در سال 33ـ24 هـ.ق، گرجستان توسط مسلمانان فتح شد پایداری گرجی ها سال ها ادامه یافت تا آنکه خاندان باگرات بر گرجستان مسلط شدند . موقعیت استراتژیکی و نظامی ، تجاری و اقتصادی و منابع انسانی گرجستان از علل توجه اقوام مجاور و صفوی ها به گرجستان بود . در دوره شاه اسماعیل اول گرجی ها خراجگذار ایران شدند. شاهان صفوی بویژه از دوره شاه طهماسب اول برای حفظ حاکمیت برگرجستان از شیوه های گوناگون بهره می بردند مانند: ترغیب گرجی ها در اسلام آوردن ، استفاده از آنان در امور نظامی ، ازدواج با زنان گرجی ، اسکان گرجی ها در ایران که گروهی از اعقاب آنان هم اکنون در فریدونشهر اصفهان زندگی می کنند . تلاش ناموفق حیدرمیرزای گرجی برای رسیدن به سلطنت و قتل وی نشان داد گرجی های پایتخت تا بالاترین سطوح قدرت پیش رفته اند . اقدام شاه عباس در سازماندهی گرجی ها و تشکیل نیروی سوم باعث روی کار آمدن اشرافیت جدید اما کاملاً مطیع شاه و سرکوب قدرت قزلباش ها گردید . شاه با تبدیل املاک ممالک به املاک خاصه مشکل پرداخت مواجب ارتش جدید را بطور موقت حل کرد . اختلاف و دسته بندی های شاهزادگان گرجی باعث پناه آوردن ودرخواست کمک از قدرتهای برتر می گردید . حکومت صفوی اولا به خاطر ترس از اتحاد گرجی ها با عثمانیها و ثانیا اهمیت نظامی و راهبردی گرجستان به آنان کمک می کرد. عده ای از گرجی ها مانند الله وردیخان و امامقلی خان با نشان دادن شایستگی به مناصب بالایی رسیدند . واژگان کلیدی : صفویه – گرجی ها – شاه عباس اول – نیروی سوم.

چکیده فارسی: پژوهش حاضر با عنوان«نقش سیاسی نظامی ترکمنان استرآباد در قدرت یابی قاجارها»ارائه شده است.سوال اصلی تحقیق این است:« نقش ترکمنان استراباد درحمایت از قاجارها قبل از رسیدن به قدرت چه حد و اندازه بوده است؟" فرضیه این تحقیق این است:" ترکمنان استرآباد بازوی قاجارها در دست یابی به قدرت بودند." این تحقیق براساس روش تاریخی مبتنی است. روش گرداوری داده ها استفاده از مراکز کتابخانه ای،منابع اصلی در این موضوع، اسناد و تحقیقات جدید در مورد موضوع فوق الذکر است.تحلیل اطلاعات بر پایه روش توصیفی-تطبیقی است.استراباد بخاطر موقعیت جغرافیایی خاص خود در طول تاریخ و مجاورت با ازبکان و ترکمنان مورد توجه حکام بخصوص از دور? صفوی بوده است. ترکمنها به طوایف متعددی تقسیم می شدند که جدّ مشترک آنان «اغوزخان» بود. ترکمنها به 6 دستهء اصلی:1-گوکلان 2-یموت 3-تکه 4-ساریق 5-سالور 6-ارساری تقسیم می شدند. قاجارها طایفه ای هستند که در عهد چنگیز و اخلاف او از مغولستان به بلاد اسلامی آمده و در قسمت بین شام و ایران مخصوصاً در حدود ارمنستان مقیم شده بودند.حضور قاجارها توسط صفویان در استرآباد که به منظور جلوگیری از حملات اقوام ازبک و ترکمن صورت گرفت منجر به آشنایی و اتحاد قوم قاجار با ترکمنان استرآباد گردید. سیاستهای نادرست و سلطه حاکمان نالایق در زمان صفویان باعث شورش های مداوم در استرآباد می شد. از جمله: قیام آبای ترکمن و شورش سیاهپوشان. سران قاجار از جمله فتحعلیخان بدنبال پیوند سیاسی با ترکمنهای استرآباد به فکر کشورگایی افتاد اما با ظهور نادر از صحنه رقابت ایلیاتی حذف گردید و محمدحسن خان در چندین مرحله با پناهنده شدن به ترکمنهای یموت از کینه افشاریان و زندیان در امان ماند لیکن او توسط نیروهای زندیه به قتل رسید و حتی آقامحمدخان برای رویارویی با رقبای خود بارها از ترکمن ها استمداد و پناه برد که عاقبت به کهک قوای قاجار و نیروهای بومی استراباد منجمله ترکمانان پیروز گردید و سلسله قاجاریه را تأسیس نمود. واژگان کلیدی: 1-ترکمنان 2-استراباد 3-قاجارها 4-نقش سیاسی نظامی 5- افشاریه 6- زندیه 7- رقابت ایلیاتی

ایلات و عشایر همواره نقشی مهم و تأثیر گذار در روند تاریخی کشور ما داشته اند لذا اغلب سلسله هایی که بعد از اسلام بر ایران مسلط شدند، منشأ ایلی داشته اند. ایلات نه تنها تکیه گاه اصلی این حکومت ها در زمینه نظامی و سیاسی محسوب می شدند بلکه رابطه آنها با دولت مرکزی عاملی تعیین کننده در سرنوشت حکومت ها، محسوب می شد. در دوره افشاریه با توجه به اینکه ایلات در شکل گیری و ساختار نظامی این دولت نقش موثری داشتند و از سوی دیگر دارای روحیه استقلال طلبی بودند، رابطه نادرشاه افشار و جانشینانش با ایلات از موضوعات شایان توجه می باشد. نادرشاه در وهله اول می خواست ایلاتی را که از زمان سقوط صفوی در حالت خودسری و استقلال به سر می بردند، مطیع کرده و از توان نظامی آنها برای دست یابی به اهداف خود استفاده کند لذا بخشی قابل توجهی از دوران او مصروف مطیع کردن ایلات در بخش های مختلف ایران شد. او در وهله دوم در پی آن بود که به شکل های مختلف، توان نظامی ایلات را از بین برده و مانع بروز شورش در میان آنها شود به همین دلیل او در فرصت های مقتضی بخش هایی از ایلات بزرگ کشور را از موطن اصلی خود به مناطق دیگر به ویژه خراسان، کوچ داد تا به راحتی آنها را تحت نظر داشته باشد. جانشینان نادر به علت درگیری های خود برای رسیدن به قدرت به این سیاست نپرداختند، بیشتر ایل هایی، هم که نادرشاه با صرف هزینه های زیاد کوچانده بود، بعد از مرگ او به سرزمین های خود بازگشتند.

نهاد وقف در تاریخ ایران از سابقه ای طولانی برخوردار است و قدیمی ترین نوع آن وقف املاک بر اماکن مذهبی و اعتقادی و امور عام المنفعه می باشدکه ریشه در تاریخ ایران باستان دارد. پس از ورود اسلام به ایران تا آغاز قرن دهم نیز سنت وقف املاک با دوره هایی از رشد و رکود تداوم یافت تا اینکه همزمان با تاسیس سلسله صفویه توسعه خود را آغاز نمود. با توجه به سیاست مذهبی صفویان و تلاش برای گسترش آیین تشیع در داخل و خارج از ایران، نهاد وقف بعنوان تامین کننده نیازهای مالی دستگاه مذهبی از جایگاه خاصی برخوردار گردید. پادشاهان صفویه به وقف املاک خود بر اماکن مذهبی داخل وخارج از قلمرو خویش پرداختند و برای اداره آن به تشکیلات اداری موجود که در راس آن صدر قرار داشت وسعت بخشیدند. به تبعیت از سلاطین صفوی خصوصا از عصر شاه عباس اول که اراضی وقفی با ایجاد موقوفات چهارده معصوم (ع) توسط وی به نهایت گسترش خود رسید ، گروه هایی از درباریان و دیوانسالاران و مردمان عادی هم به نوبه خود به وقف املاک خویش روی آوردند. گر چه انگیزه های آنان سوای مطالبی بود که در وقفنامها ویا کتب تاریخ این دوره ذکر گردیده است، اما تاثیرات وسیع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی موقوفات این دوره نقطه قوت آن بشمار می رود. مقامات اداری دست اندرکار موقوفات نظیر صدردر دورهایی که پادشاه صفوی فردی ضعیف بود ،قدرت می یافتند ودر امور سیاسی نیز مداخله می نمودند که این دخالتها گاهی مزاحم روند اداری کشوربود و هر گاه شخصی قدرتمند به سلطنت می رسید قدرت صدر محدود شده و جنبه تشریفاتی می یافت. درآمد موقوفات در دوره صفویه موضوعی وسوسه برانگیز بود و باعث بر خورد های متعدد دست اندر کاران موقو فات و حتی رقابت دیگران برای کسب آن می شد که نتیجه اینگونه تلاشها بر سر موقوفات باعث بروز پاره ای آشفتگی ها در دهه های پایانی حکومت صفویان شد. با سقوط دولت صفویه ابتدا افغانها و سپس نادر بخش عمده املاک وقف رابه خود اختصاص دادند و تلاشهای جانشین نادر برای رونق بخشدن به وقف و بازگرداندن املاک وقفی بدست متولیان آن چندان موثر نبود و در واقع نوعی کسب شهرت بود.

در نتیجه ی انحطاط سریع حکومت صفویه در دوران حکومت سلطان حسین صفوی، طایفه ی غلجایی ساکن قندهار به علّت سیاست های سوء حکمرانان صفوی، سر به طغیان برداشته، اصفهان، پایتخت صفویان را به تصرف خود درآوردند. ناتوانی افغانان سنّی در اداره کشور، فقدان مشروعیت سیاسی و مذهبی و عدم توفیق در تصرّف همه ی ایالات کشور موجب بروز اختلالات وسیعی در کلیه ی امور داخلی ایران گردید. دامنه ی بحران با سوء استفاده کشورهای همسایه، روسیه و عثمانی، از اوضاع آشفته داخلی ایران و حمله به ایالات مرزی ایران در جهات شمال و شمال غربی و غرب، وسیع تر گردید. وضعیت توده ی مردم چه در ایالاتی که به تصرّف افغان ها در آمده بودند و چه در سایر ایالات که باز به نوعی تحت اختیار خوانین محلّی و یا سران ایلات قرار داشت، بحرانی بود. ناامنی سیاسی و راهها و اموال از یک سو و اتّخاذ سیاست چپاول گری به وسیله ی افغان ها از سوی دیگر موجب رکود اقتصادی و گریز سرمایه های خارجی از ایران گردید. کلید واژگان: صفویه، غلجا یی ها، ایران، پیامدهای اجتماعی و سیاسی ، تشیّع، تسنّن،اصفهان.

محدوده اص لی زمانی رساله حاضر سال ها ی 1353 تا 1357 یعنی آخر ین سال ها ی پادشاه ی و سلطنت در ا یران است. عوامل و زم ینه ها و شر ایطی که بر حوادث آن سالها تأث یر گذاشته اند : متغیره ای وزارت (نخست وزیری) مدیر ک لی حزب، چهره ها ی هم یشه آشنا در ه یأت دولت، جابجا یی دولت ها ی پس از هو یدا، بر بستر عام لی ثابت قرار گرفته بودند . سلطنت و پادشاه ی جزء لا ینفک جامعه ا یران قلمداد م ی گرد ید، اما همان جزء ثابت، سا یر عوامل را تحت تأ ثیر قرار داد و با گزینش نظام تک حزبی که قرار بود همه آرزوهای اتوپیایی شاه را جامه عمل بپوشاند، تبد یل به ابزار ی بر ای از میان بردن وحدت ن یم بند س یاسی شد. رویکرد نظام تک حزب ی تحت عنوان رستاخیز ملت ا یران در کنار سا یر مولفه ها، مشروع یت س یاسی خود را از دست داد . تشکیل حزب بر پا ی ه نقض قانون اساس ی بود و مبدل به حربه ا ی شد که تضادها ی درون ه یأت حاکمه را ب یشتر کرد و هر کدام برا ی حذف دیگری به کارشکن ی در برابر یکدیگر پرداختند . این حرکت با موج نارضا یتی مردم و شروع اعتراضات عموم ی و ایجاد تزلزل در ارکان نهادها ی س یاسی و تشتت در افکار همراه شد ، رابطه دربار با وزارت و دولت به جا ی استحکام به سرد ی و جدا یی انجام ید و فقط الفاظ ظاهر ی و احترام ساختگ ی ما بین آنان بود نه همدل ی و اهداف واحد مشترک . حزب رستاخ یز مبتن ی بر ه یچکدام از اند یشه ه ای غرب و تجربه حزب گرا یی در ای ران نبود . این حزب مولود فکر و آرمان گرا یی شخص شاه بود و نتوانست ه یچکدام از معضلات س یاسی، اجتماع ی و اقتصاد ی و فرهنگی را در جامعه از م یان برد ارد، بودجه تشک یلات حزب بر بودجه ه ای پیشین دولت ی افزوده گرد ی د و سبب نابسامانی اقتصادی نیز بوده است. شاه نیز در نهایت به خطا بودن تأسیس آن اعتراف کرد.

پژوهش حاضر به بررسی حوادث روزگار ناصرالدین شاه تا چند سال پس از حکومت محمد علی شاه اختصاص دارد. روزگاری که مهمترین وقایع دوران سلطنت قاجاران در آن اتفاق افتاد در پهنه ایران و به ویژه تهران. این حوادث مربوط به مطالعه زمینه های ایجاد انجمن های سری و علنی و مهمترین مولفه یا جزء آن و تبلور آن بست نشینی ها می باشد. به همین جهت بخش قابل توجهی از رساله حاضر را مسأله تحصن ها و بررسی عوامل و زمینه ای آن تشکیل داده است. بررسی انقلاب مشروطه از زوایه موثرترین عوامل با تکیه بر کار انجمن های انقلابی و حتی غیر انقلابی در ارتباط با بست نشینی، کاری است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. انگیزه و علاقه ای که در اثر کشف عوامل موثر در نگارنده ایجاد شده بود، علت اصلی انتخاب موضوع بوده است. جستجو در زمینه متغیرها یعنی انجمن های وابسته به شاهزادگان، دخالت بیگانگان در امر بست و انجمن ها نیز از جمله مطالبی است که در نوشته حاضر به نقد و شرح کشیده شده است. نکته بسیار مهم این که سیر حوادث دوران مورد نظر در طبیعی ترین حالت آن و در پیوند با دو جلوه مبارزه یعنی تحصن و انجمن و در کنار وقایع رژی و حرکت روشنفکران به قسمت اتحاد و وحدت، شرح داده شده است. چون اوج هنر و فعالیت انجمن ها نیز در وقایع سیاسی به ویژه بست نشینی ملوب گراست و نقش مردائی که با شهرت و بدون شهرت یا بدون اینکه نامی از خود به جای گذاشته باشند در تاریخ از میان نمی رود، بنابراین، یادکردی از آزادیخواهان و مشروطه طلبان نیز می باشد. در کنار همه ایدئولوژی ها و رهنمودهایی که توسط دانشمندان و متفکران و علما و روحانیان نوشه می شد، در اختیار مردم قرار می گرفت به گرایش به تشکیل و ایجاد انجمن که سرانجام به تضاهر عینی یعنی بست نشینی کشیده شد. در این پایان نامه به تصویر کشیده شده است. این پژوهش در محدوده ایران به ویژه تهران و تبریز و گیلان و از دهه پایانی سلطنت ناصرالدین شاه یعنی سال های 1300ه تا 1330 ه. قمری به جستجو می پردازد. در انقلاب مشروطه در یکصد سال اخیر مهم ترین حادثه تاریخی ایران زمینی بوده است. عوامل و علل و زمینه های مربوط به آن توسط بسیاری از پژوهشگران مورد تحقیق قرار گرفته است. نقش انجمن های سری به سبب آنکه به فعالیت های مخفیانه می پرداختند از جمله مجهولاتی بوده است که کمتر محققی یارای رسیدگی به آن را داشت. اطلاعات کلی و مبهم و پنهان بودن نحوه ارتباط اعضای آن و اهداف آن با سایر قسمت های جامعه از موانع اصلی کار پژوهش بوده است. در این تحقیق به متغیرهای مختلف از جمله مهم ترین آن یعنی بست نشینی و ارتباط آن با زمینه ای مشابه ایجاد انجمن ها توجه شده است. زمینه های لازم یعنی ظلم و استبداد و امتیازات و عقب ماندگی شیوه های حکومتی به عنوان شرط های لازم ابراز مخالفت مردم شناخته شده اما شروط کافی یعنی ایجاد ابزار و روش و تشکل هایی نظیر انجمن های سیاسی سری و ارتباط آن با حرکت های مردمی و برقراری تعادل ما بین روحانیت و روشنفکران و آزادی خواهان از جمله نکات قابل ذکر می باشد. این رساله در پنج فصل تنظیم گردیده که در فصل اول کلیات تحقیق مورد بررسی قرار گرفته در فصل دوم علل و ریشه های نارضایتی در دوره ناصرالدین شاه، بست نشینی واکنشی به وضع موجود، بررسی شده و در فصول بعد به ترتیب فصل سوم بست نشینی های دوره مظفری، فصل چهارم انجمن های مخفی و علنی، نقد و بررسی شده و فصل پنجم نیز به نتیجه گیری اختصاص یافته است.

این پژوهش می کوشد در بررسی نظام قضایی ایران در عصر تیموری به اجمال به نظام قضایی ایران قبل از دوره ی تیموریان پرداخته و به چگونگی حکومت موسس دوره ی مذکور, تیمورلنگ گورکانی و لشکرکشی ها و حملات او به ایران و سایر سرزمین ها و سپاهیان او بپردازد و با توجه به سیاست دینی وی تشکیلات قضایی آن عصر را از مبانی قانونی،تلفیق شرع، عرف ویاسای چنگیزی تا دادگاه ها، مقامات قضایی و مجازات ها مورد توجه قرار دهد و بر آن اساس جایگاه خطیر عدالت را در دستگاه قضایی تیموریان بیان نموده نیز حکومت جانشینان تیمور را مورد بررسی قرار دهد و به جایگاه ویژه شاهرخ شاه و موقعیت ممتاز او بپردازد و به جهت اعتقادات دینی و تاثیر آن در امر قضاوت و تشکیلات قضایی به سیاست دینی او نیز توجه شده است.تحقیق به روش کتابخانه ای تحلیلی ومقایسه ی بین منابع صورت یذیرفته و سر انجام اینگونه دریافت شده است که همچنان که دور از تصور نیز نمی باشد در اوضاع قضایی، تشکیل دادگاه ها، آئین دادرسی، اجرای مجازات ها و تناسب آن با جرائم با توجه به قتل های بسیار زیاد بویژه کشتارهای دسته جمعی و نیز غارت ها و تعدیات دیگر در آن دوره احقاق حقوق و اجرای عدالت صورت واقع نپذیرفته است والبته در قوانین آن دوره به نحوی نوآوری یعنی تلفیق قوانین شرع و عرف همراه با یایبندی به یاسای چنگیزی و قواعد مغولی ایجاد شده است و رویکرد توجه به قوانین شرع در زمان جانشینان تیمور قوی تر شده است.

چکیده: آنچه مسلم است اینکه مجلس و مجلسیان در شکل گیری تاریخ معاصر ایران نقش تعیین کننده ای داشته اند. لذا محققان و پژوهشگران در آثار خود به این مهم توجه و عنایت خاصی داشته و از زوایای مختلف سیر تحولات مجلس شورای ملی و عملکرد آنرا مورد مطالعه و بررسی قرار داده اند تا چراغ راهی باشند برای آیندگان . این پژوهش نیز در راستای همین انگیزه وهدف انجام گرفته است . پس از سالها حاکمیت استبداد براین کشور مردم این دیار به پا خاستند و از جان و مال خود گذشتند و نهضتی را برپا نمودند که انقلاب مشروطه نام گرفت . مردم خواستار حاکمیت قانون شدند . استبداد تسلیم شد و مجلس شورای ملی تاسیس گردید . مردم نمایندگان خود را به مجلس فرستادند تا قانون وضع کنند و همه ملزم به اجرای آن باشند . باشد که کشور به سوی رشد وتعالی قدم بردارد . در این میان مردم شهرستان شاهرود نیز از اولین دوره ی مجلس شورای ملی نماینده ای در مجلس داشته اند و تعدادی از آنها چندین دوره ی متوالی نماینده بوده اند . برخی از آنها در صحن مجلس وجریانات سیاسی واجتماعی کشور فعال بوده و معروفیتی پیدا کرده اند و برخی از آنها معروفیتی نداشته و در منابع و اسناد موجود به ندرت از آنها یادی شده است . آنچه که این پژوهش عهده دارآن است ، ارزیابی عملکرد نمایندگان مردم این شهرستان در مجلس شورای ملی از اولین دوره قانون گذاری تا دوره هفدهم می باشد . نگارنده سعی کرده است با مراجعه به منابع کتابخانه ای و مراکز اسنادی ، اطلاعات لازم را جمع آوری وپس از جرح وتعدیل آنها ، فرضیه های خویش را ارزیابی نموده ویافته های تحقیق را پس از تجزیه وتحلیل و جمع بندی نهایی ارائه نماید . کلیدواژه : استبداد ، مردم ، انقلاب ، مشروطه ، قانون ، مجلس شورای ملی ، نمایندگان ، شاهرود

منطقه کالپوش در 120 کیلومتری شهرستان میامی و بین سه استان: سمنان (شاهرود)، گلستان و خراسان شمالی و وصل به جنگل گلستان قرار گرفته است. این منطقه یکی از مناطق زیبا و جذاب و گردشگری استان می باشد که دارای 12 پلاک روستا و از نظر قومی و زبانی به سه گروه: ترک ها، فارس ها و بلوچ تقسیم می شوند که این سه گروه زندگی مسالمت آمیزی را با هم دارند. در بخش جغرافیا، دارای آب و هوای کوهستانی (معتدل سرد) و پوشش جنگلی، وجود غارها و تفرجگاهایی است. در بخش تاریخی، قدمت این منطقه، از زمان هخامنشیان ـ داریوش سوم ـ رقم می خورد که کالپوش را آخرین منزلگاه او می دانند، و سپس در تمام ادوار مورد توجه حاکمان محلی و منطقه ای و منزلگاه ایل گراییلی و اشکی و بعد هم در زمان قاجاریه، خان های نردین، حکومت این منطقه را به دست گرفتند. سپس در دوره پهلوی، با طرح اسکان عشایر، تعداد روستاهای این منطقه از شش روستا به 12 روستا افزایش یافت که نمونه بارز آن را می توان ـ روستای الخواجه ـ را نام برد. آداب و رسوم این منطقه تحت تأثیر ارتباطات ایل های ترک زبانی بوده که با مناطق استرآباد و خراسان شمالی همجوار بوده اند. این پایان نامه با استفاده از روش های متداول در علوم انسانی، فیش برداری و تحقیقات میدانی و پالایش تجزیه و تحلیل مطالب با استناد بر منابع و مآخذ و تحقیقات مستند و جدید صورت گرفته است. دلایل عدم توسعه و پیشرفت این منطقه را به رغم توانایی ها و پتانسیل بالقوه موجود در آن می توان در عواملی چون، دور بودن از شهرستان های همجوار و از جاده اصلی، نداشتن جاده خوب، نبودن مدیریت صحیح جهت گسترش فضای جذب گردشگری، نبود امکانات رفاهی، اقامتی برای مسافران و گردشگران می باشد.

حمل و نقل ریلی یکی از ابزارهای مهم و حیاتی برای اقتصاد ایران و از عوامل توسعه نظام اجتماعی بوده است. راه آهن به دلیل برخورداری از ویژگی های ایمنی حمل و صرفه اقتصادی، جایگاه خاصی در میان روش های حمل و نقل دارد. راه آهن در ایران نیز با توجه به تنوع سیمای ظاهری زمین، وسعت ارضی زیاد، نواحی مختلف الاقلیم و تراکم و تفرق مراکز تجمع انسانی و موقعیت خاصی که ایران از نظر استراتژیکی در بین سه قاره آسیا، اروپا و افریقا دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است و همیشه مورد توجه دولتمردان و قدرت های استعماری قرار گرفته است. این پژوهش با بررسی اسناد متقن حمل و نقل ریلی مربوط به فاصله سال های (1304ش تا 1390ش) بر این نظر است که عواملی چون سیاست اقتصادی دولت ها، شرایط جهانی، جنگ، ضرورت های اجتماعی و نیازهای داخلی هر دوره از تاریخ ایران معاصر در روند توسعه و گسترش حمل و نقل ریلی موثر بوده است. نتایج حاصله نشان می دهد وضعیت راه آهن از دوره قاجار تا پایان حکومت پهلوی بیشتر متأثر از سیاست های استعمارگرانه و اعمال قدرت کشورهای خارجی در ایران بود و نیازهای صنعتی کشور دخالت چندانی در پیدایش، رشد و توسعه راه آهن در ایران نداشت. دورنمای کلی حاکی است که طرح و پیدایش راه آهن در دوره قاجار، ساخت و احداث برخی خطوط راه آهن سراسری در دوره پهلوی اول، توسعه و تکمیل خطوط ریلی سراسری ایران و آغاز احداث نخستین خطوط ترانزیتی پهلوی دوم و در نهایت دوره انقلاب اسلامی (تا سال 1390ش) امر خصوصی سازی راه آهن به منظور توسعه اجتماعی اقتصادی، بکارگیری تکنولوژی نوین و سرانجام احداث و تکمیل برخی از خطوط ترانزیتی بین المللی به منظور گسترش تعاملات بازرگانی که تضمین کننده توسعه اقتصادی کشور می باشد، صورت گرفته و بیشترین توسعه خطوط در دوره انقلاب اسلامی رخ داده است. واژگان کلیدی: راه آهن ایران، حمل و نقل ریلی، دوره قاجار، عصر پهلوی، انقلاب اسلامی، اسناد تاریخی

این پژوهش، به بررسی تحولات سیاسی –اجتماعی ایالت کرمان، در دورهبعد از سقوط صفویه تا پایان دورهزندیه پرداخته است.در روند این بررسی، تأکید اصلی بر شناسایی و مشخص نمودن رخدادهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایالت کرمان در این دوران تاریخی خواهد بود تا دراین منظر بتوان ضمن شناخت نسبی این تحولات ، موقعیت جغرافیایی و نقش این ایالت را در تحولات ایران و سطح و گستره ی عملکرد حاکمان رادر ایالت کرمان مشخص نمود. این تحقیق بر مبنای روش تحقیق کتابخانه ای و بر مبنای استفاده تطبیقی از اسناد و منابع اصلی صورت گرفته است. هدف از این نوشتار، ارزیابی و بررسی وضعیت ایالت کرمان در دوران تاریخی مورد بحث و شفاف نمودن ابعاد مبهم و تاریک این دوره از تاریخ کرمان است. این نوشتار به این نتایج دست یافته است که وضعیت اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی ایالت کرمان از زوال حکومت صفویان تا سقوط زندیه تحت تاثیر این واقعیت بود که نقش مواصلاتی این ایالت با منطقه ی سوق الجیشی قندهار در طول دوره افغان ها و افشاریه و موقعیت جغرافیایی این ایالت در همجواری با پایتخت زندیان بود . در طی حکومت هفت ساله افغان ها ، این ایالت مسیر عبور سپاهیان و خانواده های آنان از قندهار به اصفهان بود که مصیبت های بسیاری دامن گیر این ایالت گردید . تحت تأثیر دو لشکرکشی نادرشاه ، وضعیت اقتصادی کرمان سیر نزولی داشت و بحران های شدید اقتصادی گریبان گیر آنان گردید . در دورهحکومت کریم خان زند ، به دلیل همجواری ایالت کرمان با فارس آباد و معمور و با توجه به تلاش کریم خان بر ایجاد امنیت و آسایش، وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این ایالت رو به بهبود رفت، لیکن در دوره جانشینان کریم خان ، مجدداً این ایالت تحت تأثیر در گیری ها رو به زوال رفت و در نهایت در دوره سلطنت لطفعلی خان زند ، با فرار این آخرین بازمانده زند به کرمان ، شهر مورد حمله آقا محمد خان قاجار در مسیر زوال و تخریب قرار گرفت .

شیخ بهایی از متألهین و دانشمندان قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری قمری است که علاوه بر اقداماتش در زمینه علم و فرهنگ و بجا گذاشتن آثار بسیار ارزشمندی در زمینه علوم مختلف و همچنین برخی از آثار معماری آن زمان ، توانسته بود از لحاظ سیاسی نقش بسزایی در مشروعیت بخشی به حکام صفوی ایفا کند و به همین دلیل بود که مورد توجه شاه عباس قرار گرفت و توانست به منصب شیخ الاسلامی آن زمان نائل گردد . شیخ بهایی چندان با حکومت صفوی موافق نبود ولی تنگناهای شدید شیعیان در قلمروهای تحت امپراطوری عثمانی شیخ بهایی را به اندیشه ضرورت برقراری وحمایت از یک حکومت مقتدر شیعی که بتواند حامی مذهب تشیع و عالمان شیعی باشد سوق داد و به همین دلیل علی رغم ناخشنودی از تقرب و نزدیکی به شاهان صفوی و فقدان مشروعیت سلاطین صفوی در اندیشه سیاسی او ، سعی در تقویت اقتدار سیاسی شاهان صفوی و مشروع نشان دادن این حکومت نمود . این تحقیق که با روش کتابخانه ای و با بررسی مهمترین منابع دست اول و منابع فرعی انجام گرفته است با شیوه توصیفی – تحلیلی و با هدف شناخت حیات اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی شیخ بهایی به این نتایج دست یافته است که شیخ بهایی در زمان شاه عباس اول توانست به بالاترین منصب روحانی و سیاسی آن زمان دست پیدا کند . نقش سیاسی وی در مشروعیت بخشی به حکام صفوی در مقابل حکومت های مجاور و جایگاه فرهنگی و تأثیر او در فرهنگ و هنر ایران دوره صفوی در زمینه علم و فرهنگ برجسته است . هرچند وی خالق آثار بسیار ارزشمندی در زمینه علوم مختلف است اما در پاره ای از موارد درباره او اغراق شده و بسیاری از کارهای عجیب و غریب مانند حمام شیخ بهایی که گفته شده پاتیل آن مدت زیادی تنها با شمعی گرم می شده است و بسیاری از آثار معماری دوره صفوی همچون طراحی گنبد مسجد شاه اصفهان را به اشتباه از او دانسته اند .

تجارت همواره نقش موثری در اقتصاد کشورها داشته است انجام و توسعه تجارت در هر کشوری متکی بر عواملی می باشد که در هر منطقه و محدوده جغرافیایی می تواند متفاوت باشد .در ایران از دیرباز تجارت به سبب واقع شدن در راه ابریشم رونق داشته و عامل مهمی در سقوط و ظهور سلسله ها بوده است. هدف از این پژوهش که به روش کتابخانه ای مبتنی بر توصیف ، تحلیل و استدلال داده ها و اطلاعات گرد آوری شده می باشد ، بررسی عوامل موثر بر تجارت در فاصله زمانی سلطنت شاه صفی تا شاه سلطان حسین صفوی است که بدون شناخت اجزای جامعه ،حکومت و تعاملات بین المللی حاکم بر جهان آن روز امکان پذیر نمی باشد .با رونق تجارت جهانی توسط اروپائیان که با ورود آنان و به لطف پیشرفتهای تکنولوژیکی شان میسر شد ، و همزمانی این وقایع با اقدامات عباس اول که در ارتباط با رشد وتوسعه زیر ساختهای اقتصادی ، تجاری و تولید ابریشم به عنوان محصول عمده جهت صادرات صورت پذیرفت ، نوید ورود ایران به عرصه تجارت جهانی را می داد. اما عدم پیگیری این سیاستها توسط جانشینان وی که ریشه در ساختار حکومت صفوی داشت و همچنین مصرف عایدات کشور به صورت کالا ، پول، کالا در دربار و سپاه وهمچنین وابستگی سیاسی شهرها به حکومت که موجب می شد فضایی مناسب علیرغم وجود امکانات بالقوه برای خیز اقتصادی ، بوجود نیاید ،و در آخر خروج بی رویه مسکوکات از کشور که افت کیفی مسکوکات را بدنبال داشت موجبات رکود اقتصادی را در کشور فراهم کرد و مانع از رشد و شکوفایی تجارت در دوره جانشینان شاه عباس شد.

ایالت استرآباد یا همان گرگانِ امروزی، از دیرباز منطقه پرجمعیت و حاصلخیز و در خور توجه حاکمانِ دولت ها بوده است . در طول حکومت خاندان قاجار، با وقوع انقلاب مشروطه، استرآباد نیز همچون سایر نواحی ایران در شکل گیری و شکوفایی این نهضت نقش داشته و سپس با خنثی شدن تلاش های محمدعلی شاه مخلوع برای بازیابی قدرت ، استرآباد به نهضت مشروطه و مشروطه خواهان وفادار ماند. با آغاز دوره پهلوی استرآباد این بار با نام گرگان در صحنه تحولات کشوری حضور فعال یافت و با توجه به ثروت و حاصلخیزی ایالت مورد توجه حکومت پهلوی قرار داشت. هدف از نگارش این پژوهش به تصویر کشیدن جریانات سیاسی و اجتماعی دوره مشروطه و دوره پهلوی اول در استرآباد(گرگان) می باشد. این پژوهش به بررسی نقش ایالت استرآباد را در دوره مشروطه می پردازد و اینکه چه موانعی بر سر راه شکل گیری حکومت مشروطه قرارداشته است. همچنین به نقش سیاسی و اجتماعی استرآباد در دوره پهلوی اول پرداخته شد که این امر با استفاده از کتب و اسناد تاریخی باقی مانده از آن دوران تدوین شده است. نتایج دست یافته در این پژوهش به این شرح است که ایالت استرآباد در دوره مشروطه هم گام با دیگر ایالت های مشروطه خواه در پیشبرد اهداف خود برای شکل گیری دولت مشروطه می کوشید اما در این راه دخالت های بیگانگان از جمله روسیه و شرایط ناگوار داخلی و خارجی که آن ها به دولت و ملت ایران تحمیل می کردند باعث ضعف و ناکارآمدی مقاومت مشروطه خواهان می شد.در دوره پهلوی اول نیز، این تصور که استرآباد به دلیل انتخاب قاجاریه به عنوان ملک اربابی آنان ،مورد غضب شخص رضاشاه قرارخواهد گرفت واقع نشده و استرآباد به دلیل بهره مندی از شرایط خوب کشاورزی و اراضی حاصلخیز بسیار مورد توجه قرار گرفت.

قدمت تاریخی و آوازه ی فرهنگ والا و نیز ادبیات دیرسال فارس با هاله ای از شهرت افسانه مانندش، از زمان-های بسیار دور برای جهانگردان و ماجراجویان جاذبه ی افسون کننده ای داشته است. به طوری که از هر سو سوداگران و کنجکاوان و جستجوگران را به این سرزمین دوست داشتنی می کشانده است. این افراد علاوه بر شرح اماکن تاریخی و باستانی فارس، به اعتقادات، آداب و رسوم، رفتارها و ویژگی های زندگی مردمان این منطقه نیز توجه کرده و ماحصل مسافرت خود را به صورت آثار ارزنده ای به یادگار گذاشته اند که در پژوهش های تاریخی این منطقه اهمیت بسیار دارد. در این میان، اعتقادات و باورهای عامیانه ی مردم از جایگاه ویژه ای نزد جهانگردان برخوردار بوده است. اعتقاداتی که بیانگر خصوصیات فرهنگی و اجتمایی مردمان این منطقه می باشد. هرچند این افراد در نقل باورها و اعتقادات عامیانه ی محلی سعی کرده اند نشان دهند که واقعیت را منعکس می کنند، با این حال تحت تأثیر بینش و نگرش خویش هستند. اما از آن جا که در خلال این آداب و باورهای عامیانه بخش بزرگی از فرهنگ مردم فارس مستتر است، لذا بر پایه ی همین گزارش هاست که می توان به نکات قابل توجهی درباره ی مسائل جغرافیایی، تاریخی، اعتقادات، رسوم و دیگر موضوعات اجتماعی و فرهنگی این منطقه دست یافت.

آغاز خلافت حضرت علی علیه السلام و ظهور جنگ های داخلی میان مسلمانان ، منشاء پیدایش فرقه های متعددی در بین مسلمین همچون خوارج گردید. شعــارهای «حسبنا کتاب الله» و«لاحکم الا للّه » مبنای دعوت مارقین قرار گرفت که می توان آنها را به عنوان اولین نقل گرایان یاد کرد که با چنین شعار هایی در برابر خلیفه مسلمین ایستادند. تا زمان حیات پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله به جهت وجود وحی و شفاف بودن حکم شرعی ، کاربرد اجتهاد و به کار گیری عقل در تبیین و تفسیر احکام ، موضوعیت نداشت ولی پس از آن حضرت بود که جریاناتی همچون اخباری گری که استناد به اخبار و احادیث را اصل شمرده و تفسیر و توجیه عقلانی را رد کردند به وجـود آمد، و در سیر این جریان ، بودند عالمانی که راه اعتدال را در پیـش گرفته و یا با تندروی ها و افراطی گری خود از مقصد دور مانده اند. در این پ‍‍ژوهش، سعی بر آنست که علاوه بر بررسی سیر جریان اخباری گری در ادوار مختلف تاریخی با توجه به مبانی خاص کلامی، حدیثی و فقهی آن ارتباط این جریان با تحولات سیاسی و اجتماعی تشیع مورد بررسی قرار گیرد. همچنین شناسایی عالمان این جریان فکری مانند محدث نوری که در عرصه های مختلف علمی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نقش موثری ایفا کرده و دراین راه از هیچ گونه تلاش برای حفظ میراث علمی تشیع و بارور کردن فرهنگ دینـی مسلمانان دریغ نورزیدند ، این ضرورت را ایجاب می کند که ابعاد مختلف زندگی آن محدث بزرگ شیعه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد .

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.