، انحطاط مراکز تاریخی شهرها، افت کیفیت فضاهای شهری و افول ارزش های بصری، واکنش گسترده ای علیه سلطه حرکت موتوری و کاهش تحرکات پیاده در جهان و ازجمله در شهر تبریز به وجود آمده است. در این زمینه، بازیابی و توسعه فضاهای پیاده به یکی از محورهای برنامه ر‎یزی و طراحی شهری بدل شده که از آن به عنوان «جنبش پیاده گستری» یاد می شود. جنبش گسترش فضاهای پیاده، نه تنها سیمای کالبدی شهرها را تحت تأثیر خود قرار داده بلکه تغییرات نوینی در کیفیت زندگی شهری و رفتار اجتماعی و فرهنگ مردم ایجاد کرده است. همچنین الگوها و روش های جدیدی برای حل مسائل شهری ارائه شده که موجب تحولی عمیق در نظریه ها و روش های شهرسازی، به ویژه در عرصه ساماندهی فضاهای شهری شده است. کلانشهر تبریز نیز از این قاعده مستثنی نبوده و غلبه فضاهای سواره بر مسیرهای پیاده، عرصه را بر حضور شهروندان در فضاهای شهری تنگ نموده است. مطالعه حاضر در تلاش است تا به بررسی نمونه هایی از فضاهای پیاده در این کلانشهر (خیابان تربیت و ولیعصر) بپردازد. متد پژوهش از نوع متد ترکیبی می باشد که در آن با مطالعه مبانی نظری پژوهش در قسمت کیفی،چارچوب مبانی نظری تحقیق (شامل مولفه های تأثیرگذار بر کیفیت پیاده راه ها) استخراج شد. در نهایت در قسمت گردآوری داده ها، پژوهش حاضر از تکنیک پرسشنامه استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که حضور فعال مردم در شهر از عوامل افزایش ایمنی و امنیت در فضاهای شهری است، پیاده راه ها محلی برای حضور و مشارکت شهروندان در زندگی جمعی و ارضاء نیاز به برقراری رابطه اجتماعی می باشد، سرزندگی و نفوذپذیری (دسترسی و ارتباطات فضایی) و ایمنی از عوامل موثر ارتقاء و ساماندهی فضاهای شهری می باشد، و ارتقای مولفه های کیفی سرزندگی، امنیت، پیاده مداری و زیبایی در فضاهای شهری پیاده محور، به افزایش کمی و کیفی حضور و تعاملات اجتماعی شهروندان منجر می شود.

گسترش شهر و شهر نشینی و افزایش تدریجی تعداد شهرهای بزرگ در جهان به خصوص در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، از یک طرف و رشد شهرها ، تمرکز و تجمع جمعیت و افزایش بارگذاریها ی محیطی و اقتصادی بر بستر آنها که مهمترین نمود عینی آنها ساختمانها و برجهای بلند مرتبه واقع در شهر های بزرگ میباشد. از موضوعات مهمی شهرهای بزرگ و ساختمانهای بلند مرتبه با آن روبرو هستنند موضوع حوادث طبیعی است. با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن این حوادث، لزوم برنامه ریزی قبل و در حین وقوع این مخاطرات ضروری مینماید. در این بین با بکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند رعایت حریم عوامل مخاطره آفرین، کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیر ساختهای شهری تا حد زیادی اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد. شهر تبریز به عنوان پنجمین شهر بزرگ کشور و دومین شهر دارای ساختمانهای بلند مرتبه در یک منطقه کوهستانی واقع شده و عوامل محیط طبیعی در این شهر بر محیط شهری تاثیر به سزای دارند، بنابراین جانمایی مناسب ساختمانهای بلند مرتبه نسبت به عوامل مخاطره آفرین در این شهر ضروری میباشد. بنابراین در پژوهش حاضر در جهت ارزیابی موقعیت ساختمانهای بلند مرتبه شهر تبریز ابتدا با توجه به 6 عامل محیط طبیعی در مدل تحلیل سلسله مراتبی (ahp) به ارزیابی محدوده شهر تبریز در راستای پهنه بندی و شناسایی اراضی شهری که بیشترین قابلیت برای جانمایی مجتمعهای بلند مرتبه را دارا میباشند اقدام شد و در ادامه با استفاده از مدل topsis به ارزیابی محیطی و کالبدی مجتمعهای بلند مرتبه اقدام شد که نتایج نشان داد که بیش از 60 درصد ساختمانهای بلند مرتبه مورد بررسی در اراضی واقع شده اند که در حریم عوامل مخاطره آفرین طبیعی از جمله گسل، مسیل ها، شیب نامناسب و ... واقع شده اند. همچنین نتایج حاکی از آن است که عوامل اقتصادی و ارزش اقتصادی زمین تاثیر بیشتری از عوامل محیط طبیعی و ضوابط شهر سازی در جانمایی مجتمعهای بلند مرتبه دارند. از موارد بسیار مهم که میتوان به آن اشاره نمود، جانمایی مجتمعهای مسکونی در مناطقی شکل گرفته است، که دسترسی بیشتری به خدمات شهری (فضای سبز، مجتمعها و مراکز تجاری، دسترسی به مراکز اداری و ..) دارند.

در دهه های اخیر شهر ها به شکلی بی برنامه رشد کردند و محدوده های شهری در مدت کوتاهی به چندین برابر وسعت اولیه خود رسیدند یا توسعه آنها در قطعاتی مجزا، بدون برنامه ریزی، جسته و گریخته بود، این معضل به الگوی گسترش یا پراکنش افقی شهری(sprawl) معروف گردیده و به موازات این الگوی گسترش شهری اراضی کشاورزی پیرامون با تغییر کاربری مواجه شده اند. شهر هادیشهر که یکی از شهر های استان آذربایجان شرقی و در بخش مرکزی شهرستان جلفا واقع شده ، نیز مانند سایر شهرها در طول دهه های اخیر رشدی نامتوازن و به شکلی پراکنده داشته است، بطوریکه این رشد باعث آثار زیست محیطی مخربی همانند از بین رفتن اراضی کشاورزی مرغوب و... شده است.

یکی از موانع توسعه در سطح ملی عدم تعادل مناطق و نواحی کشور است.لذا لازمه توسعه متعادل و همه جانبه برنامه ریزی منطقه ای و سعی در رفع این نابرابری ها می باشد.شناخت وضعیت موجود اولین گام برنامه ریزی به شمار می رود.پژوهش حاضر با عنایت به سه گام برنامه ریزی (شناخت- تحلیل- طرح) در راستای شناخت وضعیت شهرستان های استان آذربایجان شرقی و تعیین جایگاه شهرستان شیستر در استان با استفاده از 46 شاخص اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی و با بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی به رتبه بندی شهرستان ها پرداخته است.نتایج حاکی از این است که در سطح استان 5% شهرستان ها (شهرستان تبریز) توسعه یافته،55% از شهرستان های استان از توسعه متوسط به بالا،25% از آنها از توسعه متوسط به پایین و 15% شهرستانها توسعه نیافته می باشند.در این میان شهرستان شبستر در رتبه دوم قرار دارد و از توسعه متوسط به بالا برخوردار است.لازم است با توجه به پتانسیل های شهرستان و با عنایت به سند توسعه شهرستان برنامه ریزی های متناسب در راستای حفظ جایگاه توسعه یافته شهرستان شبستر به عمل آید.

شهر سالم شهری است که کلیه شهروندان بتوانند از خدمات آن جامعه بهره مند شوند. این محیط شهری باید ارائه دهنده خدمات بیشتر به اقشار آسیب پذیر باشد تا این گروه از صحنه جامعه محو نگشته و به دست فراموشی سپرده نشوند. در یکی دو دهه ی اخیر تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه سبب شده که اشخاص معلول به میزان قابل توجهی جذب جامعه شوند؛ اما وجود برخی موانع به ویژه موانع عرصه ی برنامه ریزی شهری و شهرسازی باعث شده که بسیاری از فضاهای شهری فاقد شرایط لازم برای حضور این قشر در جامعه باشد. یکی از مهمترین مشکلات فضاهای شهری کشور، نامناسب بودن فضاهای آنها در ارتباط با اشخاص معلول میباشد. این مهم هم در حوزه ی کالبدی و هم در حوزه ی رفتاری قابل ملاحظه است. اولی ناشی از نتایج برنامه ریزی شهری غیر صحیح و اقدامات عملی شهرسازانه و دومی پیامد رفتار اجتماعی _ فرهنگی ناشی از آن است

با توجه به مشکلات توسعه فیزیکی شهرها، لازم است که نگرش نوینی در نظام برنامه ریزی شهری در کشور اتفاق بیفتد. قرن بیست و یکم، قرن اضمحلال و کاهش نقش محلات سنتی می باشد. بنابراین در این راستا، محلات اختصاصی می توانند با ارتقای ابعاد کیفیت زندگی و سرزندگی، و با توجه به متمرکز شدن ساکنین و افزایش سرمایه اجتماعی در مجتمع های مسکونی اختصاصی، نقش عظیمی در مسکن پذیری شهری و توسعه میان افزای شهری ایفا می کنند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

در خاک¬های آلوده به فلزات سنگین کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی کاهش می¬یابد و سیستم خاک دچار مخاطره می¬گردد. همزیستی گیاه با قارچهای میکوریز آربوسکولار ) am ) در خاکهای آلوده به فلزات سنگین، رشد، تغذیه و مقاومت گیاه به فلزات سنگین را تحت تأثیر قرار می¬دهد. بنابراین همزیستی میکوریزی، می¬تواند نقش مهمی در گیاه¬پالایی داشته باشد. در این مطالعه گیاهان یونجه و سورگوم با دو گونۀ قارچ گلوموس اینترارادیسز (gi) و گلوموس موسه gm))¬ تلقیح و در گلدان¬های پلاستیکی با خاک استریل کشت شدند و گیاهان شاهد غیرمیکوریزی تلقیح نشده، باقی ماندند. چهار سطح سرب صفر، 200، 400 و 600 میلی¬گرم سرب بر کیلوگرم ( به ترتیب pb0، pb1، pb2 و pb3) با استفاده از نمک نیترات سرب به خاک اضافه شد. بذور یونجه بطور یکنواخت با باکتری¬ سینوریزوبیوم ملیلوتی تلقیح شدند. نتایج نشان داد تلقیح گیاه یونجه با هر دو گونۀ قارچ میکوریز، سبب تقویت همزیستی ریزوبیومی در غلظت¬های بالای سرب خاک گردید. همچنین در سطوح سمی سرب وزن تر و خشک گیاهان، سطح برگ، شاخص کلروفیل گیاهان یونجۀ تلقیح شده با gi و gm، بطور معنی¬داری در مقایسه با گیاهان غیرمیکوریزی افزایش یافت. گیاهان میکوریزی غلظت فسفر بیشتری در مقایسه با گیاهان غیرمیکوریزی در ریشه و بخش هوایی داشتند. انتقال سرب از ریشه به بخش هوایی گیاهان تیمار gi ¬ بطور معنی¬داری کاهش یافت ولی قارچ gm تأثیر معنی¬داری بر انتقال سرب نداشت. در آزمایش که بر روی گیاه سورگوم انجام شد، تلقیح گیاهان با هر دو گونۀ قارچی¬ بطور معنی¬داری سبب کاهش انتقال سرب به بخش هوایی شد، با این وجود، همزیستی با قارچ gm سبب کاهش قابل توجه (p<0.05) وزن تر و خشک گیاهان، سطح برگ و شاخص کلروفیل در سطوح بالای سرب، در مقایسه با گیاهان غیرمیکوریزی گردید.