فرش دستباف ایران علاوه بر اینکه سهم بزرگی در اقتصاد ملی و صادرات غیر نفتی دارد ، جلوه ای از فرهنگ و هنر ایران زمین است ولی این هنر – صنعت هم اکنون با مشکلات زیادی روبرو است . مهمترین مشکل فرش در سالیان اخیر سوء استفاده کشورهای رقیب ایران همچون هند و چین و پاکستان از شهرت فرش ایران به عنوان نشانه جغرافیایی است . با بررسی اسناد بین المللی در این ارتباط و با عنایت به عضویت ایران در برخی از آنها ، کشورمان باید به سرعت نشانه های جغرافیایی را از طریق سیستم لیسبون به ثبت برساند و پس از آن ، با عنایت به این که ایران عضو کنوانسیون پاریس و موافقت نامه مادرید در خصوص جلوگیری از نصب نشانه های منبع جعلی و گمراه کننده بر کالا است ، نسبت به پیگیری حقوق اقدام کند . همچنین با ثبت علائم تأییدی فرش های ایران می توان از طریق موافقت نامه مادرید درباره ثبت بین المللی علائم و پروتکل آن که کشورمان عضو این دو سند است ، نسبت به حمایت از فرشهای دستباف ایران اقدام نمود. انعقاد قراردادهای دو جانبه با کشورهای صادرکننده و مصرف کننده فرش، راه حل دیگری است که می تواند راهگشا باشد . ولی برای اینکه جمهوری اسلامی ایران بتواند نسبت به حفظ و پیگیری حقوق خود در ارتباط با فرش دستباف اقدام لازم و موثر انجام دهد ، پیوستن به سازمان تجارت جهانی و به تبع آن اجرای موافقت نامه تریپس در خصوص این مورد می تواند کارساز باشد ، در اینصورت با توجه به ضمانت اجراهای قوی موافقت نامه تریپس شاهد حمایت روز افزون از فرش دستباف خواهیم بود . کلمات کلیدی : فرش دستباف ایران ، نشانه جغرافیایی ، کنوانسیون پاریس ، موافقت نامه مادرید و پروتکل آن ، موافقت نامه مادرید در خصوص نشانه های منبع ،موافقت نامه لیسبون ، موافقت نامه تریپس ،

طرح های صنعتی به عنوان یکی از زیرشاخه های نظام حقوقی مالکیت فکری موضوع این نوشتار را تشکیل می دهند. طرح های صنعتی در تعریفی جامع عبارتند از: هرگونه ترکیبی از رنگ ها، خطوط، شکل ها چه به صورت سه بعدی، دو بعدی و یا تک بعدی و با استفاده از خطوط، رنگ ها یا شکل خاصی که منجر به تغییر ظاهر کالا یا تولید کالایی جدید با ظاهری جدید و متفاوت و یا تغییر در عملکرد و کاربرد کالا همراه با تغییر ظاهری آن کالا که ناشی از طراحی خاص کالا بوده و گامی فنی محسوب شده و مشکل فنی را برطرف نماید و در یک روند صنعتی به عنوان فرآورده صنعتی و یا در یک روند غیر صنعتی به عنوان صنایع دستی تولید و به کار رود طرح صنعتی محسوب می شود. طرح هایی هم که صرفاً مربوط به ظاهر کالا و تزئینات آن ها یا آثاری صرفاً بصری و هنری هستند در صورت عدم شمول این تعریف و حمایت سیستم مالکیت صنعتی در حوزه مالکیت ادبی و هنری (کپی رایت) قرار گرفته و حمایت می شوند. طرح های صنعتی به لحاظ ماهیت چندگانه ای که دارند این قابلیت را دارا می باشند که از طریق سیستم های مختلفی همچون مالکیت صنعتی، کپی رایت، علامت تجاری، مدارهای یکپارچه، اسرار تجاری و سیستم رقابت ناعادلانه مورد حمایت واقع شوند منتها هر کدام از این سیستم ها با شرایط خاصی به صورت مرحله به مرحله می توانند از طرح های صنعتی حمایت نمایند. در مرحله ی ایده پردازی و فکر صرف که منجر به بدست آوردن اطلاعاتی خاص در خصوص ایجاد و خلق یک طرح صنعتی می شود میتوان از سیستم اسرار تجاری برای پوشش دادن حقوق پدیدآورنده استفاده نمود و در مرحله تکمیل این ایده پردازی و پیاده سازی ایده بر روی محصول می توان از طریق سیستم مالکیت صنعتی و یا سیستم کپی رایت استفاده نمود و در قبل از عرضه طرح صنعتی به عموم می توان از طریق ثبت تحت سیستم علامت تجاری نیز از آن حمایت نمود و نهایتا پس از عرضه به بازار در جهت به دست آوردن بازار عرضه و فروش و قابلیت رقابت در بازار و جلوگیری از سوءاستفاده بنگاه های تجاری دارای قدرت تجاری اقتصادی مسلط از طریق سیستم رقابت ناعادلانه از بخشی از حقوق دارنده طرح صنعتی حمایت و قابلیت رقابت را به او داد علی ایحال سیستم های یاد شده هر کدام تحت شرایطی خاص در نظام حقوقی ایران قابلیت اعمال خواهند داشت. در بررسی نظام حقوقی ایران با تبیین ابعاد نظری ، فنی و حقوقی طرح های صنعتی به این نتیجه رسیدیم که نظام مالکیت صنعتی کامل ترین نظام برای حمایت از طرح های صنعتی از ابعاد مختلف است ولی در راستای تکمیل این حمایت از سیستم های دیگری همچون سیستم مالکیت ادبی و هنری و علائم تجاری و اسرار تجاری و سیستم رقابت ناعادلانه به عنوان پوشش دهنده جانبی و چه بسا بصورت همزمان در راستای حمایت حقوقی از طرح های صنعتی می توان استفاده نمود.