شیون فومنی از شاعران برجسته ی گیلان است که به فرهنگ و گویش گلیکی خدمت شایانی کرده است . اگر شیون چنان که باید در ایران و جهان شناخته شده نیست به دلیل گمنامی گویش گیلکی است . منظومه های گیلکی شاعر هر کدام در حد شاهکارند . اگر زبان این منظومه ها زبانی پر مخاطب و معتبری بود بی شک شهرت جهانی نصیب سراینده آن ها می شد . شیون اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه ی خود را در اشعارش باز نموده است او مدافع مردم زحمت کش و روستائیان تحت ستم است . روستائیانی که زیر سلطه ی ارباب و خان زندگی مشقت باری را تحمل می کنند . هزینه ی عیاشی ها و زندگی اشرافی اربابان و خوانین زور گو بر گرده ی آنان سنگینی می نماید . از رعیتی سخن می گوید که علی رغم کار و تلاش شبانه روزی از فراهم کردن مایحتاج اولیه زندگی خود عاجز است . اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه ای را بیان می کند که در ادارات تحت نفوذ خوانین آن، اخّاذی ومطالبه رشوه بیداد می کند . فاصله ی طبقاتی بین اغنیــا و ضعفا بسیار زیاد است . جامعـه ای که در آن هیچ چیز در جایگاه خود قرار ندارد . پنیر فروش همچون موش از پنیر مشتری می دزدد . قاضی خود دزد است و احکام بی پایه و اساس صادر می کند . سبک مغزان صاحب مناصب و مقام های بالا هستند و بر خردمندان خرده می گیرند . امنیت برقرار نیست ؛ پیاده از سوار می ترسد. در حفظ و نگهداری منابع کوتاهی می شود . به گونه ای که تالاب زیبای انزلی در معرض نابودی قرار دارد . شیون فومنی از محیط طبیعی و اجتماعی خویش تاثیر پذیرفته و این تاثیرپذیری را در شعرش آشکار کرده است . او با به کار بردن کلمات دریا و جنگل، مرداب و رود ، باران و آسمان آبی، ماهی و ماهیگیری ، شالی و شالیزار و برنج ، زیتون و ...... و با توصیف شهرهای گیلان و با اشاره به باورها و عقاید عامیانه و ...... رنگ محلی و صبغه اقلیمی اشعارش را نمایانده است .

فردوسی در شاهنامه ی خود، خصایص نیک و پسندیده ی بیشماری برای شهریاران شایسته ی ایرانی برشمرده است، که از سوی آنان به هنگام تاج گذاری و یا به هنگام فرارسیدن مرگشان جزو نصیحت هاووصیت ها،خواهان اجرای آن ازسوی بزرگان کشوروجانشینان خود بودند و خواستار آن بودند که برای مردم خود بهترین شاه و حامی باشند. معمولاً آنچه که مورد نظر یک شهریار فرﹼهمنداست؛ دینداری، دادگری، خردمندی، هنرورزی، دانایی وتدبّر، راستی ودرستی، پرهیزازحرص وآز و بیدادگری است. همچنین در زمان اساطیری شهریارانی چون هوشنگ، تهمورث و جمشید با کشفیات خود خدماتی را به ملّتشان ارائه داده اند، که شرایط زندگی را برای آنان آسان کرد. بعد ها نیز شهریارانی چون بهرام گور و انوشیروان با دانایی خود سطح فرهنگ جامعه را ترﹼقی دادند. یکی از ملاک های انتخاب یک شهریار نژادگی وی بوده است، در غیراینصورت از مشروعیت شهریاری برخوردارنبوده وگاهی نیز اتّفاق می افتاد که شهریاری با تکّیه بر شایستگی های خود تاج و تخت را به دست می آورده است، و البتّه اگراین اتّفاق می افتاد در پادشاهی وی چون وچراهای فراوان بود. اهمّیت و مقام یک پادشاه درایران، آن چنان رفیع بود که فرمان وی بعد از فرمان ایزد قرارداشت، چراکه وی یک انسان فرﹼهمند و مورد توجّه و عنایت خاص از سوی خداونداست که قطعاً دستورات او رنگ ایزدی داشته است.

ساقی نامه یکی از زیباترین و دلنشین ترین انواع شعر فارسی و گنجینه ی گرانقدری است از آن جهت که در بردارنده ی تعبیرات و توصیفاتی در مورد ساقی، باده، میخانه، مطرب، آلات و نغمات موسیقی و همچنین مضامین دلچسب و شیرین عرفانی است؛ این پایان نامه در چهار فصل گردآوری شده است فصل اول شامل کلیّاتی درباره ساقی نامه ها، هدف و ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق و روش اجرای طرح است. فصل دوم به بررسی تعاریف مختلف ساقی نامه اشاره شده و با توجّه به تعاریف بیان شده از ساقی نامه تلاش ما این بود که تعریف جامع و کاملی ارائه شود و سپس کلّیّاتی درباره ساقی نامه، انواع ساقی نامه، مضامین ساقی نامه و پیشینه ی آن ها و سیر تاریخی شان و همچنین به پیشینه ی خمریّات عرب تا اوایل دوره عباسی و در ادامه به ذکر پیشینه ی خمریّات فارسی تا اوایل قرن ششم بررسی شده ذکر این نکته لازم است که توجّه به خمریه سرایی در شعر عرب و بررسی آن فقط به منظور بررسی پیشینه ی خمریه سرایی در شعر فارسی می باشد، بنابراین تنها به مطالعه شعر عرب تا قسمت هایی از دوره عباسی که به حوزه کار ما مربوط می شود، پرداخته ایم. در فصل سوم هم مضامین مشترک و خاص ساقی نامه ها با انواع شعری بررسی شده است؛ نکوهش زمانه و اهل آن، مذّمت زاهدان ریایی، اغتنام فرصت، تعریف و توصیف ساقی و شراب و مغنی، آوردن انواع آلات موسیقی در ساقی نامه ها، بررسی انواع قالب ها و دیگر مضامین و محتوای ساقی نامه ها اکتفا شده و سرانجام با نگاهی به پرکاربردترین انواع صور خیال و برخی از صنایع ادبی در ساقی نامه های عصرصفوی این فصل نیز به پایان می رسد. فصل چهارم هم شامل نتیجه گیری و ارائه پیشنهادهاست.

چکیده:دیوان حافظ، جزو متونی است که چند معنایی و تفسیر پذیری، از خصوصیات بارز آن است و به نسبت مخاطبان می تواند معنی داشته باشد؛ به همین دلیل شارحان این دیوان، شرح های متفاوتی از آن نوشته اند و چهره های متفاوتی از حافظ ارائه داده اند. از این رو دیوان حافظ، بستر مناسبی است تا از دیدگاه نظریه های نقدادبی جدید مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش، براساس نظریه ی ادبی هرمنوتیک که دارای دو دیدگاه مولف محور و خواننده محور می باشد، برگزیده ای از شروح حافظ، مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، ابتدا به توضیح عناصری چون نقد ادبی، نقد نو، نظریه ی ادبی، ریشه ی کلمه ی هرمنوتیک، خاستگاه نظریه ی هرمنوتیک، اصطلاح هرمنوتیک، قلمرو هرمنوتیک و تفسیر و تأویل هرمنوتیکی متن پرداخته شده است و در بخش بعدی، شارحانی که سعی کرده اند با تکیه بر خود دیوان و با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی حافظ، اشعار او را شرح کنند، شرح آنها از دیدگاه هرمنوتیکی مولف محور، مورد بررسی قرار گرفته است و شارحانی که با توجه به پیش فرض ها و ذهنیت خود، اشعار حافظ را شرح کرده-اند، شرح آن ها از دیدگاه هرمنوتیکی خواننده محور، مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل نتیجه گیری نیز به این نتیجه رسیده ایم که علت چند معنایی شعر حافظ که موجب شده است تا شرح های متفاوتی از آن ارائه شود چیست؟ و همچنین، هر کدام از این دیدگاه های هرمنوتیکی، چه ویژگی ها و مولفه هایی دارند و با استفاده از چه شیوه ای، می توان به یک شرح جامع از دیوان حافظ دست یافت.

: یکی از وی‍ژگی های بارز اشعار مهدی اخوان ثالث، تلفیق و آمیزش دو شیوه ی سنتی و نو است. در اشعار اخوان ثالث، کلمات، شیوه های نحوی و مضامینی از سنت های کهن شعر فارسی، با زبان و بیان جدیدی که ساخته ی ذهن خلاق شاعر، و در نتیجه ی توجّه وی به اصل نوآوری و ارائه ی شعر در زبان و بیانی نو می-باشد، تلفیق و به خدمت گرفته می شوند. هرکدام از دو جنبه ی سنتی و نوآور در این اشعار ازاهمیت ویژه-ای برخوردارند. اخوان ثالث به دلیل آشنایی با آثار گذشتگان و استفاده از سنت های شعری آنان به شعر خود اصالت و ریشه دار بودن بخشیده و با پیوند نوآوری به آن، به زبان و بیانی خاص در میان شاعران معاصر دست یافته است. این توفیق در ارائه ی سبک شخصی و نو را باید در آگاهی وی از ساختارهای زبان گذشته و پیوند آن با شعر امروز دانست. در پژوهش حاضر به منظور دست یابی به گونه های اصلی سنت گرایی و نوآوری در زبان شعر و مضامین و مسائل مطرح شده در آن، اشعار اخوان ثالث مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.

بامداد خمار رمانی است که به دلیل نقش بسزایی که در افزایش جمعیت کتاب خوان داشته، توجه منتقدان بسیاری را به خود جلب نموده است. در پژوهش حاضر، تحلیل محتوایی اثر مدنظر قرار گرفته است. به این منظور، ابتدا عناصر داستانی را تعریف و سپس هر یک از این عناصر را در رمان مورد نظر به صورت جداگانه بررسی نموده ایم. بررسی نوع رمان نشان می دهد که این اثر، مولفه هایی از رمان عاشقانه ی پرماجرا، رمان رفتار و رسوم اجتماعی، رمان سرنوشت، رمان احساساتی و رمان حادثه را دارد. نقد روان شناختی اثر و تحلیل شخصیت ها و نوع عملکرد آن ها اثبات می کند که این داستان، نقش خانواده را به عنوان مهم ترین و اولین الگو در نوع رفتارها و عکس العمل های فرد به خوبی نشان می دهد. هم چنین بررسی رفتار شخصیت های این داستان، نقش انگیزه ی افراد را در نوع رفتار و کنش های آن ها نشان می دهد. این اثر مولفه هایی از مکتب رئالیسم و نهضت رمانتیسم را داراست. در مجموع، دلایلی چون بی زمانی اثر، حقیقت مانندی، خلق شخصیت های زنده، انعکاس تصویر دنیای سنتی، دوری اثر از فلسفه بافی و معناگرایی، نمودهای جنسیتی و کاربرد زبان و نثر متناسب با موضوع اثر از دلایل پرخواننده بودن این اثر داستانی به شمار می آیند.

ارتباط انسان و خدا مسأله ای است که در همه ی نظام های فلسفی و عرفانی دینی از اهمیت خاصی برخوردار است تا آنجا که می توان آن را از وجوه مشخص این گونه نظام ها دانست. در این میان در عرفان اسلامی و بیش از همه در مکتب وحدت وجودی ابن عربی، عشق و تجلی مهم ترین مقوله هایی هستند که ارتباط حق با ماسوای خود از طریق آنها صورت می گیرد. چنانکه در مکتب ادویته ودانته شنکره نیز این ارتباط از طریق مایا و لیلا انجام می پذیرد. انسان در هر دو مکتب، نقطه محوری عالم محسوب می شود که در کنه وجودی خود با برهمن یا خدای متعال یکی است. ابن عربی انسان و به خصوص انسان کامل را به مثابه ی عالم صغیر و روح این عالم می داند و معتقد است که انسان به صورت الله آفریده شده است. در مکتب عرفانی شنکره نیز انسان، حقیقتی الهی دارد که همان آتمن است که چیزی جز برهمن نیست. در رساله پیش رو بعد از معرفی اجمالی مکتب عرفانی ابن عربی و شنکره؛ به بررسی مفهوم خدا و انسان و رابطه آن دو بر اساس کارکردهای مشابه و قرابت های قیاس پذیر پرداخته ایم.

در این پایان نامه، سبک اشعار نیما را بررسی کرده ایم. نتیجه ی این مطالعه این است که نیما هر چه به سمت اشعار نیمه آزاد و آزاد خود پیش می رود، از سنت ها فاصله می گیرد و بیش تر خود را به عنوان یک شاعر صاحب ‏سبک نشان می دهد. اشعار کلاسیک نیما، از نظر زبانی، بلاغی و تا حدودی اندیشه، قابل قیاس با اشعار شعرای سنت گرای ایران از جمله: نظامی، حافظ و مولانا است. اصولاً نیما در این اشعار، از این شاعران پیروی نموده است. اما سبک خاص نیما که در اشعار آزاد و نیمه آزاد او نمود می یابد، در حوزه ی زبانی، شاهد خروج از هنجارهای زبانی است. در حوزه ی بلاغی، اشعار هر چه بیش تر به سمت تصویرسازی-های بکر پیش می رود، استفاده از آرایه ها و پیرایه های ادبی، ساده و طبیعی بوده و هیچ تصنعی نیست. این زیبایی ها و پیرایه ها که دارای تازگی و زیبایی است، در بافت شعر حل می شود؛ چنان که فراتر از هر آرایه ای، سخن ها برای بیان دارد. اندیشه ی نوین نیما نیز با نمودهای سیاسی، اجتماعی و مردمی خود را نشان می-دهد؛ هر چند شعر نیما محدود به هیچ یک از این حوزه ها نیست. او در نشان دادن هر چه بیش تر اندیشه های نوین خود از مکتب های ادبی اروپا، از جمله: رمانتیسم، رئالیسم و سمبولیسم بهره برده است، اما هیچ گاه مقلد نبوده است. بلکه در هر یک از این زمینه ها، دیدگاه هایی را ارائه کرده است که با مطالعه ی اثر ارزشمند «ارزش احساسات» او و با دقت و بررسی در اشعارش، قابل دریافت است. در این پروژه، با بررسی اشعار نیما در حوزه ی این مکاتب، شاهد نمود اندیشه های نوین او در این زمینه ها بودیم. به تشابه و تمایز نظرگاه های او با مکتب های ادبی اروپایی و در گستره ای وسیع تر، در اشعار مدرنیسم او که نوآوری، تازگی و زیبایی هر چه بیش تر اشعار او را نوید می ‏دهد، با گام فراتری از اندیشه های نیما رو به رو شدیم.

موضوع این پایان نامه، پژوهش و بررسی اشعار دیوان کلیم کاشانی از منظر و دیدگاه علم بدیع است. دیوان وی را با تعداد(54)آرایه ی لفظی و(125)آرایه ی معنوی مورد بررسی قرار دادیم که تعداد کلّ موارد آرایه های لفظی یافت شده(1299)مورد و تعداد کلّ موارد آرایه های معنوی یافت شده(1640)مورد شد. شیوه ی اجرای پایان نامه ی حاضر، کتابخانه ای است و بر اساس مطالعه ی متون منابع مورد نظر و استخراج موادّ و یادداشت?برداری از آنها، انجام پذیرفته است. بدین صورت که ابتدا کتاب ها و منابع مربوط به علم بدیع مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و از میان آنها چهار کتاب:1ـ ابدع البدایع، تألیف محمّد حسین شمس العلمای گرگانی2- المعجم فی معاییر اشعار العجم، تألیف محمّد بن قیس رازی 3- نگاهی تازه به بدیع، تألیف سیروس شمسیا 4- بدیع از دیدگاه زیبا شناسی، تألیف تقی وحیدیان کامیار، به عنوان اساس کار انتخاب شدند؛ و در کنار این چهار کتاب از سایر کتب بلاغی نیز جهت تکمیل کار استفاده شد. پس از تکمیل و آماده شدن چهار چوب کلی کار، دیوان کلیم کاشانی از منظر و دیدگاه علم بدیع مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گرفت و تمامی موارد و شواهد مربوط به علم بدیع استخراج و فیش برداری شد؛ امّا در متن پایان نامه به دلیل کثرت موارد و شواهد یافت شده، تنها تعداد معدودی از آنها به عینه ذکر شد و به سایر موارد که انبوهی از شواهد را شامل می شد در قسمت آخر پایان نامه و در بخش جدول نمایه ها، اشاره شد. پایان نامه ی حاضر از نظر ساختار کلی به دو فصل تقسیم شده است. فصل اوّل خود شامل دو قسمت است. قسمت اوّل کلّیات پژوهش است و قسمت دوم مبانی نظری پژوهش است که در آن به سیر تطوّر و تکامل علوم بلاغی اشاره شده است. فصل دوّم شامل بحث اصلی و یافته های پژوهش است و خود به دو بخش صنایع لفظی و صنایع معنوی تقسیم شده است و بقیه ی مطالب نیز به نتیجه گیری و جدول نمایه های صنایع لفظی و معنوی و جدول بسامدی اختصاص دارد.

چکیده در نوشته ی حاضر، لغات، تعبیرات، اصطلاحات و ترکیبات دیوان فلکی شروانی را شرح داده ایم. به این منظور واژگان و اصطلاحات مختلف را که در دیوان فلکی از آنها استفاده شده مورد توجه قرار داده و به شرح اصطلاحات خاصی اکتفا نکرده ایم و اعلام تاریخی وجغرافیایی و همه ی اصطلاحات و تعبیرات و واژگان به کار رفته از علوم مختلف همچون طب و نجوم و اصطلاحات دینی و نیز اشاره به آیات قرآنی و داستان های دینی و زندگی پیامبران وهمچنین داستان های اساطیری و اصطلاحات عرفانی را که فلکی در سردون اشعار خود از آنها بهره گرفته است، به واضح ترین نحو شرح داده ایم. ترکیبات مختلفی که فلکی با استفاده از این کلمات و اصطلاحات ساخته مانند: پای در دامن کشیدن، گربه از بغل افکندن، مردمک در چشم استخوان کردن و امثال این ها را شرح و توضیح داده ایم. در جایی که به واقعه یا داستان دینی و اساطیری اشاره کرده است آن را بیان کرده و هرجا به آیات قرآن اشاره شده، آن آیات را در توضیح بیت ذکر کرده ایم. همچنین واژگان واصطلاحات دینی را شرح داده و در شرح لغات و اصطلاحات محدودیت به خرج نداده-ایم وسعی شده تا فرهنگی که بر این دیوان نوشته می شود هرگونه ابهام در شرح و توضیح ابیات را برطرف کند. چون نسخه ی موجود ازدیوان فلکی دارای غلط های چاپی زیادی بوده به این منظور هرجا که تشخیص داده شده که کلمه به صورت صحیح به کار نرفته است، آن را اصلاح کرده و کلمه ی اصلاح شده را مدخل قرار داده ایم تا این امر برای خوانندگان روشن شود. در شرح مدخل ها ابتدا واژگان و ترکیباتی را که مدخل قرار گرفته اند و سپس ترکیبات اسمی و بعد از آن ترکیبات فعلی را شرح داده ایم و بیتی را که آن واژه یا ترکیب در آن به کار رفته به عنوان شاهد ذکر کرده و در مواردی که مفهوم مطلب با یک بیت روشن نبوده است، از ابیات قبل و بعد از آن کمک گرفته و گاهی نیز ازاشعار شاعران دیگر استفاده کرده ایم. برای شرح این واژگان و ترکیبات به منابع موجود و فرهنگ های عمومی و نیز فرهنگ-های متعددی که بر آثار نظم و نثر نوشته شده است، مراجعه کرده ایم و واژگان و ترکیبات و اصطلاحات را با استفاده از منابع دست اول، یعنی منبع اختصاصی علوم مختلف و با توجه به مفهوم بیت شرح داده و از آوردن معانی دیگر که ارتباطی با مفهوم بیت ندارد اجتناب کرده ایم و سعی شده تا واضح ترین تعریف از میان تعاریف مختلف برای یک واژه یا ترکیب ذکر شود.

در دوره معاصر نقد ادبی در کانون توجه قرار گرفته است. یکی از رویکردهای نقد ادبی ریخت شناسی است که محقق پس از کشف و معرفی کوچکترین واحدهای ساختاری روابط متقابل میان این واحدها و چگونگی ترتیب ان ها را بررسی می کند. تجزیه و تحلیل ساختاری روشی تجربی و بر مبنای ازمون ارائه می دهد که می توان صحت و سقم ان را بررسی کرد.در این پژوهش داستان کیخسرو بر اساس نظریه پراپ بررسی شده است. این داستان ساختاری مشابه داستان های پراپ دارد و اکثر خویش کاریهای پراپ در آن دیده شد. به علاوه با بررسی این داستان حماسی برخی تفاوتهای آن با داستان های مورد مطالعه پراپ مشخص شد.

بررسی تطبیقی جهتگیریها و دیدگاهه ای امام محم د غزّالی و جلال الد ین مولوی نسبت به دنیا، در حیطهی ادبیات تطبیقی است. مسلماً بین این دو عارف مشترکات فراوانی وجود دارد. ابتدا به ماهی ت دنیا از دیدگاه اسلام و ادیان مختلف پرداخته می شود و پس از اشاره ای گذرا به زندگی این دو عارف در ادامه به ابعاد منفی و گمراهکننده ی آن و علّت نکوهش آنان از دنیا و همچنین به ابعاد مثبت دنی ا، دنیاگرایی و دنیاستایی پرداخته میشود. آن هنگام که دنیا ابزاری برای کمال رسیدن و تعالی روح انسان ، جایگاه کسب سعادت و توشه ی اخروی، محل کسب فضائل، معرفت، محبت عشق، اختیار و محل عبادات و همچنین نعمت و عطایی از سوی خداوند باشد، هردو به ستایش دنیا می پردازند. زمانی هم که دنیا منشأ همه ی خطاها، گناهان، عامل گمراهی، بدبختی انسان و غفلت او از یاد خداوند می شود دنیا را نکوهش میکنند، زیرا در این صورت انسان از هواهای نفسانی و شیطانی متابعت کرده و زمینه های سقوط و هلاکت خود را فراهم میکند. همچنین برای فهم بهتر، از آیات و احادیث و تشبیه دنیا به سایه، زندان، چاه، مار، ده و جزیره استفاده نمودهاند. در پایان هم وجوه افتراق و اشتراک آن ها بیان میگردد.

غلامحسین ساعدی از داستان نویسان بزرگ است. با توجه به این که او روان پزشک بود، اغلب داستان های او جنبه ی روان شناختی دارد. در این پژوهش مجموعه داستان عزادارن بیل او را مورد تحلیل و بررسی قرار داده ایم. روال کار به این ترتیب است که ابتدا، تمامی هشت داستان موجود در این مجموعه را به صورت جداگانه، از لحاظ عناصر داستانی بررسی کرده ایم و با توجه به این که نشا نه هایی از رئالیسم جادویی در تمام قصه های او هست، مخصوصا در قصه ی چهارم و هفتم، آن را هم نقد و بررسی کرده ایم و در پایان پس از تحلیل عناصر داستانی و بررسی نکات برجسته ای چون رئالیسم جادویی و رئالیسم، به این نتیجه رسیدیم که ساعدی با بکار گیری عناصر داستانی همچون: شخصیت،گفتگو، لحن و صحنه و طرح و غیره... در گسترش موضوع اصلی خود (فقر) در این مجموعه، موفق عمل کرده است و هنر داستان نویسی او در این مجموعه داستان، مخصوصا در بکار گیری رئالیسم جادویی، به وضوح دیده می شود.

جامعه شناسی ادبیات، یکی از شاخه های جامعه شناسی است که به بررسی، ژرف کاوی و تمرکز مطالعه در محتوای ادبیات به عنوان «هنر کلام» و شناخت جوهر اجتماعی آن می پردازد؛ چرا که آثار ادبی، به طور نامحسوس، تصویر هنرمندانه از واقعیت های اجتماعی هر ملّتی را نشان می دهند و با تحلیل و نقد جامعه شناختی این آثار می توان تا حدودی به وضعیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هر دوره¬ی تاریخی، آگاهی پیدا کرد. در این پژوهش که به شیوه¬ی تحقیقات بنیادی نظری و به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام گرفته است، اشعار سید اشرف الدین گیلانی، معروف به «نسیم شمال» از دیدگاه نقد جامعه شناختی مورد بررسی قرار گرفته است. محور اصلی پژوهش حاضر این بوده است که نسیم شمال، چگونه با اشعار طنزگونه و زبان محاوره ای قابل فهم عامه¬ی مردم، ادبیات را وسیله ای برای خدمت به وطن خود و آگاهی دادن به تمام افراد جامعه قرار داده است. علاوه بر جوهر و درون مایه¬ی اجتماعی، نکته های ظریف دیگری نیز شعر او را دل نشین و شایسته¬ی توجه کرده است. نخست، طرح مسائل جدّی به صورت فکاهی، همراه با طعنه و طنز و کنایه و دیگری، پروراندن این معانی و مضامین با زبان سادّه¬ی گفتار مردم کوچه و بازار، خالی از هر نوع محافظه کاری ادبی. در پژوهش حاضر، مضامین اشعار نسیم شمال به چهار دسته¬ی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی طبقه بندی شده و برای نقد جامعه شناختی اشعار از شیوه¬ی تحلیل مضامین استفاده شده است. توجه گسترده¬ی او به مفاهیمی چون مشروطه، میهن، آزادی و عدالت، همراه با دعوت همه به مبارزه با جهل، خرافه و بی سوادی و مبارزه با استبداد و بیگانگان، با نوعی اندیش? ملّی ـ مذهبی همراه بود که در زبانی ساده و روشن، با هدف القای سریع به عامّه¬ی مردم بیان شده است. همه¬ی این خصیصه ها، وی را به عنوان یک شاعر ملّی گرا با نگرش اسلامی معرفی می کند.

خواجه حافظ شیرازی یکی از شاعران بلندآوازه ی ادبیات پربار و غنامند دری بوده که در تبلور اندیشه های عرفانی و عاشقی، در شعری و متداول کردن اشعار سیاسی و اجتماعی در ادبیات دری نقش بزرگی را ایفا کرده است. ازآنجایی که مسئله اجتماعی در روزگار حافظ در آفرینش صورخیال او تأثیر گذاشته است ما بر آن شدیم تا بن مایه های اجتماعی صورخیال در 100 غزل حافظ شیرازی را بررسی کنیم و بسامدی از آن ها اعلام بداریم تا به درک عمیقی از اوضاع آن دوران برسیم. روش تحقیق ما در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و به روش اسنادی و کتابخانه ای انجام پذیرفته است. وی، صورخیال را در خدمت بیانِ دردهای اجتماعی و اوضاع اسفناک جامعه گرفته، به طوری که در تشبیه و استعاره، موضوعات مرتبط با مشبه دربرگیرنده ی مقوله هایی مانند: طبقات اجتماعی، معضلات اجتماعی و رذایل اخلاقی است و از سوی دیگر موضوعاتی از قبیل عناصر طبیعی، اشیاء، حیوانات و عناصر انتزاعی در ارتباط با مشبه به قرار می گیرد. درمجموع، موضوعات و تصاویر ومتخب شاعر، بیانگر تفکر و جهان بینی اوست. تصاویر مربوط به نابسامانی اوضاع جامعه و ریا مردم زمانه از وجه پررنگ شعر شاعر است و از بسامد بالایی برخوردار است.

چکیذ :ُ داستای اّی قشآی اص جول داستای اّی پیاهثشای، اص ه ضَ ?َات گستشد اُی است ک ه سَد ظًش تسیاسی اص شا?شای، اص جول طائه، قشاس گشفت است. طائه اص شا?شای ه فَق سثک ذٌّی است ک ش?ش کلام ا اص ج اْت گ اًَگ یَ دسخ سَ ت جَ تشسسی است . احاع تسلّظ طائه ت ف یٌَ ادتی ص اٍیای پیذا پ اٌْی ش?ش ت اَی یٍ دس آفشی شٌ ط سَ خیال اششاف ت تلویحات اشاسات قشآیً قظض ا ثًیا تی ظًیش است اص ایی س یٍ، ایی قظض دس سش دٍ اُّی ا ت ط سَت قاتل ت جَ یْ هتجلی شذ اُ ذً. طائه تا دستهای قشاس دادی داستای ا ثًیا دس پی عشح مفا یّن هذ ظًش خ دَ است. یٍ ج تْ حظ لَ ایی هقظ دَ اًفزتش ت دَی کلاهش اص ا اًَع ط اٌ?ات ادتی ت شْ هی ج یَذ. ایی پظ شٍّ ت تاصکا یٍ جل اَُّ ج ثٌ اِّی هختلف داستای پیاهثشای دس اش?اس طائه پشداخت است . ت?ذ اص رکش اساهی ششح هختظشی اص ص ذًگی پیاهثشایً ک طائه اص آی اّ یاد کشد ،ُ ا ب آ سٍدی اتیاتی ت ? اٌَی شا ذّ هثال، ت تشسسی تحلیل ه اَسدی چ یَ آیات قشآیً، اشاسات ?شفایً، هفا یّن اخلاقی ظشایف ادتی پشداخت شذ است دس پایای تحث هشت طَ ت شّیک اص ا ثًیا آهاسی دقیق اص فشا اٍیً اًم داستای وّای پیاهثش ت ط سَت وً دَاس جذ لٍ قشاس داد اُین. ا بت جَ ت تًایج ت دست آهذ ،ُ اًم ی سَف )ع( تالاتشیی هیضای فشا اٍیً سا داسد اًم حضشت ی سًَ طالح )ع( کوتشیی هیضای فشا اٍیً سا ت خ دَ اختظاص داد اُ ذً. طائه دس ت شْ گُیشی اص داستای ا ثًیا، اص سیضتشیی ص اٍیای ص ذًگی ایشای ج تْ حظ لَ ا ذّاف ر یٌّ خ یَش، ت تْشیی صیثاتشیی تطا یٍش هضاهیی سا خلق کشد است تشای خلق ایی تظا یٍش اص ط ?ٌت اّی ادتی چ یَ است?اس ،ُ تشثی ای اْم هجاص ت شْ جست است. کلیذ اٍط اُّ: پیاهثشای ، صیثایی ش اٌختی، طائه تثشیضی، قظض قشآیً.

غزل در هردوره از ادوار شعر و ادب فارسی به عنوان تنها قالبی که بیان کننده ی احساسات و عواطف شاعرانه باشد همواره مورد توجه شاعران قرار داشت. در دوره ی انقلاب اسلامی، غزل به تأثیر از نوآوری ها و ابداعات جریان های ادبی پیش از انقلاب اسلامی تکامل یافت و به حیات ادبی خود ادامه داد. فضای حماسی انقلاب که ریشه در باورهای مذهبی و عرفانی شاعران این دوره داشت با فضای غنایی غزل عجین شد و غزل لعابی از حماسه گرفت، غزل انقلاب،در چنین فضایی،سبک و سیاق تازه ای به خود گرفت، بنابراین از نظرگاه سبک شناسانه غزل این دوره در سه بعد زبان، ادبیات و اندیشه مورد بررسی قرار می گیرد. از نظرگاه زبان در قالب بافت آهنگین زبان، اوزان بلند، قوافی بدیع و نوجویی در ردیف همراه با به کارگیری واژگان مذهبی، نظامی و سیاسی و عامیانه و در قالب تصاویر و تشبیهات و پارادکس با زبانی نمادین برای بیان واقعیت های جبهه وجنگ و سرانجام در قالب مضامینی چون شهید وشهادت، اعتراض ودلتنگی، تقدس و مدح مقام معنوی امام، جلوه های عاشورا و انتظار جلوه نموده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

بر خلاف دیدگاه سنتی در مطالعات سبک شناختی ادبیات، در مطالعه ی حاضر فرض نگارنده بر این بوده است، که این دو شاخه ی علمی می توانند از یافته های یکدیگر به شکل مطلوبی بهرمند شوند. با چنین فرضی مطالعه ی حاضر بر آن است که نشان بدهد، از یافته های علم زبان شناسی می توان در تجزیه و تحلیل عینی تر زبان ادبیات بهر جست. در راستای تحقق این هدف در چهار چوب طرح پیشنهادی لیچ ( 1969) انواع هنجار گریزی های زبانی در چهار مجموعه ی «صدای پای آب»، «حجم سبز»، «ما هیچ، ما نگاه» و «مسافر» سهراب سپهری استخراج و تجزیه و تحلیل شد. پس از ارائه نتایج بدست آمده به صورت نمودار و جدول های آماری، پیشنهادهایی در مورد امکان و ضرورت انجام مطالعات مشابه بدست داده شد.

این رساله نگاهی مبسوط به اجتماع و فرهنگ و مولفه های آن در دیوان اشعار کمال خجندی، شاه نعمت الله ولی، قاسم انوار و نور الدین عبد الرحمن جامی است. با بررسی این آثار می توان دریافت جامعه ی عصر تیموری در لا به لای این اشعار ترسیم شده است و با دقت و بررسی موشکافانه ی این آثار قابل بازیابی است. جامعه ای که در این آثار بازتاب دارد جامعه ای است که در آغاز با جنگ و خونریزی همراه است. بعدها شاهان تیموری در فرهنگ و تمدن ایران متمدن می شوند و از علم و هنر حمایت می کنند. لذا علوم مختلف بر خلاف اوایل این دوره رشد و توسعه می یابد. ولی این شاهان و حکام و امرای آنها به مردم تحت امر خود ظلم و ستم می کنند. ثروت اندوزی و فساد در طبقه ی حاکم و فئودال ها باعث ایجاد شکاف بزرگ میان طبقه ی اشراف و ضعیف جامعه می شود. از جمله تبعات دیگر آن شیوع انواع مفاسد اجتماعی در جامعه است. از لحاظ دینی شاهان تیموری به دلیل برخی ملاحظات سیاسی تعصب شدید در دین نشان می دهند؛ این امر باعث رواج نزاع ها و تعصبات دینی مختلف در جامعه می شود. از لحاظ اقتصادی ضعف و نابسامانی در کشور حاکم است و یکی از تبعات آن رواج پول های تقلبی در کشور است. تمامی مظاهر زندگی اجتماعی از جمله سرگرمی ها، تفریحات، اعیاد، جشن ها، آداب و رسوم مختلف در این آثار به چشم می خورد که با وجود ظلم و ستم و خفقان حاکم، بیانگر فرهنگ و تمدن غنی ایرانیان می باشد. مردسالاری در جامعه حاکم است و زن در مقابل مرد از مقام بسیار نازل برخوردار است.

کلید واژهها: عشق مجازی، عشق معنوی، عطار عشق و دوست داشتن نخستین مرحله از معرفت خداوند است، دوست داشتن زیبایی، در هر چیز و هر کس که باشد. همانگونه که می دانیم عشق و زیبایی به گونه ای تفکیک ناپذیر با یکدیگر گره خورده اند. این زیبایی است که عشق را برمی انگیزد. آدمی با دیدن چهره ای زیبا به آن جذب شده و دل می بندد. و دور نیست که انسان در مسیر این عشق و دلدادگی به معشوقی زمینی، به مرحله ای برسد که دیدگانش بر جمال خداوند که خالق تمام زیبائی هاست، بینا گردد. عرفا و صوفیه در این زمینه را مطرح کرده اند، بدین معنی که عشق مجازی پلی است برای رسیدن « َالمجاُز َقنطرُه ال ? حقیقه » اصل به عشق حقیقی . اما این اصل عرفانی باعث شده است که گروهی از افراد بی بند و بار و هوس باز از آن سوء استفاده کرده و در مسیر شاهد بازی و همجنس بازی استفاده کنند. غافل از اینکه غرض اصلی صوفیه، از بیان این اصل، آن بوده است که عشق مجازی می تواند به عنوان تمرین و ممارستی باشد برای تحمل عشق حقیقی. . در رساله حاضر کوشیده ایم که رابطه عشق مجازی و عشق معنوی (حقیقی) را در مثنوی های عطار بررسی نماییم. و به این نکته پی بریم که آیا عشق مجازی در مثنوی های عطار به عشق معنوی منتهی شده است یا نه؟ پس از بررسی های کامل به این نتیجه رسیدیم که از نظر عطار، عشق مجازی اگر پاک و به دور از هوسرانی باشد، نه تنها مذموم نیست، بلکه موجب تهذیب نفس و تعالی انسان و راهبر او به سوی عشق حقیقی خواهد بود.