در هیچ یک از منظومه های داستانی و حماسی فارسی نقش و تعداد نامه ها قابل مقایسه با شاهنامه ی فردوسی نیست و تنها تعداد نامه ها که شمارشان به بیش از 250 می رسد گواه این ادّعاست. اما کاربرد این نامه ها که در دو بخش پهلوانی و تاریخی یافت می شوند فقط انتقال اندیشه و خواست فرستنده ی آن ها نیست؛ بلکه هر یک فرصتی هستند برای فردوسی تا نوآوری و تنوّع به کار آورد؛ گاه بخش هایی از داستان را از زبان نویسنده ی نامه نقل کند؛ گاه با بیان احساسات فرد از زبان خود او شوری در سخن افکند. مجالی برای پرداخت شخصیت قهرمانان حماسه بیابد و بی آن که حضورش سایه ای بر رویدادها گسترد تحلیل ها و حتّی پیام های خویش را به مخاطب برساند. و در یک کلام نامه ها آینه ی تمام نمای شاهنامه اند؛ به همین سبب مطالعه ی آن ها از جنبه های موضوعی، محتوایی، روان شناسانه، بلاغی و زیبایی شناسی، به عنوان شاهنامه ای در ابعاد کوچک، امّا همگون با کلّ اثر ضروری تشخیص داده شد و در این پایان نامه بررسی گردید.

موضوع این پایان نامه ، انعکاس فرهنگ و آداب و رسوم عامیانه در دیوان صائب تبریزی است. صائب ، شاعر دوره ی صفوی است ، دوره ای که شعر از دربار به میان توده ی عامه راه یافت و از زبان آن ها تأثیر پذیرفت؛ پس از چند بار مطالعه ی کلّ دیوان و استخراج شواهد مختلف از آن ، با استفاده از فرهنگ های لغت و سایر منابع معتبر به توضیح آن ها پرداخته شده و ذیل هر عنوان ، توضیح و شاهد مربوط ، ذکر گردیده است؛ هدف از تألیف این پایان نامه دسترسی استادان و دانشجویان به جلوه های مختلف فرهنگ عامه در دیوان صائب تبریزی ، شاعر بزرگ سبک هندی (اصفهانی) بود که بیش از شاعران دیگر از آن تأثیر پذیرفته است . این پایان نامه علاوه بر آسان تر کردن فهم کنایات ، اصطلاحات عامی انه و سایر موارد به کار رفته در دیوان این شاعر ، تا حد زیادی به فهم دیگر آثار شعری دوره ی صفوی و سبک هندی (اصفهانی) کمک خواهد کرد.

سعدی، از شاعران بزرگ ایران و بوستان از شاهکارهای جاودانه ی ادب پارسی است. این اثر منظومه ای است شامل حکایت های بسیار که می توان آن ها را از لحاظ شگردهای داستان پردازی و عناصر داستان مورد بررسی قرارداد. تاکنون بیشتر پژوهش ها و تحقیقاتی که در مورد این اثر انجام شده، مربوط به لفظ و معنای آن، بررسی کلّی شخصیت و مقام سعدی، بررسی های واژگانی، دستوری و سبکی عبارت ها و مسایل اجتماعی و تربیتی مطرح شده در این منظومه می باشد، امّا در مورد تکنیک های داستان پردازی، بررسی ساختار حکایت های سعدی از دید داستان نویسی و جایگاه عناصر داستانی در حکایت های بوستان جزچند مورد که به سال های اخیرمربوط می شود کمتر مطلب درخور توجهّی یافت می شود. دراین پایان نامه کوشش شده است که به بررسی و تحلیل عناصر داستان در حکایت های بوستان و تکنیک های حکایت پردازی آن پرداخته شود. این پژوهش شامل یک مقدّمه و چهار فصل است. در فصل اوّل به کلیّات و تعاریف داستان، داستان کوتاه، حکایت و ... پرداخته شده است. فصل دوم به معرّفی عناصر داستان می پردازد. در فصل سوم به وجوه تمایز حکایت و حکایت واره و بررسی عناصر داستان در حکایت های بوستان پرداخته شده است. در فصل پایانی این پژوهش ، تحلیلی کلّی از عناصر داستانی به کار رفته در حکایت های بوستان ارائه گردیده است.

نام خانوادگی دانشجو: رفیعی نام : سارا عنوان پایان نامه: نقدو وبررسی داستان های بهرام صادقی(تاثیرپذیری ها و تاثیرگذاری ها) استاد راهنما: جناب آقای دکتر منوچهر تشکری درجه تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته: زبان وادبیات فارسی گرایش: محل تحصیل( دانشگاه):شهید چران اهواز دانشکده:ادبیات و علوم انسانی تاریخ فراغ التحصیلی: اسفندماه 89 تعداد صفحه:194صفحه کلید واژه ها: بهرام صادقی، داستان ، عناصر داستان، سنگر و قمقمه های خالی ، ملکوت چکیده در این رساله - که موضوع اصلی آن ، نقد وبررسی داستان های بهرام صادقی ، نویسنده ی برجسته ی معاصر است- ابتدا در نگاهی گذرا، نظریه های ادبی و شیوه های نقد مرتبط با آثار بهرام صادقی و سپس تعاریفی درباب داستان کوتاه و همچنین عناصر داستان مطرح شده و پس از آن جایگاه نویسندگی بهرام صادقی در ادبیِّات معاصر فارسی و سبک داستان های وی ( سنگر و قمقمه های خالی و داستان بلند ملکوت) نقدو بررسی شده است . بهرام صادقی ، نویسنده ای پیشرو در شکل و فرم داستان ، مضمون های ذهنی و برخوردار از طنزی نیرومند و تلخ و گزنده است که با توجه به حجم اندک آثارش ، توانسته به عنوان یکی از برجسته ترین و تاثیرگذارترین نویسندگان معاصر ایران در ادبیّات داستانی مطرح شود . مضمون داستان های وی -–که در نثری ساده ، معمولی و فاقد آرایش های ادبی امّا سرشار از تنوّع و گوناگونی شکل و فرم داستانی است – جستجو در عمیق ترین لایه های ذهنی بازماندگان شکست های تاریخی در بیانی طنزالود ، با ذهنیّتی اندوه زده ، مرگ اندیش، پوچ گراو نهلیستی است . وی با ابتکار و نوآوری هایی که در فرم و محتوا داشته، بر نویسندگان پس از خود تاثیر به سزایی گذاشته است .

«چکیده پایان نامه» نام خانوادگی دانشجو: جنانی نام: اقدس عنوان پایان نامه: شکل شناسی همای و همایون خواجوی کرمانی استاد راهنما: دکتر منوچهر تشکری درجه تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته: زبان و ادبیات فارسی گرایش: محل تحصیل (دانشگاه): دانشگاه شهیدچمران اهواز دانشکده: ادبیّات وعلوم انسانی تاریخ فارغ التحصیلی: تیرماه1390 تعداد صفحه: 311 کلید واژه ها: شکل شناسی هر اثر ادبی، یعنی خواجوی کرمانی، همای و همایون، شکل شناسیی تقسیم اثر به اجزای تشکیل دهنده ی آن. این روش می تواند با معرّفی دقیق اثر، راهی فراروی ادب دوستان قرار دهد تا بدین وسیله آنان را در شناخت فرهنگ ملّی و گذشته ی ادبی خویش یاری نماید. همای وهمایون یکی از منظومه های عاشقانه ی زبان فارسی است که به شرح ماجرای عاشقانه ی همای، پسر پادشاه شام با همایون، دختر فغفورچین می پردازد. برای شکل شناسی این اثر و نشان دادن نقش اجزا و عناصر داستانی و اهمیّت آن در آفرینش منظومه مذکور، سعی براین بوده که تمامی عناصر داستانی از قبیل گفتارها، کردارها، پندارها و .... شناخته و معرّفی شوند. در همین راستا،در این تحقیق،ابتدا فشرده داستان همای و همایون آورده شده است و شخصیّت های داستان نیز، بر اساس میزان اهمیّت نقششان در داستان، طبقه بندی شده اند. آن گاه، سایر عناصر سازنده ی داستان، از قبیل گفتارها، کرداردها ، پندارها، زمان و مکان، شگردهای بیانی، عوامل ماورایی و باورهای عامیانه به ترتیب در فصل های مجَزا مورد بررسی قرار گرفته اند. در پایان نیز، ساقی نامه ی خواجو با معرّفی درون مایه های غنی آن، آورده شده است.

مضامین اخلاقی و اجتماعی از مباحث اصلی در ادبیّات فارسی است. در شاهنامه که اثری حماسی است، سخن از انسان هایی آرمانی به میان می آید که آراسته به صفات نیکوی انسانی هستند و پای بندی به اخلاق، بارزترین ویژگی زندگی آنان است. فردوسی که صاحب گفتاری پاک و آراسته به راستی و درستی است، خود، به فضایل اخلاقی پای بند است و در داستان های شاهنامه به بیان این ارزش ها در زندگی آدمی می پردازد. بوستان سعدی نیز که اثری غنایی و آرمان شهر اوست، پر از خوبی ها و اندیشه های انسان دوستانه است. سعدی در آثار خود مضامین اخلاقی را برجسته می کند و با زبانی صمیمی، آن ها را برای خوانندگانش به تصویر می کشد. سعدی در بیان این گونه مسائل از فردوسی تأثیر بسیار گرفته است و ردّ پای اندیشه های فردوسی در آثار او به فراوانی دیده می شود. هدف از انجام این پژوهش، مطابقت دیدگاه این دو شاعر اندیشمند زبان فارسی در زمینه ی مضامین اخلاقی و اجتماعی است که علاوه بر پرداختن به این بحث اصلی، تأثیرپذیری های سعدی از فردوسی در حوزه های زبانی و واژگانی، وزن و قافیه و فکر و اندیشه نیز نشان داده شده است.

چکیده نام خانوادگی: مساعد نام: مینا عنوان پایان نامه: بررسی ساخت دستوری زبان فارسی در شعر دوره ی سامانی استاد راهنما: دکتر منوچهر تشکری استاد مشاور: دکتر مختار ابراهیمی درجه تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته: زبان و ادبیات فارسی گرایش: ادبیات فارسی محل تحصیل(دانشگاه): شهید چمران اهواز گروه : زبان و ادبیا فارسی دانشکده: ادبیات و علوم انسانی تاریخ فارغ التحصیلی: 27ش3شهریور شهریور 1387 تعداد صفحه: کلیدواژه ها: دوره ی سامانی، زبان فارسی، شعر، دستور، ساختار صرفی و نحوی. چکیده ساختار زبان فارسی دوره ی سامانی از نظر ویژگی های صرفی و نحوی، اگرچه در کتاب های سبک شناسی به طور گذرا مورد بررسی قرار گرفته؛ ولی هنوز به گونه ای روشن و مشخّص توصیف نشده است. در این پژوهش پس از معرّفی و توصیف زبان فارسی دری در دوره ی سامانی، دستور زبان شعر این دوره به صورت دسته بندی واژه ها و چگونگی ترکیب سازی آن ها بررسی وپس از آن، فعل ها از نظر ساده و مرکّب بودن و رابطه ای که با هم دارند و هم چنین جملات آن، مشخّص شده است. بررسی های انجام شده، نمایان گر آن است که زبان شعری دوره ی سامانی با توجّه به کاربرد تمامی اجزای کلام، زبانی ساده است. هم چنین به علّت نزدیکی زبان نوشتار به زبان گفتار و نبودن الگویی برای شاعران، جابه جایی ارکان و شیوه ی ترتیب اجزای جمله ها متنوّع و سیّال است. در همین راستا به نظر می رسدگویندگان عصر سامانی در شیوه ی کاربرد واژگان از نظر جایگاه آن ها در جمله و نوع ترکیب سازی و گزینش واژه ها، از آزادی نسبی برخوردار بوده اند. هم چنین ، واژگان زیادی در این دوره دیده می-شود که امروزه متروک شده اند و برخی از آن ها دچار تحول لفظی و معنایی شده اند.

خاقانی شروانی، یکی از بزرگ ترین شاعران صاحب سبک و جریان ساز شعرفارسی در قرن ششم(ه.ق.)است که زندگی و شعر وی، پیوسته مورد توجّه بسیاری از پژوهشگران واقع شده و تحقیقات فراوانی درباره ی او، از عصرخویش تاکنون، در تذکره ها، کتاب ها و مجلّات، به همراه شرح برخی از اشعار وی و نقد آن ها انجام گرفته-است. نگارنده ی این پایان نامه، با توجّه به اهمّیّت و جایگاه خاقانی در ادب فارسی، پژوهش های گسترده ی خاقانی شناسی را درحیطه ی مقالات، نیازمند سامان دهی و ترتیب دیده و کوشیده است که با جمع آوری، توصیف و نقد آن ها، چند هدف اساسی را دنبال کند؛ ازجمله : مشخّص نمودن بسامد مقالات خاقانی پژوهی در دهه های مختلفِ سال های1391-1300، معرّفی و توصیف انتقادی پژوهش های مذکور، سهولت دسترسی پژوهشگران زندگی و شعرخاقانی به تلخیص و نقد مقالات یادشده، یافتن پژوهش های اصیل از موازی و تاحدودی کشف سره از ناسره در امر خاقانی شناسی ، پیش گیری از انجام دادن پژوهش های موازی در این حیطه و معرّفی پژوهشگران زندگی و شعرخاقانی. پژوهش مذکور ، شامل سیصد مقاله است که نزدیک به 230 مقاله ی آن از طریق پایگاه های اینترنتی و بقیّه از کتب خاقانی شناسی، همایش ها و نویسندگان آن ها به دست آمده و دارای ده فصل است که هر فصل آن به یک دهه، اختصاص دارد؛ چنان که فصل نخست، مقالات دهه ی1300 تا 1310 و فصل پایانی، مقالات دهه ی1390 تا کنون را در برگرفته و تعداد مقالات در هر دهه به ترتیب : 9، 0 ، 1 ، 3 ، 8 ، 8 ، 10 ، 27 ، 200 و 34 است.

یکی از برجسته ترین ویژگی های شعر خاقانی، ترکیبات منحصر به فردی است که این شاعر ترکیب ساز، بر اساس قواعد گوناگون دستوری ساخته است. وی در ساخت ترکیباتش، نسبت به شاعران خراسان و حوزه ی مرکزی ایران آشکارا از هنجارهای زبانی عدول کرده و ترکیبات شگفت انگیز فراوانی ساخته است. نگارنده در این پژوهش بر آن بوده تا به طبقه بندی و تحلیل ترکیبات خاقانی بپردازد. هم چنین سعی بر آن داشته است تا به مقایسه ی ترکیبات این شاعر ترکیب ساز با ترکیبات سنایی غزنوی نظر نماید. این پایان نامه شامل چهار بخش است: بخش اوّل، به کلیات اختصاص داده شد. در این بخش به پیشینه ی زبان فارسی و ترکی در آذربایجان و اران، زبان مادری خاقانی، تحول زبان آذری کهن به زبان ترکی و قابلیت های ترکیب سازی زبان ترکی پرداخته شد. بخش دوم، به طبقه بندی و تحلیل ترکیبات خاقانی اختصاص یافت. در این بخش ترکیباتی که خاقانی بر اساس قواعد و الگوهای ترکیب سازی، ساخته است، در زیر الگوی مربوط به آن ذکرگردید و در پایان این بخش، ترکیبات نو و خاص وی تحت عنوان «ترکیبات نو و بدیع خاقانی» بیان شد. در بخش سوم نیز بر اساس روش کار در بخش دوم، به طبقه بندی و تحلیل ترکیبات سنایی غزنوی پرداخته شده است. در بخش چهارم، ترکیبات خاقانی با ترکیبات سنایی مقایسه شده اند. از مجموع بحث های این پایان نامه می توان دریافت که زبان مادری خاقانی، ترکی نبوده؛ بلکه فارسی ارانی بوده است. دیگر این که خاقانی بی پروا و جسورانه به ترکیب سازی دست زده است. وی بر اساس اکثر الگوهای ترکیب سازی، به خلاقیت دست زده است . یکی دیگر از خلاقیت های خاقانی در حوزه ی ترکیب سازی، گزینش و چینش خاص واژگان در محورهای همنشینی و جانشینی جمله است؛ به طوری که در بسیاری موارد با حذف یا جایگزینی یکی از واژگان، شعر وی هم از جهت صورت و هم از جهت معنی سقوط خواهد کرد. وی ترکیبات نامأنوس و غریبی را ساخته است که نمونه ی آن ها در شعر شاعران حوزه ی مرکزی ایران یافت نمی شود.

متون عرفانی چه نظم و چه نثر، علاوه بر مسایل ذوقی و بیان سیر و سلوک شاعر یا نویسنده ی آن در بردارنده مفاهیم و اصطلاحات فراوان و متنوع عرفانی هستند که پدید آوردندگان آن ها از آن مفاهیم و اصطلاحات در بیان و توضیح مطالب خویش استفاده کرده اند. گاهی نیز برخی از شاعران و نویسندگان عارف برای تعلیم و تربیت و آموزش سالکان، اثری را پدید آورده اند. این آثار به دلیل برخورداری از جنبه ی تعلیمی و آموزشی، بیشترین موارد واژگان و اصطلاحات عرفانی را دارا می باشند که یکی از آنها نیز سبحه الابرار جامی است. جامی در این منظومه ی چهل عقدی که 2892 بیت دارد و به نظر می رسد که آن را برای تعلیم و آموزش سالکان پدید آورده باشد، از واژگان، ترکیبات و اصطلاحات فراوان عرفانی برای بیان مقصود خود سود جسته است. ابلته این واژگان و اصطلاحات فراوان عرفانی برای بیان مقصود خود سود جسته است. البته این واژگان و اصطلاحات در کتب عرفانی دیگر چه نظم و چه نثر نیز وجود دارد. به همین سبب در این پژوهش، ضمن استخراج و معرفی واژگان و اصطلاحات عرفانی از اثر مذکور به صورت فرهنگ، از دو اثر برجسته ی نثر عرفانی یعنی کشف المحجوب و مصباح الهدایه برای توضیح مدخل های این فرهنگ و مقایسه ی آن با کاربردهای جامی استفاده شده است. این فرهنگ شامل 373 اصطلاح عرفانی می باشد.

کرامات به عنوان اعمال خارق العاده و غیر معمولی که از مردان وارسته الهی سر می زند با آنچه بدان نام "معجزه و واقعه و ارهاص" می دهند، متفاوت است. تفاوت عمده و برجسته ی آن را با معجزه می توان در این دانست که معجزه امر و قدرت و مأموریتی است که خداوند بر عهده ی انبیا می گذارد و ایشان را ملزم به ابلاغ و اجرای آن می کند، مأموریتی حساس که به هیچ وجه، سستی در آن راه ندارد. اما کرامات، موهبت و لطف الهی است که خداوند، آن را شامل حال کسانی می کند که قدرت ایمان و یقین باطنی خویش را به درجه ی کمال رسانده اند. این عارفان و مومنان، کسانی هستند که ظرفیت پذیرش چنین لطفی را دارند. در مقابل کسانی که چنین ظرفیتی ندارند، به وجود چنین قدرتی مغرور می شوند و گرفتار "استدراج" یا همان مهلت خداوند می گردند، مهلتی که اندک ، اندک انسان را به عذاب الهی نزدیک می کند. این پایان نامه به کرامات، استدراج، معجزه، ارهاص، واقعه، مکاشفه و رویا می پردازد و برای هر کدام، تعاریف مختلفی ذکر و تفاوت میان آنها را بیان می کند. در این میان از سخنان بزرگان علم و عرفان، به فراخور مطلب مذکور، استفاده شده است. پس از آن سخن از بیان کرامات در شعر شاعرانی چون سنایی، عطار و مولوی مطرح می شود که اشعار ایشان مشحون از اشاره به این موضوع است اما هر چه در اشعار عطار و مولوی، این مسأله برجسته تر است، بسامد آن، نتایج بدست آمده در حدیقه سنایی کمتر می باشد، به طوری که فقط نمونه های انگشت شماری را می توان در آن یافت.

این تحقیق با هدف، شناساندن گویش بهبهانی به علاقه مندان گویش های مختلف و همچنین ثبت و ضبط مثل ها، اصطلاحات، کنایه ها، الفاظ و کلمات آن نگاشته شده است. در جمع آوری این مثل ها، اصطلاحات و کنایه ها از شیوه ی میدانی استفاده شده و معنای آنها و همچنین معنای کلمه ها جداگانه در زیر آن ها نوشته شده است. در این پژوهش، 336 ضرب المثل و کنایه از گویش بهبهانی همراه با مفهوم آنها با نمونه فارسی شان مطابقت داده شده است.

پیوند و ارتباط زبان عربی و زبان فارسی، قدمتی دیرینه دارد؛ پیوندی که گویا پیش از اسلام وجود داشته و با ورود اسلام به ایران و هم زمان با طلوع نخستین آثار ادب فارسی در قرن های سوم و چهارم هجری شروع شده و تاکنون ادامه دارد. این دو زبان،ارتباطی دو سویه با هم داشته اند؛ امّا در این میان، سهم تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به مراتب بیشتر بوده است؛ چنانکه اوج تأثیر پذیری زبان فارسی از زبان عربی را می توان در قرن های هفتم و هشتم و در سبک موسوم به عراقی مشاهده کرد. بزرگان ادب فارسی در هم? ادوار گذشته به شیوه های مختلف از زبان عربی تأثیر پذیرفته و آثار ادبی خود را به نقش و نگارِ واژگان، اشعار و امثال عربی آراسته اند. نظر به اهمّیّت دستیابی به سیر صعودی و نزولی تاثیر زبان عربی بر نظم و نثر فارسی، در این رساله سعی شده تا سیر این تحوّل، از نیمه دوم قرن سوم هجری تا پایان حکومت قاجاریّه، بر اساس مولّفه های مختلف زبان عربی، شامل آیات و احادیث، اشعار عربی، واژگان و تأثیرات مـضمونی و کاربـردی، تحلیل و بررسی شود. رونـد یـاد شده، از دور? سـامانیان و غزنویان شروع می شود و تا اواخر قاجاریّه ادامه می یابد. در این رساله از میان اشعار و متون زبان فارسی در ادوار ادبی گذشته، بخش های متنوّعی از آثار بزرگان هر دوره، گزینش و نشانه های این تأثیر و عوامل اثر گذار سیاسی و اجتماعی در آن،تبیین شده است. یافته های این جستار، نشان می دهد زبان فارسی در هم? ادوار حیات خود، به شکل گسترده ای از زبان عربی تاثیر پذیرفته است. این تاثیرپذیری در دوره های مختلف و بسته به اوضاع سیاسی واجتماعی، فراز و فرودهایی داشته است. استفاد? شاعران ونویسندگان فارسی زبان از مولّفه های زبان عربی، دلایلی چند داشته که مهم ترینِ این دلایل، اظهار فضل شاعر و نویسند? فارسی زبان و تفاخر به عربی دانی و گاهی نیز از سر تفنّن می باشد؛ شاهد آن که در بسیاری از موارد با حذف این مولّفه ها، آسیب چندانی به معنای نثر یا شعر فارسی وارد نمی شود.

در این پایان نامه، کتاب ها و پایان نامه های معرّفی شده پس از گردآوری، در سه فصل، بررسی و توصیف شده‎اند. بررسی های انجام شده در این پژوهش، نشان می دهد که در دو دهه ی هفتاد و هشتاد به خاقانی و شـعر او توجّهی بیشتر نشان داده شـده و از سـوی دیگر، شارحان و گزیده پردازان، اغلب به گزینش و شرح اشعار تکراری و مشابه روی آورده و محققّان نیز کمتر به نقد نو و ساختاری نظر داشته اند. همچنین به سبب توجّه فراوان آنان به قصاید خاقانی، از اشعار دیگر وی مانند ترجیعات، غزلیّات، قطعات، اشعار عربی و نیز منشآت و مثنوی ختم الغرایب (تحفه العراقین) غافل مانده اند و در عین حال، عرضه ی پژوهش های موازی و تکراری، به ویژه، گزینش و شرح اشعار در بسیاری از گزیده ها و شروح و نیز کمبود تحلیل های دقیق جنبه های هنری و علمی اشعار شاعر، جز در مـواردی انگشت شمار ، از مهم ترین و جـدّی-ترین آسیب هـای آثـار خاقانی شنـاسی است؛ البتّـه، وضـع پایان نامه های بررسی شده به مراتب نابه سامان تر از کتاب ها است؛ زیرا در این عرصه نیز بارزترین آسیب، انجام دادن پژوهش های تکراری است. این پژوهش برآن است تا کتاب ها و پایان نامه های خاقانی شناسی را به گونه ای کوتاه و بایسته، توصیف و تحلیل کند و جنبه های مثبت و منفی آن ها را برای پژوهشگران این عرصه، آشکار سازد.

این رساله بازتاب کوششی است برای نشان دادن ارزش و بررسی انتقادی شعر ستایشی در ادب فارسی .بازه ی زمانی مورد بحث در این پژوهش، از آغاز حضور شعر ستایشی در ادبیات فارسی، تا پایان قرن هشتم است. با توجه به تأثیر اتفاقات وامور سیاسی در شعر ستایشی، طول مدّت مورد بحث را به چهار دوره ی سامانیان، غزنویان، سلجوقیان و مغول وایلخانی تقسیم شده وبر اساس این سلسله ها شعر ستایشی را مورد تحقیق وبررسی قرار داده ایم. در هر دوره یک یا چند شاعر جریان ساز را به عنوان نماینده ی آن دوره انتخاب و ضمن مطالعه اشعار ستایشی آن ها، ویژگی ها و همچنین جوانب پسندیده وناپسند اشعار ستایشی آنان را استخراج کرده ایم و با ارائه ی شواهدی به تحلیل و تبیین موارد مطرح شده در این زیرگونه ی شعری پرداخته ایم. این رساله مشتمل بر پنج فصل است:در فصل اوّل کلیّاتی در مورد شعر ستایشی، تاریخ شعر ستایشی، اهداف، ادوار و داوری در مورد شعر ستایشی بیان شده است. در فصل دوم ابتدا ویژگی های شعر ستایشی دوره سامانیان ذکر شده وبه دنبال آن، اشعار ستایشی رودکی به عنوان نماینده ی این دوره، بررسی گردیده است. فصل سوم نیز به بررسی و بیان مشخصّات وویژگی های اشعار ستایشی دوره ی غزنوی در شعر شاعران برجسته این دوره، یعنی فرّخی، عنصری، منوچهری و مسعود سعد اختصاص یافته است. در فصل چهارم ابتدا کلیّت شعر ستایشی دوره ی سلجوقی بررسی و سپس، شعر ستایشی امیر معزّی، انوری، سنایی و خاقانی تحلیل گردیده است. در فصل پنجم نیز ابتدا اطّلاعاتی کلّی در مورد شعر دوره ی مغول و ایلخانی ارائه شده ودر ادامه، اشعار ستایشی سعدی وحافظ به عنوان نمایندگان این دوره، مورد بررسی قرار گرفته است.پس از بررسی همه جانبه ی شعر ستایشی در ادوار مورد بحث،به این نتیجه دست یافتیم که ارزش ها و فواید فراوانی بر شعر ستایشی مترتب است که می تواند دیدگاه مخاطبان شعر فارسی را نسبت به این نوع شعر تغییر دهد.

دراین پایان نامه به بررسی سبک شعر حمیدمصدّق پرداخته می شود. ابتدا عناصرسبکی اوباشیوه ای استقرایی بررسی شده وسپس باتعیین جدول های بسامدی، مورد توصیف وتحلیل قرارگرفته است. این پژوهش درسه بخش ارائه شده که عبارتند از: بخش نخست باعنوان شعرنوفارسی ازآغازتا امروز که به انگیزه ها و زمینه های نوگرایی درشعرمعاصرفارسی به طورگذرا اشاره شده است تا زمینه ای برای بخش های دیگر باشد. دربخش دوم باعنوان حمیدمصدّق، به زندگی ومسائلی که به نوعی بر سبک شعر وی تأثیر گذاربوده ، پرداخته شده است . دربخش سوم، عناصر سبک شناختی؛ ازجمله: عناصر زبانی، خیالی، بیانی، موسیقایی، اجتماعی،اندیشگی وریختاری، موردبررسی قرارگرفته است .پس ازانجام این بررسی ها می توان گفت که حمیدمصدّق ازشاعران نسل دوم نیمایی است ودرجایگاهی قرارگرفته که دربلندای آن مهدی اخوان ثالث ،سیاوش کسرایی وفریدون مشیری،سه شاعرنسل اوّل نیمایی قراردارند؛البتّه بیشترناقدان وتحلیل گران شعرمعاصر،مصدّق را ازپیروان سبک نوقدمایی می-دانندکه آمیزه ای ازویژگی های شعرکهن،شعرنیمایی وتغزّلی است .

در این پایان¬نامه به بررسی و تحلیل سبک شعر محمّدعلی بهمنی پرداخته شده است؛ چنان¬که در بخش نخست با عنوان نوگرایی در شعر فارسی زمینه¬های تاریخی، اجتماعی و سیاسی نوگرایی در شعر فارسی، شعر مشروطه، شعر نو نیمایی و ویژگی¬های آن، شعر نو پس از نیما و غزل معاصر بررسی شده است. در بخش دوم با عنوان محمّدعلی بهمنی، به زندگی و آثار و فعّالیّت¬های این شاعر و دیدگاه¬های صاحب¬نظران درباره¬ی اشعار او اشاره شده است. در بخش سوم، عناصر سبک¬شناسی اعم از: عناصر زبانی، خیالی، بیانی، موسیقایی، اجتماعی و اندیشگی و عناصر ریختاری و نهایتاً اثرپذیری بهمنی از دیگر شاعران مورد بررسی قرار گرفته است که در انتهای تحلیل هر عنصر سبکی، جدول و نمودار بسامد و درصدگیری آن عنصر در شعر بهمنی ذکر شده است.

سیمین بهبهانی درادبیات یکصد ساله معاصر، یک تن از سه شاعر زن برجسته ای است که در میان دیگر شاعران زن ما، پیش از همه می درخشد. او در طی پنج دهه فعالیت ادبی دوازده مجموعه شعر، یک دفتر خاطرات و مجموعه ای از نقد و یادداشت هایش را منتشر کرده و همچنین ترجمه اشعار شاران فرانسوی. هدف از این تحقیق علاوه بر نشان دادن احساسات این شاعر و دریافت نگاه او به جهان پیرامون خود، کشودن فضایی جدید در حوزه دیوان سیمین بهبهانیست. در این تحقیق سعی بر این بوده که تمامی تشبیهات دیوان وی مورد بررسی قرار بگیرد تا شناختی بهتر و دقیق تر از زیبائی ها و ظرافت های اشعار مورد نظر حاصل شود؛ همچنین هدف، بررسی زیبایی شناسی تشبیه اشعار بهبهانی و تجزیه و تحلیل تشبیهات به کار رفته و رسیدن به کلیتی دقیق در آن و در نهایت تهیه فرهنگ تشبیه از اشعار بهبهانی می باشد. این تحقیق در پی محقق ساختن این مدعاست که هر اثر ادبی، منعکس کننده شرایط اوضاع اجتماعی زمان خود است و بر اساس آن، شاعر اقدام به سرودن شعر می کند.

مثنوی معنوی نه تنها یکی از مهم ترین آثار ادب فارسی است، بلکه می توان آن را جامع ترین منظومه در حوزه ی ادبیات عرفانی و شعر تعلیمی- تمثیلی به شمار آورد. بررسی ساخت های دستوری در این شاهکار ادبی و دقّت نظر در چگونگی سامان بخشی به واژگان و جمله ها برای بیان مفهوم عرفانی مورد نظر که در مثنوی به بهترین شکل ممکن انجام گرفته است، هدف اصلی این پژوهش به شمار می رود. رساله ی پیش رو علاوه بر پیش گفتار و نتیجه گیری، از نُه فصل تشکیل شده است که هفت فصل نخست آن به بررسی هفت نوع واژه در دستور زبان فارسی در این اثر اختصاص یافته و در دو فصل آخر، ساختار جمله مبتنی بر دو دیدگاه دستور سنّتی و گشتاری مورد بررسی قرار گرفته است. از نتایج به دست آمده در این پژوهش می توان به فراوانی فعل ساده نسبت به دیگر انواع فعل، بالا بودن بسامد اسم های جامد، عام، معرفه، مفرد، ذات و ساده نسبت به دیگر اسم ها، استفاده ی بسیار زیاد از ضمایر منفصل نسبت به دیگر انواع ضمیر، استفاده از ساخت های غیرمعمول در صفات، کاربرد بسیار زیاد جملات ساده و بهره گیری از روساخت های ساده و محدود برای بیان ژرف ساخت های پیچیده اشاره کرد. همچنین این اثر در زمینه ی استفاده از قید، حرف و شبه جمله ویژگی خاصی ندارد و در آن به روش متون مشابه عمل شده است.

نخستین و مهم ترین گام در یک پژوهش علمی، آشنایی با منابع تحقیق است؛ بر این اساس، هر چه منابع مورد استفاده در یک پژوهش، معتبرتر و مصحّح تر باشد، پژوهش انجام شده سندیّت و ارزش علمی بیشتری دارد. از آنجا که دیوان های چاپی از جمله بهترین و در دسترس ترین منابع از اشعار موجود از شاعران دوره های مختلف است؛ مطالعه ی شکل صحیح اشعار به جای مانده از یک شاعر، خواننده یا پژوهشگر را در درک هر چه بهتر اندیشه و احساس شاعر از سرودن اشعار خود یاری می رساند. طی سال های گذشته تاکنون، مصحّحان دیوان های چاپی با تحمّل مشقت های فراوان کوشیده اند تا با مطالعه ی منابع مختلف موجود حاوی اشعار به جای مانده از یک شاعر، کامل ترین و صحیح ترین اشعار موجود از یک شاعر را جمع آوری، تدوین و چاپ نمایند و در اختیار خوانندگان و پژوهشگران قرار دهند. از آنجا که در یک تصحیح علمی خوب، ارزشمند و معتبر، رعایت برخی اصول لازم و ضروری است، آشنایی و شناخت با این اصول و ویژگی ها که برخی مربوط به جنبه های مادی و ظاهری دیوان و برخی مربوط به جنبه های ساختاری، محتوایی و گاه هنری دیوان است، تا حد زیادی زوایای مختلف یک دیوان چاپی را به شکلی شفاف و روشن در معرض دید خواننده و پژوهشگر قرار می دهد و علاوه بر شناخت بهتر، به خواننده قدرت انتخاب مناسب تری را برای گزینش یک تصحیح خوب می دهد. در پژوهش حاضر، نگارنده به شیوه ی جستجوی کتابخانه ای به کتاب شناسی توصیفی _ انتقادی دیوان های چاپی تعداد هجده نفر از شاعران دوره ی سامانی و غزنوی پرداخته است و علاوه بر توصیف جنبه های گوناگون دیوان های چاپی مذکور، در پایان هر بخش، ویژگی های ساختاری، محتوایی و گاه جنبه های هنری دیوان مورد نظر را در چند سطر، معرّفی و نقد می کند.

چکیده شعر دفاع مقدّس از بخش های موفق و درخشان ادبیات پایداری ایران است. مهم ترین شاخه این بخش، «غزل دفاع مقدّس» است. غزل دفاع مقدّس از آغاز دهه ی هفتاد که رقم خورده تا هم اکنون بستر شکوفایی ادبی و هنری شاعران این مرز و بوم بوده است و همین نکته، ضرورت و اهمیت پژوهش در این حوزه را نمایان می سازد. غزل دفاع مقدّس از نظر «ساختار و محتوا» از اهمیت بالایی برخوردار است. در بخش محتوا به دگرگونی های محتوایی و تحول مفاهیم در غزل دفاع مقدّس اشاره می گردد و در بخش ساختار مواردی مانند شکل، ردیف، قافیه، وزن، زبان و بیان، فضا و تصویر، روایت و... شایسته ی تأمل است. برشمردن و معرفی حوزه های محتوایی و نکات مثبت و منفی غزل دفاع مقدّس از نظرگاه ساختار و در جهت آگاهی مخاطبان و پژوهشگران عرصه ی ادبیات پایداری، مهم ترین دست آورد این پژوهش است. در این پژوهش، غزل دفاع مقدّس از این نظرگاه ها مورد بررسی علمی قرار گرفته و در پایانِ این بررسی نیز بر یکی از کتاب های موفق منتشر شده در حوزه ی دفاع مقدس به عنوان نمونه از نظرگاه ساختار و محتوا نقد و پژوهش به عمل آمده است.

نقش ویژه ی سفر در بازگویی خواسته ها، اندیشه ها و آرزوهای بشر، انکار ناشدنی است و از کهن ترین نویسندگان و شاعران تا معاصران و پیشگامان این عرصه، همگی با بهره گیری از مضمون سفر، پیام و آرمان خویش را رساتر و شیواتر، به مخاطب انتقال داده اند؛ به گونه ای که سفر، یکی از پرکاربردترین بن مایه ها در شعر و داستان است. در این میان، تفاوت شیوه و روش در کار شاعران، سبب آفرینش های گوناگون هنری شده و به همین دلیل، سفر و ملزومات آن نیز، با توجّه به دیدگاه های شاعران، کارکردهای متفاوتی پذیرفته است. از آن جا که نیما، شاملو، اخوان ثالث و سپهری، شاعران طراز اوّل ادبیات معاصر ایران به شمار می روند و هر کدام در سبک و شیوه ای ویژه از شعر معاصر پیش رو و سرآمد هستند؛ در نتیجه، شعر و اندیشه ی آنان در این رساله، مورد ارزیابی قرار گرفت و جایگاه سفر و گوناگونی کارکرد های آن در تبیین اندیشه های آنان، به عنوان قلّه های شعر معاصر، بررسی و تحلیل شد و بر اساس بسامد مضمون ها، انواع سفر طبقه بندی گردید؛ این در حالی است که گاه تداخل مضمون ها، کار طبقه بندی را دشوار می ساخت. این رساله با در نظر گرفتن تعداد شاعران و توضیحی تکمیلی در خصوص جایگاه سفر در نزد شاعران و نویسندگان پیشین، در شش فصل تهیّه و تنظیم گردید. در نهایت بر اساس مطالعه های انجام شده، سفر در شعر تمامی شاعران برگزیده از جایگاه ویژه ای برخوردار است و با توجه به روند تکاملی شعرشان، نقش ها و کارکردهای آن نیز تغییر می یابد.

محمود دولت آبادی در آثار برجسته ی خود، به جنبه های مختلفی از زندگی توده های مردم توجّه کرده و این امر، موجب شده است تا عناصر مختلف فرهنگ عامه در آثار وی، بازتابی گسترده داشته باشد. انعکاس مظاهر مربوط به فرهنگ عامه در آثار دولت آبادی، شامل ذکر تمامی جنبه-های زندگی مردم، اعم از آداب و رسوم، باورهای عامیانه، دارو و درمان، بازی ها و سرگرمی ها، خوراک، پوشاک و غیره است. بازتاب زندگی واقعی مردم و واقع-گرایی، یکی از دلایل گستردگی موضوعات مربوط به فرهنگ عامه در آثار دولت آبادی است؛ زیرا وی در بطن جامعه ای زندگی می کند که افراد همان جامعه، شخصیّت های داستان-هایش را تشکیل می دهند. از سوی دیگر، شناخت آگاهانه و ارتباط عمیق روحی، رفتاری، اخلاقی و... باعث شده تا نویسنده، با تأکید بر جنبه های گوناگون، نمودهای مختلفی از زندگی عامه را در آثارش منعکس کند و از این عناصر برای غنای بیشتر آثار خود و اعتلای فرهنگ بومی و ملّی این مرز و بوم بهره بگیرد؛ بنابراین، وجود رابطه ای تنگاتنگ و عمیق، میان فرهنگ عامه و سه شاهکار ادبی دولت آبادی (کلیدر، روزگار سپری شده ی مردم سالخورده و جای خالی سلوچ)، ضرورت بررسی فرهنگ عامه را در آثار وی آشکارتر کرده است و این پژوهش تلاشی در همین راستا می باشد.

ریشه یابی، تبدیل شکل های گوناگون کلمه به یک جوهره مشترک است که آن جوهره را ریشه نامند. ریشه یابی یکی از مباحث مهم در پردازش زبان طبیعی است که به طور گسترده در سیستم های بازیابی اطلاعات، ترجمه ماشین، دسته بندی متن، خلاصه نویسی متن، شاخص گذاری، متن کاوی و غیره استفاده می شود. در این پایان نامه دو ریشه یاب جدید مبتنی بر الگوریتم تنوع جانشینی برای زبان فارسی ارائه می شوند. این ریشه یاب ها دقت تکنیک های آماری را با استفاده از یک فرهنگ لغت و تکنیک ساختاری افزایش داده است.

آنتولوژی به عنوان مهم ترین ابزار وب معنایی، در پردازش مفهومی اطلاعات نقشی کلیدی دارد. طراحی آنتولوژی های یک حوزه ی دانش توسط افراد و سازمان های مختلف، نوعی ابهام و ناهمگونی را در اطلاعات ایجاد می کند. در این میان فرآیند تطبیق آنتولوژی ها با تعیین مفاهیم متناظر، نقش مهمی در تعامل نرم افزار های مبتنی بر آنتولوژی و یکپارچه سازی اطلاعات دارد. بسیاری از کاربران، تمایل دارند که اطلاعات خود را به زبان محلی ذخیره کنند؛ لذا آنتولوژی ها با زبان های طبیعی مختلف توسعه یافته اند. زبان فارسی به عنوان زبان بیش از صد میلیون نفر نیز، از این قاعده مستثنا نیست؛ ولی متاسفانه تاکنون پژوهشی برای تطبیق آنتولوژی های فارسی انجام نشده است. این پایان نامه با بررسی چالش های پیش روی تطبیق آنتولوژی های فارسی، راهکار هایی را برای رفع آن چالش ها ارائه داده و یک سیستم تطبیق آنتولوژی فارسی را معرفی می کند.

سبک آذربایجانی، سبک شاعران سدهی ششم شمال غرب ایران، یعنی ارّان و آذربایجان است. شاعران بزرگ این مکتب عبارتند از: خاقانی، نظامی، ابوالعلاءگنجهای، مجیرالدین بیلقانی و فلکی شروانی. یکی از مشخصه های این سبک، توجه وافر به فرهنگ عامه است. یک وجه از پردازش به فرهنگ عامه، کاربرد گسترده ی مضامین ترسایی در دیوان این شاعران است. مجاورت گنجه و شروان با نواحی مسیح نشین ارمنستان و گرجستان، سبب آمد و شد مردمان این نواحی به سرزمین های یکدیگر شد. در پی آن، اصطلاحات خاص دین مسیح، در شعر شاعران این منطقه ورود پیدا کرد. گفتنی است که بازتاب مضامین نصرانی در شعر شاعران این اقلیم تا جایی است که می توان آن را یک ویژگی سبکی به شمار آورد. اکثر این اشارات و تلمیحات، ساده و قابل فهم هستند و نیازی به شرح و تفسیر ندارند. غالباً مأخوذ از قرآن و روایات اسلامی هستند، چنانکه میتوان گفت به کارگیری الفاظ و عبارات ترسایی توسط شاعران سبک آذربایجان از راه تقلید بوده است و جنبهی حقیقی ندارد. در بین این شاعران خاقانی نگاه عمیق­تری نسبت به سایرین دارد، نظری اجمالی بر دیوان او موید این مطلب است. در مرحلهی بعد، نظامی، مجیرالدین بیلقانی، فلکی شروانی و ابوالعلاء گنجهای قرار دارند. در این رساله نگارنده در پی آن است تا با بازتاب و انعکاس این گونه اشارات پراکنده در شاعران آذربایجان، در راه فهم و ادراک شعر این شاعران گامی فراتر بنهد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

شعر معاصر ایران برآیند دگرگونی در ساختار سیاسی- اجتماعی و ارزش¬های فرهنگی است که ریشه در انقلاب مشروطه دارد. شعر نو، با زمان¬آگاهی نیما یوشیج و درک این دگرگونی¬ها، پدید آمد و به بار نشست. خوزستان، از جمله اقلیم¬هایی بود که به دلیل کشف نفت، حضور گسترده¬ی کارشناسان خارجی، پدید آمدن صنایع، چاپ نشریات و در پی آن دگرگونیِ روند زندگی ساکنان این منطقه، شاعران آن، با کم¬ترین فاصله¬ی زمانی، شعر نو را پذیرا شدند و به این جریان پیوستند. این پژوهش برای نخستین بار، به گونه¬ای علمی و همه¬جانبه، با هدف ارزیابی توانمندی¬های شعر معاصر خوزستان و بازنمایی جریان¬های شعری شاعران آن به انجام رسیده است. در بخش نخست، مهم¬ترین جریان¬های شعری فارسی معاصر بررسی شده است. در بخش دوم، به تاریخ خوزستان و تحولات معاصرِ آن نگاه شده است. در بخش سوم، نمونه¬هایی از شعر سنتی خوزستان از مشروطه تا فراگیر شدن شعر نو آورده شده است. در بخش چهارم، به شعر شاعران خوزستان بین سال¬های 1332 تا پدید آمدن موج ناب در نیمه¬ی دوم دهه¬ی پنجاه پرداخته شده است. در بخش پنجم، موج ناب، تاریخچه، ویژگیهای شعری و شعر شاعران مهم وابسته به این جریان بررسی شده است. در بخش ششم، به بازتاب انقلاب 57 و جنگ تحمیلی در سروده¬های شاعران خوزستان نگاه شده است. در بخش هفتم، به بررسی جریان¬های شعری دهه¬ی هفتاد و تاثیر آن بر شعر خوزستان پرداخته شده است و در بخش هشتم، جریان شعر سنت¬گرای خوزستان بررسی گردیده است.

سبک خراسانی، به عنوان نخستین دوره­­ی سبکی در ادبیات فارسی پس از اسلام ، تأثیر­گذارترین دوره­ی ادبی بر زبان وادبیات فارسی است. در این پژوهش ، با عنوان «تأثیر سبک خراسانی بر شعر معاصر فارسی» با تأکید بر چهار شاعر بزرگ ؛ نیما ، شاملو ، اخوان و دکتر شفیعی کدکنی ، به دلایل ، شیوه و جلوه های تأثیر­گذاری آن سبک بر شعر این شاعران پرداخته شده است . در بخش نخست و بخش دوم به شعر نیما و شاملو، روند تحول و تکامل آن و گونه ی تازه ی شعری آن دو (نیمایی وسپید) به شکلی کاملاً تحلیلی نگاه شده است. در بخش سوم و چهارم که به شعر اخوان ثالث و دکتر شفیعی کدکنی اختصاص دارد، به عناصر سبک­ساز این دو شاعر با تأکید بر دوره­ی تکامل آن­ها پرداخته شده و نشانه های سبک خراسانی در آن عناصر بررسی شده است.در پایان هر بخش، نمونه­های تأثیر­پذیری شاعران از سبک خراسانی ، در سه محور زبانی ، اندیشگی و تصویری ، آمده است . گفتنی است که افزون بر ارائه­ی جلوه­های سبک خراسانی، به مواردی نیز اشاره شده که پیوند نزدیکی با سبک مورد نظر نداشته­اند ؛ ولی به لحاظ سبک شناسی ، با سبک شخصی شاعران یاد شده ارتباط تنگاتنگی دارند و به تشخیص جایگاه سبک خراسانی در شعر آنان ، کمک می­کنند.