چکیده سرطان کولورکتال که همچنین سرطان روده بزرگ نامیده می شود به علت رشد توده سرطانی در کولون، رکتوم و آپاندیس می باشد. میزان مرگ در اثر این بیماری 000/665 نفر در سراسر جهان در سال می باشد. این سرطان سومین علت مرگ ناشی از سرطان در بین مردان و چهارمین عامل در بین زنان در ایران می باشد. سرطان کولورکتال می تواند به علت جهش های dna که باعث روشن شدن انکوژن ها یا خاموش شدن ژن های سرکوب گر تومور می شود، ایجاد شود. شواهد متعددی از وجود نقش فاکتورهای ترجمه ی یوکاریوتی در ایجاد سرطان حمایت می کنند، اما نقشی که این فاکتور ها در ایجاد و پیشرفت سرطان ایفا می کنند هنوز ناشناخته است. پروتئین erf3/gspt1 (فاکتور ختم ترجمه یوکاریوتی شماره 3) یک gtpase وابسته با erf1 است که در یک کمپلکس واسطه سبب پایان ترجمه در یوکاریوت ها می شود. مطالعات ارتباط erf3/gspt1 را با تنظیم چرخه سلولی و عبور از فاز g1 به فاز s در چرخه سلولی، سازمان بندی سایتواسکلتون،mrna decay ، بازسازی ریبوزم، آپوپتوز و تومورزایی مشخص کرده است. دمین n-ترمینال erf3/gspt1 شامل یک بسط پلی گلایسین است که بوسیله ی تکرارهای (ggc)n در اگزون 1 ژنerf3/gspt1 کد می شود. در مطالعات گذشته، 5 الل از این ژن شناسایی شده است که برای 8 تا 12 گلیسین کد می کنند. بین وجود الل 12-گلایسین این ژن و ایجاد سرطان های معده، پستان و روده ی بزرگ ارتباط مستقیمی دیده شد. در این مطالعه تعداد تکرارهای اللی ریز ماهواره ی (ggc)n در ژن erf3/gspt1 در 153 بیمار با سرطان کولورکتال و 280 فرد به عنوان کنترل در جمعیت اصفهان تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که افراد حامل الل 12- ggc (084/7-006/1ci=، 66/2=or) شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند. نتایج ما همچنین ارتباط قوی بین طول تکرارهای پلی مورفیسم ژن erf3/gspt1 و سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال نشان داد (445/44-600/2ci=، 75/10(or=. اما میان تعداد تکرارهای پلی مورفیسم ژن erf3/gspt1 با درجه پیشرفت بیماری ارتباطی یافت نشد.

سرطان پروستات دومین عامل مرگ ناشی از سرطان در مردان در ایران است. این بیماری از لحاظ آسیب شناسی و تظاهرات بالینی هتروژنیسیتی بالایی دارد و مارکرهای ژنتیکی مرتبط با آن کمتر شناسایی شده اند. موتاسیون ها یا تغییرات در بیان ژن فاکتورهای ترجمه ای می توانند نقش مهمی در توسعه سرطان ایفا کنند. فاکتور ختم ترجمه ای یوکاریوتی شماره 3 (erf3) یک gtpase وابسته به ریبوزوم و erf1 است که در یک فرایند وابسته به gtp باعث ختم ترجمه می شود. این فاکتور همچنین در تنظیم سیکل سلولی، بازیابی ریبوزوم ها و آپوپتوز نقش دارد. دمین انتهای آمینی erf3 دارای یک گسترش پلی گلیسین است که توسط یک قطعه تکراری n(ggc) در اگزون شماره 1 این فاکتور کد می شود. تاکنون مطالعه ای بر روی ارتباط پلی مورفیسم ژن erf3 و سرطان پروستات انجام نشده است. در این مطالعه ارتباط بین پلی مورفیسم تکرار ggc در اگزون 1 ژن erf3 و خطر سرطان پروستات در جمعیت اصفهان بررسی شده است. dna با استفاده از روش رسوب نمکی از خون محیطی استخراج شد. توالی تکراری ggc با روش pcr تکثیر شد و طول محصولات توسط ژل پلی اکریل آمید و توالی یابی مستقیم تعیین شد. تعداد تکرارهای آللی ریز ماهواره n(ggc) ژن erf3/gspt1 در بین 130 بیمار با سرطان پروستات و 134 نمونه کنترل از جمعیت اصفهان تعیین گردید. شش طول متفاوت از تکرار ggc (7، 10، 11، 12، 13 و 14) مشاهده شد. در پژوهش های گذشته، 5 آلل از این ژن شناسایی شده که برای 12-7 گلیسین کد می کنند. بین وجود آلل 12-گلیسین و ایجاد سرطان های معده، پستان و کلورکتال ارتباط مستقیمی دیده شده است. در این بررسی دو آلل جدید (13 و 14) و دو ژنوتیپ جدید (14/11 و 14/13) در جمعیت اصفهان یافت شد که پیش از این در سایر جمعیت ها گزارش نشده بود. نتایج این تحقیق نشان داد که مردان حامل آلل 7-گلیسین ژن erf3/gspt1 در خطر افزایش یافته (048/0p= ،48/2or=) برای ابتلا به سرطان پروستات می باشند. علاوه بر این مشخص شد که آلل 12-گلیسین و ژنوتیپ 12/11، نقش محافظت کنندگی در برابر سرطان پروستات دارند. به عبارت دیگر احتمال ابتلای مردان با آلل 12-گلیسین (049/0p= ،436/0or=) و یا ژنوتیپ 12/11 (047/0p= ،165/0or=) به سرطان پروستات، به ترتیب 5/2 و 6 برابر کمتر از مردان دیگر می باشد. در این مطالعه ارتباط معنی داری میان تعداد تکرار گلیسین ژن erf3/gspt1 و سن شروع بیماری، توارث و درجه پیشرفت بیماری یافت نشد.

خانواده gata از شش فاکتور رونویسی بسیار حفاظت شده تشکیل شده است که به توالی dnaی (a/t)gata(a/g) از طریق دو دمین انگشت روی با توالی توافقی c cx2 cx17 cx2 متصل می شوند. gata3 به عنوان فراوان ترین فاکتور رونویسی در اپی تلیوم پستان شناخته شده است. ژن gata3 واقع بر روی کروموزوم 10، موقعیت 15p10 است. در انسان کمبود هاپلوئیدی gata3 سبب سندروم اتوزومی غالب hdr (هایپوپاراتیروئیدیسم با کری و دیسپلازی کلیوی( می شود. مطالعات gata1 و موتانت های مختلف gata3 روی بیماران با سندروم hdr ثابت کرد که انگشت روی واقع در c ترمینال برای اتصال به dna نیاز است. gata3، یک فاکتور رونویسی است که تمایز و بلوغ لنفوسیت های t را تنظیم می کند و به طور انحصاری در مراحل اولیه سرطان پستان تمایز یافته بیان می شود. gata3 باعث بازگشت انتقال اپی تلیال به مزانشیمال سلول های سرطان پستان تهاجمی می شود که منجر به مهار متاستاز سرطان می گردد. بیان بالای gata3 مارکری است برای تومور هایی که به خوبی تمایز یافته اند در حالی که بیان کم آن به شدت با نشانگر های پیش آگهی ضعیف بیماران مثل وضعیت منفی رسپتور استروژن و پروژسترون، درجه بافتی بالا، بیان بیش از حد her2(erbb2) و افزایش اندازه تومور مرتبط است. بیان gata3 یک پیشگویی کننده مهم بیماری و یک مقیاس تشخیصی در بیماران مبتلا به سرطان پستان است. مطالعات اخیر نشان داده است که جهش های این ژن در سرطان پستان خانوادگی موثر است. بررسی بیوانفورماتیکی ژن gata3 یک ناحیه از توالی تکراری ct در اینترون 3 و یک ناحیه از توالی تکراری ga در 5’utr ژن gata3 نشان می دهد. تاکنون مطالعه ای بر روی پلی مورفیسم این str های ژن gata3 و ارتباط آن ها با سرطان پستان انجام نشده است. در این مطالعه وجود پلی مورفیسم در تکرارهای ct اینترون 3 و ga در 5’utr ژن gata3 و ارتباط آن ها با خطر ابتلا به سرطان پستان در منطقه اصفهان بررسی شده است. dna با استفاده از روش رسوب نمکی از خون محیطی استخراج شد. توالی های تکراری ct و ga با روش pcr تکثیر شد و طول محصولات توسط ژل پلی آکریل آمید و توالی یابی مستقیم تعیین شد. تعداد تکرارهای آللی ریز ماهواره n(ga) ژن gata3 در بین 100 زن مبتلا به سرطان پستان و 100 زن سالم از جمعیت اصفهان تعیین گردید و پلی مورفیسمی برای آن مشاهده نشد. نیز تمام نمونه های بیمار و کنترل برای این تکرار هوموزیگوت بودند. همچنین تعداد تکرارهای آللی ریز ماهواره n(ct) ژن gata3 در بین 206 زن مبتلا به سرطان پستان و 262 زن سالم از جمعیت اصفهان تعیین گردید. ده طول متفاوت از تکرار ct (11، 15، 16، 17، 18، 19، 20، 22، 25، 27) مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که آلل های 17 و 18 تکرار ct ژن gata3 (493/0or= ,001/0 p=)، و همچنین ترکیبات آللی با هر دو آلل بزرگتر و یا مساوی 17 تکرار ct ژن gata3 (467/0or= ,02/0 p=)، نقش محافظت کنندگی در برابر سرطان پستان دارند. به عبارت دیگر احتمال ابتلای زنان با آلل های 17و 18 تکرار و ژنوتیپ های 17/17، 18/17، 19/17، 20/17، 18/18، 19/18، 20/18، 19/19 و 20/20 به سرطان پستان، به ترتیب 2 و 1/2 برابر کمتر از زنان دیگر می باشد. نیز وجود آلل 17 تکرار ct با بیان رسپتور استروژن ارتباط مثبت دارد. در این مطالعه ارتباط معنی داری میان تعداد تکرار ct ژن gata3 و سن شروع بیماری، درجه پیشرفت بیماری و بیان رسپتور پروژسترون و her2 یافت نشد.