کنه تارتن دولکه ای (acari:tetranychidae) .koch tetranychus urticae یکی از مهم ترین آفات گیاه لوبیا در اغلب نواحی تولید لوبیا کشور از جمله استان لرستان است. در سال 1387، تغییرات جمعیت، پراکنش فضایی و مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت برای این آفت در مزارع لوبیا شهرستان های بروجرد، دورود و ازنا مورد مطالعه قرار گرفت. کنه تارتن دولکه ای از اوایل تیر به مزارع لوبیا هجوم آورد. این آفت دارای دو اوج جمعیتی مشخص در تاریخ های 25/5/87 و 1/6/87 در بروجرد، 18/5/87 و 1/6/87 در دورود و 25/5/87 و 8/6/87 در ازنا بود. در این تحقیق از دو الگوی حرکت در مزرعه (دو قطر و زیگزاگ) استفاده شد. بررسی های آماری نشان داد که بین این دو الگو از نظر پارامترهای cv، rv و rnp اختلاف آماری وجود نداشت. نتایج نشان داد که نمونه گیری باید از مجموع سه ارتفاع بوته (بالا، وسط و پایین) انجام شود. همچنین در نمونه گیری از جمعیت ماده بالغ، پوره و تخم، نتیجه مقایسه آماری سه واحد نمونه گیری 5/1 برگ (یک نصف برگ از هر یک از ارتفاع های بالا، وسط و پایین بوته)، سه برگ (از هر ارتفاع یک برگ) و شش برگ (از هر ارتفاع دو برگ) از نظر سه پارامتر cv، rv و rnp نشان داد که مقادیر cv و rv در یک گروه آماری قرار گرفتند. اما واحد 5/1 برگ دارای بیشترین مقدارrnp بود که با دو واحد سه برگ و شش برگ اختلاف آماری نشان داد. بر اساس این تحقیق، واحد نمونه گیری 5/1 برگ (سه نصفه چپ و راست برگ به صورت متوالی از سه ارتفاع گیاه) جهت نمونه گیری از جمعیت کنه تارتن دولکه ای در مزارع لوبیا توصیه می گردد. در ضمن بر اساس مقدار r2 به دست آمده از محاسبات رگرسیونی، شاخص پراکنش تایلور برای برآورد نوع پراکنش مراحل زندگی آفت در مقایسه با شاخص آیواو مناسب تر بود. مقایسه شاخص b تایلور برای واحدهای 5/1 برگ، سه برگ و شش برگ نشان دهنده ی تجمعی بودن مراحل ماده بالغ، پوره و تخم آفت است. به منظور بررسی تخمین جمعیت مراحل مختلف زندگی این آفت، مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت به روش گرین با چهار سطح دقت 15/0، 2/0، 25/0 و 3/0 برای هر یک از مراحل ماده بالغ، پوره و تخم این کنه طراحی شد. برای هر مرحله زندگی آفت، اعتبار این مدل ها با استفاده از 15 سری از داده های جداگانه (داده هایی که برای محاسبه پارامترهای تایلور یا آیواو استفاده نمی شوند) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مدل های نمونه گیری دنباله ای گرین برای دست یابی به سطح دقت 25/0، به منظور نمونه گیری از جمعیت ماده بالغ، پوره و تخم، به ترتیب 55، 55 و 87 واحد نمونه 5/1 برگ، 46، 73 و 71 واحد نمونه سه برگ و 25، 56 و 41 واحد نمونه شش برگ مورد نیاز است. استفاده از این طرح باعث تخمین دقیق تراکم جمعیت کنه تارتن دولکه ای در یک سطح دقت معین می شود که می توان آن را برای اهداف تحقیقاتی و مدیریت این آفت به کار برد. از آن جا که موضوع کاهش هزینه های مدیریتی در برنامه های مدیریت کنترل آفات از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین استفاده از واحد نمونه گیری 5/1 برگ علی رغم افزایش قابل توجه تعداد نمونه در مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت، هزینه (زمان) نمونه گیری را نیز کاهش خواهد داد. به عبارت دیگر در واحد نمونه 5/1 برگ تعداد نقاط نمونه گیری در مزرعه افزایش یافته و تراکم جمعیت آفت با نمونه بیشتری تخمین زده می شود. در این تحقیق مدل دوجمله ای ویلسون و روم نیز به منظور بررسی ارتباط بین نسبت گیاهان آلوده در مزرعه و میانگین تراکم جمعیت کنه تارتن دولکه ای نیز ارائه شده است. با کاربرد این مدل زمان کمتری در انجام نمونه برداری صرف می شود و برای تخمین جمعیت کنه تارتن دولکه ای که شمارش آن وقت گیر می باشد بسیار سودمند خواهد بود.

سن گندم، eurygaster integriceps put. از آفات مهم و کلیدی گندم و جو در منطقه فیروزآباد استان اردبیل می باشد. تحقیق حاضر طی سال های 1388 و 1389 در مزارع گندم دیم و با استفاده از کادر های یک، نیم و ربع متر مربع انجام گرفت. مقایسه سه کادر مورد مطالعه جهت نمونه برداری از جمعیت سن مادر نشان داد که کادر ربع متر مربع با داشتن بالاترین سطح دقت و کمترین هزینه نمونه برداری بر دو کادر دیگر ارجحیت دارد. الگوی توزیع فضایی جمعیت سن مادر با استفاده از مدل های توزیع، شاخص های پراکنش و روش های رگرسیونی بررسی شد. بر اساس مدل های توزیع، درصد مطابقت پراکنش جمعیت سن مادر با توزیع دو جمله ای منفی بیشتر از توزیع پویسون بود. شاخص های پراکنش شامل نسبت واریانس به میانگین، شاخص ازدحام لکه ای، شاخص k و شاخص موریسیتا نیز جهت تعیین نوع الگوی پراکنش جمعیت سن مادر مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج ارایه شده توسط همه شاخص ها، نشانگر تجمعی بودن پراکنش سن مادر در منطقه فیروزآباد بود. همچنین بر اساس مقادیر r2 به دست آمده از روش های رگرسیونی، هر دو شاخص پراکنش تیلور و ایوائو پراکنش فضایی سن مادر را از نوع تجمعی نشان دادند. خطوط تصمیم گیری بالا و پایین در مدل نمونه برداری دنباله ای والد برای سن مادر با استفاده از سه کادر یک، نیم و ربع متر مربع برای سه تیمار شامل سمپاشی با دلتامترین (دسیس) ساخت ایران، دلتامترین (دسیس) ساخت آلمان و فنیتروتیون ساخت ایتالیا محاسبه شد. همچنین به منظور تخمین جمعیت سن مادر، مدل های نمونه برداری دنباله ای با دقت ثابت به روش گرین و کنو با سه سطح دقت 1/0، 15/0 و 25/0 طراحی شد. اعتبارسنجی هر یک از مدل های نمونه برداری دنباله ای (گرین و کنو) با استفاده از 10 الی 15 سری از داده های جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. در مدل نمونه برداری گرین برای رسیدن به سطح دقت 25/0 (دقت قابل قبول در برنامه های ipm) در سه کادر یک، نیم و ربع متر مربع به ترتیب 21، 23 و 29 کادر مورد نیاز بود. همچنین در مدل نمونه برداری کنو نیز برای رسیدن به سطح دقت 25/0 در سه کادر فوق به ترتیب 22، 25 و 31 کادر لازم بود. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که روش نمونه برداری دنباله ای نسبت به روش معمولی تعداد نمونه مورد نیاز را بین 38 تا 88 درصد کاهش داد. بنابراین استفاده از روش نمونه برداری دنباله ای می تواند روش مناسبی برای تخمین جمعیت سن گندم جهت تصمیم گیری مدیریت این آفت در مزارع گندم دیم باشد.

تریپس پیاز،thrips tabaci lind. (thysanoptera: thripidae) ، یکی از آفات مهم کلزا،brassica napus l. ، در منطقه اردبیل می باشد. در این مطالعه در آزمایش اول تراکم جمعیت تریپس پیاز روی شش رقم کلزا به نام های talayh، zarfam، rgs003، opera، option500 و hyola401 در شرایط گلخانه ای (دمای?c 5±25 و رطوبت نسبی 5±55 درصد) مطالعه شد. در این آزمایش کمترین تراکم جمعیت تریپس روی رقم rgs003 مشاهده گردید. در آزمایش دوم، پارامترهای جدول زندگی تریپس پیاز روی شش رقم کلزای مورد مطالعه در اطاقک رشد در دمای ?c 1±25، رطوبت نسبی 5±55 درصد و دوره ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی تعیین شد. طول دوره ی نشوونمای مراحل نابالغ تریپس پیاز روی رقم های rgs003، opera و hyola401 در مقایسه با رقم هایtalayh ، option500 و zarfam به طور معنی داری بیشتر بود. بیشترین تعداد تخم گذاشته شده به ازای یک ماده تریپس روی رقم talayh و کمترین آن روی رقم rgs003 مشاهده گردید. نرخ بقا از تخم تا حشره ی کامل روی رقم rgs003 کمترین و روی رقم های zarfam و talayh بیشترین بود. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (085/0rm=) و کمترین نرخ رشد جمعیت (089/1=?( تریپس پیاز روی رقم rgs003 و بیشترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (153/0rm=) و بیشترین نرخ رشد جمعیت (166/1=?) روی رقم zarfam مشاهده گردید. در صورتیکه طولانی ترین طول دوره ی نسلی (514/26=t) تریپس پیاز روی رقم rgs003 و کوتاه ترین طول دوره نسلی (531/21=t) روی رقم zarfam مشاهده گردید. در آزمایش سوم، ویژگی های چرخه ی زندگی این تریپس روی شش رقم کلزای مورد مطالعه در شرایط گلخانه ای (دمای ?c5±25 و رطوبت نسبی 5±55 درصد) مطالعه شد. طول دوره ی نشوونمای مراحل نابالغ تریپس پیاز روی رقم های rgs003، opera وhyola401 به طور معنی داری بیشتر از رقم talayh بود. در صورتیکه طول عمر حشرات کامل ماده تریپس پیاز روی رقم های rgs003، opera، hyola401 و option500به طور معنی داری کمتر از talayh و zarfam بود. بر اساس این نتایج می توان نتیجه گیری کرد که در میان شش رقم کلزای مورد بررسی در این تحقیق، رقم zarfam مطلوب ترین و رقم rgs003 نامطلوب ترین رقم برای تریپس پیاز می باشد.