اقلیم و پارامترهای مربوط به آن از جمله بارش و تغییرات احتمالی این عنصر در طول دوره های زمانی نقش بسزایی در محیط زندگی انسان دارد. البته با وجود قرار گرفتن ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان و به سبب آن ناهنجاریهای بارشی که یکی از دغدغه های اصلی سیاستمداران و برنامه-ریزان کشور قرار گرفته لزوم شناخت عنصر مذکور و تغییرات مربوطه از طریق به کمی درآوردن و مدلبندی آماری پارامترها و فراسنج های اقلیمی و امکان بهره وری بهینه از طبیعت و امکانات خدادادی آن را فراهم می سازد. همان گونه که در منابع مختلف آمده است در بین بلایای تهدید کننده انسان و محیط زندگی او، خشکی و خشکسالی هم از نظر فراوانی وقوع و هم از نظر میزان خسارتهای وارده به محیط طبیعی و انسانی در صدر بلایای طبیعی قرار دارد از این رو پژوهش حاضر برای دست یابی به این مقصود تواتر و تداوم روزهای بارانی استان کرمانشاه را براساس قوانین احتمالی، به صورت فرایندهای تصادفی و با استفاده از تکنیک زنجیره مارکوف در معرض تحلیل قرار گرفت. برای دستیابی به این مقصود آز آمار بارش روزانه 5 ایستگاه سینوپتیک در استان کرمانشاه بهره گرفته شد. آمار مزبور براساس ماتریس شمارش تغییر حالت روزهای بارانی و فاقد بارش مرتب شده، سپس ماتریس احتمال تغییر وضعیت بر اساس روش x2 و آزمون علیه روند اسپیرمن محاسبه گردید. با توان های مکرر این ماتریس، احتمال پایا و دوره بازگشت روزانه هر یک از دو حالت بارش و خشکی برآورد شد. و در نهایت دوره های بازگشت خشکی های 5، 10، 15، 20 و 25 روزه برای تمامی ایستگاه های استان کرمانشاه برآورد گردید. نتایج نشان می دهد که بیشترین احتمال وقوع روزهای خشک متوالی، خشکیهای 5 روزه می باشد و کمترین احتمال وقوع، خشکی متوالی 25 روزه می باشد همچنین دوره بازگشت خشکی ها در غرب استان و در سرپل ذهاب بیشتر از دیگر مناطق استان می باشد. کلمات کلیدی: روز بارانی، زنجیره مارکوف، احتمال وقوع، روش x2، استان کرمانشاه.

تغییر اقلیم پدیده پیچیده محیطی است که کلیه جنبه های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی را متأثر می سازد.. یک از نشانه ها و نتایج تغییر اقلیم، تغییر رفتار عناصر اقلیمی( بارش ، دما،...) است. تغییر رفتار عناصر اقلیمی به اشکال مختلفی رخ می دهد. یکی از عناصر اقلیمی که می تواند پدیده تغییر اقلیم را نشان دهد، بارش است. به منظور ردیابی تغییر اقلیم بارش می توان جنبه های مختلفی از رفتار این عنصر اقلیمی را ردیابی نمود. یکی از این جنبه ها، مطالعه تغییر رژیم بارندگی و به تعبیر دیگر تغییر الگوی زمانی بارش است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل تغییر (پذیری) رژیم بارش و بررسی ویژگیهای آشکار و نهان در اقلیم بارش ناحیه آذربایجان(استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان) صورت پذیرفت. بدین منظور از داده های بارش روزانه 260 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران سنجی طی دوره آماری 2005-1966 استفاده شد. از روشهای آماری و آماری –ترسیمی برای رسیدن به اهداف مطالعه بهره گرفته شد. در این راستا از نرم افزارهایی نظیر matlab ,surfer/win, spss/win و... استفاده گردید. روش اصلی بکار گرفته شده، روش تحلیل همساز ها می باشد. بر اساس تحلیل همسازها مشخص گردید که دو سامانه همدید- محلی تا بیش از 90 درصد بارش آذربایجان را توجیه می کنند. کمترین سهم بارش حاصل از سامانه های همدید در شمال شرق رخ می دهد. بنابر این سهم بارش حاصل از سامانه های محلی در این بخش بیشتر است. نتایج تحلیل طیفی چرخه های معنی دار 3-2، 5-3، 11-5 و بیش از 11 ساله را آشکار ساخت. تغییرات چرخه های بارش سالانه نشان می دهد که سهم بارش های حاصل از سیستم های فراگیر از دهه اول تا دهه سوم کاهش چشمگیری دارد. این ویژگی بر ضعف ورود سیستم های باران زا در طی دهه های متوالی دلالت دارد. یافته های تحقیق نشان داد که رژیم بارندگی پهنه آذربایجان به ویژه طی دهه اخیر از رژیم نامتمرکزتر رو به رژیمی متمرکزتر نهاده است. پهنه بندی تغییر پذیری بارش با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای نشان داد که محدوده مورد مطالعه را از لحاظ ویژگیهای بارش می توان در پنج گروه دسته بندی نمود.

خشکسالی با ویژگی های شدت، فراوانی، مدت و گستره مکانی مشخص می شود. بسیاری از شاخص های خشکسالی، از متغیر هایی برای کمّی کردن خشکسالی استفاده کرده اند که در طول قرن بیستم گسترش یافته است. اگرچه دما یا تبخیر و تعرق عموماً در محاسبه شاخص خشکسالی استفاده می شوند، مهمترین پارامتر، بارش است. امروزه به علت وجود تصاویر ماهواره ای، روش های سنجش از دور بطور ویژه ای برای پایش خشکسالی در نواحی مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از سنجش از دور مزیت هایی دارد که می تواند پارامتر ها را با تحلیل بالایی در هر نقطه از منطقه مورد مطالعه ارزیابی کند. در نتیجه، نتایج آن می تواند بسیار موثر واقع گردد. در این مطالعه به منظور بررسی اثر خشکسالی بر روی پوشش گیاهی در استان کردستان از داده های هواشناسی و سنجش از دور استفاده شده است. شاخص بارندگی استاندارد شده (spi) در 6 ایستگاه سینوپتیک استان طی سال های 2009-2000 محاسبه گردید. همچنین بر اساس 40 تصویر برگرفته از سنجنده terra/modis 16 روزه، در ماه های آگوست، سپتامبر، اکتبر و نوامبر سال های 2009-2000، شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی (ndvi) بدست آمد. با توجه به این شاخص، پوشش گیاهی منطقه به 6 طبقه کلاسه بندی شد و مساحت هر کدام از طبقات بدست آمد. در نهایت دو شاخص spi و ndvi مورد مقاسیه قرار گرفت. همبستگی پیرسون بین میانگین spi و میانگین ndvi نشان داد که ضریب همبستگی بالایی برابر 77/0+ بین دو شاخص وجود دارد. درنتیجه پوشش گیاهی به شدت از شرایط خشکسالی تأثیر می پذیرد. سال 2001، شدید ترین خشکسالی را طی دوره داشته که در این سال پوشش گیاهی ضعیف، حداکثر مساحت و پوشش گیاهی خوب حداقل مساحت را در منطقه داشته است.

چکیده مخاطرات طبیعی هر ساله و در مناطق مختلف باعث ایجاد خسارات فراوانی می شوند، تگرگ نیز از جمله پدیده های طبیعی است که آسیب های زیادی بر محیط زیست وارد می کند، شناخت توزیع زمانی و مکانی این پدیده تا حد زیادی به برنامه ریزی و پیشگیری از ایجاد خسارت کمک می کند، در این مطالعه داده های مربوط به توفان تگرگ و توفان تندری در یک دوره آماری 21 ساله از 1987 تا 2007 برای 5 ایستگاه سینوپتیک استان کرمانشاه از میان داده های روزانه استخراج شده که برای داده های مربوط به توفان تندری در گروه هوای حاضر از کد های شماره (13 ،17 ،29 ، 91-99 ) و برای داده های مربوط به توفان تگرگ نیز در گروه هوای حاضر کدهای شماره (13 ، 87-90 ، 93 ، 94 ،96 ، 99 ) انتخاب شده است. سپس با استفاده از روش های آماری و ترسیم نقشه با استفاده از نرم افزارهای arc/ viewو arc/ gis به بررسی توزیع زمانی مکانی بارش تگرگ در استان کرمانشاه پرداخته شده و سعی شده است مناطق مستعد بارش تگرگ در منطقه شناسایی گردد، همچنین به شناسایی زمان وقوع تگرگ پرداخته شده است، سپس ارتباط این پدیده با دما مورد بررسی قرار گرفته و احتمال وقوع پدیده ی تگرگ در مقیاس سالانه، ماهانه و ساعتی محاسبه شده است و در پایان به شاخص های ناپایداری تشکیل تگرگ پرداخته شده و نقشه اسکیوتی مربوط به روزهای همراه با تگرگ ارائه گردیده است. نتایج این بررسی نشان داد که بیشترین فراوانی وقوع تگرگ مربوط به مناطق غرب و شمال غرب استان بویژه ایستگاه سرپل ذهاب می باشد و حداکثر فراوانی بارش تگرگ در اوایل فصل بهار بویژه ماه آوریل رخ می دهد. همچنین بیشترین فراوانی بارش تگرگ در بین ساعت های دید بانی مربوط به ساعت 18 است، بررسی روند بارش تگرگ در منطقه مورد مطالعه روند کاهشی را برای این پدیده نشان می دهند، فراوانی وقوع تگرگ در اغلب سال ها با دما رابطه ای معکوس داشته است، حداکثر فراوانی سالانه بارش تگرگ در منطقه مربوط به سال هایی است که میانگین دما به حداقل میزان خود در کل دوره رسیده است.

مطالعه و اندازه گیری تغییرات سطوح برف به عنوان یکی از منابع تامین آب بسیار حائز اهمیت است. با توجه به شرایط سخت فیزیکی محیط های کوهستانی امکان اندازه گیری دائم زمینی جهت تخمین منابع برفابی و تشکیل پایگاه داده ها وجود ندارد. به همین جهت استفاده از تصاویر ماهواره ای شناسایی مناطق برفگیر و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی جهت مدلسازی تغییرات ابزارهای قدرتمندی به شمار می روند. در تحقیق حاضر با استفاده از تصاویر ماهواره ای مودیس در سالهای 2000 تا 2009 میلادی، به پایش تغییرات سطوح برف پرداخته شد. روش کار بدین صورت بود که ابتدا 3 روش شاخص ndsi، طبقه بندی نظارت نشده و طبقه بندی نظارت شده بر روی تصاویر مورد نظر در منطقه شمال غرب کشور اعمال شده و مساحت پوشش برف در هر تصویر با استفاده از هر 3 روش محاسبه شد. روش طبقه بندی نظارت شده به دلیل دقت بیشتر، به عنوان بهترین روش در محاسبه پوشش برف در منطقه در نظر گرفته شد و نقشه های حاصل از این روش به تفکیک سال ترسیم شد. مساحت پوشش برف در این 10 سال از روند افزایشی یا کاهشی برخوردار نبوده و شاهد تغییرات زیادی در سالهای مختلف بودیم. در دهه های اخیر همزمان با افزایش جمعیت و به تبع آن افزایش استفاده از سوختهای فسیلی و مواد آلاینده، تغییراتی در اقلیم جهان بوجود آمده که افزایش میانیگن دمای کره زمین از جمله ملموسترین این تغییرات است که خود پیامدهای خاص دیگری مانند تغییر رژیم بارش، تشدید پدیده های حدی و ... را در پی دارد. یکی از روش های مورد علاقه اقلیم شناسان برای مطالعه این تغییرات، روشهای سری زمانی است که در این پژوهش به بررسی این روشها می پردازیم. ابتدا با استفاده از روش زنجیره مارکوف و بکارگیری آمار بارش روزانه ایستگاههای منطقه در 5 ماه مورد نظر ( نوامبر، دسامبر، ژانویه، فوریه و مارس) مرتبه های مورد نظر بر روی داده های برف منطقه اعمال شد، دوره های بازگشت روزهای برفی و روزهای فاقد برف و دوره های خشکی 5 ، 10 ، 15 ، 20 و 25 روزه، برای ایستگاههای مورد نظر محاسبه شده و نمودارهای احتمالاتی، دوره های خشکی و وقوع و عدم وقوع برف ترسیم شد. با مقایسه دوره های خشکی و دوره های بازگشت روزهای فاقد برف در طول دوره مورد نظر و دوره فرضی 9 سال اخیر، به این نتیجه رسیدیم که این مقادیر در اکثر ایستگاههای منطقه طی 9 سال اخیر افزایش یافته است، که خود میتواند گواهی بر کاهش ریزش برف طی سالهای اخیر باشد.همچنین با بررسی همبستگی، روند نسبی و معادله های خط برازش یافته بر داده های مجموع برف سالانه، مجموع کل بارش و میانگین دمای سالانه، نمودهایی از تغییر اقلیم در منطقه مشاهده شد.

تغییرات زمانی و مکانی بارش از ویژگی های اصلی اقلیم ایران می باشد. بارش به عنوان یکی از عناصر اقلیمی مهم از پیچیدگی های خاصی برخوردار است. تغییرپذیری در بارش می تواند سبب آسیب پذیری به حیات بشر و همچنین بخش های آب و کشاورزی باشد. در تحقیق حاضر تغییرات زمانی و مکانی بارش های روزانه، ماهانه، فصلی و سالانه ایستگاه های سینوپتیک، کلیماتولوژی، و باران سنجی استان کرمانشاه با حداقل طول دوره آماری 19 ساله مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام این پژوهش از روش های آماری (تحلیل روند، زنجیره مارکوف، مدل سازی arima و تحلیل طیفی) و آماری – ترسیمی بهره گرفته شده است. در این راستا از نرم افزارهای excel، minitab، spss و matlab بهره گرفته شده؛ و همچنین برای تهیه نقشه های پهنه بندی بارش نیز از نرم افزار surfer 10 استفاده شده است. نتایج حاصل از زنجیره مارکوف بر روی داده های روزانه بارش نشان داد که دوره های تر و خشک کوتاه تر در شمال غرب و شمال شرق استان بیشتر است که نشان از وضعیت بهتر بارش ها در این مناطق می باشد و بدترین شرایط بارشی در جنوب غربی استان وجود دارد؛ و دوره های خشکی در این بخش از استان طولانی تر است. روند بارش های ماهانه و فصلی در سطح استان کاهشی بود؛ و در بین عوامل مکانی ناهمواری ها بیشترین تأثیر را بر روی بارش ها داشتند. نتایج مدل سازی arima نیز کاهش بارش های سالانه را برای 10 سال آینده پیش بینی کرد. تحلیل طیفی بارش های سالانه حاکی از وجود چرخه های طولانی و کوتاه مدتی در بارش سالانه استان بود. دامنه همساز اول در شمال شرق استان حداکثر مقدار را دارا بود. بنابراین بخش مذکور ضمن داشتن سهم بیشتر از چرخه های سالانه، بیشینه بارش حاصل از سامانه های همدید را نیز دارا می باشد.

به علت قرار گرفتن ایران در کمربند خشک آب و هوایی جهان، بارش های آن از دو ویژگی عمده برخوردار است: قلت و نوسانات شدید. نوسانات منفی بارش ها موجب ایجاد خشکسالی هایی با شدت و ضعف های مختلف در کشور می شود. بر همین اساس این مطالعه جهت شناخت خصوصیات خشکسالی از نظر فراوانی و شدت و گستره زمانی و مکانی آن انجام گرفته است. به منظور تحلیل زمانی و مکانی خشکسالی های استان خوزستان داده های بارش 45 ایستگاه سینوپتیک، کلیماتولوژی و باران سنجی استان طی دوره آماری 22 ساله (1388-1367) مورد استفاده قرار گرفت. در این راستا از شاخص های مبتنی بر بارش (شاخص استاندارد بارش، درصد نرمال، نیچه و بارش قابل اعتماد) و زنجیره مارکوف استفاده شده است. به منظور پهنه بندی خشکسالی در بین شاخص های مبتنی بر بارش، بارش استاندارد شده به علت داشتن قابلیت های بیشتر و محدودیت های کمتر بهتر از بقیه شاخص ها تشخیص داده شده است. جهت انجام مراحل مختلف این تحقیق از نرم افزارهای excel، spss، matlab و surfer بهره گرفته شده است. با استفاده از شاخص استاندارد بارش فراوانی، مدت و شدت خشکسالی در دو مقیاس فصلی و سالانه در منطقه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از نقشه ها نشان داد که در طول دوره آماری شدیدترین خشکسالی در سال 1387 اتفاق افتاده است. شدیدترین ترسالی منطقه نیز در دوره آماری مربوط به سال 1376 می باشد. هم چنین بیشینه فراوانی خشکسالی ها مربوط به خشکسالی نرمال بهاره است. در بین تداوم خشکسالی ها تداوم های 2 ساله از فراوانی بیشتری در سطح منطقه برخوردار است. نتایج حاصل از زنجیره مارکوف نیز بیانگر این نکته است که تداوم و دوره بازگشت 2 تا 5 روزه خشکی در بخش-های شمال و شمال شرق استان خوزستان بیش از مناطق جنوب و جنوب غربی می باشد.

در این پژوهش ابتدا با استفاده از شاخص های متوسط نظر پیش بینی شده(pmv)، دمای معادل فیزیولوژیک (pet)، شاخص اقلیم گردشگری(tci) و دمای موثر استاندارد(set) به ارزیابی اقلیم گردشگری منطقه آزاد ارس پرداخته شده است. به این منظور داده های 8 ایستگاه سینوپتیکی در بازه زمانی 2008 تا 1999 به روش توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس با انجام مطالعات محلی و با استفاده از نظر کارشناسان شاخص pet به عنوان مناسب ترین شاخص انتخاب گردید. نتایج این شاخص بیان گر این است که در ماه های ژانویه، فوریه، مارس و همین طور نوامبر و دسامبر در تمام پهنه تنش سرمایی حاکم است در حالی که در ماه های جولای و آگوست تنش گرمایی وجود دارد. ماه های آوریل، می و اکتبر مناسب ترین ماه از نظر شرایط اقلیمی برای گردشگری است. در بخش دیگر این تحقیق برای ارزیابی و پهنه بندی اکوتوریسمی منطقه، انواع فعالیت های اکوتوریسمی و توابع مربوط به آن ها با در نظر گرفتن پتانسیل های منطقه مشخص گردید. سپس به کمک توابع موجود در arcgis پهنه های مناسب جهت توسعه کوهنوردی، دامنه نوردی، ورزش های آبی و ماهی گیری و بازدید از طبیعت مشخص شد. در مرحله ی بعد فعالیت های اکوتوریسمی با استفاده از مدل anp مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص گردید که ورزش های آبی و ماهی گیری با وزن 362/0 دارای بیشترین اولویت برای ایجاد و توسعه در منطقه می باشد. در نهایت به منظور تعیین مطلوبیت دسترسی به امکانات و زیرساخت های گردشگری نقشه ای تحت عنوان فاصله از امکانات و جاذبه ها تهیه گردید و با نقشه حاصله از ترکیب تمام فعالیت های اکوتوریسمی تلفیق شد. نتایج نشان داد که 42 درصد از کل منطقه دارای شرایط مساعد و 26 درصد فاقد شرایط مناسب برای گسترش فعالیت های اکوتوریسمی می باشد. در این میان بخش مرکزی منطقه آزاد به همراه دیگر قسمت های منطقه(نوردوز، خدا آفرین و قلی بیگ لو) بیشترین پتانسیل را در زمینه گردشگری طبیعی(اکوتوریسم) برای ایجاد و گسترش در سطح دو شهرستان دارا می باشند.

در این تحقیق برای بررسی تداوم روزهای بارشی استان کرمانشاه اطلاعات بارش مربوط به هفت ایستگاه استان را از سازمان هواشناسی تهیه و در نرم افزار مت لب مرتب کرده سپس تداوم ها را بررسی و برای تداوم سه روزه بارش در هرایستگاه دهک بندی کرده و دهک 2 را نماینده بارش سبک، دهک 5 بارش متوسط و دهک 8 نماینده بارش سنگین قرار داده شد. بعد از بررسی نقشه های slp، hgt، جبهه زایی در تراز 1000 هکتوپاسکال، وزش دمایی و رطوبتی در تراز 500 هکتوپاسکال مشخص شد که در هر سه نوع بارش ناوه تأثیر دارد و در نقشه های فشار تراز دریا زمانی که کم فشار دریای سرخ بر منطقه زبانه کشیده باشد و در روی سیبری و آفریقا پرفشار باشد بارش سنگین و هر وقت واگرایی در منطقه باشد بر اثر زبانه کشیدن پرفشار سیبری یا آفریقا و بعضی اوقات اروپا بارش در حد متوسط و سبک خواهد بود. ولی هر چه ناوه عمیق تر باشد و رطوبت بیشتری جذب کند، کم فشار در منطقه حاکم باشد و وزش دمایی سرد با جبهه زایی همراه باشد بارش بیشتری خواهد داشت و بیشینه بارش مربوط به روزی است که منطقه مورد مطالعه درست در زیر منطقه بیشینه تاوایی یعنی در زیر قسمت شرقی ناوه قرار گیرد و وقتی در قسمت غربی ناوه و کمینه تاوایی واقع شود بارش به حداقل می رسد و مشخص شد که در بارش های سبک بارش بیشتر ناشی از جبهه زایی می باشد و بر اثر کمی عمق ناوه و رطوبت کم و همچنین واگرایی در سطح زمین بارش کم است. با تحلیل خوشه ای مربوط به هر دهک در نرم افزار مت لب و بررسی دندروگرام و تحلیل نقشه های شیب و سایه روشن استان کرمانشاه که در نرم افزار gis ترسیم شدند مشخص شد که بارش های سبک تحت تأثیر ناهمواری بوده و بارش های سنگین و متوسط ناشی از عرض جغرافیایی می باشد بدین صورت که هر چه عرض جغرافیایی منطقه بیشتر باشد بارش بیشتری دریافت می کند.

در این پژوهش ابتدا با استفاده از شاخص های متوسط نظر پیش بینی شده(pmv)، دمای معادل فیزیولوژیک (pet)، شاخص اقلیم گردشگری(tci) و دمای موثر استاندارد(set) به ارزیابی اقلیم گردشگری منطقه آزاد ارس پرداخته شده است. به این منظور داده های 8 ایستگاه سینوپتیکی در بازه زمانی 2008 تا 1999 به روش توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس با انجام مطالعات محلی و با استفاده از نظر کارشناسان شاخص pet به عنوان مناسب ترین شاخص انتخاب گردید. نتایج این شاخص بیان گر این است که در ماه های ژانویه، فوریه، مارس و همین طور نوامبر و دسامبر در تمام پهنه تنش سرمایی حاکم است در حالی که در ماه های جولای و آگوست تنش گرمایی وجود دارد. ماه های آوریل، می و اکتبر مناسب ترین ماه از نظر شرایط اقلیمی برای گردشگری است. در بخش دیگر این تحقیق برای ارزیابی و پهنه بندی اکوتوریسمی منطقه، انواع فعالیت های اکوتوریسمی و توابع مربوط به آن ها با در نظر گرفتن پتانسیل های منطقه مشخص گردید. سپس به کمک توابع موجود در arcgis پهنه های مناسب جهت توسعه کوهنوردی، دامنه نوردی، ورزش های آبی و ماهی گیری و بازدید از طبیعت مشخص شد. در مرحله ی بعد فعالیت های اکوتوریسمی با استفاده از مدل anp مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص گردید که ورزش های آبی و ماهی گیری با وزن 362/0 دارای بیشترین اولویت برای ایجاد و توسعه در منطقه می باشد. در نهایت به منظور تعیین مطلوبیت دسترسی به امکانات و زیرساخت های گردشگری نقشه ای تحت عنوان فاصله از امکانات و جاذبه ها تهیه گردید و با نقشه حاصله از ترکیب تمام فعالیت های اکوتوریسمی تلفیق شد. نتایج نشان داد که 42 درصد از کل منطقه دارای شرایط مساعد و 26 درصد فاقد شرایط مناسب برای گسترش فعالیت های اکوتوریسمی می باشد. در این میان بخش مرکزی منطقه آزاد به همراه دیگر قسمت های منطقه(نوردوز، خدا آفرین و قلی بیگ لو) بیشترین پتانسیل را در زمینه گردشگری طبیعی(اکوتوریسم) برای ایجاد و گسترش در سطح دو شهرستان دارا می باشند.

شناخت پارامترهای آب و هوایی و اثر آنها بر روی گیاهان زراعی یکی از مهم ترین عوامل موثر در افزایش عملکرد و به تبع آن بالا بردن تولید می باشد . نوسانات عناصر اقلیمی از همه مهمتر بارش تاثیر زیادی بر روی محصولات دیم می گذارد . این تحقیق با هدف بررسی نوسانات بارش در استان زنجان و شرایط آب و هوایی ایستگاه های منتخب و اثرات آن بر روی عملکرد گندم دیم صورت گرفته است . به این منظور از شاخص بارش استاندارد ( spi) به عنوان شاخص منتخب جهت بررسی خشکسالی ها در 41 ایستگاه (5 ایستگاه سینوپتیک و37 ایستگاه باران سنجی) واقع در استان زنجان با طول دوره آماری مشترک 11 ساله (1382-1392) در مقیاس زمانی فصلی (سرد و گرم) و سالیانه استفاده گردید و با استفاده از مدل رگرسیونی خطی به تعیین رابطه بین شاخص spi و عملکرد گندم دیم و همچنین با استفاده از مدل crop wat به تعیین نیاز آبی محصول گندم دیم در استان زنجان پرداخته شده است . نتایج بررسی نشان داد که خشکسالی های اتفاق افتاده در طول دوره مورد مطالعه باعث کاهش عملکرد گندم دیم شده است . نتایج حاصل از رابطه بین spi و عملکرد گندم دیم نشان داد که رابطه مستقیم و معناداری بین عملکرد گندم دیم و شاخص spi وجود دارد . همچنین با توجه به شاخص r-squard در معادله رگرسیونی مذکور ، مشخص شد که تنها 40 درصد تغییرات در فصل گرم و 30 درصد تغییرات در فصل سرد متغیر وابسته یعنی عملکرد گندم دیم توسط متغیر مستقل مورد استفاده در مدل رگرسیونی توجیه می شود و بقیه تغییرات عملکرد گندم دیم به پارامترهای دیگر وابسته می باشد . نتایج حاصل از مدلcrop wat ، بیان می دارد که مقدار نیاز آبی گندم دیم در طول دوره رشد در فصل گرم به میزان 354 میلی متر و در فصل سرد به میزان 47/73 میلی متر می باشد .

گردشگری به عنوان یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه کشورها و از منابع اصلی درآمد و اشتغال آن ها محسوب می گردد.گردشگری نیز به مانند بسیاری از فعالیت ها در ارتباط با محیط طبیعی می باشد. استفاده از محیط به منظور اهداف گردشگری نیازمند ارزیابی و بررسی توان محیطی است تا حین استفاده از پتانسیل های محیطی از آثار زیان بخش آن نیز جلوگیری به عمل آورد. در این پژوهش با استفاده از توان های محیطی استان زنجان مکان های مناسب برای ایجاد دهکده های گردشگری شناسایی شد.در این پژوهش روش های کتابخانه ای ومیدانی مورد استفاده قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار arcgis و مدل توان اکولوژیکی گردشگری استفاده شد. داده های مورد استفاده در این پژوهش شامل داده های شیب، پوشش گیاهی، خاک، زمین شناسی، اقلیم و آب می باشد. به این صورت که پس از تهیه لایه های اطلاعاتی هرکدام از معیارها و شاخص ها در نرم افزار arcgis همه آن ها به یک لایه برداری تبدیل شدند و سپس با استفاده از عمل گرهای شرطی در نرم افزار arcgis شر ط های مورد نیاز در مدل به لایه-ها اعمال شد و در نهایت نقشه نهایی ساخته شد و نواحی مناسب برای گردشگری متمرکز و گسترده و همچنین مکان های مناسب برای ایجاد دهکده های گردشگری شناسایی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که قسمت های جنوب شرق و جنوب غرب و قسمت های شمال شرقی منطقه مورد مطالعه بیشترین توان اکولوژیکی را دارا می-باشد و همچنین بخش های شمالی وغربی به صورت پراکنده دارای پهنه های مناسب برای ایجاد دهکده های گردشگری هستند.

کشاورزی اصلی ترین رکن تأمین نیازهای غذایی یک جامعه بوده،و عاملی تعیین کننده در بی نیازی از انواع اقلام وارداتی محسوب می شود.هرگونه تهدید علیه این بخش،باعث ضربه خوردن به اقتصاد کشور خواهد شد. این پایان نامه با هدف بررسی و تطبیق شرایط آب وهوایی منطقه و استخراج سال های خشکسالی و انطباق این سال ها با حرکات و رفتارهای انسانی تدوین شده است.خشکسالی اثرات منفی بر محصولات کشاورزی دارد.بدین منظور شاخص های اقلیمیspi،pnpi و dr می توانند در مقیاس های زمانی،اثرات خشکسالی را بر تولید محصولات زراعی و حرکات جمعیت شاغل در بخش کشاورزی نشان دهند،انتخاب گردیدند.روش تحقیق در این پایان نامه تجربی،آمار استنباطی،تحلیلی-ترکیبی و قیاسی است.گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده و با بهره گیری از نرم افزار spss به تجزیه و تحلیل و محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و کندال بی بین خشکسالی و عملکرد تولید گندم،کاهش درآمد و حرکات جمعیتی پرداخته شده است.نتایج نشان می دهد،85 درصد تغییرات مقدار تولید گندم بین سال های1385-1375 به تغییرات بارش بستگی دارد،و به ازای یک میلیمتر کاهش در میزان بارندگی،3کیلوگرم کاهش عملکرد گندم در هکتار وجود دارد.این کاهش در سال های خشکسالی شدید که سال های 1375، 1377، 1387، و 1380بوده است،باعث کاهش درآمد کشاورزان به ترتیب ،527922، 289544،999584،1677186 ریال شده است.همچنین نتایج نشان می دهد،بین سال های 1380-1375 که یک دوره خشکسالی مشاهده می شود،76 درصد مهاجرت های روستایی ناشی از پدیده خشکسالی بوده است،که این رابطه با مدل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، که نشان می دهد به ازای هر سانتی متر کاهش بارندگی،4 نفر به تعداد مهاجران افزوده می شود.ضریب همبستگی کندال بی و پیرسون به ترتیب اعداد-0/88 و-0/87 را نشان می دهد،که همبستگی کاملاً معناداری می باشد.نهایتاً با استفاده از آزمون های تی تست و کولوموگروف-اسمیرنوف،همبستگی های مورد نظر مورد آزمون قرار گرفت و در سطح اطمینان 0/95 فرضیه های مطرح شده اثبات گردید.