به منظور دستیابی به بهترین تاریخ کاشت و اثرات آن بر روی عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در منطقه مهاباد، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در یکی از اراضی روستای قزلقوپی از توابع شهرستان مهاباد به اجرا در آمد. سه رقم در سه گروه رسیدگی عبارت بودند از: مستر( زود رس)، اروفلور(میان رس) وآرماویروسکی (دیررس) که بر پایه طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. کرتهای اصلی شامل سه تاریخ کاشت که به فاصله 20 روز از هم در نظر گرفته شد. تاریخ کاشت اول (5/2/88) و تاریخ های کاشت دوم و سوم به ترتیب ( 25/2/88) و ( 14/3/88) تعیین گردید. کرتهای فرعی شامل 3 رقم آفتابگردان بود. در این مطالعه روند تغییرات صفاتی مانند تعداد برگ، ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن ساقه، وزن طبق، طول دوره رشد رویشی، طول دوره پرکردن دانه، کل طول دوره رشد، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد پوکی و نسبت پوست به مغز دانه بررسی شدند و پس از تجزیه واریانس مقایسه میانگین صفات در مورد ارقام و تاریخ کاشت مورد آزمایش انجام داده شد. در بین صفات مورد بررسی تنها تعداد برگ موجود در گیاه از تاریخ کاشت در سطح احتمال 5 درصد متاثر شده است. بعلاوه نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر تعداد برگ در بوته و ارتفاع ساقه در سطح احتمال یک درصد و از نظر وزن ساقه در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. اما بین ارقام مورد آزمایش از نظر صفات قطر ساقه، قطر طبق و وزن طبق اختلاف معنی داری مشاهده نشد. جدول تجزیه واریانس نشان داد که در تمامی صفات یاد شده اثر متقابل تاریخ کشت در رقم غیر معنی دار بود. در این آزمایش نتایج نشان داد که تاریخ کاشت برروی شاخص طول دوره رشد رویشی و طول دوره پر کردن دانه در سطح احتمال یک درصد اثر گذار بوده است. درحالیکه طول کل دوره رشد تغییر معنی داری نداشت. نتایج حاکی از آن بود که بین ارقام آفتابگردان مورد مطالعه از نظر شاخص های طول دوره رشد رویشی و طول دوره پرکردن دانه در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. درحالیکه از نظرشاخص کل طول دوره رشد بین ارقام تفاوت معنی داری ملاحظه نشد. بعلاوه نتایج نشان داد که اثرات متقابل تاریخ کاشت در رقم در شاخص طول دوره پر کردن دانه و درصد پوکی در سطح احتمال یک درصد و تعداد دانه در طبق و نسبت پوست در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. همچنین نتایج حاصل نشان داد که در بین صفات مورد بررسی تنها تعداد دانه در طبق از تاریخ کاشت در سطح احتمال 5 درصد متاثر شده است. بعلاوه نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد پوکی و نسبت پوست به مغز دانه در سطح احتمال یک درصد و از نظر شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. اما بین ارقام مورد آزمایش از نظر صفات عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه اختلاف معنی داری مشاهده نشد.

کشاورزی از منابع اصلی برای فراهم ساختن مواد مغذی مورد نیاز انسان، دام و طیور است. قسمت قابل توجه و اصلی خوراک دامها را گیاهان و تولیدات گیاهی تشکیل می دهند. در این گونه منابع خوراکی ترکیباتی یافت می شوند که در تغذیه دام اصطلاحا" به آنها مواد مغذی می گویند و نه تنها فعالیت های حیاتی حیوان را امکان پذیر می سازند، بلکه در سازندگی بافت حیوان نیز دخالت دارند (2). در ساختمان اندامهای گیاهی همان ترکیباتی شرکت دارند که در ساختمان بدن حیوان به کار رفته اند و شامل آب، پروتئین ها،چربی ها، کربوهیدراتها، مواد معدنی، ویتامین ها و غیره بوده و تفاوت عمده بین حیوان و گیاه در اختلاف ترکیب این مواد و مقدار آنهاست (2). امروزه محققین معتقدند که برای افزایش استقرار گیاهچه ها و بنیه اولیه آنها می توان از روش های اصلاحی، به زراعی و فیزیولوژیکی استفاده نمود. از جمله روش های متداول فیزیولوژیکی که امروزه استفاده می گردد می توان به نقش ویتامین ها مانند فولیک اسید اشاره نمود (1). فولیک اسید یا فولات با فرمول مولکولی(c19h19n7o6) یکی از ویتامین های ضروری گروه b و محلول در آب است. همچنین از ریز مغذی های مهم بشمار می رود که کمبود آن می تواند پیامدهای زیانبار بهداشتی، اجتماعی واقتصادی متعددی به همراه داشته باشد. به همین دلیل غنی سازی محصولات کشاورزی با این ماده حائز اهمیت است (5). در روش زراعی ریز مغذی ها به شکل پیش تیمار، افزودن به خاک و یا اسپری بر روی برگ ها در مراحل فنولوژیکی مختلف به مزرعه اضافه شده و از این طریق سبب افزایش میزان ریز مغذی ها در محصولات گیاهی می گردند(1). جو پس از گندم متداولترین غله به خصوص در مناطق معتدل و سرد محسوب می شود. با توجه به اینکه هدف اصلی زراعت جو تولید غذا برای دام می باشد، بنابراین دستیابی به روش هایی که بتوان حداکثر بازده تولیدی- اقتصادی را در واحد سطح به دست آورد، دارای اهمیت است. مشاهده شده است که فولیک اسید در فرآیند جوانه زنی و استقرار گیاهچه نقش ویژه ای دارد(3)، همچنین در پرشدن دانه های بیشتر و رسیدگی آنها تاثیر گذار بوده که به دنبال آن وزن هزار دانه نیز افزایش یافته است.تغذیه گیاهان با فولیک اسید محتوای اسید آمینه کل و آزاد را نیز افزایش می دهد(4). پژوهش حاضر با هدف غنی سازی جو، در مزارع تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1392، به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمار ها عبارتند از : 1) پیش تیمار بذور، 2) محلول پاشی در مرحله 4-3 برگی، 3) محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 4) محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 5) محلول پاشی در مرحله آبستنی، 6) محلول پاشی در مرحله پرشدن دانه ، 7) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 8) پیش تیمار+ محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 9) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله آبستنی، 10) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پر شدن دانه، 11) پیش تیمار+ محلول پاشی در مراحل پنجه زنی+ ساقه روی+ آبستنی+ پرشدن دانه و 12) شاهد (بدون پیش تیمار ومحلول پاشی) . پیش تیمار بذور با محلول 25میکرومولار اسیدفولیک به مدت 12ساعت و همچنین محلول پاشی گیاه نیز با همان غلظت در مراحل مختلف رشدی انجام شد.پس از برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد جو از جمله: تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و برخی صفات مورفولوژیکی ودر صورت امکان عناصر آهن، روی، منگنز، مس به همراه میزان پروتئین و برخی اسیدهای آمینه ضروری اندازه گیری می شوند.

به منظور بررسی اثر نسبت های مختلف کشت مخلوط جایگزینی نخود و جو بهاره بر عملکرد و کنترل علف های هرز آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و دوازده تیمار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد طی فصل زراعی 1393 اجرا گردید. شش آرایش مختلف کاشت (خالص نخود و، نسبت 1:1، 2:1، 3:1، 2:2 و خالص جو) به عنوان فاکتور اول و دو سطح کنترل علف هرز (کنترل و عدم کنترل) به عنوان فاکتور دوم مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کشت مخلوط سبب کاهش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نسبت به تک کشتی هر دو گیاه شد. در میان نسبت های مخلوط بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک برای جو از نسبت 1:1 و برای نخود از نسبت 3:1 بدست آمد. عدم کنترل علف های هرز سبب کاهش تعداد پنجه بارور در بوته جو، عملکرد دانه جو، تعداد شاخه در نخود و شاخص برداشت نخود شد. شاخص های ارزیابی کشت مخلوط شامل نسبت برابری زمین (ler)، کاهش واقعی عملکرد (ayl)، ضریب نسبی تراکم (k)، شاخص بهره وری سیستم (spi)، شاخص های اقتصادی مزیت پولی (mai) و مزیت مخلوط(ia)بودند. شاخص های رقابتی و اقتصادی در نسبت 2:1 (جو:نخود) بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند. مقادیر شاخص های spi، mai و aylt برای همه ی نسبت های مخلوط با کنترل علف هرز و شاخص ia به جز در نسبت 1:1 با کنترل علف هرز مثبت شد و نسبت برابری زمین و ضریب ازدحام نسبی نیز برای همه ی نسبت های مخلوط با کنترل علف های هرز بیشتر از یک به دست آمد، که نشاندهنده برتری کشت مخلوط نسبت به تک کشتی هر یک از دو گیاه بود.