نام پژوهشگر: رضا پرویز زاده

تجزیه و تحلیل قطعات بخش عملی(نوازندگی کمانچه در دستگاه ماهور)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده موسیقی 1389
  میلاد پوراسدی   محمد مقدسی

این چکیده با هدف بیان مسائل اصلی،اطلاعات،جزعیات و مطالب مهم این تحقیق به این صورت ارائه می شود: _ پیش درآمد ماهور از لحاظ فرم،ساختار تفکیک پذیر مجزایی را شامل نمی شود،اما در جزعیات می توان آن را به بخش های مستقل غیر مساوی(از لحاظ تعداد میزان)تقسیم نموده و سپس مورد بررسی قرار داد.در ابتدای پیش درآمد ماهور،مقدمه به صورت ایده اصلی ارائه می شود که بر گرفته از گوشه گشایش ماهور است.این جمله مبنای پیشرفت میزان های بعدی شده و با توجه به نوع حرکت ملودی گوشه گشایش در ردیف موسیقی ایرانی،تنالیته اصلی اثر را معرفی می کند. _ چهارمضراب نهیب:گوشه نهیب در دستگاه ماهور و همچنین مایه بیات اصفهان می باشد و در طول میزان های قطعه،به نت های عرضی نیز اشاره دارد؛علاوه بر این شنونده را برای تنالیته دستگاه شور آماده می کند.قطعه با چهار میزان پایه شروع شده که در تمام طول قطعه شنیده می شوند؛کسر میزان نیز به طور مکرّر تغییر می کند. _ چهارمضراب دلکش:این قطعه نقش رابط بین چهارمضراب نهیب(در مدالیته گوشه نهیب دستگاه ماهور و آواز بیات اصفهان)و تصنیف کُنج صبوری(در مدالیته دستگاه شور)را داشته و بر پایه ای مشخص شکل گرفته است.میزان های چهارم و پنجم نخست که بسیار در قطعه تکرار شده اند پایه چهار مضراب محسوب می شوند.جملات معمولاً دارای برگشت هستند و عموماً پایه ها به عنوان ایده اصلی قطعه تکرار می شوند.تکیه ها بر روی نت های همنام در دولاچنگ های آخر ضرب اول و یا اول ضرب دوم تقریباً در تمامی میزان ها آمده و درجات تنُیک یا پنجم(که تقریباً در اول تمامی میزان ها،موکد است)به دلیل نقش شان در پایه چهارمضراب و حرکت ملودی در همه جای اثر شنیده می شوند.پایان قطعه نیز در فضای گوشه دلکش و بر روی درجه پنجم می باشد. _ تصنیف کُنج صبوری:تنالیته اصلی قطعه شور(سل)می باشد و تمپوی قطعه سنگین است.فرم قطعه به چهار بخش کلی قابل تقسیم است به طوریکه بخش اول دارای دو جمله مشخص،بخش دوم شامل یک جمله کوتاه،بخش سوم(بخش تلفیق شعر و موسیقی)و بخش پایانی قطعه که تکرار بخش دوم است.ایده اصلی تصنیف پایه و تا حدودی بخش دوم آن است که در انتهای اثر تکرار شده و هر بار برگشت نیز دارد. _ رنگ دشتی:قطعه دارای فرم سه تایی است.نت های شاهد و ایست یکیست،و نت متغیّر درجه دوم تنالیته اصلی آواز دشتی است.نت درجه پنجم در اُکتاو بالا در کل اثر بمل نوشته شده و درجه دوم نیز با علامت عرضی کُرن شده است.قطعه از سه جمله کلی تشکیل شده که هر جمله دارای دو نیم جمله مشابه است؛تمپوی تند،کسر میزان متداول و جملات واضح از خصوصیات رنگ دشتی می باشند.