سرآغاز شکل گیری ادبیات بومی یا اقلیمی در ایران به دهه سی باز می گردد. در این دهه به سبب تحولات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی، این نوع ادبی گسترش یافت و در دهه چهل به اوج شکوفایی و پختگی خود رسید. ادبیات اقلیمی در حقیقت مبین نوعی ادبیات است که شاخصه های جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی منطقه ای معین را نشان می دهد، به گونه ای که این شاخصه ها نشانه ویژگیهای این منطقه در مقایسه با سایر مناطق باشد. نویسندگان ادبیات اقلیمی چون از مکان و قهرمانان واقعی در داستانهای خود استفاده می کنند سبک رئالیسم را برای آثار خود برگزیدند. از آنجا که رئالیسم ساحت بسیار گسترده ای دارد جلوه هایی متفاوت از رئالیسم در ادبیات منطقه های مختلف به وجود آمد. مهمترین دستاورد ادبیات اقلیمی، حاصل تلاشهای نویسندگان جنوب کشور است. این نویسندگان با توجه به واقعیتهای موجود در منطقه جنوب داستان نوشتند. رئالیسم انتقادی، رئالیسم جادویی و ناتو-رئالیسم جلوه هایی از رئالیسم است که در آثار نویسندگان جنوب نمود بیشتری داشته است. منطقه جنوب که شامل استانهای فارس، بوشهر، خوزستان و هرمزگان می شود از لحاظ طبیعت، زبان و فرهنگ دارای تنوع بسیاری است که همین تنوع باعث ایجاد بستری مناسب برای داستان نویسی نویسندگان جنوبی شده است. احمد محمود، سیمین دانشور، صادق چوبک، امین فقیری و ابراهیم گلستان پنج تن از نویسندگان جنوبی هستند که منطقه جنوب را به عنوان محل وقوع داستانهایشان انتخاب کردند. این پایان نامه به بررسی انعکاس چهره جنوب، لهجه، واژگان و اصطلاحات محلی در گفتگوی قهرمانان داستان و همچنین آداب و رسوم و فرهنگ مردم اقلیم جنوب در آثار داستانی نویسندگان ذکر شده می پردازد.

محمود مشرف آزاد تهرانی (1384- 1312) یکی از شاعران نیمایی و از شاعران بنام معاصر ایران شناخته می شود، در این پایان نامه سعی شده که بعد از بررسی زندگی، شناخت شخصیت و اندیشه و ذکر آثار در فصل های بعد به طور مفصل به شناخت شعر آزاد پرداخته شود. ابتدا به بررسی قالب های شعری آزاد در انواع قالب های نیمایی، غزل و غزلواره، آزاد، و نیمایی و هایکوواره پرداخته شده و بسامد هر کدام از قالب ها در هر کدام از دفاتر شعری او آمده است. در فصل ویژگی های ادبی شعر آزاد ابتدا به بررسی ابعاد تصاویر عاطفی و تصاویر اجتماعی شعر آزاد پرداخته شده و پس از آن مهمترین نمادها و سمبل ها در شعر او مورد تحلیل قرارگرفته است. چگونگی استفاده از تشبیهات در شعر آزاد به صورت تشبیه گسترده و فشرده و بلیغ یا مرسل بودن تشبیهات و بررسی محسوس و معقول بودن طرفین تشبیه وبررسی استعاره از لحاظ انواع آن مصرحه و مکنیه و به خصوص تشخیص وبررسی مجاز و کنایه ازمهمترین مواردی است که دراین قسمت مورد توجه واقع شده است .بحث ایجاز و اطناب و چگونگی پرداخت ایجاز گونه یا اطناب گونه اشعار، از دیگر مسایلی است که در این فصل به آنها پرداخته شده است. ویژگی های زبانی شعر آزاد در سه قسمت آوایی، واژگان و نحو از دیگر مواردی است که مورد توجه واقع شده است، قسمت آوایی یا موسیقی شعر آزاد در چهار حوزه قرار دارد: موسیقی بیرونی، موسیقی کناری، موسیقی داخلی و موسیقی معنوی ، موسیقی بیرونی یا وزن شعر در حوزه شعر کهن و کلاسیک و شعرهای نیمایی مورد تحلیل واقع شده، موسیقی کناری چگونگی استفاده یا عدم استفاده آزاد از قافیه و ردیف دیگر بخش از ویژگی های زبانی شعر آزاد است به علاوه موسیقی داخلی مواردی چون جناس، واج آوایی و تکرار را در بر می گیرد که هر یک از لحاظ بسامد و چگونگی استفاده در شعر آزاد مورد تحلیل واقع شده است. در قسمت موسیقی معنوی که در واقع با بدیع معنوی مترادف فرض شده مواردی چون ایهام، تلمیح، مراعات النظیر، طباق، پارادوکس و حس آمیزی و چگونگی استفاده آزاد از هر یک از این صنایع و بسامد استفاده آزاد از کلمات آرکاییک بررسی شده است . نحو شعر آزاد از لحاظ استفاده و یا عدم استفاده وی از نحو کهن، دیگر موردی است که در ویژگی های زبانی شعر آزاد به آن اشاره شده است است. بعد دیگر شعر آزاد درونمایه ها و مفاهیم فکری و اندیشه در شعراوست ، بررسی من بشری، من اجتماعی و من شخصی در شعر آزاد از یک سو، و تحلیل درونمایه های طبیعت گرایی تغزل، تنهایی و نومیدی، درونمایه های اجتماعی و نیز درونمایه های اشراق گونه از سوی دیگر مهمترین مطالب مورد تحلیل در این قسمت است. فصل دیگر از این پایان نامه به چگونگی تأثیرپذیری آزاد از شعر شاعران کلاسیک چون منوچهری دامغانی از یک سو و شاعران نیمایی چون نیما، شاملو، اخوان ثالث، فروغ فرخزاد و سهراب سپهری از سوی دیگر اختصاص داردودر فصل پایانی، خلاصه ای از یافته ها و جایگاه م. آزاد در میان شاعران نیمایی مورد تحلیل قرار گرفته است.

چکیده در تاریخ شعر معاصر ایران، اندیشه آزادی و آزادی خواهی با مفهوم دموکراسی غربی آن دارای ارزش و ویژگی خاصی است. زیرا دگرگونی ها و تحولات بزرگی که از زمان مشروطیت (1285 ش ) تا پیروزی انقلاب اسلامی ،( 1357 ) در ایران به وجود آمد، سبب شد که تعدادی از شاعران و نویسندگان متعهد در دوران استبداد و خفقان، یعنی از کودتای 28 مرداد 1332 تا 22 بهمن 1357، در راه اعتلای آزادی و نکوهش استبداد پیشگام شوند و ادبیات متعهد و ملتزم را در مسیر جامعه گرایی و مردم باوری رونق بخشند. شاعران نیمایی تحت تأثیر موضوعات دردناک اجتماعی و مردمی و نیز با الهام گرفتن از اندیشه های ترجمه شده مکتبهای غرب و شرق در آن دوره، به شکل کاملاً نمادین و کنایه آمیز مسأله وجود استبداد و خفقان و فقدان آزادی و لزوم بودن آن را در سروده های خود انعکاس دادند و در این راه نه تنها گرفتار زندان شدند، بلکه مورد شکنجه واقع گردیدند و بعضی نیز به قتل رسیدند. شاعران نامداری مانند نیمایوشیج، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، محمد رضا شفیعی کدکنی، فروغ فرخزاد، هوشنگ ابتهاج، و منوچهر آتشی در سروده های خود به شکل آشکار یا پنهان در موضوع آزادی و استبداد مضامینی عرضه کردند. همچنین شاعران دیگری مانند: سیاوش کسرایی، خسرو گلسرخی، محمد زهری، سعید سلطان پور، سیاوش مطهری، و... در آثارشان به صورت کاملاً بارزتر و با جرأت و شهامت بیشتری به موضوع استبداد و خفقان و نبودن آزادی پرداخته اند. البته همه این شاعران از نگاه ویژه وابستگی های حزبی و سیاسی خود به آزادی و استبداد توجه داشته اند و باید دانست که نوع نگرش برخی از آنها از مفاهیم عمیق و بنیادین دینی فاصله دارد . زبان و بیان این شاعران اغلب در قالب نماد و سمبولیسم، استعاره، تشبیه، اسطوره سازی همراه با استفاده از عناصر طبیعت و جامعه به شکل کهنه ونو بوده و در این پایان نامه کوشش شده تا این موارد نیز در شعر شاعران آزادی خواه مورد بررسی قرار گیرد.