منطقه معدنی چلپو- کلاته چوبک در 65 کیلومتری شمال کاشمر (استان خراسان رضوی- خاور ایران) واقع شده است و بخشی از قسمت شمال خاوری زون ایران مرکزی محسوب می شود. این منطقه بر روی کمربند ولکانوپلوتونیک درونه-تربت حیدریه(کاشمر)- خواف قرار دارد و از یکسری رسوبات آواری پالئوژن متشکل از شیل، مارن، ماسه سنگ و کنگلومرا با میان لایه هایی از سنگهای پیروکلاستیکی تشکیل شده است. سن این سنگهای پیروکلاستیکی را به ائوسن منتسب دانسته اند. گسلهایی با روند غالب شرقی- غربی (به موازات گسل اصلی درونه) سنگهای منطقه را تحت تأثیر قرار داده و جایگاه تشکیل این کانسار را فراهم نموده اند. کانی های اصلی کانسار شامل کوارتز، کلسیت، استیبنیت، پیریت، طلا، رآلگار و اورپیمنت می باشد. بررسیهای انجام شده از جمله شواهد صحرایی، پتروگرافی، کانی شناسی و سیالات درگیر نشان از کانی سازی در یک سیستم رگه- رگچه ای اپی ترمال بویژه نوع کارلین دارد. همچنین پاراژنز کانیایی و مطالعات سیالات درگیر نشان می دهد که درجه حرارت تشکیل کانسار در محدوده دمایی 270-105 درجه سانتیگراد و درجه شوری حدود 16-2 درصد وزنی معادل نمک طعام می باشد. از مهمترین دگرسانی ها، دگرسانی آرژیلیتی، سریسیتی، پیریتی، سیلیسی و کربناتی شدن هستند.

منطقه کرومیت‏دار آورتین جزیی از کمپلکس آمیزه رنگین آورتین می‏باشد که در جنوب گودال جازموریان در منطقه کوهستانی رشته‏کوه بشاگرد در فاصله 190 کیلومتری جنوب کهنوج واقع شده است. آمیزه رنگین آورتین جزیی از افیولیت‏های جنوبی زون مکران با سن کرتاسه پایینی تا پالئوسن می‏باشد و بیشتر از سنگ‏های دونیت سرپانتینیزه شده، هارزبورژیت سرپانتینیزه شده، بازالت، سنگ‏های رسوبی رادیولاریت‏دار و آهک‏های پلاژیک تشکیل شده است. مطالعات زمین‏شناسی‏اقتصادی منطقه فوق و همچنین مطالعات صحرایی و برداشت نمونه‏های مختلف از سنگ‏های میزبان و کرومیت‏های منطقه و تهیه مقاطع نازک و صیقلی و انجام آنالیزهایxrf-icp مشخص نموده که سنگ‏های در برگیرنده کرومیت‏ها، دونیت‏ها و هارزبورژیت‏ها بوده که در اثر عوامل ثانوی بخش عظیمی از سنگ‏های در برگیرنده (%80 تا %100) دستخوش تغیرات زیادی شده و به کانی‏های سرپانتین، کلسیت، اکسیدهای آهن، تالک و منیزیت تبدیل شده اند. با توجه به مطالعات فوق به نظر می‏رسد کرومیت‏های منطقه از نوع ذخایر کرومیت آلپی یا انبانی می‏باشد. مورفولوژی این ذخایر به صورت رگه‏ای عدسی و نامنظم می‏باشد. بافت توده‏ای و کاتاکلاسیک را می‏توان به‏عنوان بافت غالب و اصلی کرومیت‏های منطقه نام برد. بافت‏های تغییر شکل یافته کاتاکلاسیک و غنی‏شده در اثر فر‏آیندهای تکتونیکی، درجه حرارت و فشار بالا، دگرگونی، دگردیسی، درجه حرارت و فشار پایین و گسل‏خوردگی از تغییر شکل بافت‏های اولیه به‏وجود آمده اند. کرومیت‏های منطقه از نوع ذخایر انبانی با کروم بالا می‏باشند و به نظر می‏رسد کرومیت‏های موجود در این مجموعه افیولیتی مانند سایر مجموعه‏های افیولیتی دنیا معمولا در منطقه انتقالی هارزبورژیت به سنگ‏های انباشتی و به‏صورت عدسی وجود دارند. این عدسی‏های کرومیتی در این مجموعه افیولیتی شدیدا تغییر شکل‏یافته نسبت به هارزبورژیت در برگیرنده به‏طور هم شیب قرار گرفته است. میزان فراوانی عناصر کبالت، وانادیم و عناصر گروه پلاتین در حد کلارک بوده و در حال حاضر با توجه به مطالعات انجام شده اقتصادی به نظر نمی‏رسد. اما مقدار فراوانی نیکل موجود در کرومیت‏‏ها مبحثی است که می‏توان روی آن تحقیقاتی انجام داد. ذخایر منیزیتی که از تاثیر محلول‏های گرمابی بر سنگ‏های منطقه به‏وجود آمده در برخی از مناطق دارای ابعاد مناسب بوده و سبب تشکیل توده‏های منیزیتی و دیگر ذخایر غیرفلزی از قبیل آزبست و تالک شده است که مطالعات گسترده‏ای را می‏طلبد. عیار کرومیت‏های پراکنده از حااقل %30 تا حداکثر %53 cr2o3 تغییر می‏کند. با توجه به پراکندگی کرومیت به‏طول بیش از 10 کیلومتر در آورتین، منطقه بسیار امیدبخش به نظر می‏رسد لذا نیاز است که در آینده نزدیک با فعالیت‏های اکتشافی و کاربردی جهت‏دار این اندیس‏ها را به معادن با اهمیت تبدیل نمود.

منطقه مورد مطالعه در استان کرمان درنقشه زمین شناسی باغات و زون ساختاری سنندج-سیرجان واقع گردیده است.مهمترین سنگهای منطقه،واحدهای سنوزوئیک است که جنس آنها اهکهای ماسه ای آهکهای االیتی میکرواسپارایتی،گدازه های آندزیتی-بازالتی که باهم نهشته شده میباشد.کانه زایی بنتونیت در آهک های ماسه ای و اهک های االیتی میکرواسپارایتی وگدازه های داسیت اندزیتی بوجود امده است.مطالعات انجام شده شامل:تهیه نقشه زمین شناسی 5000/1 ونقشه زمین شناسی معدنی 500/1،نمونه برداری و انجام انالیز شیمیاییxrf،مطالعات پرتوایکس xrd،مطالعات پتروگرافی وتعیین ژنز میباشد.مطالعات کانی شناسی نشان می دهد که ترکیب کانی شناسی بنتونیت شامل کانی های:مونت موریونیت،کوارتز،ورمیکولیت،کلسیت،مسکوویت،ژیپس،هماتیت،مگنتیت وکائولن می باشد که مونت موریونیت کانی اصلی در اکثر نمونه ها می باشد.بااستفاده از تحلیل نتایج آنالیز xrf و نمودارهای مثلثی اکسیدهای کاتیون ونسبت تغییرات بین اکسیدها نوع بنتونیت تیپ کلسیم دار است.اطلاعات بدست امده از بررسی های صحرایی وآزمایشگاهی نشان می دهد که کانسار بنتونیت تنگ قوچان بر اثر دگرسانی ریوداسیت-داسیت و توف های آندزیتی ویا ترکیب های مشابه آن در سیسنم زیرآبی مانندمحیط دریایی کم عمق بوجود امده اند.درنهایت باتلفیق اطلاعات بدست امده از داده ها ژنز احتمالی کانه زایی بدست امد.

کانسار پلی متال لک در 36 کیلومتری جنوب غرب بوئین زهرا، در کمربند آتشفشانی ارومیه – دختر و در بخش غربی زون ایران مرکزی قرار دارد. براساس شواهد صحرایی و مطالعات سنگ شناسی، قدیمی ترین رخنمون های گستره مورد مطالعه را سنگهای آذرآواری – آتشفشانی ائوسن تشکیل می دهند. تنوع وسیعی از سنگهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی، گدازه های آندزیتی، آندزیت بازالت، داسیت، تراکی آندزیت، توفها و ایگنمبریت محدوده لک را در بر می گیرد. کانه سازی درمنطقه به دو شکل هیپوژن گرمابی شامل گالن، اسفالریت، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت و کانه سازی سوپرژن شامل سروزیت، کالکوسیت، بورنیت و اکسیدها و هیدروکسیدهای ثانویه آهن (هماتیت و گوتیت) روی داده است. مهمترین باطله های پرکننده فضاهای خالی شامل کوارتز شانه ای، باریت و سیلیس به صورت بافتهای برشی، نواری، افشان و کلوفرم است. همراه با کانه سازی رگه ای، زونهای دگرسانی سریسیتی، آرژیلیکی، کائولینیتی، سیلیسی و پروپیلیتی تحت کنترل فرآیندهای زمین ساختی و دگرسانی گرمابی تشکیل شده است. میانبارهای سیال کانی سازی پلی متال لک شامل فازهای مایع و گاز هستند. مطالعه میانبارهای سیال نشان داد که دمای یکنواختی آنها بین 160 تا 280 درجه سانتیگراد و میزان شوری آنها بین7/0 تا35/16درصد وزنی معادل نمک طعام تغییر می کند. مقایسه دمای یکنواختی( th ) و شوری میانبارهای سیال منطقه مورد مطالعه با سایر کانسارهای هیدروترمال دنیا نشان می دهد که این کانسار از نوع اپی ترمال نوع سولفیداسیون پایین می باشد.

از آنجا که مواد رسی امروزه نقش مهمی در توسعه اقتصادی و تکنولوژی بازی می کنند بنابراین پی جویی ذخایر رسی، بویژه در کشورهای در حال توسعه بسیار با اهمیت است و نیاز به آگاهی از منشأ تشکیل رس ها و خصوصیات زمین شیمیایی آنها دارد؛ در تحقیق حاضر به آن پرداخته می شود.برای انجام این تحقیق بعد از پردازش تصاویر ماهواره ایetm+ توسط نرم افزارهای گوناگون تصاویر رنگی کاذب ایجاد گردیده و ضمن تطبیق با نقشه زمین شناسی، واحدهای نفوذی و نیمه نفوذی (دایک ها)، گسل ها و زون های دگرسانی شناسایی و سپس توسط نرم افزار gis arc به صورت نقشه ارائه گردید.همچنین تجزیه تحلیل های شیمیایی از طریق آنالیزهای icp ms و xrf بر روی نمونه های سنگی انجام گرفت.