سرزمین ایلام صاحب فرهنگ و تمدنی اصیل و تاریخی چند هزار ساله است. آثار و تپههای باستانی و حتی زبان و واژههای موجود، حکایت از مردمی ایرانیالاصل با فراز و نشیبهای فراوان دارد. این سرزمین در دامنه های غربی زاگرس و در حد فاصل فلات مرکزی ایران و جلگه میان رودان واقع شده است. شرایط مناسب جغرافیایی و موقعیت اقلیمی استان موجب شده است تا از دیرباز، مأمن و جایگاه سکونت انسانها باشد . آثار متعددی از دوره های مختلف تاریخی در نواحی مختلف استان وجود دارد که به عنوان میراثهای با ارزش تمدن گذشته این سرزمین، از اهمیت خاصی برخوردار میباشد. آنچه در این پژوهش مورد کنکاش و بررسی قرار می گیرد تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی استان ایلام بویژه ایالتهای مهم آن یعنی ماسبذان و مهرجان قذق از دورهی ساسانیان تا پایان دورهی اول عباسیان میباشد. البته با توجه به اهمیت این منطقه در ادوار ماقبل ساسانیان و اینکه شهر کنونی ایلام یکی از مراکز تمدنی قبل از ورود آریاییها بوده است، بر آن شدم که پیشینه تاریخی این منطقه را در زمان ماقبل ساسانیان بطور مختصر مورد بررسی قرار دهم. در این پژوهش جغرافیای تاریخی استان ایلام، تاریخ سیاسی و اجتماعی این سرزمین، وجه تسمیه ماسبذان و مهر جانقذق، چگونگی فتح این نواحی به دست مسلمانان، تاریخ ایلام در زمان خلفای راشدین، اموی تا دوره اول عباسی و نیز تعداد زیادی از آثار باستانی این سرزمین مورد بررسی قرار می گیرد.

با ورود اسلام به ایران خاندانهای مهم عصر ساسانی در رویارویی با مسلمانان به ستیز یا سازش پرداختند،خاندانهای که ستیز نمودند مانند خاندانهای مهم طبرستان، که مخالفتشان با مسلمانان تا قرنها ادامه داشت و بعضی دیگر از خاندانهای عصر ساسانی با گسترش فتوحات مسلمانان حیات سیاسی خود را از دست دادندو یا مهاجرت نمودند، اما خاندانهای که سازش نمودند توانستند به حیات خود ادامه دهند، مانند( دهقانان)که با مسلمانان صلح و بعضاً اسلام پذیرفتند، با پیروزی عباسیان بر امویان شاهد حضور خاندانهای مهم ایرانی در دربار خلفا هستیم از جمله (برامکه،سهل)که توانستند به وزارت دست یابند و در تحولات سیاسی و اجتماعی نقش مهمی را ایفا نمایند،در تحولات اجتماعی(فرهنگی) دو قرن اول نیز خاندانهای دیگر ایرانی از جمله یسارنسایی،ابن-مقفع،بختیشوع،نوبخت وماسویه بودند که توانستند درزمینه های علمی و فرهنگی ثاتیر گذار باشندو با ترجمه و تألیف کتب آثارمهمی را از خود بر جای بگذارند.

چکیده: روابط حاکمان قاجار،با ایل بختیاری درطی قرن نوزدهم میلادی دارای فراز و فرود های فراوانی بوده است. حاکمان قاجار، با سیاست کلی تفرقه بینداز و حکومت کن، بین دو تیره مهم این ایل یعنی هفت لنگ ،چهارلنگ ،اختلاف انداختند وبا گرفتن گروگان از بین خوانین بزرگ بختیاری و پیوند زناشویی با بعضی سران ایلی سعی کرده از قدرت و روحیه طغیان گری آن ها بکاهند. قاجارها تا زمانی که خوانین بختیاری هم چون ایلات دیگر کشور به موقع مالیات خود را می پرداختند ونیروی نظامی مورد احتیاج آنان را تأمین می کردند. مطیع آنان بودند وکاری به کاری آن ها نداشتند. اما همین که احساس می کردند. بختیاری ها تحت اختیار ایلخانان مقتدری چون محمد تقی خان چهارلنگ و حسین قلی خان هفت لنگ یکپارچه و قدرتمند می شوند. سریعاًدست بکار شده و به هر نحو ممکن خواهان از بین بردن آنان می شدند. گاهی رقابت بین حاکمان محلی قاجار مانند رقابت بین فرهاد میرزا معتمدالدوله حاکم فارس و مسعود میرزای ظل السلطان حاکم اصفهان باعث می شد تا این شاهزادگان از قدرت ایلات متحد خود برعلیه دیگری استفاده کنند. و در واقع ایلات و رهبران آن ها به طور ناخواسته وارد یک بازی سیاسی خطرناک می شدند . همانند دشمنی بین فرهاد میرزا معتمدالدوله وحسین قلی خان ایلخانی بختیاری که باعث دشمنی ودرگیری بین بختیاری ها و قشقایی ها شد. در این بین نقش انگلیسی ها ، ونوع ارتباط آن ها با ایلخانان بختیاری را نباید از یاد برد در قرن نوزدهم میلادی به دلیل اهمیت منطقه ی جنوب غربی کشور و راه های ارتباطی آن مرتباً در حال رفت و آمد به منطقه و ملاقات با بعضی خوانیین مقتدر بختیاری بودند.

مهمترین رودخانه ی قابل کشتی رانی در ایران ومنطقه ی خلیج فارس،رودخانه ی کارون بود. موقعیت استراتژیکی وژئوپولتیکی رودخانه،بویژه درامرکشتی رانی موجب شد،که درقرن 19م.کشورهای انگلستان،فرانسه،روسیه،هلندوآلمان روابط جدیدی با ایران آغازکنند.در این میان انگلستان که به عنوان مهمترین کشور،به دنبال نفوذوتوسعه اقتصادی وسیاسی خویش درخلیج فارس بود، سعی درکسب امتیازکشتی رانی درکارون نمودوهمین دلیل روابط ویژه ای رادراین زمینه با دولت قاجارآغاز نمود.امابااین وجود،فرانسویان نخستین ملتی بودند که به توصیه ی دکتر تولوزان،(پزشک ناصرالدین شاه) توانستند امتیاز کشتی رانی درکارون را در سال «1878م» کسب کنند،که بلافاصله با مخالفت انگلستان مواجه شدند. مخالفت انگلستان موجب شد‏که ناصرالدین شاه قرارداد تولوزان را لغو کندوبه دنبال آن در سال «1888م.»فرمان کشتی رانی در«کاورن سفلی»را نه بنام انگلستان بلکه بنام دولت های کامله الوداد صادرکند.آلمان،فرانسه و انگلستان پس از صدور فرمان اول کشتی رانی درکارون سفلی به تمجید و تأییدآن پرداختند.بااین وجود روسیه مهم ترین کشور اروپایی بود که با صدور فرمان کشتی رانی درکارون مخالفت نمود. این مخالفت ها، برروابط بین دوکشور تأثیر بسزایی گذاشت ودر نهایت با کسب امتیازاتی در شمال ایران راه کشتی رانی درکارون برای اروپاییان گشوده شد. نتیجه فعالیت کشتی رانی درکارون رونق یافتن فعالیت های کشاورزی وبازرگانی درخوزستان و بویژه افزایش صادرات به اروپا بود.رساله ی حاضر از نظر زمانی حدفاصل میان سال های1250 ه.ق /1871م.تا 1294ه.ق/1914 م. را پوشش می دهد.

می توان گفت که انقلاب ایران مجموعه ای از عوامل مذهبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. نارضایتی های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در طول دهها سال پای گرفته و در سالهای آخر به هم پیوسته و سپس با پیوند اصیل توده های عظیم مردم همراه با تفاسیر جدیدی از دین که ایده های انقلابی را توجیه می کرد، آمیخته شد و سپس در سطح وسیعی در جامعه گسترش یافت. این پایان نامه با عنوان بررسی تحولات دربار پهلوی و نقش آنها در سقوط آن رژیم، درصدد آن است که عامل دیگری را در سقوط رژیم پهلوی دوم موثر بداند که عبارت است از فساد، تباهی و انحراف. فساد موجود در دربار که شاه، خاندان سلطنتی و اطرافیان آنها را در برمی گرفت و آن هم در زمینه های مختلفی چون سیاسی، اقتصادی و فرهنگی. موضوع فساد در تمام زمانها، گریبانگیر دولتها و دغدغه فکری بسیاری از اندیشمندان و متفکران سیاسی بوده است .فساد به شکل های گوناگون انحراف یا اعمال قدرت شخصی و استفاده نامشروع از مقام و موقعیت شغلی اطلاق می شود. فساد متضمن تخطی از وظایف اجتماعی یا انحراف از معیارهای عالی اخلاقی در ازای سود مادی شخصی، قدرت و یا شهرت است. نگارنده در پژوهش پیش رو بر آن است که به بررسی عملکرد دربار پهلوی دوم و نقش آن در سقوط رژیم بپردازد. سوالی که پرسیده ایم این است که عملکرد دربار پهلوی دوم در حوزه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، چگونه و تا چه اندازه در انحطاط این رژیم دخالت داشته است؟ به نظر می رسد انحصار گرایی مطلق هیات حاکمه پهلوی در ابعاد مختلف سیاسی ،اقتصادی ،فرهنگی ،و در کنار آن تاسیس سازمان ها و نهادهای موازی نظیر ساواک ،بنیاد پهلوی ،سازمان زنان و.. و استفاده از ابزارهایی چون سانسور ،تبلیغات، مجلس ،کابینه ،و احزاب فرمایشی و رواج فرهنگ غربی موجب چیدمان غیر اصولی مهره های سیاسی، حیف و میل سرمایه های ملی و زیر پا گذاشتن ارزش ها و باورهای مردم شدند که در مجموع منجر به باز تولید روند انحطاط رژیم و سقوط نهایی آن شد. باتوجه به ماهیت موضوع، روش تحقیق دراین پژوهش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر کتب سیاستگران و تحلیل گران غربی می باشد و در جهت تکمیل آن از برخی کتب ایرانی استفاده شده است .به این منظور این پایان نامه از 4 فصل با عنوان 1- چگونگی روی کارآمدن رژیم پهلوی 2- فساد سیاسی 3- فساد اقتصادی 4- فساد فرهنگی تشکیل شده است. در فصل اول ،به موضوعاتی چون اوضاع ایران در اواخر دوره قاجاریه ،مقدمات کوتای 1299 وروی کار آمدن رضا شاه ،سقوط پهلوی اول و روی کارآمدن محمدرضاشاه(پهلوی دوم)پراخته شده است . در فصل دوم، با عنوان فساد سیاسی که عبارت است از رفتار منحرف شده ی کارگزاران حکومتی از ضوابط و وظایف رسمی یک نقش عمومی بنا به ملاحظات خصوصی و یا ملاحظات قومی ومنطقه ای موضوعاتی چون فساد قدرت، رقابت، باندبازی و پارتی بازی، تملق و چاپلوسی، سرکوب، شکنجه و سانسور، نخست وزیر، کابینه، مجلس و احزاب ساختگی در برمی گیرد .فصل سوم، با عنوان فساد اقتصادی که عبارت است از هر نوع تصرف غیرقانونی از اختیارات و قدرت برای استفاده از امکانات مالی و مصادیق آن اختلاس، رشوه، اخاذی، رانتهای اقتصادی،برداشت و دخل و تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال، استفاده از امتیازات و بهره برداری های مالی و اشکال گوناگون دیگر می باشد به موضوعاتی چون بنیاد پهلوی، شرکت در سرمایه گذاریها، تجمل-پرستی، اعطاء وام و هدایا به بیگانگان، خرید املاک در خارج و مسافرتهای خارجی، خرید اسلحه، رشوه و برگزاری جشن ها می پردازیم.فصل چهارم، با عنوان فساد فرهنگی که عبارت است از ساختن و آراستن اعتقادات و باورهای خاص متناسب با استبداد، تجمل-گرایی و تن آسایی (اعتقادات رژیم حاکم و مغایر با باورها و ارزشهای مورد قبول جامعه) موضوعاتی چون رواج فرهنگ غربی، شراب خواری و قماربازی، آزادی زنان وایرانی گرایی با تاکید بر لزوم تجدید عظمت ایران باستان مورد توجه قرار می گیرد .در پایان به نتیجه گیری و پاسخ به سوال مطروحه پرداخته می شود.

سواحل جنوبی خلیج فارس خصوصا بخشهای بحرین وعمان از مناطق برخوردار از اهمیت جغرافیایی در جهان اسلام به شمار می آیند.اهمیت این مناطق بیشتر به خاطر قرارگرفتن در مسیر راههای ارتباطی هند،چین وآفریقا به بین النهرین وشام ومدیترانه است.این اهمیت ریشه در تاریخ گذشته منطقه دارد.علاوه بر نقش اقتصادی این مناطق در امر دادوستد وتجارت دریایی،تحولات اجتماعی وسیاسی آن نیز قابل تامل است.این دو منطقه ساحلی که در کرانه جنوبی خلیج فارس وشرق جزیره العرب قرار دارند،از معدود نقاط آباد این شبه جزیره بودند و از گذشته های بسیار دوری مورد توجه قبایل عربی قرار گرفتند .این قبایل به ویژه پس از شکسته شدن سد مأرب به این نواحی مهاجرت کردندونه تنها در تحولات این سواحل بلکه در سایر مناطق حوزه خلیج فارس، نقش فعالی ایفا کردند. این سواحل در طول تاریخ اسلامی در اثر شرایط طبیعی به مرکز رشد ونمو افکار وگروههای مخالف خلافت عباسی همچون خوارج اباضی وقرمطیان وفاطمیان در آمدند وجنگها وقیامهای خونینی به پا کردند که نهایتا به تشکیل قدرتهای محلی مستقل ،منجر شد وبر اوضاع عمومی این سواحل تاثیر گذاشت.باتوجه به اهمیت تاریخی سواحل جنوبی خلیج فارس، این پژوهش درپی شناسایی پیشینه اجتماعی وسیاسی واقتصادی این سواحل از سال 227ت656هجری-قمری را باتوجه به اسناد و مدارک تاریخی مورد ارزیابی قرار دهد.

خلیج فارس در طول تاریخ به واسطه موقعیت ارتباطی، سوق الجیشی و همچنین بهره مندی از جاذبه های طبیعی نقش مهم و تعیین کننده ای در اوضاع سیاسی، نظامی، اقتصادی و تجاری داشته است. همین امر باعث ایجاد سکونتگاه هایی در طول سواحل این آبراهه گردیده که هر کدام به خاطر موقعیت خاص خود در طول تاریخ موجب تحولات سیاسی و اقتصادی مهمی شده اند. با پیدایش حکومت های متمرکز و مقتدر ایران عهد باستان نقش بنادر و جزایر ایرانی در تجارت دریایی خلیج فارس از اهمیت فوق العاده ای برخوردار گردید و بنادری چون سینیز، سیراف و... محل تردد تجار ایرانی و بیگانه شد. در دور? ساسانیان شاهد سلط? بلامنازعه ساسانیان بر آبراهه -های تجاری خلیج فارس با حوز? اقیانوس هند و مناسبات تجاری میان بازرگانان ایرانی و چینی می باشیم. فروپاشی ساسانیان و روی کار آمدن حکومت های اسلامی بر ساختار اقتصادی بنادر ایرانی خلیج فارس تأثیرمحسوسی نداشت. این بنادر در قرون اولیه اسلامی و بعد از آن تشکیل سلسله های ایرانی مانند آل بویه، همچنان اهمیت خود را به عنوان مراکز اصلی تجارت دریایی حفظ کردند و نقش مهمی در عرص? تجارت و بازرگانی، حتی سیاسی و اجتماعی ایفا کردند. بنابراین به دلیل اهمیت تجاری و موقعیت سوق الجیشی همواره مورد توجه خاص این دولت ها و حاکمان آنها بودند.

قبل از تأسیس دولت منطقه ای و امپراطوری جهانی مغول توسط چنگیزخان، در مناطق مختلف ترکستان و آسیای مرکزی، اقوام متعددی از ترک و مغول روزگار می گذرانیدند. چنگیز این قبایل را با درایت و اقتدار خویش متحد ساخت و در قوریلتای سال 602 هـ.ق به عنوان خان بزرگ مغولستان برگزیده شد. تهاجم چنگیز به چین، آسیای مرکزی، روسیه، ایران و دیگر سرزمین های غربی در نیمه نخست قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی تاریخ آسیا و تا حدی جهان آن روزگار را وارد عصری تازه کرد و تأثیرات گسترده سیاسی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی در صحنه منطقه ای و جهانی از خود بر جای گذاشت. تشکیل خان نشینهای مغول در چین، آسیای مرکزی، روسیه و ایران از جمله پیامدهای آشکار این تهاجمات بود. اگتای قاآن پسر و جانشین چنگیز، مرکزیت خان بزرگ را در قراقروم در مغولستان انتخاب کرد، بعد از آن و پس از درگیری ها بر سر جانشینی خان بزرگ، این مرکزیت از طرف قوبیلای قاآن به چین منتقل شد. هلاکو برادر قوبیلای سلسله ایلخانان را در ایران تأسیس نمود و ضمن حفظ استقلال داخلی قلمرو خود، اوامر صادره از خان بزرگ در چین را پذیرفت، در حالی که اولوس جوجی (اردوی زرین) با ایلخانان و مرکزیت خان بزرگ در کشمکش و جدال بود، عاقبت اطاعت از خان بزرگ در ایران ضعیف شده و از میان رفت.

خلیج فارس با توجه به موقعیت ممتازخود از دیرباز مورد توجه ملت های دریانورد و تجارت پیشه ی شرق و غرب دنیا بوده است. با مسدود شدن راه تجاری غرب با شرق توسط ترکان عثمانی و کشف راه دریایی هند توسط پرتغالی ها کشورهای اروپایی به ظاهر برای تجارت و کسب منافع اقتصادی روانه ی خلیج فارس شدند اما از همان ابتدا با استفاده از نیروهای نظامی پیشرفته خود برای برقراری سلطه ی سیاسی کوشیدند. ابتدا پرتغالی ها و سپس کشورهای انگلستان، هلند، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی یکی پس از دیگری برای به دست آوردن منافع سیاسی و اقتصادی وارد خلیج فارس شده و عامل تحولات مهم سیاسی و اقتصادی در این ناحیه از بدو ورود تا عصر حاضر گردیده اند.پرتغالی ها به عنوان سردمداران استعمار غرب با ورود به خلیج فارس، جزیره ی هرموز را به عنوان اولین و مهمترین مقر اصلی خود انتخاب نمودند چرا که این جزیره از موقعیت استراتژیکی بالایی از نظر تسلط بر خلیج فارس و جزایر و بنادر آن برخوردار بود. هدف پرتغالی ها از تصرف جزیره ی هرموز کنترل راه های دریایی و تجاری بین آسیا و اروپا و کنترل خلیج فارس و اقیانوس هند بود.اعمال روش های نادرست سیاسی و اقتصادی توسط پرتغالی ها در طول مدت اقامتشان در جزیره ی هرموز باعث شد که اقتصاد این جزیره و نواحی مرتبط با آن دچار رکود شود و اعتبار گذشته ی خود را از دست دهد. پرتغالی ها مدتها جزیره ی هرموز را زیر سلطه ی خود داشتند اما سرانجام شاه عباس توانست با کمک ناوگان انگلیسی به حاکمیت آن ها پس از 118 سال بر این جزیره و خلیج فارس خاتمه دهد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیرحضور پرتغالی ها بر اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خلیج فارس و جزیره ی هرموز از بدو ورود تا خروجشان، مورد بررسی قرار گیرد

سقوط قسطنطنیه توسط ترکان عثمانی و ممانعت دولت عثمانی از تردد مسیحیان در سرزمینهای عثمانی انگیزه برای گزینش راههای دریایی بود که در طی آن پرتغالیان و اسپانیایی ها به کشف سرزمین های جدید در شرق و غرب جهان نائل شدند. پس از استقرار پرتغالی ها در هند ، آنها هرمز و مناطق دیگری در خلیج فارس را به تصرف خود در آوردند .پس از پرتغالی ها نیز ، کشورهای دیگری نظیر، انگلیس، هلند و فرانسه یکی پس از دیگری در رقابتهای تجاری با یکدیگر ، به ایجاد شرکت های های تجاری در هندوستان پرداختند. در دوران پادشاهی شاه عباس اول در پی امنیت و ثبات بوجود آمده در جهت اهداف سیاسی (اتحاد با اروپاییان علیه عثمانی ها ) و اقتصادی( توسعه تجارت و بازرگانی) روابط با اروپاییان گسترش پیدا کرد و کمپانی های تجاری ، نمایندگی های خود در ایران رابوجود آوردند . علاوه بر امتیازات تجاری داده شده ، آزادی در اجرای مراسم مذهبی و تبلیغ مسیحیت نیز به اروپاییان اعطا شد. در سایه این امتیازات و تسامح و تساهل مذهبی برخی پادشاهان صفوی ، اعضای فرقه های مختلف دین مسیح در ایران مستقر شدند و به تبلیغ دین مسیح پرداختند. فعالیت های تبلیغی مبلغان مسیحی در میان مسلمانان و واکنش علمای مسلمان، باعث جدال قلمی آنها با یکدیگر و شکل گیری نوع خاصی از ادبیات کلامی - جدلی میان آنها موسوم به ردّیه نویسی شد، ضمن اینکه روابط سیاسی و تجاری گسترده و افزایش رفت و آمد اروپاییان به ایران، تاثیر پذیری های علمی ، فرهنگی و هنری متقابلی را در برداشت .

قوم لر یکی از اقوام ایرانی است که تاثیر بسیاری بر تحولات ایران به ویژه از دوره ی صفویه به بعد داشته که در دوره ی اول حکومت صفوی که از سال( 996- 907) بوده وتحقیر اقوام ایرانی به دست قزلباشان که سبب نارضایتی عمومی گردیده که قوم لر نیز از این قاعده مستثنا نبوده و این بود که قوم لر شورش هایی را علیه حاکمیت صفوی و والیان آنها یعنی قزلباشان صورت داده از آن جمله شورش اسماعیل دروغین در همدان می باشد که مورد حمایت اکراد و الوار بوده و در دوره دوم حکومت صفوی 1135 - 996 شاه عباس بعضی از اقوام لر را وارد ارتش و برای نگه داری مرزها به نقاط مرزی فرستاد استفاده از لرها در ارتش در دوره افشاریه ادامه داشت پس از قتل نادرشاه افشار و شروع جنگهای داخلی کریم خان زند توانست مدعیان را از میان بردارد و صاحب قدرت و شود ودر واقع قوم لر نقش اصلی را در سیاست یافت با سقوط زندیه قوم لر دوباره به حاشیه رانده شد وتا زمان انقلاب مشروطه در حوادث سیاسی نقش چندانی نداشته است.

با پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی و حمایت شورای همکاری خلیج فارس از عراق در جنگ با ایران روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس تیره گردید.با پایان جنگ و آغاز فعالیت های دولت سازندگی آقای هاشمی رفسنجانی روابط جمهوری اسلامی ایران و شورای همکاری خلیج فارس تا حدودی بهبود یافته و تنش ها کاهش یافت.در دوره اصلاحات با طرح اصول تنش زدایی و اعتمادسازی و تاکید بر بسط روابط دوستانه با همسایگان،روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس بهبود یافته و کمتر انتقادی از سوی شورا متوجه ایران بود. روند این روابط در دوره اصولگرایان(ریاست جمهوری احمدی نژاد)دوباره به تیرگی گرایید.

خلیج فارس به عنوان یک چهارراه ارتباطی در طول تاریخ نقش بسزایی در انتقال کالاهای تجاری و به تبع آن ارتباطات فرهنگی، تجاری و اقتصادی در میان ملل جهان را بر عهده داشته است. وجود این دریا، عامل مهمّی در رشد و ترقی تمدنهای پیرامون آن بوده است. ایرانیان از دیرباز مناسبات گسترده ای با سرزمینهای دور و نزدیک خود داشته و در این راستا فرهنگ و تمدن ایرانی، همچنین توان تجاری و نگرشهای دینی خود را تا دورترین نقاط زمین پی افکندند. در این میان نقش پادشاهان هخامنشی و ساسانی ستودنی بود. در دوره ی اسلامی ایرانیان مسلمان بوسیله تجارت و مناسبات بازرگانی و دریایی، تاثیر بسیاری بر حیات اجتماعی و تمدنی مردمان شرق افریقا در سده 4 ه.ق. بر جای گذاشتند. بطوری که در این زمان گروهی از ایرانیان از شیراز، موفق به تشکیل دولتی در آنجا شدند. آنان حتی پیشگام مهاجرت به مناطق دور دست و تسلط بر ذخایر عظیم تجاری آنجا از جمله طلا، حیوانات کمیاب و در کنار آن گسترش اسلام در آن سرزمین ها شدند. به طوری که امروزه یادگارهایی همچون اعیاد، زبان سواحیلی بر جای نهادند. این نمادهای فرهنگی در اصل میراث جادوانه ایرانیانی است که در سواحل و جزایر افریقا و بخصوص تانزانیا و اتیوپی با گذشت حدود هزار سال همچنان پا بر جاست.

با فتح بغداد توسط عثمانی ها در سال (941 ه.ق /1543 م ) و ورود رسمی آنها به منطقه خلیج فارس ،سیاست منطقه شکل تازه ای به خود گرفت .عثمانی ها با انگیزه تسلط بر خلیج فارس اهداف سیاسی ،اقتصادی و مذهبی خاصی را دنبال می کردند که قدرت و سیطره بیشتر بر منطقه و همچنین رقابت با استعمارگران اروپایی را برای آنان در پی داشت . بررسی های تاریخی نشان می دهد که عثمانی ها و ایرانیها در خلیج فارس دارای منافع مشترکی بوده اند .وجود این منافع مشترک همواره روابط تنش آمیز و خصمانه ای برای دو کشور ایران (عصر صفویه و افشاریه )و عثمانی بوجود آورده بود: و این روابط خصمانه در بلند مدت در سیاست گذاریها و نحوه برخورد و تعامل آنها با یکدیگر تاثیر گذار بوده است .از جمله این منافع مسئله بین النهرین بود که اولاً به خاطر قرار گرفتن در مسیر رفت و آمد حجاج و زائران عتبات عالیات و ثانیاً به خاطر وجود بندر ترانزیتی بصره که با وجود آنکه همواره در تسلط عثمانی ها بود اما پادشاهان ایران همیشه در پی تصرف و سیطره بر این بندر بودند . .همچنین مسئله دوم سلطه بر جزیره سوق الجیشی بحرین که به مثابه پادگان نظامی برای تسلط و نظارت بر خلیج فارس از اهمیت خاصی برخوردار بود .با این وجود دولت عثمانی با وجود تلاش های اولیه هرگز نتوانست موقعیتش را در خلیج فارس به عنوان یک قدرت برتر به اثبات برساند .زیرا علاوه بر مقابله با دولتهای اروپایی و اختلاف افکنی شان ،در خصوص حضور تاریخی ایران هم دچار چالش شده بود .زیرا ایرانیان هم از نظر نیروی اقتصادی و هم از نظر توان نظامی به خصوص در زمان حکومت شاه عباس صفوی و هم در زمان حکومت نادر شاه افشار عرصه را برای جولان دادن نیروهای عثمانی تنگ کرده بودند .

خلیج فارس و نواحی پس کرانه ای آن، به خاطر موقعیت جغرافیایی خاصی که دارد همواره مورد توجه قدرت های استعماری بوده است. حضور پرتغالی ها در خلیج فارس مصادف با تشکیل دولت صفویه در ایران بوده است.با قدرت رسیدن شاه عباس اول و اخراج پرتغالی ها از جزیزه هرمز و انتقال مرکز تجاری و بازرگانی به بندرعباس، شرکت های تجاری و کمپانی های هند شرقی انگلیس و هلند نقش ویژه ای در تجارت دریایی خلیج فارس ایفا نمودند.هلندی ها در سال های پایانی صفویه و در دوران افشاریه و زندیه قدرت برتر تجاری منطقه بودند و برتری مشهودی نسبت به انگلیس داشتند و توانستند امتیازات مهم تجاری قابل ملاحظه ای از شاهان صفوی بگیرند وتجارت ابریشم را در قرن هفدهم میلادی در اختیار خود بگیرند. و در دوره زندیه توسط میرمهنای بندر ریگی از خلیج فارس بیرون رانده شدند.

ایران کشور پهناوری است که هر نقط? آن آداب، رسوم و فرهنگ خاص خود را دارد، بنادر و جزایر خلیج فارس بدین صورت دارای فرهنگ خاص خود می باشند. به دلیل اینکه غالباً خلیج فارس را از نظر جغرافیائی و استراتژیکی بررسی کرده اند کمتر به آداب، رسوم و فرهنگ مردمان این دیار توجه شده است. جزایر مهم خلیج فارس از جمله جزیرایر کیش، قشم، هرمز و خارک از جزایر مهم و دارای موقعیت سوق الجیشی می باشند. این جزایر بسیار پایبند به آداب و رسوم خود هستند و این رسوم طرز فکر، اندیشه، اخلاق، شیوه ی زندگی، گرایش فکری مردم و در مجموع فرهنگ مردم این مناطق را نشان می دهد. به نظر می رسد فرهنگ و سنن جزیره نشینان و بنادر خلیج فارس بیشتر به صورت موروثی و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است ، حتی افسانه ها، قصه ها، ضرب المثل ها، تماماً مورد استفاده و در مواردی مردم از این مواردی نکاتی برای عبرت می آموزند تا بتوانند بهتر زندگی کنند و تمامی رسومی که مردم رعایت می کنند احساس پاک جزیره نشینان خلیج فارس را نشان می دهد که این عوامل در مجموع با توجه به عوامل جغرافیائی و اوضاع اقلیمی خلیج فارس است که آداب، رسوم و فرهنگشان را با دیگر نقاط متفاوت تر نشان می دهد.

جنگ ایران و عراق در 31/06/1359، با حمله عراق به ایران آغار شد، در طول هشت سالی که جنگ در جریان بود، بسیاری از کشورهای عربی از جمله کویت و عربستان به طور مستقیم یا غیر مستقیم حامی عراق بودند. با بروز وقایعی نظیر اشغال مسجدالحرام در یکم محرم سال 1400 ه.ق و متعاقب آن شورش هایی از سوی شیعیان این کشورها با تاثیر پذیری از انقلاب اسلامی ایران، سران این دو کشور، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان تهدید ی نابود کننده برای حکومت های خویش تلقی کردند. ضمن اینکه یکی از ابعاد مهم سیاست خارجی منطقه ای ایران در این مقطع، مخالفت با مواضع و گرایش های حاکمین عرب خلیج فارس از سیاست گذاری بین الملل شد. در این جنگ دو کشور کویت و عربستان با حمایت های مالی و نظامی خود از عراق در صدد به انزوا و به ناتوانی کشاندن ایران شدند. با پایان یافتن جنگ، ایران در دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی سیاست تنش زدایی را در پیش گرفت. محکومیت تجاوز عراق به کویت توسط ایران نمونه بارز این سیاست بود. و زمینه را برای تغییر رفتارهای سیاسی عربستان و کویت نسبت به ایران مهیا کرد.