نام پژوهشگر: مجید ارایی نژاد

بررسی مردم شناسی تعارف در فرهنگ استان ایلام( مورد مطالعه شهرستان ایلام)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1390
  فرامرز الفتی   محمدحسین فرجاد

چکیده ایران کشوری است پهناور ، با تمدن و فرهنگ غنی و دیرینه ای زیاد که اقوام مختلف با فر هنگ ها ، باورها و عادات و رسوم مخصوص به خود در آن زندگی می کنند . همه ی اقوام ایرانی با توجه به اشتراکات فر هنگی دارای خصلت های اجتماعی مشابهی هستند . اما در عین حال با توجه به تاءثیر پذیری از شرایط خاص محیطی ، جغرافیایی و قومی و منطقه ای خود ، تفاوت هایی نیز در خصلت ها ، باور ها و عادات و رسوم آنها مشاهده می شود که این تفاوت ها ، ویژ گی خاص هر قومی را منعکس می کنند . یکی از این اشتراکات فر هنگی که در همه جای ایران رایج است و دارای ویژگی های اجتماعی مشابهی نیز می باشد ، تعارف است . تعارف در زمره ی عناصر فرهنگی اجتماعی ایران است که این شکل آن ، خاص این سرزمین پهناور بوده و یکی از آن دسته خصیصه هایی است که علی رغم عمو میتی که در ایران زمین داشته ، با توجه به تفاوت های فر هنگی هر منطقه اختلاف هایی در آداب مربوط و اصطلا حات ویژه آن وجود دارد . گرچه این اختلافات و تفاوت ها بسیار جزیی بوده و آن چه بیش از این اختلافات موجود است، وجود شباهت های رفتاری و گفتاری این ویژگی بسیار متمایز کننده ی ایرانی است. منطقه ی ایلام با فرهنگ و قدمتی دیرینه از دیر باز جزء مناطق مهم فرهنگی ایران به شمار می رود . وجود شهر سیروان پایتخت پادشاهان هخامنشی ، به عنوان یکی از دلایل تمدنی و فر هنگی جامعه ایران در این منطقه گواهی است بر این مدعا . علاوه بر آن آثار تاریخی بی شمار ، همه و همه نشان و وجود تمدن دیرینه در این منطقه است که همه ی این موارد نشانه هایی است از قدمت این منطقه ی تاریخی و فر هنگی ایران . در این پژوهش ، علاوه بر شناخت تعارف از جنبه های مختلف، تعارف نزد ایلامی ها به عنوان یکی از اقوام پر سابقه ی ایرانی بررسی می شود تا هر چه بیشتر به پر دامنه بودن و رسوخ انکار نا پذیر این ویژ گی فر هنگی در همه ابعاد فر هنگی و اجتماعی زندگی ایرانیان و به عنوان یکی از ارکان گریز ناپذیر در روابط اجتماعی پی ببریم. پیش گفتار در این پژوهش ، تعارف به عنوان خصیصه ی ایرانیان مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد و تلاش می شود ابعاد مختلف آن بررسی می شود . در این تحقیق ،ابتدا تلاش می شود در فصل اول به بیان مسئله پرداخت شود و کلیاتی در مورد اهداف و اهمیت مو ضوع مورد بررسی و همچنین روش تحقیق و جامعه بررسی ارائه گردد . سپس در فصل دوم به تعارف در ادبیات به بحث و بررسی گذارده می شود و تلاش می گردد از دیدگاه بزرگان ادبی ایران معنی تعارف ،اصطلاحات و مثل های مربوط به آن آورده شود . در ادامه به تعریف تعارف از منظر چندی از محققین ایران شناس پرداخته خواهد شد و سپس چار چوب نظری که در این تحقیق مد نظر بوده آورده می شود . در فصل سوم ،جنبه های مختلف تعارف و انواع آن آورده می شود و نمو نه هایی عینی از مکالمات روز مره ی مردم که تعارف در آن به کرات به چشم می خورد ، نگاشته می شود . سپس نقوشی که تعارف در جامعه و فر هنگ ایرانی ایفا می کند ،برای درک بهتر تفکیک شده و ذکر می شود . در فصل چهارم نیز ابتدا به شناخت ریشه های تعارف از منظر پژو هشگران مختلف پرداخته می شود و سپس مصادیق عینی تعارف در جامعه مورد مطالعه ،ایلام که در اثر تحقیقات میدانی پژو هشگر حاصل شده است آورده می شود . در پایان و در فصل پنجم ، نتیجه گیری از موضوع و سپس ذکر منابع و ما خذ مورد استفاده در این پژوهش نگاشته می شود. مفاهیم کلیدی پژوهش فرهنگ، فرهنگ پذیری، خصوصیت فر هنگی، صفت (ویژگی) فرهنگی، حوزه ی فرهنگی، کارکرد، ارزش، پایگاه (منزلت )، هنجار ،نهادی شدن، عرفی (عرف )، عادات و رسوم ،تمایز اجتماعی، طبقه ی اجتماعی.

بررسی مراسم و آیین ازدواج و عروسی در استان کردستان شهرستان سقز تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  کارو اسعدی   محمدحسین فرجاد

بی شک ازدواج و میل به زناشویی زن و مرد از غرایز اولیه نوع بشر است و هر انسانی به صورت طبیعی علاقه مند به ازدواج و تولید مثل می باشد به تعبیر دیگر هر انسانی درصدد است که از طریق تولید مثل، حیات موقت و پایان پذیر خویش را از طریق بقای فرزند دائمی سازد در عین حال چگونگی بقای نسل نیز برای وی از اهمیت ویژه ای برخودار است. ازدواج به عنوان مبنای شکل گیری نهاد خانواده، مناسک گذر افراد از جوانی به بزرگسالی و مهمترین واقعه در زندگی فرد، به طور کلی هم از نظر فرد، هم از دیدگاه زیستی و هم از منظر اجتماعی هیچ نهادی نیست که همانند آن جهانی و از نظر غایت ثابت و پایدار باشد. از این رو هیچ نهادی نیز همانند آن تحت تأثیر دگرگونی های اجتماعی قرار نمی گیرد و همچنین یکی از سنت های پسندیده در نزد خداوند سنت ازدواج است یعنی پیوند زناشویی بین دو نفر زن و مرد که در آن نوعی امر معنوی و الهی نهفته است. کشور عزیز ما در گذشته سرزمینی پارس نامیده می شد و قریب صد سال قبل به واسطه وجود آریاییان، از یک نژاد و از اقوام مختلف آن، با روادید افراد خبیر و دانشور به سرزمین ایران تغییر یافت، یعنی خطه ای که شامل همه ی آریایی نژادان می باشد. مراسم عزا، عروسی، جشن ها، اعیاد مختلف و... توسط این مردمان در این سرزمین تحت نظارت و فرامین بزرگان اجرا می شده است. نگارنده ی سطور آتی در میان یکی از این شعب ایرانی کردان متولد شده و نسبتا با آداب و رسوم محلی آشنایی بیشتری داشته و به مصداق آیه ی شریفه قرآن کریم (انا خلقنا الانسان م قبائل و شعوبا بالتعارفوا) انسانها را از قبیله ها و ملتها خلق کردیم تا از هم تشخیص داده شوند و بهم معرفی و آشنا گردند. همچنین ارتباط رشته ی تحصیلی ام (اتنوگرافی) و آموزه ها و مطالعاتم در این زمینه موجب تحریر مطالب و عرضه ی آن به هم میهنان عزیز گردید تا چه مقبول افتد. نیز در این رابطه کلمه ی فرهنگ که به معنای پرمایه میباشد (فر، فره = به معنی زیاد و کلان) و (هنگ به معنی مایه) موید تلاش اقوام برای پیدا کردن راه حل ها و راهبردهای گشایش مشکلات خود بوده اند که به بهترین نحو مسائل چاره یابی شوند. هر قدم به مقتضای شرایط زمان و مکان، فرهنگ ویژه خود را تشکیل داده اند و در جوار سایر فرهنگها و تبادل روابط، فرهنگ خود را رنگین تر کرده اند. شناخت آداب و رسوم و زبان و گویش های سایر اقوام، فرد یا افراد به انواع شناخت قومی (اتنوگرافی) هدایت و به تفکر وا داشته، ارتباطات آسانتر و سهل تر انجام و موجب قرابت و نزدیکی و درک بهتری با هم خواهند شد. مفاهیم و معانی عمیق فرهنگ در این مقاله نمی گنجد و نیازمند کنکاش و کار گروهی اندیشمندان در این زمینه بوده و بنده ی کم بضاعت قاصر و ناتوانم. لذا این پایان نامه به مثابه مشاهده ستاره ایست از مجموعه ی ستارگان انبوه فرهنگ غنی ایران و ایرانیان.و هدف از این تحقیق مختصر و مفید تقدیمی نشان دادن گلی از انبوه گلهای رنگارنگ گلستانی بنام ایران است و بیان احساسی خوشایند و هماهنگ با مجموعه ی اقوام این سرزمینی محبوب است، با این امید که در این امر موفق بوده باشم. کلید واژگان : عروس، داماد، ازدواج، عروسی، حنابندان.

شناخت و تحلیل کاربرد مردم شناختی جواهرات (مورد مطالعه حوزه جواهرات ملی)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  فاطمه ضرغام پور   مجید ارایی نژاد

از دیرباز دخشش هر جسمی توجه انسان را به خود جلب می کرده است و در این بین سنگ ها و فلزات گرانبها که درخشش یکی از ویژگی های بعدی آن هاست همیشه در نظر انسان بوده است و انسان شروع به جمع آوری آن ها کرده است . چیزی که انسان برایش مهم و گرانبها جلوه میدهد برای اهدا به بهترین ارزشمند ترین و یا مهم ترین اشخاص انتخاب میکند و همچنین جواهرات را برای استفاده خود در مراسم و اتفاقات و آیین های مهم در اشکال نماد های مختلف نیز به کار می برد و با توجه به مورد مطالعه ی این تحقیق که موزه ی جواهرات ملی نیز میباشد به تحقیق مردم شناسی ، اشیاء موزه ، شناسی اشیا موزه ، که همان بررسی نمادها و کارکرد آن هاست می پردازیم. نماد ها در ادیان عقایدی را تثبیت می کنند که میتواند بر پوشش و رفتار و گفتار افراد تاثیر گذار باشد و باید گفت گران قیمت ترین و ارزشمند ترین جواهرات و یا اثر هنری ، اثاری هستند که به نماد ها میپرداختند در جواهرات به طور کلی تعدادی از طرح های سنتی هستند ، که از گذشتگان به ما رسیده اند مثل طرح گل که به طور فراوان بر روی تاج و تخت و کمر بند و غیره به کار رفته است اما میتوان گفت برای تنوع گاه با هشت گلبرگ ، گاه با ده گلبرگ و یا در دوره قاجار با پنج گلبرگ به کار برده شده است این در حالی است که در دوره ی پهلوی این طرح به طور کامل از مد افتاده و جای خودرا به طرح های هندسی و خطوط مارپیچ داده اند . تعدادی دیگری از طرح ها هستند که از خارج وارد شده اند یک نمونه ازین کالاه های پر دار یا تاج با پر یا طرح پر است . پر بر روی کلاه خود یا تاج معنای فاتحانه دارد . در روایات ایرانی کیومرث اولین پادشاهی بود که تاج بر سر نهاده و همچنین بر روی بعضی از نقش های برجا مانده نشان میدهد زنان بلند پایه ی دربار نیز کلاهی مانند تاج بر سر مینهادند در شاهنامه فردوسی تاج در ترکیب هایی چون تاج بزرگی ، تاج و تحت و کلاه ، و نیز فرو تاج به کار رفته است . با این حال فردوسی بر خلاف سلاح و پوشش پهلوانان و شاهان جزویات تاج را وصف نمیکند بدین ترتیب در شاهنامه از اینکه در باره ی شکل و ویژگی های ظاهری تاج و شاهان آگاهی هایی به دست آورده شود درباره آیین تاج گذاری و شیوه رفتار شاه و بزرگان در این مراسم سخن به میان می آید آن طور که نه اشعار مرسومی بر می آید تاج نه تنها در کاخ شاهی قرار داده می شده است . بلکه در جریان نبود و یا در مسافرت هاد نیز آن را به عنوان نهاد سلطنت در بیرون اقامتگاه شاه می آویخته اند . و هم اکنون نیز در مراسم ملی رسمی در بین مردم از تاج استفاده می شود همانند تاج های عروسی که نه مانند آثاری شبیه به مراسم و یا آیین تاج گذاری به شکل قدیم است زیرا که فرد وارد مرحله و مقام جدید در زندگی خود میشود.

بررسی عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان به خارج از کشور مورد مطالعه: فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد در تابستان 1391
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1392
  عبدالعظیم پوریوسفی گابیه   رضا معینی

مهاجرت نخبگان عمی همواره یکی از مهمترین مساول بحث انگیز و چالش های عمده کشورهای در حال توسعه از جمله ایران است. در عصر دانش و دانایی، مهاجرت مغزها به معنی از دست دادن همزمان سرمایه های مادی، معنوی، علمی و فرهنگی است که باید به عنوان یک مساله اجتماعی مورد تحقیق قرار گیرد. در بخش ادبیات تحقیق به تحقیقات مرتبط با موضوع تحقیق اشاره شده است. در اینتحقیق از روش کمی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد است که جهت گرفتن مدرک خود در تابستان 1391 اقدام کرده اند، که 120 نفر بوده اند. جمع آوری داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گردید. در نهایت با استفاده از برنامه آماری spss ابتدا توصیف جامعه آماری انجام شده و سپس از آماره های مناسب و آزمون هایی نظیر همبستگی اسپیرمن، کندال، تفاوت میانگین ها و رگرسیون برای سنجش و ارزیابی چگونگی روابط بین متغیرها استفاده شده است. براساس نتایج، رابطه بین متغیرهای سن، جاذبه های کشور مقصد، تحصیلات و تحصیلات پدر با گرایش به مهاجرت معنادار بود اما، رابطه متغیرهای درآمد، سابقه مسافرت به خارج از کشور و تحصیلات مادر با متغیر گرایش به مهاجرت معنادار نشد. همچنین؛ گرایش به مهاجرت بین افراد مجرد و متاهل و شاغل و بیکار تفاوت معناداری داشت اما؛ بین مردان و زنان تفاوت معناداری مشاهده نشد.