پژوهش حاضر کوششی است در تبیین خودشناسی در مثنوی معنوی مولانا و بررسی امکان استخراج یک نظام اخلاقی در این کتاب. ماهیت شاعرانه در مثنوی معنوی، فراهم آوردن خلاصه ای نظام مند از آراء مولانا را دشوار می سازد . مولانا در راستای استکمال و تعالی روح به همان سان که باید همه نسل بشر را به مثابه ظهور استعدادها و امکانات روح انسانی نگریست راه تصفیه و تطهیر روح را بیان می دارد. در این نوشتار ابتدا مبانی خودشناسی در مثنوی بررسی خواهد شد که براساس این مبانی، لایه های وجودی مختلف در انسان نوعی تضاد در هستی او ایجاد می کنند و این تضاد زمینه حرکت و هویت اخلاقی انسان را فراهم ساخته و خوب و بداخلاقی را معنادار و تعلیم و تربیت اخلاقی را ممکن می سازد در اینگونه صورت بندی روی آوردن به اصالت در صورتی ممکن است که خویشتن را فوق العاده به جد بگیریم و خود را وقف پروردن نظرگاه انفسی کنیم . به معنای توجه به نتیجه نهایی اعمال تأیید می گردد که عین « غایت گرایی » در اخلاق هنجاری مثنوی نوعی از « تکلیف گرایی » است الزام در این « تکلیف گرایی » است در عین حال نظریه نهایی مثنوی در اخلاق « فضیلت گرایی » ناحیه غلبه عشق بر وجود انسان و تبدیل خود بشری به خود الهی است.

شناخت سیره پیشوایان دینی به عنون الگوهای کامل و ایده آلهای انسانی، ضرورت همه ی عصرها است. این شناخت هنگامی دقت و وضوح می یابد و الگوی عمل مناسبی ترسیم می نماید که بتوان سیره آن بزرگواران را به موضوعات متعددی تقسیم نموده و هر موضوع را جداگانه و به صورت اختصاصی مورد بررسی و پژوهش قرار داد. این پژوهش درصدد ترسیم چهره اقتصادی امام (ع) در دوره ی زندگی پرتلاش آنحضرت با هدف نمایاندن الگویی کامل، برای رفتارها و شیوه های اقتصادی در زندگی فردی و جمعی و حکومتی می باشد. برای انجام کار از روش تحقیق اسنادی یا کتابخانه ای و مراجعه به منابع و تحقیقات استفاده شده است. زندگی اقتصادی امام علی (ع) موضوع تحقیق بعضی دیگر قرار گرفته است که هیچ یک از آنها جامعیت پژوهش حاضر را نداشته اند. نتایج و یافته های تحقیق عبارتند از : الف - امام علی (ع) به مسایل اقتصادی بسیار اهمیت داده و خود در کار اقتصادی فعال و پر تلاش بوده اند. ب - امام (ع) در زمینه مصرف و تولید، کمترین مصرف و بیشترین تولید را داشته اند. ج - هدف امام (ع) در تمامی فعالیت های اقتصادی، کسب رضایت پروردگار بوده نه سود بیشتر. د - هدف مهم امام (ع) در دوران حکومت برقراری عدالت اقتصادی بوده است. ح - امام (ع) در برنامه های اقتصادی علاوه بر محرومیت زدایی به رشد و توسعه نیز توجه داشته اند.

بدنبال تسلط سلجوقیان بر ایران و عراق و به سبب حمایت آنان از تسنن، شیعیان با سختگیری فرمانروایان جدید مواجه شدند به گونه ای که پیشوای دینی آنان - شیخ طوسی - مجبور به ترک بغداد شد. اما این شرایط، پایدار نماند و بدنبال تیرگی روابط سلجوقیان در طی سلطنت با دستگاه خلافت، شیعیان با تجدید قدرت سیاسی خود در عرصه ی اجتماعی از قدرت و نفوذ برخوردار شدند و نیز توانستند در عرصه ی فرهنگی ایفای نقش نمایند. نفوذ اجتماعی خاندان های شیعه مذهب به ویژه نقیبان شهرها، توجه خاص شیعیان به مسایل، باورها و مرسوم مذهبی خویش و تبلیغ مواضع خود از طریق منقبت خوانی، رونق مجامع و محافل علمی و فرهنگی شیعیان و زندگی دوستانه شیعیان با سایر مذاهب از جمله عواملی اجتماعی شیعی هستند که در ایجاد این تحول نقش داشته اند. البته سلجوقیان در این دوره نبردهایی با اسماعیلیان داشته اند که در ایجاد این تحول اجتماعی و فرهنگی برای دیگر شیعیان نیز بی تاثیر نبوده است. در عرصه ی مذهبی نیز با رونق مکتب شیخ طوسی و ایجاد مدارس متعدد، زمینه ی تربیت دانشوران دینی فراهم گردید و بر توانایی شیعیان برای مقابله با مخالفان عقیدتی افزوده شد. اسماعیلیان نیز با ترویج عقای مذهبی خود به گسترش آیین اسماعیلی پرداخته و در این راه از انجام اقدامات خشونت بار دریغ نورزیدند. در مقابل، دیگر شیعیان با سیاست تقیه و تسامح اقتدار معنوی خود را فراهم و زمینه ی نشر و ترویج عقاید مذهبی و آثار فرهنگی خود در دراز مدت را ایجاد نمودند. این رساله علاوه بر بررسی اوضاع اجتماعی و فرهنگی شیعه در طی دوران سلطنت سلجوقیان شرق به تبیین عوامل موثر در تغییر اوضاع به سود آنان و نقش هر یک از این عوامل در آن دوران نیز پرداخته است.

نقش علمای اعلام شیعه در انتقال و گسترش اندیشه ها و معارف شیعی در بین پیروان این مذهب بر کسی پوشیده نیست. اما چه عاملی موجب شده است که از میان خیل عظیم طلاب علوم دینی در دوره تاریخی مورد تحقیق فقط عده معدودی به عنوان "اعلام شیعه" شناخته شوند و در انجام این رسالت موفق تر باشند. آیا درجه علمی آنها در رسیدن به این عنوان و موفقیت در انجام مسیولیت شان آن ها را یاری نموده یا جدیت و پشتکار آن ها و یا زهد، تقوا و اخلاص در عملشان. این تحقیق در پی رسیدن به پاسخ روشن به این سیوال بوده است. برای گردآوری هرگونه اطلاعات در این باره نیاز به کار میدانی از طریق تماس مستقیم یا غیر مستقیم با گزینه مورد مطالعه یا نزدیکترین افراد به آنها مثل بستگان مریدان و شاگردان و مشاهده و مطالعه آثار و تأثیرات آنها بر جامعه پیرامونشان بوده است. مشکلات مربوط به مرحله جمع آوری اطلاعات در مقدمه آمده است. آثار مکتوب محدودی در این زمینه اطلاعات پراکنده ای را درباره شیوخ و اعلام مورد نظر انتشار داده اند که مورد استفاده قرار گرفت. اما بیشتر اطلاعات از طریق مصاحبه، مشاهده و گفتگوی مستقیم بدست آمده است. یافته های این پژوهش این فرضیه را به اثبات می رساند که زهد، تقوا و اخلاص در عمل (علمای اعلام) بیش از مدارج علمی و عنوان های حوزوی شان آنها را نزد مردم به جایگاه والای روحانیت رسانیده و تأثیر گذای آنها را بر جامعه پیرامونشان چه در زمینه تغییرات مذهبی و تثبیت مذهبی افزن تر ساخته و در مواردی آن ها را برای قرنها جاودانه و ماندگار ساخته است.

احادیث زیادی از ایمه شیعه علیهماالسلام به موضوع حج اختصاص یافته که اغلب آنها به بعد فقهی، و برخی نیز به بعد عرفانی آن پرداخته اند. ولی آیا حج، شامل همین دو بعد است؟ با بررسی بیشتر احادیث و آثار ایمه (علیهمالسلام) در موضوع حج، میتوان به ابعاد دیگری از حج پی برد، ابعادی همچون ابعاد معرفتی، اجتماعی، و سیاسی. با توجه به این که برخی از این ابعاد، تا کنون به طور اختصاصی بدانها پرداخته نشده ، در این پژوهش، سعی بر این بوده تا آموزه های جدیدی از حج به طور اختصاصی در حوزه ابعاد معرفتی، اجتماعی و سیاسی از کلام ایمه معرفی گردد. جهت انجام این امر، با مراجعه مستقیم یا غیر مستقیم به روایات ایمه و تألیفات دانشمندان شیعه، در موضوع حج و موضوعات مرتبط، آموزه های مورد نظر گردآوری شده و در کنار هر یک از اعمال حج، ابعاد تازه ای از آن نقل شده است. بعد معرفتی شامل شناخت ظاهری و باطنی اعمال حج و فلسفه هر یک از آنهاست که به دلیل زیاد بودن احادیث، به طور وسیع مورد بحث قرار گرفته است، در بعد اجتماعی، مباحثی مطرح شده است که حج را با جامعه و اجتماع مرتبط کرده و نشان می دهد که حج علاوه بر آن که عبادتی فردی است، تأثیرات اجتماعی زیادی دارد. در کنار این دو بعد، مباحث سیاسی نیز در بیان ایمه، در خلال مناسک حج، مطرح شده است، این مباحث اغلب نشان دهنده جایگاه اهل بیت در حکومت اسلامی، جایگاه "امام" در حکومت اسلامی و وظایف متقابل امام و مردم نسبت به یکدیگر است.

پژوهش حاضر به بررسی "نقش محقق کرکی در گسترش تشیع" می پردازد. محقق کرکی که یکی از علمای برجسته شیعه در عصر صفوی اس، در دوره ای از تاریخ به ایران آم که از رسمیت یافتن مذهب تشیع در این کشور زمان زیادی نگذشته بود و جامعه از کمبود فقهای شیعه و رساله های عملیه بشدت تنگنا بود. بی تردید، فعالیت علمی علمای شیعه در این دوره مهمترین عامل در رشد و گسترش تشیع بوده است. با توجه به اینکه محقق کرکی علاوه بر دارا بودن مقام فقاهت، منصب شیخ الاسلامی را در عصر شاه طهماسب بعهده داشته است، این نظریه مطرح می شود که وی نقش ارزنده تری در ترویج تشیع ایفا کرده باشد. برای پی بردن به نقش و تأثیر او در این زمینه، منابع و اسناد تاریخی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آنست که محقق کرکی از یک سو، با تألیف آثار، تربیت طلاب و تأسیس حوزه های علمیه و از سوی دیگر، با احیای شعائر شیعه و اقداماتی که در مقام اجرایی به انجام رساند، نقش بسیار مهم و ارزشمندی را در ترویج و گسترش علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام به ظهور رساند. این پژوهش در سه فصل و ده بخش تنظیم گردیده است.

با روی کار آمدن دولت صفوی برای اولین بار تشیع به عنوان مذهب رسمی در ایران شناخته شد. در نتیجه اداره کشور بر مبنای فقه شیعه سبب شد تا شاهان صفوی علما را شریک حکومت قرار دهند. ایجاد شغل هایی مانند شیخ الاسلامی، ملاباشی و امامت جماعت، روحانیت شیعه را به عنوان یک طبقه اجتماعی خاص با نقش های جدید مطرح کرد. از طرفی نیاز مبرم مردم تازه شیعه به فراگیری احکام بر مبنای فتوای مکتب اهل بیت (ع) نیز در رشد کمی روحانیون تأثیر به سزایی گذاشت، وجود علمای بزرگ در این دوران نظیر شیخ بهایی، علامه مجلسی، ملاصدرا و دیگران سبب پویایی و تحولات عمیق در عرصه فرهنگ و حوزه های دینی شد. در این تحقیق نقش علمای شیعه در ساختار رسمی دوران صفوی مورد بحث قرار گرفته و در پایان بعضی از معروف ترین علمای آن دوران معرفی خواهند شد و نقش آنان در تحولات فرهنگی این دوره مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.

اسماعیلیه دومین شعبه پرجمعیت شیعه بعد از اثنی عشری است. این شعبه پس از وفات امام جعفر صادق (ع) در سال 148 هجری قمری، قائل به امامت اسماعیل فرزند بزرگتر امام شدند و از دیگر شیعیان جدا گشتند و برای براندازی حکومت عباسیان کوشیدند و در قرن های سوم تا هفتم هجری قمری پیروان بسیاری یافتند، ازآن جمله در ایران دست به تبلیغات مخفیانه زدند و کسان و گروه هایی به آنان پیوستند. در واقع اسماعیلیه نام عمومی تمام فرقه هایی شدکه بعد از امام جعفر صادق(ع) به امامت فرزندش اسماعیل یا نوه ایشان محمدبن اسماعیل اعتقادداشتند و گاه با نام های گوناگونی چون باطنیه،تعلیمیه،سبعیه،حشیشیه،ملاحده، قرامطه و نزاریه خوانده شد.این مذهب توسط داعیان و رجالی در ایران گسترده شد. 1- رجال ایرانی اسماعیلی چه کسانی بودند؟ 2- به کدام طبقه اجتماعی تعلق داشتند؟ 3- از چه زمینه های فکری و مذهبی برخوردار بودند؟ 4- چگونه و در کدام مناطق دعوت اسماعیلیه را گسترش دادند؟ سوالات این پایان نامه گردید و هدف های تحقیق را نیز مشخص کرد. این کار با استفاده از روش تحقیق تاریخی (توصیفی ـ تحلیلی) کوشش کرده است تا به پرسش های فوق پاسخ دهد.

با توجه به اهمیت مهاجرت علمای شیعه جبل عامل به ایران در دوره صفویه (قرن دهم تا دوازدهم هجری) در این پایان نامه به بررسی علل و عوامل این مهاجرت و تأثیرات و نتایج آن پرداخته شده است. هدف از این مطالعه بررسی علل و تأثیرات مهاجرت علمای جبل عامل به ایران در عهد صفوی بوده و نتایج حاصل از آن می تواند درجه اهمیت این اتفاق در تاریخ تشیع را نشان دهد. روش کار بر اساس منابع کتابخانه ای، کتابخانه های مجازی، سایت ها، نرم افزارها، مطالب فیش برداری شده و سپس تحلیل و تدوین نتایج به دو دسته علل مهاجرت تقسیم گردید. علل تمایل علمای جبل عامل به مهاجرت: 1.تحقق آرزوی تشکیل یک دولت مقتدر و بزرگ شیعه بعد از صدها سال 2.وجود شرایط سخت اقتصادی در جبل عامل 3.تحقق عینی به اندیشه های سیاسی فقه شیعه (ولایت فقیه) 4.تمایل به آشنایی و تبادل علمی با علمای شیعه ایران علل تمایل دولت صفوی به این مهاجرت: 1. نیاز به فقه شیعه به عنوان سنگ بنای اصلی ساختار حکومت 2. پر کردن خلاء فقهی در اهل تصوف 3. کسب مشروعیت و حمایت مردمی در مقابل عثمانی 4. تمایل مردم ایران برای ارتباط با علمای جبل عامل آثار این مهاجرت: 1. گسترش تشیع در ایران 2. پویایی و تحول در فقه شیعه 3. کنترل و نظارت علما بر حکومت 4. تثبیت نظریه ولایت فقیه 5. احیای نماز جمعه 6. تعدیل تشیع از صوفی گری به تفقه پیشینه : با توجه به اهمیت موضوع، مطالعه مفصل و جامع مشابهی در منابع موجود یافت نشد، لذا ضرورت انجام این تحقیق احساس گردید. فرضیه: 1- عوامل مختلفی توانسته است بر روند مهاجرت علمای جبل عامل به ایران موثر باشد. 2- مهاجرت آنان تأثیر مثبتی در زمینه های مختلف در ایران به جای گذاشته است.

بررسی فرهنگ و اعتقادات ادیان الهی و آئین های بشری در مسیر تاریخ بشر، این حقیقت را آشکار می کند که اعتقاد به منجی عدالت گستر مصلح جهانی بین همه ی اقوام و ملل جهان مشترک است و این باور به جامع ترین شکل خود در مذهب تشیع دین مبین اسلام، جلوه گر شده است و این در حالی است که تحقیق در منابع معتبر و دست اول اهل سنت و جماعت، این نکته را آشکار می کند که ایشان به مسئله ی مهدویت باور و اعتقاد جازم دارند بلکه برخی علمای بزرگ مذهب تسنن، منکرین احادیث پیرامون مهدویت را کافر دانسته و حکم ...را برای آنها مجاز می دانند. در این پژوهش سعی و افر شده است که دیدگاه های علمای متقدم و متاخر اهل سنت پیرامون مهدویت واکاوی شده و ضمن بیان تبارشناسی، تولد، حیات، غیبت، ظهور، شخصیت و سیمای ظاهری مهدوی موعود (عج )، به دیدگاه های گوناگون و رفع برخی شبهات وارده بپردازد در پایان نتایج و دستاوردها و پیشنهادهای پژوهش، تقدیم اهل فضل و تحقیق خواهد گردید. امید است طرح موضوع فوق تا حدودی باعث ایجاد وحدت و تقریب بیشتر بین مذاهب اسلامی گردد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.