چکیده: برای بررسی تنش شوری، روی برخی صفات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی موثر بر درصد روغن و عملکرد دانه ارقام آفتابگردان در شرایط شوری خاک، یک آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 5 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری خاک در 5 سطح (ec 5/0 (به عنوان شاهد) ، 2 ، 4 ، 6 و 8 ، دسی زیمنس بر متر) و رقم در 4 سطح (زاریا، آرماویرسکی، مستر و رکورد) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری خاک روی ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، مساحت برگ، تعداد برگچه اطراف طبق، تعداد برگ در بوته، کلروفیل برگ، قطر بوته، قطر طبق، وزن طبق خالی، تعداد دانه پر و پوک در طبق، درصد پوکی، نسبت پوست به مغز دانه و نسبت وزن برگ معنی دار شد. اثر رقم روی ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، مساحت برگ، تعداد برگچه اطراف طبق، تعداد برگ در بوته، کلروفیل برگ، قطر بوته، قطر طبق، تعداد دانه پر و پوک در طبق، درصد پوکی، نسبت مغز به پوست دانه، سطح ویژه برگ و نسبت وزن برگ معنی دار شد. اثر متقابل بین شوری خاک و رقم روی وزن خشک کل تک بوته، وزن خشک برگ در بوته، عملکرد دانه در بوته، وزن طبق پر، وزن هزار دانه، عملکرد روغن در بوته، درصد روغن در بوته و شاخص برداشت دانه و روغن دربوته، معنی دار گردید. مقایسات میانگین ترکیبات تیماری نشان داد که بالاترین وزن خشک کل تک بوته (91/36 گرم)، وزن خشک برگ در بوته (43/17 گرم)، عملکرد دانه در بوته (94/2 گرم)، وزن طبق پر (05/8 گرم)، وزن هزار دانه (91/36 گرم)، عملکرد روغن در بوته (43/1 گرم)، مربوط به خاک شاهد و رقم آرماویرسکی؛ و کمترین وزن خشک کل تک بوته (37/5 گرم)، وزن خشک برگ در بوته (39/1 گرم)، عملکرد دانه در بوته (49/0 گرم)، وزن طبق پر (02/2 گرم)، وزن هزار دانه (76/13 گرم)، عملکرد روغن در بوته (11/0 گرم)، مربوط به شوری 8 دسی زیمنس بر متر و رقم مستر بود. بالاترین درصد روغن، درخاک شاهد و رقم آرماویرسکی به میزان 47/48 درصد و کمترین درصد آن در شوری 8 دسی زیمنس بر متر و رقم زاریا به میزان 86/18 درصد حاصل شد. بالاترین شاخص برداشت دانه در بوته، مربوط به خاک شاهد با هدایت الکتریکی 5/0 دسی زیمنس بر متر و رقم رکورد به میزان 45/15 درصد و پایین ترین مقدار این شاخص مربوط به شوری 8 دسی زیمنس بر متر و رقم مستر به میزان 03/7 درصد بود. بالاترین شاخص برداشت روغن در بوته، در خاک شاهد با هدایت الکتریکی 5/0 دسی زیمنس بر متر و رقم رکورد به میزان 30/7 درصد و پایین ترین مقدار این شاخص در شوری 8 دسی زیمنس بر متر و رقم مستر به میزان 14/1 به دست آمد. همچنین مقایسات میانگین ترکیبات تیماری نشان داد که رقم آرماویرسکی در بیشتر صفات مورد مطالعه، نسبت به سایر ارقام مورد بررسی تحت سطوح مختلف شوری خاک، متحمل ترین، و رقم مستر در بیشتر صفات مورد بررسی نسبت به بقیه حساس ترین، و دو رقم رکورد و زاریا واکنشی حد واسط نسبت به این شرایط نشان دادند. کلمات کلیدی: آفتابگردان، درصد روغن، شوری، عملکرد

با هدف بررسی تاثیر تیمار قطع آبیاری و محلول پاشی آهن نانو در اینن شنرایط روی صنفات گیناهی، عملکنرد و اجزاء عملکرد لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی در سال 9311 در مزرعنه تحقیقناتی دانشنکده کشناورزی دانشنگاه ارومینه بصورت کرت های خرد شده و بر پایه بلوک های کامل تصادفی صورت با 3 تکرار انجام شد. تنش خشنک ی پاینان فصنل رشد )قطع آبیاری در مراحل 81 % گلدهی، 81 % غلاف دهی و پس از برداشت اول و شناهد )بندون قطنع آبیناری ( بنه 9 در هزار و شاهد( به عننوان فناکتور فرعن ی در نظنر / 9 و 5 ،1/ عنوان فاکتور اصلی و تیمار محلول پاشی آهن نانو ) 5 گرفته شد. نتایج نشان دادکه تیمار های قطع آبیاری منجر به کاهش میزان ارتفاع ساقه، طول غلاف، تعنداد غنلاف در بوته، عملکرد بیوماس، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و غلاف در مقایسنه بنا شناهد )بندون قطنع آبیناری ( شند . اعمنال تیمارهای آهن موجب افزایش تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت دانه و آهن برگ، شناخص کلروفینل و وزن هنزا ر دانه گردید. تیمارهای قطع آبیاری باعث افزایش میزان پرولین برگ و قند محلول نسنبت بنه شناهد )آبیناری کامنل ( شدند. عملکرد دانه در برداشت دوم و عملکرد دانه کل و عملکرد دانه و غلاف کل در تیمنار قطنع آبیناری پنس از 81 درصد غلاف دهی افزایش نشان داد و بیشترین تعدا دانه در غلاف و پروتئین بنرگ لوب ینا چشنم بلبلن ی در تیمنار قطنع آبیاری پس از برداشت اول به دست آمد وتیمار قطع آبیاری در مرحله پس از 81 درصد غلاف دهی منجنر بنه افنزایش عملکرد پروتئین دانه گردید. در شرایط بدون آهن میزان کلروفیل b و کلروفیل کل در دانه در بالاترین حد بود. تیمنار قطع آبیاری منجر به بیشترین میزان کلروفیل b و کل دانه و همچنین این تیمار موجب بیشترین مینزان کلروفینل a در برگ گردید و تیمار های آهن منجر به افزایش میزان کلروفیل a برگ گردید. بیشترین مینزا ن کلروفینل b بنرگ و 1 در هزار به دسنت آمند . تیمنار سناده قطنع / کلروفیل کل برگ در شرایط آبیاری کامل همراه با محلول پاشی آهن 5 آبیاری پس از 81 در صد غلاف دهی و تیمار ساده آهن با غلظت 9 در هزار منجر به افزایش میزان کارتنوئیند بنذر در حد بالایی گردید. تیمار های قطع آبیاری در مرحله پس از برداشت اول و 81 در صد غلاف دهی همنراه بنا آهنن 9 و 9/5 در هزار منجر به افزایش میزان کارتنوئیند بنرگ، مینزان n داننه ، درصند پنروتئین داننه ، درصندپروتئ ین بنرگ و کلروفیل a دانه و میزان نیتروژن برگ گردید. بیشترین میزان پتاسیم برگ در تیمارهای آهن در شرایط قطنع آبیناری پس از 81 درصد غلاف دهی به دست آمد. بالاترین عملکرد آهن دانه مربوط به تیمار قطع آبیناری پنس از 81 درصند غلاف دهی بود و بیشترین عملکرد آهن برگ در شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری پس از برداشت اول به دست آمند . تیمارهای بکاررفته اثر معنی داری را برصفات تعداد ساقه فرعی، قطر سناقه اصنلی، تعنداد بنرگ )گنره (، قطنر غنلاف، عملکرد دانه و غلاف در برداشت دوم نداشتند. در این تحقیق قطع آبیاری پس از 81 درصد گل دهی در اکثنر صنفات تاثیر نامطلوبی داشت که تایید کننده تحقیقات قبلی نیز منی باشند و اعمنال ت یمنار آهنن در شنرایط تننش تناثیرات مطلوبی را در حفظ و افزایش این صفات داشت. با توجه به نتایج حاصله اعمال تنش آبی در مرحله 81 درصند پنس از غلاف دهی در جهت افزایش عملکرد و بهبود صفات گیاه لوبیا چشم بلبلی، محلول پاشی آهن می تواند در اینن منورد مفید واقع شود.

تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش تولید گیاهان زراعی است و مطالعه صفات فیزیولوژیکی مرتبط با تحمل خشکی و تعیین عملکرد در این شرایط می تواند به شناخت راهکارهایی برای افزایش عملکرد گیاهان زراعی در شرایط تنش خشکی و گزینش ارقام کمک کند. به همین منظور اثرات تنش خشکی بعد از گرده افشانی بر خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد دانه و صفات مرتبط با تحمل خشکی از جمله فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی در 12 لاین و رقم گندم در طی سالهای زراعی 90-1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفت. اعمال تنش خشکی پس از گرده افشانی در طی دو سال اجرای آزمایش باعث کاهش میزان فتوسنتز، محتوای کلروفیل، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد دانه شد. واکنش رقم ها در شرایط تنش خشکی با یکدیگر متفاوت بود، به طوری که کمترین و بیشترین عملکرد دانه در طی دو سال اجرای آزمایش در شرایط تنش به ترتیب مربوط به لاین tevees//crow/vees و رقم ohadi بود. در بین اجزای عملکرد، تنش خشکی پس از گرده افشانی، بیشترین تاثیر را روی وزن هزار دانه داشت که علت آن شاید محدودیت منبع در تامین مواد فتوسنتزی و کاهش قدرت مخزن در جذب و ذخیره مواد فتوسنتزی بوده است. با قطع آبیاری و افزایش شدت تنش خشکی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و آنتی اکسیدانت های غیر آنزیمی و همچنین محتوای مالون دی آلدئید در برگ پرچم افزایش یافت. در شرایط تنش خشکی رقم ohadi بیشترین و لاین های tevees//crow/vees و sara-bw-f6-o6-85-86-29-1 کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی را در هر دو سال اجرای آزمایش به خود اختصاص دادند. بالا بودن فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی در رقم ohadiبا پایین بودن میزان تولید مالون دی آلدئید در این رقم همراه بود و در لاین های tevees//crow/vees و sara-bw-f6-o6-85-86-29-1این حالت برعکس بود. عامل محرک افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و آنتی اکسیدانت های غیر آنزیمی در شرایط تنش خشکی افزایش گونه های فعال اکسیژن می باشد. افزایش فعالیت های آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی در شرایط تنش خشکی به نظر می رسد تاثیر چندانی بر عملکرد نداشته است و افزایش فعالیت این آنتی اکسیدانت ها تنها توانسته با تاخیر پیری برگ ها و حفظ توان فتوسنتزی گیاه، باعث حفظ قدرت منبع و بهبود عملکرد در شرایط تنش شود و شاید یکی از دلایل بالا بودن عملکرد رقم ohadiدر شرایط تنش، همین مسئله بوده است. کلمات کلیدی: آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی، تنش خشکی، عملکرد دانه، گندم

به منظور ارزیابی اثر سطوح مختلف محلول پاشی سلنیوم روی برخی خصوصیات کمی و کیفی ارقام مختلف ذرت آزمایشی در منطقه پیران پیرانشهر واقع در آذربایجان غربی در سال 1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل شش رقم ذرت(bc666، zp677، as73، as160، as72، as42)و پنج سطح محلول پاشی سلنیوم (شاهد، 081/0، 162/0، 243/0 و 324/0 گرم در لیتر) بود.نتایج نشان داد که اثر متقابل رقم و سلنیوم نیز روی صفات کلروفیل b، درصد پتاسیم برگ، درصد پروتئین بذر، درصد سلنیوم و کادمیوم بذر معنی دار بود. در بین ارقام مورد مطالعه رقم as160 بیشترین وزن تر کل بوته، وزن خشک بوته، وزن هزار دانه، مقدار کلروفیل a و مقدار کلروفیل کل را به خود اختصاص داده است. ارقام as160وas72به ترتیب با میانگین های4/14385 و 4/14589 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داده اند. در بین تیمارهای محلول پاشی سلنیوم، بیشترین وزن تر کل بوته (05/5 کیلوگرم در بوته)، وزن خشک بوته (79/1 کیلوگرم در بوته)، وزن خشک چوب بلال (44/171 گرم)، تعداد دانه در ردیف (16/48) و شاخص کلروفیل (16/46)به تیمار محلول پاشی سلنیوم با غلظت 162/0 گرم در لیتر تعلق داشت. بیشترین وزن خشک ساقه (31/489 گرم)، وزن خشک دانه (75/448 گرم)، ارتفاع بوته (279 سانتی متر)، وزن هزار دانه (75/335 گرم)، مقدار کلروفیل a(81/24 میلی گرم بر گرم)، مقدار کلروفیل کل (50/37 میلی گرم بر گرم)، مقدار کارتنوئید (29/35 میلی گرم بر گرم) و عملکرد دانه (16600 کیلوگرم در هکتار)از تیمار محلول پاشی سلنیوم با غلظت 243/0 گرم در لیتر به دست آمد. بیشترین مقدار کلروفیل b (23/17 میلی گرم بر گرم) از تیمار محلول پاشی با غلظت 243/0 گرم در لیتر و رقم as160 به دست آمد. بیشترین درصد پتاسیم برگ (97/1 درصد) مربوط به رقم bc666 و از تیمار محلول پاشی سلنیوم با غلظت 243/0 گرم در لیتر و بیشترین درصد پروتئین بذر (91/13 درصد) مربوط به رقم as42 و از تیمار محلول پاشی 162/0 گرم در لیتر سلنیوم به دست آمد. بیشترین مقدار سلنیوم بذر (510 میلی گرم بر کیلوگرم) متعلق به رقم as72 و تیمار محلول پاشی با غلظت 081/0 گرم در لیتر سلنیوم بود. کلمات کلیدی: اجزای عملکرد، ذرت، سلنات سدیم، عملکرد دانه، محلول پاشی

به منظور بررسی اثر اسیدسالیسیلیک بر برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی ماش (vigna radiate l.) رقم nm92 ، تحت شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی به عنوان فاکتور اول در سه سطح، شاهد (آبیاری پس از رسیدن رطوبت خاک محدوده ریشه های کرت ها به fc80%)، تنش 1 (fc65%) و تنش 2 (fc50%) بود. محلول پاشی اسیدسالیسیلیک، به عنوان فاکتور دوم در چهار سطح، شامل بدون محلول پاشی (شاهد)، mm1/0، mm5/0 و mm1 بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی به ویژه تنش 2 باعث کاهش برخی از شاخص های رشد ازجمله وزن خشک و تر در واحد سطح، شاخص سطح برگ (lai)، سرعت رشد محصول (cgr)، سرعت رشد نسبی (rgr)، سرعت جذب خالص (nar)، سطح ویژه برگ (sla)، نسبت سطح برگ (lar) و ارتفاع شد. همچنین تنش خشکی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه، کلروفیل های a و کل، کارتنوئیدها و وزن خشک ریشه شد؛ و در مقابل موجب افزایش قندهای محلول، پرولین و نشت الکترولیت برگ ها شد، اما بر روی محتوای آب نسبی تأثیر معنی داری نداشت. محلول پاشی اسیدسالیسیلیک با غلظت mm5/0 موجب افزایش شاخص سطح برگ، نسبت سطح برگ، نسبت وزن برگ (lwr)، عملکرد، کلروفیل a، b و کل و درصد پروتئین دانه شد. همچنین اسیدسالیسیلیک به ویژه غلظت mm1/0 آن باعث کاهش نشت الکترولیت و افزایش قندهای محلول گیاه ماش شد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی اسید سالسیلیک و سولفات روی بر برخی از خصوصیات کمی و کیفی سورگوم علوفه ای اسپیدفید، تحت شرایط خشکی، آزمایشی به صورت اسپلت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه انجام شد. تیمارها شامل تنش کم آبی به عنوان کرت اصلی در سه سطح کم آبی یک (آبیاری پس از رسیدن رطوبت خاک محدوده ریشه های کرت ها به 90% ظرفیت زراعی)، کم آبی دو و سه، (70 و 50 درصد ظرفیت زراعی ) و محلول پاشی به عنوان کرت فرعی در پنج سطح، شامل بدون محلول پاشی (شاهد)، محلول پاشی اسید سالسیلیک در دو سطح نیم و یک میلی مولار و سولفات روی در دوسطح 300 و 3000 میلی گرم در لیتر بود. نتایج نشان داد که تنش، به ویژه کم آبی سه باعث کاهش محتوای کلروفیل شد. خشکی برخی از خصوصیات کیفی از جمله فیبر خام، دیواره سلولی عاری از همی سلولز، پروتئین خام و خاکستر را نیز کاهش داد، و در مقابل موجب افزایش قابلیت هضم علوفه و قندهای محلول شد. همچنین تنش خشکی باعث کاهش معنی دار وزن خشک برگ، عملکرد علوفه، محتوای آب نسبی و شاخص سطح برگ شد و در مقابل نشت الکترولیت را افزایش داد. بیشترین میزان کلروفیل از محلول پاشی سولفات روی (300 و 3000 میلی گرم در لیتر) و سالسیلیک اسید نیم میلی مولار به دست آمد و کمترین مربوط به شاهد و اسید سالسیلیک یک میلی مولار بود. در مورد قند های محلول از نظر آماری، تیمار سولفات روی 3000 میلی گرم در لیتر بالاتر بود. بیشترین میزان قابلیت هضم از اثر متقابل بین کم آبی یک، دو و سه و محلول پاشی سولفات روی 3000 میلی گرم در لیتر حاصل شد. اثر متقابل سولفات روی 3000 میلی گرم در لیتر و کم آبی یک و دو بالاترین پروتئین خام را داشت. بهترین عملکرد علوفه مربوط به تیمار سولفات روی 3000 میلی گرم در لیتر و اسید سالسیلیک نیم میلی مولار بود.

به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی غلظت های مختلف سلنیوم و خشکی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت رقم ns640 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه واقع در منطقه نازلو با طول جغرافیایی 45 درجه و 4 ثانیه و در عرض جغرافیای 37 درجه و 32 ثانیه و در ارتفاع 1320 متر از سطح دریا در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمار های آزمایشی شامل چهار سطح محلول پاشی سلنیوم (شاهد، 0.162، 0.243 و 0.324 گرم در لیتر) و تیمارهای آبیاری در سه سطح (80 ، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی) بود. نتایج نشان داد که صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر چوب بلال، وزن خشک چوب بلال، تعداد گره، تعداد برگ، تعداد دانه در بلال، وزن هزاردانه، درصد پروتئین، عملکرد پروتئین، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، قند محلول، پرولین، عملکرد دانه، وزن خشک ساقه، شاخص برداشت، درصد نشت الکترولیت، محتوی نسبی آب برگ، سلنیوم برگ، سلنیوم ساقه، سلنیوم دانه، درصد نیتروژن و درصد پتاسیم تحت تأثیر معنی دار تیمارهای سلنیوم و آبیاری قرار گرفتند و فقط صفت درصد فسفر و عملکرد بیولوژیک بود که تنها تحت تأثیر سلنیوم قرار گرفت و تیمار آبیاری تأثیر معنی داری روی این صفت نداشت. بیشترین ارتفاع بوته (246 سانتی متر)، درصد پروتئین (12/31 درصد) و عملکرد دانه (14678/8 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب از تیمار های آبیاری در 80%، 60% و80% ظرفیت زراعی بدست آمد و بیشترین عملکرد بیولوژیک (40539/9 کیلوگرم در هکتار) از لحاظ تیمار های محلول پاشی سلنیوم نیز تیمار سلنیوم با غلظت 0.243گرم در لیتر بالاترین مقدار صفات مذکور را دارا بود. نشت الکترولیت، سلنیوم برگ و کلروفیل کل تحت تأثیر ترکیب تیماری دو تیمار قرار گرفت و بالاترین مقدار کلروفیل کل 33/79 میلی گرم بر گرم مربوط به ترکیب تیماری آبیاری در60% ظرفیت زراعی مزرعه و تیمار محلول-پاشی سلنیوم با غلظت 0.162گرم در لیتر بود.