موضوع علم بیان ، بررسی زیباشناسانه ی متون ادبی اعم از نظم و نثر می باشد .چهار علم مجاز ، کنایه ، تشبیه و استعاره در علم بیان بحث می شود . تشبیه تصویر واژه هاست . شاعر ار این دیدگاه به نمایاندن زیبایی های موجود در متن می پردازد . ارکان اصلی تشبیه مشبه ، مشله به ، وجه شبه و ادات تشبیه است . فرهنگ یک فرهنگ کاربردی است که به کمک آن می توان تشبیه های موجود در متن اصلی را جستجو کرد و با توجه به فهرست الفبایی به سرعت می توان به مشبه یا مشبه به که طرفین اصلی تشبیه هستند دست یافت .در این پژوهش منبع اصلی ، دیوان بهار است .

چکیده: منشات نویسی یا نامه نگاری که در قدیم به آن ترسّل نیز می گفته اند از لوازم مهم در امور دیوانی(دولتی) حاکمان و فرمان روایان بزرگ و محلّی به شمار می رفته و به عنوان یکی از فنون نویسندگی در گستره ی فرهنگ و ادب فارسی، جایگاه ویژه ای داشته و سابقه ی دیرینه ای دارد. با نفوذ زبان و ادبیّات فارسی در شبه قاره ی هند و حمایت بی دریغ پادشاهان هند از نویسندگان وشاعران فارسی زبان، آثار فراوانی به زبان فارسی در آن سرزمین تحریر شد؛ از جمله منشآت نویسی فارسی به گونه ای چشم گیر مورد توجّه ادیبان و منشیان قرار گرفت. سبک این آثار بیشتر مصنوع، همراه با سجع، آراسته به صنایع لفظی و معنوی، استفاده از اشعار فارسی و عربی در ضمن نثر، می باشد. اثر حاضر از مولّفی گم نام در قرن یازدهم است و تنها نسخه ی آن به شماره ی 16170 در کتاب خانه ی مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود که نگارنده تلاش نموده این اثر را با روش قیاسی تصحیح نماید. بعد از بررسی ها مشخّص گردید که این اثر نیز دارای خصوصیّاتی همچون دیگر آثار منشیانه می باشد از جمله: دارای 129 آیه ی قرآنی، 319 بیت فارسی،173 بیت عربی است و نیز بسامد بالای آرایه های: تشبیه، سجع، کنایه، جناس، استعاره، تضاد و مراعات نظیر در این اثر درخور توجّه است. همچنین تنیدگی نوشته های متن با آیات ،اشعار و امثال از دیگر محاسن این اثر می باشد. واژگان کلیدی: تصحیح نسخه خطی، منشآت،سلطان محمّدشاه بهمنی، محمود گجراتی

موضوع علم بیان ، بررسی زیبایی شناسی متون ادبی از زاویه « تصویر گری به وسیله کلمات » است . تشبیه که یکی از مهم ترین شاخه های علم بیان است ؛ « ادعای همانندی بین دو چیز » بوده و شامل چهار رکن اصلی « مشبه » ، «مشبه به » ، «وجه شبه » و «ادات تشبیه » می باشد . فرهنگ تشبیه نیز یک فرهنگ کاربردی است که به کمک آن میتوان تشبیه های موجود در منبع اصلی را مشاهده نموده و به وسیله فهرست الفبایی ، به آسانی به مشبه یا مشبه به مورد نظر دسترسی یافت. در این پژوهش منبع اصلی ،کتاب کوش نامه حکیم ایرانشان بن ابی الخیر با مقدمه و تصحیح دکتر جلال متینی است. که شامل 10129 بیت است . پژوهش حاضر بر آن است تا با تعمق دراین منظومه حماسی به بررسی تشبیه ، انواع و بسامد آن بپردازد . با توجه به اینکه حکیم ایرانشان بن ابی الخیر به عنوان شاعری حماسه سرا ، در آثار خود از نکات بلاغی (بیان) استفاده کرده است ، از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا با تعمق درمنظومه حماسی کوش نامه به بررسی تشبیه و انواع و بسامد آن بپردازد و در نهایت به پرسشهای محوری و بنیادی زیر پاسخ گوید : 1. انواع تشبیهات در کوش نامه کدامند؟ 2. چه تشبیهات در کوش نامه بیشتر بکار رفته است؟ 3. ساختار تشبیه سازی در کوش نامه چگونه است ؟ و در انتهادر میابیم که به علت آنکه کوش نامه یک اثر حماسی است مبالغه و اغراق در این اثر بیش از دیگر صنایع شعری بکار رفته است. و این اغراق در میدانهای جنگ و صحنه های نبرد به اوج خود می رسد. از آنجا که کوش نامه یک اثر حماسی است ونوی اثر روایی است اکثر تشبیهات کوش نامه از نوع « حسی به حسی » است . از 596 مورد تشبیه 11/91% حسی به حسی ، 86/3 % عقلی به حسی ، 03/5% حسی به عقلی و . تشبیه عقلی به عقلی در کوش نامه دیده نمی شود. همچنین تشبیهات کوش نامه بیشتر از نوع « مفرد به مفرد» است . 99/61% آن مفرد به مفرد ، 20/16% مفرد به مقید ، 67/4% مقید به مفرد ، 36/4% مقید به مقید ، 25/1% مفرد به مرکب ، 25/1% مرکب به مقید ، 93/0 % مقید به مرکب و 62/0 % مرکب به مفرد است . ادات تشبیه به کار رفته درکوش نامه عبارتند از: بدان سان (2 مورد) ، بر سان (1 مورد) ، بسان (12مورد ) ، بکردار (6 مورد)، چنان (5 مورد)، چنانچون (5 مورد)، چو (247 مورد) ، چون (85 مورد) ،سان (1 مورد) ،فش (1 مورد) ،گفتی (5 مورد)، گون (10 مورد) ،گویی (4 مورد ) ،مانند (40 مورد) ، ماننده (11 مورد)، همانند (2مورد)، همچو ( 35 مورد )، همچون (14 مورد)، همی (1 مورد)، وار(1 مورد). درکوش نامه ، تعداد تشبیهات مرسل بیشتر از موکد است و81/38% تشبیهات آن مرسل و 18.62% آن تشبیه موکد است . بیشتر تشبیهات کوش نامه از نوع مفصل است که شامل42/65% است و تشبیه مجمل 46/20% و تشبیه بلیغ12/14% است . از میان 98 مورد تشبیه بلیغ ، 6 مورد آن اضافه تشبیهی و 92 مورد آن غیر اضافه تشبیهی است . 23/84% وجه شبه های کوش نامه به صورت مفرد ، 0.50% مرکب و 27/15% به صورت متعدد است . همچنین ، بیشترین نوع تشبیهات از لحاظ شکل ظاهری ، تشبیه جمع می باشد و 37/80% ابیات نیز عاری از موارد هشتگانه هستند.

بخش اول بیانگر دوران حکومت قاجاریه و سیطره استبدادی آنها بر ایران است. ظلم پادشاهان قاجار به مردم به تدریج زمینه جنبش مشروطیت را فراهم ساخت. سرانجام در زمان آخرین شاه قاجار حکومت به پهلوی رسید. بخش دوم شامل ویژگی های شعری دوران مشروطیت می شود. درون مایه شعر مشروطه در مقایسه با دوره قبل متفاوت بوده و مسائلی چون آزادی، وطن، صنعت غرب، زن، انتقادهای اجتماعی و تا حد زیادی دوری از نفوذ دین و فقدان تصوف را در برمی گیرد. آزادی بیان در این دوره باعث می شود که شعر مشروطه به زبان کوچه و بازار نزدیک شود و همچنین واژگان اروپایی به آرامی در آن جای گیرد. بخش سوم راجع به زندگی، مبارزات و عقاید فرخی یزدی است که دوران نوجوانی و جوانی او در جریان نهضت مشروطه گذشت. سال های مبارزات فرخی در تهران با انتشار روزنامه طوفان و نمایندگی مجلس شورای ملی به اوج خود رسید. وی به علت فعالیت های آزادی خواهی مجبور به فرار از کشور شد و بعد از مدتی که به ایران بازگشت به دستور رضاشاه زندانی و سپس کشته شد. بخش چهارم شامل سبک شعری فرخی، آثار و دیدگاه بزرگان علم و ادب در مورد او می باشد. قلمرو قالب شعر فرخی نوعی غزل است که می توان آن را غزل نیمه سیاسی خواند. رسالت این شعر، تلطیف آموزش های پیچیده و شعارهای خشک مسلک و ساده کردن و مردم فهم ساختن مباحث دشوار عقیدتی است.

افصح المتکلمین ، مصلح بن عبدالله ، سعدی شیرازی ، یکی از ستارگان پرفروغ آسمان شعر و ادب فارسی است . آثار او به دو دسته ی منظوم و منثور تقسیم می شود . وی به تقریب در سال 606 هجری قمری در شیراز و در خانواده ای که به تعبیر خودش همه از عالمان دین بودند ، دیده به جهان گشود. در کودکی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی جد مادریش قرار گرفت . اما : هدف از این تحقیق علاوه بر نشان دادن احساسات این شاعر و دریافت نگاه او به جهان پیرامون خود ، گشودن فضایی جدید در حوزه ی غزلیات سعدی است . در این تحقیق سعی بر این بوده که تمامی تشبیهات غزل های وی مورد بررسی قرار بگیرد ، تا شناختی بهتر و دقیق تر از زیبایی ها و ظرافت های اشعار مورد نظر حاصل شود ؛ هم چنین هدف ، بررسی زیبایی شناسی تشبیه غزلیات سعدی و تجزیه و تحلیل تشبیهات به کار رفته و رسیدن به کلیتی دقیق در آن و در نهایت تهیه ی فرهنگ تشبیه از اشعار سعدی می باشد. کلما ت کلیدی: سعدی، غزلیا ت سعدی، تشبیها ت

چکیده تفاوت شعر با نثر در عنصر خیال است. بی شک تشبیه مهم ترین عنصر خیالی در شعر است که صورت های دیگر خیال مانند ، استعاره ، مجاز ، سمبل و حتی کنایه نیز از آن ناشـی می شود. این فرهنگ یک فرهنگ کاربردی است که به کمک آن می توان تشبیه های موجود در متن اصلی را جستجو کرد و با توجه به فهرست الفبایی به سرعت می توان به مشبه یا مشبه به که طرفین اصلی تشبیه هستند ، دست یافت. همچنین این بررسی نشانگر آن است که شاعر در ارکان و اجزای تشبیهات بیشتر به چه عناصر توجه کرده و این عناصر چه ارتباطی با محتوای اشعار وی دارند. واژگان کلیدی تشبیه ، همای و همایون ، خواجو ی کرمانی

بررسی درون مایه های مشترک عرفانی دفتر اول و دوم مثنوی مولوی با دفتردل علامه حسن زاده آملی چکیده : مثنوی یکی از بزرگترین شاهکارهای عرفانی شعر فارسی، به زبان شیوا وقالب تمثیل،عمده ترین مباحث عرفانی و اخلاقی اسلامی را بیان کرده است. از سنایی و عطار و شعرای کلاسیک دیگر الگو گرفته و توانسته الگویی مناسب برای متأخرین خود و منبعی جهت تحقیقات عرفانی باشد. علامه حسن زاده آملی نیز عالم وعارف معاصر، صاحب تألیفات فراوانی در زمینه های مختلف علمی و فرهنگی و طب و ریاضی می باشدکه یکی از آنها دیوان اشعار و دفتر دل است. دیوان ایشان مشتمل بر پنج هزار بیت شعر در قالب غزل، قصیده، مثنوی، رباعی و ترجیع بند می باشد که به سبک شاعران گذشته از جمله حافظ و مولوی وشیخ محمود شبستری سروده و دفتر دل نیز با 1502 بیت در داخل دیوان به طبع رسیده است. موضوعات عرفان عارفانه و عابدانه، جهان بینی ،عرفان عملی، نظری، اخلاق و عمل به دستورات قرآن و شرع، در آن گنجانده شده است. علامه هنگام سرودن آن بیشتر درچله و روزه و سکوت به سر می برده است. به دلیل شباهت درون مایه های عرفانی مثنوی و دفتر دل، ضمن بررسی تحلیلی و درون مایه ای این دو اثر، با ذکر نمونه های بسیار در بخش های مختلف مبانی عرفان نظری، عملی، جهان بینی، مقامات،اصطلاحات ودیگرمشترکات پرداخته و،اشاره مختصری به اختلافات از لحاظ تفاوت مشرب ومذهب شده است. واژ گان کلیدی: درون مایه های مشترک، عرفانی، مثنوی مولانا، دفتر دل، علامه حسن زاده آملی

با در نظر گرفتن موضوع پایان نامه ، منبع اصلی مورد مطالعه ، دیوان اشعار پژمان بختیاری می باشد البته به موازات آن از منابع معتبر شعر و ادبیات وهمچنین از نظرات استادان و صاحب نظران نیز استفاده شده است. به جهت اینکه تصویر آفرینی کلام ادبی در شعر متجلّی می شود ابتدا به تعریف شعر و تشبیه از دیدگاه برخی از اندیشمندان اشاره شده است سپس بیش از پانصد و چهل بیت از اشعاری که دارای تشبیه بوده اند استخراج گردیده و فرهنگ تشبیه از جهات گوناگون اعم از شکل و مفهوم و محتوا و اقسام آن مورد بحث قرار گرفته است. شاعر از اغلب قالب ها و ظرفیت های شعر سنتی به عنوان محمل و بستری مناسب برای بیان مقصود و عواطف و مکنونات قلبی خویش بهره برده است و تشبیه را به طرز ماهرانه ای در اشعار خود به کاربرده است . تشبیهات او ساده و بیشتر از نوع حسی به حسی است و جنبه های دیگر صورخیال همچون مجاز ، استعاره و کنایه نیز در شعر او وجود دارد. از پژوهش و تحقیق در اشعار شاعر مورد بحث استنباط می شود که وی از روحی حساس و ذهنی وقّاد برخوردار بوده است و مسائل گوناگون جامعه اعم از تاریخی ،مذهبی، سیاسی و اجتماعی در شعرش انعکاس یافته است . حسین(پژمان)بختیاری در کمال تواضع و فروتنی و با ظرافتی خاص ، مضامین شاعران متقدّم را در اشعار خویش به کار برده است.

in the name of allah , the compassionate the merciful abstract shath ( blasphemic utterace made during spiritual ) is a complicated concept that deserves reflection in gnosticism and sufism ( mysticism ) and estem and westem scholars have alwaya paid attention to it. although principal essence of gnostic belief is the holy divine law ,gnosticism has pure and unique thoughts . by glancing at the works of sufism , we understand that have no conformity to the diving law and custom at the first glance. occasionally, these words which are called " had such a credit in the life of sufis that determined the desting of many gnostics of bad conseguence. attar, who is one of the greatest men of the scholars , has valuable works which deserves caring. in this collection , we have tried to study " shath "in the four poems of " mantegh-al-tair" ( logic of the bird ), " mosibat nameh ( the letter of traged ) , " elahi nameh " (( the letter of divinity ) and " asrar nameh " (( the letter of mysteries ) . at first, we discuss about " shath" and its meaning and then in the next chapters we analyze the " shathiat" which are heard mostly from the language of the gnostic and mad men , have many causes which have been investigated during the chapters . also, inference of " shekh" from "creation" and its symbols lilke , "eblis"(satan) "prophest", and "king", and,... is shown by giving evidence from his works. in cconclusion, the result of the research have been arranged and added up.

دانشمند زمانه و شاعر پرآوازه، حکیم سنایی غزنوی از بزرگ ترین شاعران قصیده گو و مثنوی سرای زبان فارسی ست، که در سده ششم هجری می زیسته است. بسیاری از مفاهیم و مضامین بلند اخلاقی و عرفانی، برای نخستین بار، با سحر و سادگی سخن دل نشین، زلال، و از جان برخاسته حکیم سنایی به ادبیات کهن فارسی وارد شد. از امتیازات سخن سنایی، سیلان روح طنز در اشعار اوست. وی با زبانی صریح و بی پروا به انتقادهای مهم اجتماعی و سیاسی پرداخته است که در زبانی طنزآمیز جلوه گر شده است. (شفیعی کدکنی) در این تحقیق دو مثنوی حدیقه الحقیقه و کارنامه بلخ اساس کار بوده است. که هر طنز با چهار عنوان بازگردانی،موضوع، هدف و شگرد مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه کار بیانگر این مطلب است که سنایی به ضرورت و با آگاهی از چاشنی طنز استفاده نموده است. کلام سنایی مانند حافظ و سعدی و مولانا لحن طنز آمیزدارد، این روش را در بسیاری از آثار جدی خود و حتی قصایدش نیز حفظ کرده است. نگاه سنایی به طنز، مانند نگاه او به جهان عمیق و اساسی است. می توان گفت تا زمان ما به طنز سنایی چیزهای زیادی افزوده نشده یعنی نهاد خانواده، بنیادهای اجتماعی، دولت، قدرت – این جهان و آن جهان – عدالت و ... همه و همه را به طنز کشانده است. مخاطبان طنز سنایی عمدتاً مدعیان شعر، مداحان درباری، جاه طلبان و زرپرستان، طبقات حاکم زمان، علمای بی عمل و دسته ای که برای حطام دنیوی، دین را وسیله قرار می دادند. سنایی به مذّمت دنیا و زندگی می پردازدواخلاق مردمان را ویران می بیند طنز او نشان از رویکردهای فکری و فلسفی و عارفانه عمیق دارد، سنایی از صورت شعر و قالب مثنوی استفاده می کند.او از ابزار طنز برای بیان اندیشه ی صوفیانه و اجتماعی و فلسفی و اخلاقی و سیاسی بهره می برد و آن را در پیمانه ی داستان و حکایت می ریزد. زبان طنز های او بسیار ساده و همه فهم می باشد. و عفت کلام را در زبان طنز رعایت می کند. به هر تقدیر سنایی شاعری عارف، هجاگویی قدرتمند ، هزل سرایی شیرین و طنز سرایی عمیق است. - واژگان کلیدی : طنز و ساختار آن، سنایی، تفاوت هزل و هجو با طنز، اهداف طنز، موضوعات طنز

نوزده تن از فرماندهان لشکر که در جنگ هشت ساله ایران و عراق به شهادت رسیدند از خود وصیت نامه بر جای گذاشته اند. وصیت نامه ها گونه هایی مهم از اسناد و ادبیات به جای مانده از جنگ را شامل می شوند؛ و بررسی و تحلیل آنان به ویژه از نگاه نشانه شناسی می تواند رویکردی تازه به این مقوله باشد. نشانه شناسی معاصر به چگونگی آفرینش معنا و نه چیستی و معنای آفریده شده می پردازد. این دانش می تواند مبنایی برای فهم رویدادها باشد؛ و ابزاری برای تحلیل اندیشه ها، ایدئولوژی ها، فرهنگها و متون مربوط به آنها در اختیار قرار دهد. نشانه شناسی روش بررسی متون و تحقیقی بین رشته ای است؛ ولی سهم ادبیات در آن به اندازه ای است که می تواند پژوهش های ادبی را به خود اختصاص دهد. در این پژوهش کنش ها و جملات نوشتاری در وصایا تقطیع، بررسی و تحلیل گردید و مشخص شد که متون وصایای فرماندهان شهید لشکر عمدتاً شامل کنش های ترغیبی و ارجاعی و عاطفی است و نسبت فراوانی آنها نیز نزدیک به هم است. همچنین بیشترین کاربرد زمان افعال در جملات و کنش های وصایا مربوط به زمان حال و سپس مربوط به زمان آینده است. ضمناً در بررسی های بینامتنی، استفاده فراوان از آیات، احادیث و کلام سایرین در متن وصایا نشانگر آن است که فرماندگان شهید لشکر در حد بالایی تحت تاثیر رهبران و پیشگامان انقلاب به ویژه امام خمینی و همچنین آموزه های قرآنی و دینی بوده اند.

محمّد حسین نظیری نیشابوری یکی از شاعران قادر سال های آغا زین قرن یازدهم هجری و یکی از پیشگامان « طرز » می باشد که استعدادش از همان دوران کودکی در زمین? شعر وشاعری متبلور شد و توانست خود را به عنوان یکی از شاعران بزرگ آن زمان مطرح کند. نظیری برخلاف دیگر شاعران این دوره که بسیار متأثر از این سبک بوده اند, چندان محو ویژگی ها و اصول سبکی نبوده هر چند که نمی توان تأثیر این دوره را در شعر او نادیده گرفت . چه او در دوره تحول شعر فارسی بوده و خواه نا خواه از این اصول پیروی کرده مضاف بر آن, این که دوران زیا دی از زندگی خود را در دربار هند و در کنار شاعران درباری گذرانده و این خود دلیلی روشن بر این ادعا می تواند باشد با این وجود نظیری در اشعارش مخصوصاً قصاید وترکیبات وترجیعات ورباعی خود را درگیر ویژگی ها و اصول نکرده و اگر بخواهیم تأثیر عمده سبک هندی را بر شعر نظیری ببینیم بیشتر باید غزلیات او را متأثر بدانیم چرا که آمار زیادی از خصوصیات سبک هندی را به خود اختصاص داده است. هدف از این تحقیق علاوه بر نشان دادن احساسات این شاعر و دریافت نگاه او به جهان پیرامون خود گشودن فضای جدید در حوزه دیوان نظیری نیشابوری است. در این تحقیق سعی بر این بوده که ویژگی های سبک هندی دیوان وی مورد بررسی قرار بگیرد تا شناختی بهتر و دقیق تر از زیبایی ها و ظرافت های اشعار مورد نظر حاصل شود و تأثیر سبک هندی و شرایط محیط زندگی شاعر در تخیلات و احساسات وی شناخته شود. این تحقیق در پی محقق ساختن این ادعاست که دیوان نظیری نیشابوری مانند هر اثر ادبی متأثر از شرایط و اوضاع اجتماعی زمان خود است که بوسیله روش و سبک آن دوره در آن اثر نمایان می شود.

اوزان دوری از دو برابر کردن وزن اشعار کوتاه عامیانه ساسانی ساخته شده است و بعدها به اشکال متنوعی در آمده است. در این تحقیق کم و کیف و ویژگی های خاص اوزان دوری بررسی و اشعار بر وزن دوری تا پایان قرن ششم در شعر فارسی گزارش شده است. در ضمن نظرات عروضیان در این باره تحلیل شده است که طی آن ثابت شده است اشکال عمده کتب عروض در عدم شناخت عروضیان از وزن دوری و خلط آنها با اوزان شبه دوری است. نگارنده روش تفکیک اوزان دوری از اوزان شبه دوری را ارایه داده و ضمنا تبصره هایی بر اختیارات شاعری الحاق کرده است: اختیار آوردن فاعلاتن بجای فعلاتن در اول رکن فعلاتن مفاعلن و فعلاتن مفتعلن صحیح نیست. عکس اختیار تسکین علی رغم نظر عروضیان صحیح است و دارای شواهد بسیاری در شعر فارسی است از جمله در دیوان خاقانی، مولوی و حزین و..

چکیده نوشتار حاضر جستجویی است پیرامون آراء ، احوال واقوال فضیل بن عیاض که در آن سعی نموده ایم وجوه مختلف شخصیتی ورفتاری او را با واکاوی مبانی نظریِ عواملی همچون خلوت ، حزن واندوه ، فتوت وجوانمردی وبرخی مباحث کلامی همچون عدم ستایی مورد بررسی قرار دهیم . وجود بارقه هایی از ملامتیه ، اصول جوانمردانه رفتاری و اشتغال به حزن واندوه درکنار «عملگرایی» در حوزه ایمان ، حاکی از وامداربودن او نسبت به جوانمردی وحکمت قدیم ایران از یکطرف والهام بخشی ملامتیه ومکاتب عرفانی خراسان وبغداد از طرف دیگر است . زهد فضیل با تأثیر عمیق درساحت های مختلف فکری ورفتاری ؛ فراتر از خوف ورجاء و نشانگرِ دید برتر معرفتیِ او و ریشه در نگرش قرآنی و محبّتِ ناشی از معرفت دارد .این موضوع ، علاوه برتشیع ، از ارکان فتوّت نیز هست . نحوه نگرش فضیل به هستی و نیستی ، موجد عقایدی همچون عدم ستایی است . عدم درمقابل وجود ، از مُدرَکات اعتباری است و برای توصیف وتبیین آنها از برخی استعاره ها استفاده می کنیم که یکی از این استعاره ها سکون است . سکون در نظریات فضیل عمدتاً واجد سه جنبه است : جنبه هستی شناختی ، جنبه نفسانی وجنبه زبانی .جنبه هستی شناسانه مربوط بی میلی وبدبینی نسبت به آفرینش . بُعد نفسانی با موضوعاتی چون شرم وحیاء وجنبه زبانی آن نیز با صمت وسکوت ارتباط پیدا می کند. بررسی احوال واقوال فضیل مارا به این نتیجه رهنمون می سازد که او شخصیتی جامع بوده است که باآنکه طرفدار حزن وخلوت ودلباخته عدم وامور عدمی است لیکن اندیشه های او الهام بخش مکاتب عرفانی وعارفان قرون بعد است . کلمات کلیدی : غم و اندوه، خلوت، خوف ورجاء ، زهد،جوانمردی، ایمان،فضیل

در دنیای امروز همه علوم راه کل نگری در پیش گرفته و در جهت پیوستگی هر چه بیشتر می کوشند. ادبیات به عنوان ابزار بروز و بیان احوالات و اندیشه های بشر باید دارای نظام و ساختاری باشد تا درک منظور گویندگان و نویسندگان و سرایندگان را آسان تر سازد. ساختارشناسی به عنوان یک روش علمی می تواند با برقراری پیوندهایی میان ادبیات و سایر علوم انسانی و در نتیجه علمی تر شدن آن، سودمند باشد. این پژوهش به عنوان یک نمونه اولیه از کاربرد عملی دانش ساختارشناسی در یک متن ادبی فارسی، دیوان مسعود سعد سلمان را مورد بررسی ساختارگرایانه قرار داده است. در دوره ای که مسعود می زید شعر فارسی در حال تغییر سبک است و او نیز با زندانی شدن، دچار تغییر سبک زندگی می گردد. نتیجه اینکه در اثر بروز احوالات و احساسات گوناگون، مضامین متعددی در اشعار او دیده می شوند. روش من برای ورود به نقد ساختارگرا در قصاید مسعود اثبات وجود این دگرگونی احوالات است. این موضوع ناشی از فراز و فرود بسیار در زندگی شاعر می باشد. قصایدی که در این پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته اند، نخست در چند گروه تقسیم شده، سپس روش مناسب خواندن هر کدام ارایه گردیده است. پس از آن با در نظر گرفتن این نکته که اوضاع درونی و برونی( اجتماعی ) شاعر بر لحن گفتار و نوع « پیام » او تاثیر قابل توجهی می گذارد، به کمک دانش روانشناسی و آگاهی های تاریخی به تجزیه و تحلیل قصاید پرداخته شده است.

در این پایان نامه صور خیال و بدایع شعری در دیوان غنی کشمیری، شاعر سبک هندی بررسی شده است. کوششی است در جهت آشنایی هرچه بیشتر با سبک غنی کشمیری با بررسی صور خیال و بدایع شعری در دیوان وی که در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول در مورد زندگی غنی کشمیری و سبک هندی و سبک شخصی شاعر بحث شده است و در فصل دوم به بدایع شعری در دیوان غنی پرداخته شده است و فصل سوم صور خیال در شعر وی می باشد. در فصل بدایع شعری چیزی که بیشتر از همه خود را نشان می دهد ایهام می باشد. استفاده از آرایه های دیگر چون جناس، مراعات نظیر، تضاد، تلمیح، اغراق به نحو قابل ملاحظه ی وجود دارد. در فصل سوم در بخش تشبیه، تشبیه حسی به حسی و پس از آن تشبیه فشرده و تشبیه مفرد به مفرد بیشترین کاربرد را دارد. استفاده از اسلوب معادله نیز به گونه ای است که به عنوان یکی از عناصر سبکی خود را نشان می دهد. از انواع استعاره تشخیص بیشترین کاربرد را دارا است و بعد از استفاده از استعاره مصرحه، استعاره مکنیه از نوع غیرتشخیص از بسامد اندک برخوردار است. از انواع کنایه، کنایه در فعل بیشترین بسامد را دارا می باشد. همه این عناصر که با بسامد بالا به کار رفته است، ما را در جهت شناخت سبک شخصی غنی یاری می کند. کلید واژه: غنی کشمیری، بدایع، صور خیال

چکیده از آنجا که در طول یکصد سال اخیر بسیاری از بزرگان در حوزه های ادبی و علوم انسانی بر تأثیر اوضاع نابسامانی عهد مغول که منجر به تغییر اخلاق و رفتار مردم ایران شد تأکید دارند و حتی بعضی خلق و خوهای منحط کنونی را زاییده شرایط تحمیلی آن عهد می دانند لذا "مسئله" ما در این رساله "ابتدا" بررسی این موضوع – یعنی تغییر اخلاق در نتیجه تغییر اوضاع – به صورت دقیق و با ذکر جزئیات است " سپس " بیان نقش ادبیات ما در انعکاس اوضاع اجتماعی آن روزگار است که دریابیم آیا ادبای ما توانسته اند متعهدانه از عهده این روشنگری با اهمیت بر آیند یا خیر ؟ در خصوص "پیشینه کار" نیز فقط نقل قول های چند سطری در آثار صاحب نظرانی چون ملک الشعرای بهار ، عبدالحسین زرین کوب ، محمد معین ، ذبیح اله صفا ، ادوارد براون ، بدیع الزمان فروزانفر ، مرتضی راوندی ، سید جواد طباطبایی ، صادق زیبا کلام و کاظم علمداری ، وجود دارد که همگی بر انحطاط اخلاقی مردم ایران در روزگار مغول به صورت کلی – خارج از هر گونه بررسی دقیق و ذکر جزئیات و عوامل آن – تأکید کرده اند. "روش" تحقیق به صورت تحلیلی توصیفی است که با بهره گیری از تلفیق سه رشته ادبیات ، تاریخ و علوم اجتماعی انجام گرفته است که نخست ، مبانی نظری امنیت از دیدگاه علوم اجتماعی مطرح که مباحث آن دربخش اول آمده است . سپس با گرد آوری نظرات مورخان و صاحب نظران معاصر ، اوضاع عهد مغول و ویژگی های آن احصا و بررسی که در بخش دوم و سوم مندرج گردیده است . دربخش چهارم ابتدا تمامی انواع امنیت همچون امنیت اجتماعی ، اقتصادی ، ملی ، قضایی ، شغلی ، فردی روانی ، فرهنگی و احساس امنیت در عهد مغول با شواهد ادبی و تاریخی بررسی شد تا چگونگی وضعیت آنها مشخص گردد . در فصل پنجم با بررسی متون ادبی عهد مغول که در بردارنده نظم و نثر بوده تمامی متونی که منعکس کننده اوضاع اجتماعی بود ند برگزیده و مورد استفاده قرار گرفتند تا نقش ادبیات آن عهد دقیق تر بررسی گردد . بررسی ها نشان می دهد که با حاکمیت مغول ، ضعف و نابسامانی در همه حوزه های امنیت اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و امثال آن مضاعف شد که همین امر با تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بر اوضاع اخلاقی و رفتاری سبب تشدید انحطاط در آن عرصه گردید . از سوی دیگر ، شاعران و نویسندگان آن عهد همچون سعدی ، عبید زاکانی ، سیف فرغانی ، ابن یمین فریومدی و حافظ با انعکاس به موقع اوضاع نابهنجار اخلاقی و رفتاری در آثارشان ، پرده از تشدید انحطاط اخلاقی برداشته اند به گونه ای که آثار آنها تنها منبع مفیدی است که از گسترش ناهنجاریها در حاکمیت مغول خبر می دهد .

گروهی تفاوت شعر یا نثر را در عنصر خیال و تخیل داشته اند، بی شک تشبیه، مهمترین عنصر خیالی در شعر است که صورت های دیگر خیال مانند استعاره، تشخیص، رمز و حتی کنایه نیز از آن ناشی می شود. این بررسی نشانگر آن است که شاعر در ارکان واجزای تشبیهات به چه عناصری بیشتر توجه کرده و این عناصر چه ارتباطی با محتوای اشعار وی دارند. بررسی و تحقیق در ساختار تشبیهات اشعار نادرپور نشان می دهد که بیش از 60 درصد از تشبیهات "مفصل"/"بلیغ" هستند و از لحاظ ساختار، طرفین تشبیهات بیشتر "عقلی"/"عقلی" هستند. در بیشتر ساختارهای تشبیهی ادات تشبیه به کار رفته که همه در شعر فارسی سابقه دارند. کاربرد شاعر در به کارگیری از اضافات تشبیهی از بسامد بالایی برخوردار است. رساله حاضر که از چند فصل تشکیل یافته در ابتدا پس از ذکر مقدمه، در بخش اول به بررسی زندگی و سخن نادرپور، بررسی تاریخچه و سیر علوم بلاغی و علم بیان و در انتها به تعریف و اهمیت تشبیه و انواع آن می پردازد. در بخش دوم که اصلی ترین قسمت رساله حاضر می باشد به بررسی تشبیه در اشعار نادرپور پرداخته شده است. در بخش سوم به ترتیب فرهنگ الفبایی مشبه، فرهنگ الفبایی مشبه به و سپس فرهنگ الفبایی ادات تشبیه ذکر گردیده است. و در پایان پس از نتیجه گیری نمودارهای آماری آورده شده است. امید است که پایان نامه حاضر پرتوی هر چند اندک بر مطالعات مربوط به شعر معاصر و به طور ویژه اشعار نادر نادرپور بیندازد و شایستگی آن را پیدا نماید که مورد استفاده دوستداران شعر معاصر قرار گیرد.

وصیت نامه شهیدان انقلاب اسلامی یکی از آثار و اسناد مکتوب و با ارزشی است که شاید بدون اغراق بتوان گفت، بخش اعظمی از فرهنگ اعتقادی و مذهبی این مرز و بوم را در برهه ای از زمان به تصویرکشیده است. این پژوهش برآن است که به بررسی و تحلیل وصیت نامه های شهداء ، از جنبه ادبی و با رویکرد " نشانه- معناشناسی" پرداخته و پرکاربرد ترین مفاهیم انتزاعی را که شهیدان در آخرین نوشته های خود - جهت تذکر به خانواده ، بستگان ، دوستان و نیز به آحاد جامعه اسلامی- به رشته تحریر کشیده اند؛ استخراج نموده تا به اندازه وسع علمی نگارنده، کمکی به شرح و تفصیل معنایی آن نماید. البته هدف غایی این پژوهش، پیش رو نهادن راهکاری است برای کمک گرفتن از ادبیات در برجسته نمودن و ماندگار کردن مفاهیم فرهنگی و اسلامی در میان نسل جدید و آیندگان