صحاح شش گانه از آثار حدیثی مشهور و مطرح در بین مسلمین است. با وجودی که مولفان این کتب با اهل بیت(ع) همزمان بوده اند و به رغم برجستگی و عظمت این بزرگواران و نیز توصیه ها و سفارشات پیامبر(ص) درباره رجوع و تمسک به آنان و معرفی آنها به عنوان کشتی نجات و چراغ هدایت،اندکی روایات و احادیث اهل بیت(ع) در این کتب و در مواردی نبودن هیچ روایتی از آنان، ذهن انسان را درگیر چرایی این موضوع می-کند. این پژوهش با به کار گیری روش آماری در کل صحاح شش گانه اهل سنت و مطالعه و تحلیل مسائل تاریخی، سیاسی، رجالی و اعتقادی، علل اندکی این روایات را مورد بررسی قرار می دهد. بر اساس رهیافت این پژوهش، اجرای قانون ممنوعیت نقل و تدوین احادیث در بین اهل سنت در سده اول هجری و جلوگیری از انتشار روایت فضایل و مناقب اهل بیت(ع) در میان مردم و به دنبال آن اختناق و فشارهای شدید حاکمان بر اهل بیت(ع)، طراحی اصول کلامی ـ عقیدتی، ایجاد قواعد خاص رجالی، پیدایش اختلاف در بین مسلمین و به وجود آمدن فرقه های گوناگون، همگی عوامل مژثر در کمبود روایات اهل بیت(ع) در صحاح شش گانه اهل سنت است.

یکی از موضوعات قرآنی که پژوهش وتدوین درباره آن پیشینه ای بس کهن دارد، مبحث «وجوه و نظایر» در قرآن است. دانش وجوه و نظایر یکی از شاخه های دانش مفردات محسوب شده و مفردات پیش نیاز تفسیر است. با توجه به گوناگونی موارد استعمال واژه ها در زبان عربی، همواره با این واقعیت روبرو هستیم که گاهی یک واژه در جمله ای معنایی می دهد که همان واژه در جمله دیگر معنایی اندک یا بسیار متفاوت دارد و تنها به کمک قرینه های مختلف می توان به مفهوم درست آن واژه پی برد. دانشمندان تعاریف متفاوتی از «وجوه و نظایر» ارائه داده اند. عده ای معتقدند وجوه همان لفظ مشترک است که در چند معنی استعمال می شود و نظایر عبارت از الفاظ مترادف است؛ اما دسته ای دیگر بر این رأیند که نظایر همان الفاظ مشترکی است که در جای جای قرآن به یک شکل آمده و وجوه، معانی مختلف این الفاظ مشترک است. گروهی نیز وجوه را به احتمالات تفسیری یک واژه یا یک عبارت تعریف کرده اند. از نظر این پژوهش، وجوه قرآن عبارت است از معانی کاربردی هر واژه قرآنی در پهنه آیات و نظایر عبارت است از الفاظ قریب المعنی یا مترادف در سراسر آیات قرآن. همچنین وجوه قرآن را می توان به سه گونه حقیقی، مجازی و مصداقی بخش بندی نمود که تعریف دقیق و نمونه های هر یک با استناد به منابع تفسیری و علوم قرآنی به تفصیل آمده است.

جارالله محمود زمخشری از علمای سنی مذهب و برجسته ی قرن ششم، آثار متنوع و ارزشمندی در شاخه های مختلف علوم تألیف کرده است. در این میان تفسیری نیز بر قرآن کریم نگاشته است که به سبب ویژگی های ادبی و بلاغی اش، ممتاز و معروف گشته است، تا آنجا که این تفسیر مورد توجه عالم شیعی مذهب معاصرش؛ فضل بن حسن طبرسی قرار گرفت و وی را بر آن داشت که با بهره گیری از نکات بدیع این تفسیر، به نگارش تفسیر جوامع الجامع بپردازد. با آنکه طبرسی از تفسیر کشاف بسیار متأثر گشته و در بخش اعظم مطالب تفسیر جوامع الجامع پیرو نوشته های کشاف بوده است، تتبع در این نوشته اش آشکار می سازد که در موارد فراوانی نیز مستقل از کشاف عمل کرده و گاه نیز به نقد آرای زمخشری پرداخته است. بیشتـرین زمینه های پیروی طبرسی از زمخشری در مباحث ادبـی، نحوی، لغـوی و علوم قرآنی است، اما در مباحث فقهی و کلامی از زمخشری، زاویه می گیرد. البته افزون بر این، این دو مفسر نامدار، در برخی از نکات نحوی و علوم قرآنی نیز اختلافاتی دارند. این پایان نامه در سه فصل به قرار زیر تنظیم گردیده است. در فصل اول به معرفی تفسیرهای کشاف و جوامع الجامع و نویسندگان آن دو یعنی زمخشری و طبرسی پرداخته شده است. در فصل دوم مشابهت های تفسیرجوامع الجامع وکشاف یعنی موارد تبعیت طبرسی از زمخشری آورده شده است. فصل سوم نیز در بر دارنده ی موارد اختلاف طبرسی با زمخشری است.

کیفیت مسئله خلود و آراء پیرامون آن از آنجایی که با سرنوشت انسانها ، پس از حیات برزخی پیوند دارد؛ از دیر باز محل بحث عالمان و مفسران در ادیان مختلف بوده است. مفسران و متکلمان فریقین جملگی با استناد به ظاهر آیات و روایات بسیاری بر خلود در بهشت و خلود کفار معاند در دوزخ و عذاب دائمی آن اتفاق نظر دارند. غیر از گروه اندکی از سلفیان که نظری دیگر را مطرح می کنند. در میان مفسران شیعی، محوریت آرای تفسیری شیخ طوسی مورد اهتمام ویژه این تحقیق است. افزون بر انگاره های تفسیری شیخ طوسی موضوع خلود از منظر برخی عالمان متکلم شیعی نیز بررسی شده است و در میان اهل سنت دیدگاه شخصیت هایی همچون زمخشری و فخررازی به عنوان نمایندگان جریان فکری معتزله و اشاعره در موضوع خلود مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. از عارفان مفسر برخی که با مشرب عرفانی به آیات خلود می نگرند ضمن بهره گیری از روایات و ادله ی عقلی و فلسفی بر دائمی نبودن عذاب جهنم اصرار دارند. هر سه مفسر، شیخ طوسی، زمخشری، فخررازی با توجه به معنای «أبد» خلود و مشتقات آن در آیات قرآن را جاودانگی پاداش های الهی در بهشت و عذاب ها در دوزخ تاکید ورزیده اند. شایان ذکر است افزون برآیات قرآن، در احادیث شیعی و روایات اهل سنت بر اساس ظواهر آنها موضوع خلود در بهشت و دوزخ مورد تاکید و تصریح قرار گرفته است. در عین حال بر اساس دسته ای دیگر از روایات شیعه، گروه هایی همچون توبه کنندگان، دوستداران ولایت، مومنان گناهکار، مستضعفان فکری و دینی از زمر? نجات یافته گان عذاب جهنمی تلقی میشوند.

چکیده حرکت دروغ پردازی در حدیث،از زمان رسول خدا(ص) به صورت کم رنگ آغاز شد و پس از حیات ایشان به ویژه در روزگار امویان با انگیزه های مختلف اعم از سیاسی،فرهنگی-دینی،مالی،تعصبات قومی و مصالح شخصی گسترش یافت.از دیرباز محققانی در مقام شناسایی احادیث موضوع برآمده و معیارهایی برای تشخیص آن ارائه کردند. در روزگار معاصر و با توجه به تحقیقات مستشرقان در حوزه حدیث،در بسیاری از موارد خواسته یا ناخواسته شبهاتی در زمینه قرآن و حدیث وارد شد و واکنشهایی را در میان عالمان مسلمان برانگیخت. نگارنده در مقام بررسی این شبهات و تحلیل واکنشهای پژوهشگران مسلمان برآمد که دستاوردهای این پژوهش در محورهای زیر دسته بندی می گردد. نخست این که گروهی از مسلمانان در دفاع از حدیث در پاسخ به شبهات خاورشناسان برآمدند. گروهی دیگر بر این باورند که عدالت صحابه و صحت روایات جوامع حدیثی ششگانه با مشکل جدی روبروست و نیازمند نقد و بررسی می باشد. گروه سوم که موسوم به قرآنیون هستند با توجه به مبانی خود،به نفی یکسره حدیث پرداختند. این نگرشهای جدید نسبت به حدیث،موجب پدید آمدن جریانها و آثاری شد که در مجموع می توان آنها را جریانها و آثار تجدیدنظرطلبانه نامید. در جامعه علمی و فرهنگی شیعه نیز نشانه هایی از تجدیدنظرطلبی بروز کرده و افرادی از اهل علم ،به نقد و تحلیل و پیرایش میراث حدیثی پرداخته و آثاری پدید آورده اند.دیدگاه ها و آرای اینان که برخی روشمند و برخی یکسونگرانه و دست کم نابهنجار در مبانی و روش است،در مراکز علمی و تحقیقی،با نقدها و اظهارنظرهای مختلف مواجه شده است. کلمات کلیدی:حدیث،وضع حدیث،خاورشناسان،تجدید نظر طلبان،قرآنیون

پایان نامه پیش رو ، جستاری است پیرامون احادیث مشترک دو فرقه شیعه و اهل سنت . در این پژوهش ضمن مقایسه احادیث - که جنبه ای از جوانب نزدیکی فرق اسلامی را نشان می دهد – تلاش شده تا در جهت تقریب مذاهب دیدگاه جدیدی ارائه شود . نگارنده بر این اعتقاد است که مساله تقریب هنوز تکیه بر یکسری شعارها و قالب های احساسی دارد و از این رو نیازمد بررسی محققانه است . همین مساله انگیزه پرداختن به این موضوع را فراهم آورد . در این پایان نامه با بررسی تطبیقی احادیث نشان داده ایم ، اتحاد و تقریب میان مسلمانان امری منطقی ، معقول ، واقعی و پژوهانه است و آموزه های دو مذهب عمده جهان اسلام حقیقتا به هم نزدیک اند