مراحل توسعه گناد و چرخه تولید مثل سالیانه کیلکای معمولی از اسفند 1386 تا اردیبهشت 1388 بر روی 800 عدد (333 ماده، 467 نر) از ماهیان صید شده در سواحل بندر انزلی از طریق 1) شاخص وزنی گناد (gsi) 2) مطالعات بافت شناسی مورد مطالعه قرار گرفت. بالاترین مقدار gsi در هر دو جنس نر و ماده، در سال اول در اردیبهشت ماه و در سال دوم در ماههای اسفند و فروردین بود. بررسی های بافت شناسی و روند توسعه قطر تخمک نشان داد که تخمریزی کیلکای معمولی به صورت دسته ای بوده، اووسیت ها به صورت گروهی همزمان توسعه می یابند و دوره تخمریزی نسبتا طولانی (5 ماه) می باشد. پایین بودن در صد تخمک های اترتیک و شرایط بدنی مناسب (1<) در طول دوره تخمریزی نشان داد که کیلکای معمولی در شرایط محیطی مطلوبی بسر می برد. هماوری دسته ای برابر 6718 عدد تخم به ازای هر گرم از وزن بدن بود که همبستگی مثبت با gsi داشت. دامنه طول چنگالی در جنس ماده از cm5/6 تا 5/13 و در جنس نر cm8 تا 13 بود و گروه سنی +3 در هر دو جنس بالاترین فراوانی را داشت. پارامتر های رشد بر اساس معادله رشد وون برتالانفی در جنس ماده برابر93/0 k =،cm 22/11= l? ،28/0= t0 و در جنس نر 98/0k =، cm84/10= l?،47/0= t0 توصیف شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که زمان آغاز تخمریزی در کیلکای معمولی متغیر است که این موضوع بر ضرورت اعمال مدیریت صید بر اساس تغییر در استراتژی های تولید مثل تاکید می ورزد.

شعاع سخت باله سینه ای قره برون و اوزون برون برای درک ارتباط زمان کف گزینی (عبور از آبهای سطحی به آبهای عمیق) و بلوغ جنسی بررسی شد تا استفاده از خصوصیات حلقه های رشد را برای الگوی تاریخچه زندگی تایید کند. از 147 عدد شعاع سخت باله سینه ای قره برون با دامنه طولی (طول چنگالی) 203- 62 سانتیمتر و 69 عدد شعاع سخت باله سینه ای اوزون برون با دامنه طولی (طول چنگالی) 173- 83 سانتیمتر در سالهای 89- 87 در آبهای ایرانی دریای خزر نمونه برداری شد. تخمین سن با مشاهده مستقیم مقاطع تهیه شده زیر استریومیکروسکوپ و نیز از روی تصاویر آنها صورت پذیرفت. الگوی حلقه های رشد قره برون و اوزون برون در هر دو جنس مورد بررسی قرار گرفتند. پارامترهای رشد von bertalanffy تخمین زده شده برای جنس ماده بزرگتر از نرها بود. طول بی نهایت و نرخ رشد قره برون و اوزون برون ماده در سالهای 89- 87 به ترتیب 07/173 سانتیمتر با نرخ رشد 1/0 در سال و 69/153 با نرخ رشد 08/0 در سال تخمین زده شد. جنس نر قره برون و اوزون برون در سالهای 89- 87 به ترتیب طول بی نهایت 33/164 و 02/131 سانتیمتر با نرخ رشد 08/0 و 15/0 در سال را داشتند. نتایج به طور غیر مستقیم نشان داد که کف گزینی و بلوغ جنسی، رشد قره برون و اوزون برون و نیز الگوی حلقه های رشد آنها را در هر دو جنس تحت تاثیر قرار داده است. نتایج این بررسی پیشنهاد می کند که پهنای حلقه های تاریک و دوایر سالیانه مقاطع با وقایع کف گزینی و بلوغ جنسی رابطه دارد و به عنوان خصوصیت ویژه هر گونه مطرح می باشد و نیز به نظر می رسد که شناسایی دوره های بعدی تخم ریزی و رسیدگی جنسی در سطح گونه ها را مقدور می سازد.

در ناحیه ی جنوبی دریای خزر نوعی تور ساحلی برای صید ماهیان استخوانی مهاجر کرانه ای بکار می رود که به تور پره معروف است. این نوع تور دارای طولی بین 1100 تا 1500 متر بوده اما ارتفاع ، طول ساک و اندازه چشمه تورهای پره با توجه به منطقه، عمق صیدگاه و زمان صید متفاوت است. بطوری که تورهای بکار گرفته شده، دارای ارتفاعی بین 10 تا 30 متر، اندازه کیسه ای بین 120 تا 360 متر و اندازه چشمه ای معادل 30 و 33 میلی متر دارند. در این تحقیق ابتدا, اثر سه عامل ارتفاع تور، طول ساک و اندازه چشمه تور بر میزان صید مورد بررسی قرار گرفت و سپس با کمک داده های حاصل, مدل زیستی تعاونی های صید پره طراحی شد. در بررسی اثر ارتفاع تور بر میانگین طول چنگالی ماهیان سفید و کفال، مشخص گردید که کمترین میانگین طول ماهیان سفید صید شده (3/5 ± 5/34 سانتی متر) در تورهای با ارتفاع 30 – 25 متری و برای ماهیان کفال (1/7 ± 7/31 سانتی متر) در تورهای با ارتفاع 25 – 20 مشاهده می گردد. در رابطه با اثر طول ساک (توبره) نیز کمترین طول ماهی سفید صید شده (1/4 ± 9/37 سانتی متر)، مربوط به تورهای با کیسه 360 متر و کمترین طول ماهیان کفال صید شده (73/6 ±/31 سانتی متر) مربوط به تور با کیسه 240 متر بوده است. با طراحی مدل زیستی تعاونی های پره و بررسی تاثیر این عوامل بر میزان صید مشخص گردید، که با افزایش ارتفاع تور, بر میزان صید ماهی ها افزوده شده است. اما تغییر در اندازه چشمه، تاثیر قابل توجهی بر میزان صید نداشته و افزایش اندازه چشمه تنها باعث کاهش صید ماهیان غیر هدف گردیده است.

اطلاعات کمی درباره تنوع به لحاظ جغرافیایی و ساختار جمعیتی ماهی شاه کولی در آب های سواحل جنوبی دریای خزر وجود دارد. موضوع این تحقیق بررسی تفاوت های ریختی جمعیت های این گونه در آب های سواحل جنوبی دریای خزر است. تنوع شکلی و وضعیت جمعیت ها با استفاده از ویژگی مورفولوژیکی از طریق سیستم شبکه ای تراس و روش های ژئومتریک- مورفومتریک در چهار ناحیه (رودخانه لیسار، منطقه انزلی، رودخانه شیرود و رودخانه بابلرود) بررسی شد. نمونه های بالغ از مناطق اصلی ماهی گیری در مصب های هر ناحیه در طی فصل تخم ریزی بدست آمدند. آنالیزهای تک متغیره و چند متغیره روی 378 قطعه از این ماهی و از طریق 14 لندمارک صورت گرفت. و از طریق روش ژئومتریک- مورفومتریک نمونه ها از لحاظ شکلی بررسی شدند. نتیجه آزمون anova تفاوت مشخصی را بین دو جنس نر و ماده نشان نداد، اما در مقابل در آزمون های cda, pca, dfa دو روش تراس نتورک و ژئومتریک- مورفومتریک تفاوت های مشخصی را در بین 4 گروه از نمونه ها ثابت شد و در نهایت 4 جمعیت مجزا در چهار ناحیه مورد مطالعه گزارش گردید.

دینامیک جمعیت اردک ماهی (esox lucius linnaeus, 1758) با بررسی 537 عدد نمونه در دورۀ یکساله از تیر 1391 تا خرداد 1392 از دو منطقۀ غربی (آبکنار) و شرقی (سرخانکل) تالاب انزلی واقع در جنوب غربی دریای خزر مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین فراوانی این گونه در گروه سنی 2 ساله بدست آمد. میانگین طول چنگالی و وزن در جنس ماده به صورت معنی¬داری بیشتر از جنس نر بود. مقایسۀ پارامترهای رشد بین جنس نر و ماده تفاوت معنی¬داری را نشان داد. بنابراین معادلۀ رشد به صورت جداگانه برای جنس نر به صورت lt = 88.1 [1-e -0.11 (t+2.02)] و در جنس ماده به صورت lt = 108.9[1-e -0.09 (t+2.15)] محاسبه گردید. مقدار پارامتر  در هر دو جنس تقریباً برابر با 3 (95/2 در جنس نر و 02/3 در جنس ماده) بدست آمد. مقادیر مرگ¬ومیر کل، طبیعی و صیادی در جنس نر به ترتیب 1/13، 0/26 و 0/97 در سال و در جنس ماده به ترتیب 1/17، 0/20 و 0/97 در سال بدست آمد. نرخ بهره¬برداری، میزان مرگ¬ومیر سالیانه و نرخ بقا در جنس نر به ترتیب 0/77، 0/68 و 0/32 در سال و در جنس ماده به ترتیب 0/83، 0/69 و 0/31 در سال بود. مقدار طول چنگالی که در آن 50 % جمعیت بالغ هستند، در جنس نر و ماده به ترتیب برابر با 29/7 و 34/7 سانتیمتر بود. سن در 50 % بلوغ این گونه در جنس نر و ماده به ترتیب 1/57 و 2/59 سال بدست آمد، گرچه تعدادی از نمونه¬ها در سن و طول کمتر به بلوغ رسیده بودند. بررسی شاخص وزنی گناد، فصل تخمریزی اردک ماهی در تالاب انزلی را از اواخر آذر تا اواخر بهمن نشان داد. اوج فعالیت تخمریزی اردک ماهی، دورۀ کوتاهی بین هفتۀ آخر دی و نیمۀ اول بهمن در دمای کمتر از 9 درجۀ سانتیگراد صورت می¬گرفت که توسط مقاطع بافتی تهیه شده از گناد ماهیان ماده تایید گردید. رسیدگی جنسی در اردک ماهی به 6 مرحله تقسیم گردید. بررسی های بافت¬شناسی به همراه نمودار فراوانی قطر تخمک و مراحل رسیدگی جنسی، نشان داد که فرآیند تخمریزی در یک دورۀ کوتاه و به صورت یک مرحله¬ای صورت می¬گیرد و از الگوی total spawner پیروی می¬نماید. مرحلۀ 2 و 6 از لحاظ زمانی به ترتیب طولانی¬ترین و کوتاه¬ترین مراحل رسیدگی جنسی بودند. مقدار هماوری مطلق و نسبی (خطای استاندارد±میانگین) به ترتیب برابر با 2467/1±14592/0 عدد تخم و 1/78±26/05 عدد تخم به ازای هر گرم وزن بدن بدست آمد. نسبت جنسی (نر : ماده) در کل دورۀ نمونه¬برداری به نفع ماده بود و به صورت 1: 1/70 بدست آمد. رابطۀ طول چنگالی-وزن بیانگر الگوی رشد ایزومتریک در اردک ماهی تالاب انزلی بود. اطلاعات بنیادی بیولوژیک بدست آمده از مطالعۀ حاضر جهت پیشرفت مدیریت فعالیت صیادی و بهبود وضعیت ذخیره اردک ماهی در تالاب انزلی که به شدت تحت تاثیر صید است، قابل استفاده می¬باشد.

چکیده ساختار جمعیت، وضعیت فعلی بهره¬برداری، مراحل توسعه گناد و چرخه¬ی تولید¬مثل سالیانه¬ی سیاه¬کولی از اردیبهشت 91 تا خرداد 92 بر روی 811 عدد (343 عدد ماده، 369 عدد نر و 99 عدد تعیین جنسیت نشده) از ماهیان صید شده در سواحل گیلان از سه منطقه تالش، انزلی و کیاشهر، مورد مطالعه قرار گرفت. دامنه طول چنگالی در جنس ماده از 8 تا 4/21 و در جنس نر از 8 تا 3/20 بود. گروه سنی + 3 بالاترین فراوانی را در هردو جنس داشت. بالاترین گروه سنی برای ماده¬ها + 7، و برای جنس نر + 5 بود. پارامترهای رشد براساس معادله رشد ون¬برتالانفی در جنس ماده برابر yr -129/0 k= ، cm 53/24 l∞=، yr -1 53/0- t0= و در جنس نر yr -1 32/0 k= ، cm 34/23 l∞=، yr -1 29/0- t0= توصیف شد. الگوی رشد برای هردو جنس آلومتریک مثبت را نشان داد. نسبت جنسی مشاهده شده نر به ماده متعادل به¬دست¬آمد (92/0: 1). بالاترین مقدار gsi برای هر دو جنس در سال اول بررسی در خرداد ماه و سال دوم بررسی در اردیبهشت ماه بود. بررسی¬های بافت¬شناسی و روند توسعه قطر تخمک نشان داد که تخم¬ریزی سیاه¬کولی به¬صورت یکباره بوده، و اووسیت¬ها به صورت گروهی همزمان توسعه می¬یابند. میانگین هماوری برابر 1702± 16109 (میانگین ± خطای معیار) عدد تخمک بود که رابطه¬ی قوی و مثبت با طول چنگالی داشت. طول چنگالی ماده¬ها زمانی که 50 درصد آن¬ها در مرحله¬ی بلوغ بودند برابر cm 12برآورد گردید. نرخ مرگ¬ومیر کل، طبیعی و صیادی به ترتیب برابر 27/1، 4/0 و 8/0 در سال به¬دست آمد. ضریب بهره¬برداری 63/0 در سال تخمین زده شد. نتایج این مطالعه نشان می¬دهد که سرعت رشد نرها بیشتر از ماده هاست، همچنین زمان اوج تخم-ریزی در سیاه¬کولی متغیر است. با توجه به ضریب بهره¬برداری مشخص می¬شود که جمعیت سیاه¬کولی تحت تاثیر بهره¬برداری شدید قرار دارد.