این تحقیق در پی تبیین چیستی و چرایی موضوع واسطه فیض با استفاده از آیات قرآن، روایات و ادله عقلی است. واسطه فیض بدین معناست که تمام کمالات هنگامی که از خداوند به عالم هستی افاضه می شود، لزوما از طریق واسطه هایی صورت می گیرد که دارای مرتبه وجودی برتری نسبت به سایرین هستند. در قرآن کریم از سلسله اسباب و واسطه هایی نام برده شده که تعبیر قرآنی آن «جنود» است. جنود خداوند دارای مراتب گوناگونی است که از جمادات تا فرشتگان را به طور تکوینی شامل می شود. اما بالاترین واسطه ها، پیامبران بزرگی هستند که آیات قرآن، آنان را مایه رحمت و دفع عذاب می داند. به علاوه با تبیین صحیح معنای «خلیفه خداوند» به دست می آید که از نقش های او، واسطه فیض بودن است. از دید روایات اسلامی، نیاز به «حجت» تنها در بعد تشریعی و هدایتی خلاصه نمی شود؛ بلکه ضرورت وجود آنان در همه زمان ها به دلیل نیاز تکوینی به واسطه فیض بودن آنان است. استدلالات عقلی-فلسفی محکمی در لزوم واسطه های فیض وجود دارد. بر اساس آنکه نظام هستی بر اساس اصل علیت بوده و این که هر امری از طریق اسباب خود انجام می شود، ضرورتا واسطه هایی میان خداوند و دیگر موجودات باید باشد تا هستی و همه کمالات از مجرای آنان به دیگران سریان یابد. در عرفان نظری، «انسان کامل» دارای جایگاه بلندی است به گونه ای که نظام و بقای عالم در گرو وجود اوست. بنابراین انسان کامل به عنوان برترین مظهر اسماء وصفات الهی، دارای نقش وساطت در فیض است.

این پژوهش با بررسی مراتب و درجات شناخت قرآن کریم به این نتیجه رسیده است که عالی ترین مرتبه شناخت قرآن، همانا شناخت شهودی است؛ چنین معرفتی، غایت سیر انفسی مفسّر است و ارمغان آن که در واقع بیان آن مشاهدات برای دیگران است، تفسیر انفسی نامیده می شود؛ این تعریف، بر آن قسم از تفسیر عرفانی منطبق است که بر تهذیب نفس و سیر و سلوک عملی مبتنی است و در بیان برخی از دانشمندان، تفسیر فیضی یا اشاری خوانده می شود؛ از این بیان می توان ارتباط تفسیر عرفانی با تفسیر انفسی را ارتباط اعم و اخص دانست؛ بدین معنا که هر تفسیر انفسی، عرفانی نیز هست اما هر تفسیر عرفانی، انفسی نیست. اما در مورد ارتباط تفسیر انفسی با تأویل نیز می توان گفت: چنانچه تأویل را مطابق قول علامه طباطبایی(ره) از سنخ حقایق عینی و خارجی بدانیم، تفسیر انفسی، شرح و بیان آن حقایق خارجی –تأویل- خواهد بود. از نگاه دیگر، تفسیر انفسی که محصول مستقیم معرفتِ نفس مفسّر است، به گواهیِ تقسیم دوگانه ای که در حوزه معرفت وجود دارد، به دو مرتبه کلیِ حصولی و حضوری تقسیم پذیر است و به نسبت تطبیق و ارتباطی که با انسان و نفس ناطقه او و نیز اصول مدوّن و نظریِ معرفت نفس پیدا می کند، مصادیق مختلفی می یابد. در این رساله، پس از ارائه تعریف تفسیر انفسی قرآن کریم، به این مراتب و مصادیق اشاره می شود. این رساله با بیان ارتباط میان اصطلاحاتی همچون: تنزیل، تفسیر و تأویل و تعیین حدّ و مرزهای میان آنها که در لسان روایات با واژه هایی نظیر ظهر و بطن و حدّ و مطلع آمده است، به نظامی هماهنگ در مورد مراحل نزول قرآن و متعاقب آن ترقّی و صعود انسان، دست یافته است که از جمله ی دستاوردهای آن، می توان به ارائه نقشه ها و طرح هایی همچون دایره تنزیل و تأویل قرآنی که متضمن سیر تنزیل و تأویل است، اشاره کرد. این تحقیق در بخش پایانی خود در پی آن است که با بررسی مراتب وجودی انسان، قرآن و جهان، پیوند و انطباق این سه حقیقت متعالی را که به اصل تطابق کُتب ثلاثه مشهور است، نشان دهد؛ تا از این طریق به برخی از مبانی و اصولی که در ارایه تفسیر انفسی مورد استفاده قرار می گیرد، اشاره کند. از اهداف این پژوهش، بیان اهمیت معرفت نفس و ضرورت پرداختن به این علم شریف جهت فهم معارف قرآنی است.

یکی از دانش های نافع در زمینه تفسیر قرآن، اسباب النزول آیات قرآنی است. که بسیاری از مفسران قرآن کریم در گذشته و حال به این موضوع و دانش پرداخته اند و به عنوان علمی اثر گذار؛ در زمینه تفسیر قرآن معرفی کرده اند ولیکن در زمینه بررسی تطبیقی، اسباب النزول آیات قرآن طبق ملاک ها و معیارهای صحیح روایات اسباب النزول، کار مهمی صورت نگرفته است. در این تحقیق سعی بر آن است، یک بررسی تطبیقی و تحلیلی در روایات اسباب النزول تفسیر مجمع البیان با برخی تفاسیر روایی شیعه و سنی در دو فصل انجام گیرد. فصل اول کلیات بحث است که در سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول، طرح تحقیق که همان نقشه و راهنمای تحقیق است نگاشته شده است. در بخش دوم: معرفی اجمالی از تفسیر مجمع البیان و مفسر عالیقدر آن صورت گرفته است. و در بخش سوم؛ آشنایی کلی با دانش اسباب النزول و چگونگی تأثیر گذاری این علم در تفسیر بیان شده است. فصل دوم که مباحث اصلی تحقیق را در خود جای داده به بررسی تطبیقی اسباب النزول سوره-های مائده و انعام از تفسیر مجمع البیان با برخی تفاسیر روایی شیعه و سنی می پردازد. در این فصل بعد از بیان روایات اسباب النزول مفسران (طبرسی و برخی مفسران شیعه و سنی) نقد و بررسی در این روایات، طبق ملاک هایی چون؛ محتوا، عقل، سیاق، موافقت با مذهب شیعه و تاریخ صورت گرفته است و نهایتاً روایت معتبر تر و صحیح تر از بقیه روایات استخراج می گردد و به عنوان روایتی نزدیک تر به سبب نزول معرفی می گردد.

اسباب نزول از ابزارهای کارسازی است که بیشتر مفسران در تبیین مفاهیم آیات قرآن از آن بهره ی فراوان برده اند. گرچه پیشینه ی استفاده از این ابزار به صدر اسلام باز می گردد، اما این گونه روایات به دلایل مختلف، قابل اعتماد نیستند و ضروری است مورد بررسی قرار گرفته و ارزش گذاری شوند. از آنجا که تفسیر مجمع البیان از تفاسیر گرانسنگ شیعی است که اسباب نزول در آن از جایگاه ویژه ای برخوردار است، این تفسیر در این پژوهش مبنا قرار گرفته و روایات اسباب نزول آن استخراج شده و با روایات سایر تفاسیر مورد مقایسه قرار گرفته است. به عنوان مقدمه، فصل اول این پژوهش به بررسی شخصیت علمی، آثار و روش تفسیری طبرسی در مجمع البیان اختصاص یافته است. در فصل دوم به تعریف اسباب نزول، اعتبار آن، ملاک های تشخیص صحت و سقم آن و دیدگاه و سبک مفسران در استفاده از اسباب نزول پرداخته شده است. در نهایت، پژوهش حاضر به جمع آوری روایات اسباب نزول سوره ی نساء از این تفسیر پرداخته، آنها را با سایر روایات از تفاسیر شیعه و اهل سنت مقایسه کرده است و با استفاده از ملاک های تشخیص صحت و سقم روایات همچون سازگاری با ظاهر و سیاق آیات، سازگاری با سایر روایات بویژه روایات ائمه ی معصومین:، سازگاری با عقل و واقعیت های تاریخی، قرائن معنوی، اجماع و سایر ملاک ها نتیجه گیری شده است.

اسباب نزول عبارت از اموری است که یک ویا چند آیه ویا سوره ای درپی آنها وبه خاطر آنها نازل شده است.برای همین آگاهی از اسباب نزول نقش کلیدی وکاربردی درفهم آیات قرآن داردوپرده ابهام راازروی قرآن برمی دارد واین درصورتی ممکن است که روایات اسباب نزول صحیح باشد ولی اگرساختگی باشد مارابه بیراهه می برد همچنان که احادیث جعلی درمیان روایات راه یافته ،اسباب نزول نادرست هم درتفسیررسوخ کرده است. این تحقیق پس ازبیان مفهوم شناسی اسباب نزول و اهمیت آن ،جایگاه این علم درمجمع البیان راموردبررسی قرار می دهدوهمچنین به ملاک های طبرسی(موافقت با ظاهر آیه،تاریخ،عقل،سیاق.......) درتشخیص روایات صحیح می پردازد. این پروژه در چهار فصل سامان یافته است درفصل اول کلیات درفصل دوم زندگینامه علامه طبرسی وآثارعلمی اوپرداخته شده است در فصل سوم مفهوم اسباب نزول وشأن نزول وتفاوت این دوباهم وجایگاه این علم درمجمع البیان وملاک های تشخیص روایات صحیح درنقد روایات تبیین گردیده است ودرفصل چهارم که مهمترین فصل این پروژه است روایات اسباب نزول پنج جزءآخر قرآن مورد بررسی قرار گرفته.تادر نهایت با جمع آوری روایات مجمع البیان و مقایسه با سایر تفاسیر وبا استفاده از ملاک های تشخیص صحت و سقم روایات نتیجه گیری شده است.

دین اسلام به عنوان آخرین و کاملترین دین آسمانی در مقایسه با ادیان دیگر ازنظام حقوقی جامعی نیز برخوردار است . این نظام حقوقی همانند نظامهای حقوقی عرفی در مورد شاخه های مختلف حقوقی اعم از کیفری ، مدنی عمومی و بین المللی به بیان احکام پرداخته است . در بعد کیفری ضمن آنکه به جنبه تنبیهی مجازات توجه داشته به اهداف پیشگیرانه و اصلاحی نیز ، که در حقوق عرفی در شاخه ای از علوم جزایی به نام جرمشناسی مورد توجه ویژه قرار می گیرد ، نظر داشته است . با اینحال ، اهمیت بیشتر را به جنبه اصلاحی و اجتماعی و آثار موثر تربیتی داده است در این راستا ضمن تاکید بر ایجاد زمینه های موثر برای تامین نظم اجتماعی و جلوگیری از وقوع جرم و حذف پیش زمینه های جنایی با رعایت شرایط خاصی بر عفو مجرم نیز صحه گذاشته است . به عبارت دیگر ، قانونگذار اسلامی عفورا نیز از منظر آثار اصلاحی آن مورد توجه قرار داده است اگر به کتب فقهی که به بیان احکام کیفری پرداخته اند مراجعه شود ملاحظه می شود که ضمن تشریح جزییات مسائل مربوط به هر بابی ، که در مورد شرایط و امکان عفو در حدود که موضوع پایان نامه حاضر است به تفصیل احکام مربوطه را بیان کرده اند . در این پایان نامه ضمن توجه به احکام فقهی قضیه در مورد شرایط و موارد امکان عفو در حدود از دیدگاه حقوقی نیز بحث شده است و جنبه های مختلف آن مورد توجه قرار گرفته است . بحث مهم در این زمینه که در قانون مجازات اسلامی می توان تفاوتهایی رابافقه در آن ملاحظه نمودبه اختیارات حاکم یا قاضی بر می گردد . از نظر فقهی با حصول شرایطی قاضی باید مجرم را مورد عفو قرار دهد ولی در قانون مجازات اسلامی اختیار تصمیم گیری بر عهده قاضی قرار داده شده و صلاحدید قاضی نقش تعیین کننده ای را در این زمینه ایفا می کند.

قرآن کریم، آخرین کتاب و پیام الهی، مجموعه ای از حقایق وحیانی است که برای هدایت انسان نازل شده است. قرآن کتابی است که همه ابعاد زندگی انسان را فرا گرفته است و به همه نیازهای فردی و اجتماعی وی توجه دارد. نیازهای فردی و اجتماعی بر سه محور فرهنگ، سیاست و اقتصاد است که قرآن کریم برای هر سه محور قوانین خاصی عرضه کرده و خطوط اصلی آن ها را در جامعه تبیین نموده است. مومنین، باید رفتارهای فردی و اجتماعی خویش را بر تعالیم قرآنی منطبق نمایند و بر اساس مبانی و اصول جامعه سازی قرآنی عمل نمایند. این پژوهش به انتظارات قرآن از جامعه مومنین می پردازد و مباحث آن حول سه محور فرهنگ، سیاست و اقتصاد است. انتظارات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قرآن کریم از جامعه مومنین زمینه ساز رشد و تعالی مومنین است و در نتیجه جامعه را به سوی هدف نهایی آفرینش سوق می دهد. در جامعه مومنین، همه تلاش ها و رفتارها در راستای رسیدن به کمال و کسب رضای خدای متعال است که هدایت گر اصلی آن را آیات وحی بر عهده دارد. واژگان کلیدی: جامعه مومنین، فرهنگ، سیاست، اقتصاد

با توجه به جایگاه ویژه اسباب النزول در تفسیر مجمع البیان، توجه این پژوهش به بخش النزول این تفسیر گرانقدر معطوف شده است. بدین صورت که روایات اسباب النزول سوره های اعراف تا نحل از تفسیر مجمع البیان انتخاب و با روایات اسباب النّزول همین آیات از تفاسیر مختلف شیعه و اهل سنت مقایسه و سپس با توجه به ملاک هایی مشخص، روایات صحیح و سازگار با ظاهر و سیاق آیات و روایات و عقل و ... انتخاب شده است. در این راستا پژوهش حاضر بحث های مهمی را در خود جای داده است. بعد از بیان کلیات به معرفی شخصیت مفسر بزرگوار، طبرسی و آثار علمی و تفاسیر ایشان عموماً و تفسیر مجمع البیان خصوصاً پرداخته، سپس به مقدمات علم اسباب النزول تحت عنوان گذری بر اسباب نزول، ملاک-های تشخیص روایات صحیح اسباب النزول و ملاک های طبرسی در نقد، تحلیل و ترجیح روایات سبب نزول و نهایتاً به بررسی مقایسه ای روایات اسباب نزول سوره های اعراف تا نحل از تفاسیر روایی شیعه و اهل سنت که هدف اصلی این پژوهش می باشد، پرداخته است و پس از بررسی تطبیقی سعی شده است که به روایات صحیح ذیل آیات دست یابد

اطلاع از سبب نزول آیات، مفسر را در تفسیر دقیق آیات، اطلاع از مصادیق آن، آشنایی با ناسخ و منسوخ و عام و خاص آیات و ... یاری می دهد. اما از آنجا که روایاتِ حاوی سبب نزول، مانند سایر اسناد تاریخی دستخوش تغییر و تبدیل در گذر زمان شده اند، نیاز به بررسی دقیق و تأیید صحت از نظر متن و سند و نیز تناسب و هماهنگی با آیه مربوطه دارند. در این تحقیق صحت و سقم روایات سبب نزولی که در تفسیر «مجمع البیان» از مرحوم طبرسی، ذیل آیات سوره عنکبوت تا انتهای سوره جاثیه، ذکر شده است، بررسی شده، با تفاسیر مهم شیعی و سنی تطبیق داده شده است. در این نوشتار، پس از تعریف اسباب نزول و معیارهای صحت روایات سبب نزول، به بررسی روایات سبب نزولی که برای آیات سور مذکور آورده شده، پرداخته شده است. از میان آیات این سور، 28 آیه دارای سبب نزول بوده که از این میان 20 آیه دارای سبب نزول مقبولی شناخته شده است.

اطلاع از سبب نزول آیات، مفسر را در تفسیر دقیق آیات، اطلاع از مصادیق آن، آشنایی با ناسخ و منسوخ و عام و خاص آیات و ... یاری می دهد. اما از آنجا که روایاتِ حاوی سبب نزول، مانند سایر اسناد تاریخی دستخوش تغییر و تبدیل در گذر زمان شده اند، نیاز به بررسی دقیق و تأیید صحت از نظر متن و سند و نیز تناسب و هماهنگی با آیه مربوطه دارند. در این تحقیق صحت و سقم روایات سبب نزولی که در تفسیر «مجمع البیان» از مرحوم طبرسی، ذیل آیات سوره عنکبوت تا انتهای سوره جاثیه، ذکر شده است، بررسی شده، با تفاسیر مهم شیعی و سنی تطبیق داده شده است. در این نوشتار، پس از تعریف اسباب نزول و معیارهای صحت روایات سبب نزول، به بررسی روایات سبب نزولی که برای آیات سور مذکور آورده شده، پرداخته شده است. از میان آیات این سور، 28 آیه دارای سبب نزول بوده که از این میان 20 آیه دارای سبب نزول مقبولی شناخته شده است.

این پایان نامه پیرامون سلسله سندهای کتب اربعه یعنی کتاب های کافی، فقیه، تهذیب و استبصار بحث کرده و آنها را از نقطه نظر صحت یا ضعف مورد شرح و بررسی قرار داده است. نخستین فصل این پایان نامه از پنج بخش تشکیل شده است که بخش اوّل آن معنا و مفهوم واژه صحیح را نزد علمای گذشته مورد بررسی قرار داده که بر اساس عقیده آنها صحیح همان خبر معتبر است و به عوامل و انگیزه هایی اشاره می کند که باعث شد تا علما از این نظر عدول کرده و آن را به معنای خبر متصل به معصوم علیه السلام که شخص عادل و شیعه امامی آن را نقل می کند، ذکر نمایند و در این پایان نامه واژه صحیح به هر دو معنا به کار برده شده است. در بخش دوم، طریق ویژه ای برای بدست آوردن موثق بودن راوی از طریق نص معصومین علیهم السلام یا یکی از علمای متقدم و یا توسط ادعای اجماع از طرف علمای متقدم مورد بحث و بررسی قرار گرفته و از توثیقات عامه که هفت مورد از آن مورد قبول بوده، سخن به میان آمده است. در بخش سوم تحقیقی در اصول اربعمائه و میزان اعتبار آن به همراه بررسی طرق صحیح این اصول و کتابهای مشهور و معمول صورت گرفته است که با در نظر گرفتن جایگاه رفیع و ارزشمندی که کتب اربعه دارند، مشخص می شود که تعداد زیادی از این کتابها فاقد ضعف می باشند. در بخش چهارم نظریه تعویض سند مورد بررسی قرار گرفته که براساس آن قسمتی ازروایت که سقیم و یا ضعیف بوده با قسمت صحیح دیگر آن جایگزین می گردد ؛ به نحوی که اگر ضعفی در یکی از راویان کتب اربعه یافت شد و پس از آن، روایت شخص موثقی مشخص گردید، اقدام به جایگزینی طریق صحیح به جای ضعیف می شود و بدین ترتیب تعداد بسیار زیادی از رجال کتب اربعه طبق مبانی و نظریه هایی که در این فصل اختیار شده، مورد وثوق قرار می گیرند و فصل نخست، پایه و مبنای سه فصل بعدی به شمار می آید. فصل دوم تمامی طرق شیخ کلینی و اسانید آن را مورد بحث و بررسی قرار می دهد که این یکی از مهمترین ویژگی ها و امتیازات این پایان نامه بوده و براساس تحقیقات صورت گرفته در این فصل، بسیاری از روایات کافی را می توان حکم به صحت و اعتبار آن داد. در فصل سوم، 406 طریق شیخ صدوق در مشیخه الفقیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته که در نتیجه 389 مورد آن معتبر و 17 مورد آن غیر معتبر می باشد و در فصل چهارم، 582 طریق شیخ طوسی نقل شده که برپایه تحقیقات صورت گرفته در این فصل، 549 طریق معتبر و 33 طریق غیر معتبر می باشد. واژگان کلیدی : کتب اربعه، طریق، صحیح، ضعیف، موثق و تصحیح

پرداختن به تبیین واژگان عرفانی قران ازموارددشواردرتفسیرقران است دراین رساله سعی شده است به تبیین مفهوم لقاءالله درقران که یکی از ترکیبات عرفانی قران است باعنایت به سیاق تاریخی آن پرداخته شود.درراستای پاسخ دادن به آن پرداختن به معنای اساسی واژه که همان دیدارطرفینی است ونسبت به خداوند این دیدارروحانی می باشدازاهم موارداست.وسپس بااین معنامفهوم آن درفضای آیات (بستربافت وسیاق)تفسیرشده است.لکن قبل ازپرداختن به آن لازم می آمدجایگاه این واژه درذهنیت مردم عصرنزول تبیین شودوعلت نزول ادبیات گفتاری آیات لقاءالله که اغلب باتکذیب و شک وتردیدو......آمده است بیان گرددکه به دست آمدقران به فضای زمانه خودتوجه داشته است هرچندکه پیام آن فراتاریخی است. درتفسیرنهایی آیات به دست آمد لقاءالله عام است وبرای همگان درروزقیامت رخ میدهد.ازاین رواغلب مفسران ثواب وعقاب الهی رابرای آن تفسیرکرده اندکه نصیب همگان میشود.لکن برای عده ای مطلوب وعده ای دیگرآزاردهنده است.هدف اصلی قران هم ازآن همه تبلیغات برای تحصیل لقاءالهی لقاءمخصوص مومنان (لقاءخاص)است که همراه باقرب الهی ورویت الهی است.شرایط تحصیل آن هم شرک نورزیدن به خداوندوانجام عمل صالح می باشد.

نظام جمهوری اسلامی به عنوان یکی از نظام های سیاسی روز دنیا که دارای یک رویکرد دینی می-باشد با تأکیدی که بر آمیختگی دین و سیاست دارد باید در برابر دیدگاه رایج مدرنیته مبنی بر جدایی دین از سیاست، سامانه و یک نظامی از اندیش? سیاسی مبتنی بر فطرت بشری ارائه داده و پاسخی برای تمام مسائل سیاسی و اجتماعی در امور داخلی و روابط بین الملل داشته و در پی تشکیل امت اسلامی، جهت اجرای احکام عملی اسلام و نیل به کمال مطلوب های انسان باشد. اما دست یافتن به این مهم جز با شناخت مبانی و زیرساخت هایی که قرآن کریم به عنوان منبع دین و کتاب هدایت بشری معرفی می کند امکان پذیر نیست. در این پایان نامه با بررسی آیات مربوط به حکومت حاکمان مطلوب قرآن کریم، که یک الگویی از حکومت مطلوب الهی و بایسته های امت اسلامی ارائه می دهد، مهم ترین مبانی سیاست (حکومت) مطلوب قرآن کریم مطرح می گردد. در فصل نخست، برخی از مفاهیم مربوط به نظام سیاسی تعریف و تبیین گردیده و رابطه دین با سیاست مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم مسأل? محورهای سیاسی قرآن و مبانی جهان بینی سیاسی قرآن و نیز مصادیق سیاست مطلوب در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم نیز که بخش اصلی پایان نامه می باشد مهم ترین مبانی سیاست مطلوب قرآن کریم در دو بخش سیاست داخلی و سیاست خارجی مطرح گردیده است. همچنین در این فصل جمع بندی نهایی و نتیجه گیری از مباحث مطرح در بخش های فوق صورت گرفته و نمایی کلی از مباحث سیاسی قرآن و جامع? مطلوب قرآن کریم را ارائه گردیده است. و در پایان پیشنهادهایی در خصوص موضوع و تحقیق حاضر ارائه شده است.

از مسائل بسیار مهم و تأثیر گذار از حیث معرفت شناسی و جهان بینی برای یک مسلمان شناخت عهد های خود با خداوند متعال است، لذا بر آن شدیم تا به توفیق الهی تحقیقی پیرامون این موضوع شریف انجام دهیم. برای درک هر چه بهتر از این موضوع لازم است در گام اول واژه شناسی دقیقی از عهد و معانی مترادف با آن (که شاملکلمات «میثاق»، «إصر»، «ذمه»و«إلّ»میباشد) به دست آوریم. در گام بعدی اقسام عهدهای خداوند با انسان ها بررسی شده است که ابتداءاً عهدهای خداوند با عموم انسان ها بررسی و بعد از بیان آیات مرتبط با میثاق به یکی از دقیق ترین و چالشی ترین مسائل مطرح در این باب که موضوع موطن اخذ میثاق است اشاره شده و بعد از نقد نظرات مشهور، نظر مرحوم علامه طباطبایی که بُعد ملکوتی انسان ها را موطن اخذ میثاق می داند به عنوان نظر برگزیده ارائه شده است. در قسم بعد میثاق خداوند با انبیاء و موضوعات مرتبط با آن و اینکه حتی میثاق انبیاء اولوالعزم با دیگر انبیاء متفاوت است بیان شده، و در نهایت آنچه از میثاق خداوند با امت ها در قرآن کریم آمده، ارائه می شود تا بدین واسطه تمامی اقسام عهدهای خداوند با انسان ها، استقصاء کامل شده باشد. در ادامه موضوعاتی که ارتباط مستقیم با عهد دارند آمده که در وهله اول سعی شده است که اهمیت لزوم وفای به عهد، ثمرات و مصادیق آن بررسی شود، و در گام بعد عواقب پیمان شکنی و مصادیق آن مطرح گردد. در انتها نیز مبحث تجدید عهد به عنوان راهکاری برای ترمیم نقض عهد و استوار نمودن عهد های پیشین، به نحو مبسوطی طرح و ارائه شده است.

نظریه اقتصاد مقاومتی که سعی دارد اصول و شاکله اصلی اقتصاد کشور را شکل دهد و امروزه توسط ولی فقیه جامعه اسلامی مطرح شده است، مبتنی بر مبانی نورانی فقه اسلامی و قواعد فقهی مختلف و آیات قران کریم و روایات پیشوایان معصوم علیهم السلام و مکتب اقتصاد اسلامی می باشد که تاکید بسیار دقیقی بر نیروها و توان درونی جامعه اسلامی دارد و در رویارویی و تقابل با اقتصاد سرمایه داری لیبرال و اقتصاد وابسته و مصرف قرار می گیرد، و میتواند راه حل خوبی در کوتاه مدت برای از بین بردن بحران ها و در دراز مدت راه مناسبی است برای تقویت بنیه های اقتصادی جامعه اسلامی باشد. با تکیه بر آن می توان از مشکلات عصر حاضر رهایی یافت. نویسنده در این پژوهش سعی کرده است تا با الهام گیری از فقه شیعه و آیات و روایات برای تحقق نظریه اقتصاد مقاومتی راهکارهایی را که در پایداری و بقای جامعه تاثیر بسزایی دارد، از جمله: نفی ضرر به دیگران، قدم نهادن در مسیر عزت و استقلال جامعه اسلامی و زیر بار سلطه مستکبران نرفتن، پیمودن راه عدالت اجتماعی ، جلوگیری از اسراف و اتلاف منابع، تاکید بر ماکیت خصوصی مسائلی است که شارع مقدس اسلام در راستای فعالیت های اقتصادی مقاوم بیان فرموده است.

یکی از اختلافات میان اصولیین و اخباریین و مرحوم محقق قمی این است که آیا ظواهر آیات قرآن کریم حجت می باشند و می توان به آنها در استنباط احکام شرعی استدلال و تمسک نمود؟ از آنجایی که قرآن کریم یکی از منابع اصلی در فقه به شمار می رود اگر بتوان حجیت ظواهر آن را اثبات کرد، در استنباط احکام شرعی فواید فراوانی دارد و اگر حجیت ظواهر آن ثابت نشود یکی از عظیم ترین و اصلی ترین منابع استنباط احکام شرعی از دست خواهد رفت، هدف از اجرای این نوشتار اثبات حجیت ظواهر آیات قرآن می باشد تا در علم فقه بتوانیم از آن استفاده کنیم، و از آنجایی که سند قرآن قطعی الصدور است و نیاز به بررسی ندارد، اگر حجیت ظواهر آن نیز اثبات شود، محکم ترین ادله فقهی را می توان از قرآن استفاده کرد. ما در این نوشتار ابتدا نظرات و ادلّه بزرگان اخباریین را بیان نموده ایم که ایشان قائل به عدم حجیت ظواهر آیات قرآن هستند و می گویند ظواهر آیات قرآن فقط برای معصومین «ع» قابل فهم می باشد و برای ما قابل تمسک و استدلال نیستند مگر این که روایتی از پیامبر «ص» یا ائمه معصومین «ع» در تفسیر و تبیین آن وارد شده باشد؛ بعد از آن نظریه مرحوم محقق قمی و ادلّه ایشان بیان شده است که ایشان قائلند به این که ظواهر آیات قرآن فقط در حق مشافهین و مقصودین به افهام یعنی کسانی که در زمان نزول قرآن حضور داشتند حجت می باشد و برای افراد زمان ما قابل تمسک و استدلال نیستند؛ و پس از ایشان به بیان نظرات و ادلّه بزرگان اصولیین پرداخته ایم که ایشان قائل به حجیت ظواهر آیات قرآن به طور مطلق می باشند. و سپس به نقد نظریات اخباریین و محقق قمی توسط اصولیین پرداخته ایم که نتیجه آن حقانیت نظریه اصولیین و اثبات حجیت ظواهر آیات قرآن کریم می باشد.

این پایان نامه ، پژوهشی پیرامون« جرایم افساد اقتصادی، مبانی، مصادیق ، و مجازات آن » از منظر فقه و حقوق موضوعه می باشد که شامل یک مقدمه ودو فصل است که مقدمه در بر دارنده بیان مسأله تحقیق، اهمیت تحقیق، پیشینه تحقیق، فرضیه ها، اهداف و روش تحقیق است.فصل اول، درباره ی مفهوم و مبانی و ویژگیهای جرایم اقتصادی است و به تبیین برخی اصطلاحات مورد نیاز پرداخته و در مورد ریشه های فساد اقتصادی بحث می کند و اینکه شفاف نبودن مفهوم جرایم اقتصادی در قانون موجب برداشت های مختلف از آن شده و موجب سرگردانی هایی در خود قانون نیز شده و بسیاری از جرایم بدون مجازات باقی می-مانند.در فصل دوم،به تبیین مهم ترین مصادیق جرایم اقتصادی از جمله سرقت،کلاهبرداری،خیانت در امانت، ارتشاء، اختلاس،پولشویی و مجازات آنها از منظر فقه و حقوق پرداخته شده و عناصر تشکیل دهنده هر یک از جرایم از جمله عنصر قانونی و معنوی و مادی مورد بحث قرار می گیرد.در آخر هم به جمع بندی و نتیجه گیری و راه کارهای مقابله با جرایم اقتصادی اشاره می شود و بیان می شود که توسل به پیشگیری کیفری باید در طول پیشگیری وضعی و اجتماعی باشد.و در نهایت، پیشنهادات ارائه می شود و منابع معرفی می شوند.

چکیده حسنه از جمله موضوعات اخلاقی قرآن کریم است و علی رغم اهمیت آن، کمتر مورد توجه قرار گرفته است و آن طور که شایسته آن است بدان پرداخته نشده است و اغلب به صورت تفسیر آیه ای و بدون توجه به نظام و همبستگی معنایی که بین مفاهیم کلیدی آن وجود دارد، بدان نگریسته شده است. پژوهش حاضر در صدد بررسی موضوع حسنه به روشی منسجم و نظام مند است تا مشخص سازد، واژگان کلیدی مفهوم حسنه در دو حوزه هم معناها و متضادهای آن، در قرآن کریم چیست؟ حسنه در سیاق قرآن کریم چه معنایی دارد و آثار آن چیست؟ چه کسانی محسن می شوند و دارای چه ویژگی هایی هستند؟ احوال آنان در قیامت به چه صورتی است؟ مفهوم کانونی حسنه در قرآن کریم چیست؟ چگونه می توان به ترسیم شبکه معنایی حسنه در قرآن کریم رسید؟ این پژوهش در ابتدا، به بررسی معنای لغوی، اصطلاحی، مشتقات، وجوه و سیاق حسنه در قرآن کریم پرداخته است و پس از آن، به استخراج هم نشین ها و جانشین های آن، که در شناخت هم معناها و غیر هم معناها موثر بوده است، پرداخت. بررسی روابط هم نشینی نشان داد مفهوم حسنه با بسیاری از مفاهیم والا هم چون؛ ایمان، توبه، عمل صالح، صبر، تقوا، احسان، نماز، انفاق، قرض، شفاعت، مودت و... که از موضوعات اصیل دین مبین اسلام است هم نشین شده است و در مقابل، مفهوم سیئه مفهوم کانونی متقابل آن است. این پژوهش واژگان کلیدی هم معنا، هم چون؛ خیر، بر، احسان، عمل صالح، طیب و واژگان کلیدی متضاد، هم چون؛ شر، سوء، سیئه، ذنب، اثم، فحشا، منکر و ... را استخراج نمود. بررسی روابط هم نشینی، کمک کرد تا حوزه های مفهومی حسنه به صورت نظام مند مشخص گردد و به تقسیماتی هم چون، قانونمندی ها، انفعالات، آثار، ویژگی ها، جزا، مصادیق و...دست یابد. یافته این پژوهش عمل مورد رضای الهی و در جهت خواست و اراده خداوندی را به عنوان مفهوم کانونی حسنه معرفی نمود و به این نتیجه رسید که محسن با انجام اعمال قلبی و جوارحی به این مقام خاص می رسد و مستحق دریافت پاداش دنیوی و اخروی می شود.

مصحف امیرالمومنین علی(ع) قرآنی بود که آن حضرت، پس از وفات پیامبر اکرم(ص) به جمع و تدوین آن همت گماشت . طبق مدارک و منابع فریقین اعم از روایات و گزارشات تاریخی ، اصل وجود چنین مصحفی ثابت و تردید ناپذیر است؛ با استفاده از همین گزارشات می توان به چگونگی تفاوت ساختاری و محتوایی این مصحف با مصحف موجود پی برد . آن چنان که از روایات بر می آید ، این مصحف ، قرآن صرف نبوده بلکه شامل ویژگی هایی چون مرتب بودن سور به ترتیب نزول قرآن ، بیان شأن نزول ،ناسخ و منسوخ ،تأویل و تفسیر و ... بوده است. اما با وجود این گزارشات که حجم اخبار آن درر منابع اهل سنت بیش از منابع شیعه است ،برخی از اهل سنت صحت و سقم اسانید و مضامین گزارشات در این باره را زیر سوال برده اند و سعی در انکار چنین مصحفی دارند . این دیدگاه و همچنین سخنان ناسنجیده گروهی از اخباریون شیعه چون محدث نوری و جزایری دستمایه داوری گروهی از اهل سنت در اتهام تحریف قرآن به شیعه شده است . این گروه که عموما از تیره وهابیون می باشند بااستمساک به دعاوی گروهی چون محدث نوری در فصل الخطاب ونعمت الله جزایری در منبع الحیاه مدعی شده اند که برخی شیعیان با پذیرش وجود چنین مصحفی ،قائل به تحریف شده اند. محدث نوری نیز بدون غوردر صحت وسقم اسانید روایاتی که به آن ها استدلال کرده، بهانه به دست این گروه داده است. چنین رویکردی به همراه اختلاف نظر در مورد ویژگی مرتب بودن سور بر طبق نزول قرآن، اهمیت پرداختن به این موضوع را نشان می دهد. واژگان کلیدی: مصحف امام علی(ع) ،روایات،فریقین(شیعه و سنی) ،ترتیب نزول،وهابیون،اخباریون شیعه

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

1 - برای پیوند به بدن مسلمان جهت درمان و حفظ حیات و سلامت وی، استفاده از اعضا و اجزای بدن خودش ، حیوانات ، جسد غیرمسلمان و مسلمان زنده( به شرط آنکه حیاتش به مخاطره نیفتد و راضی باشد) جایز است . ولی استفاده از جسد مسلمان جایز نیست ، مگر در موارد اضطرار که حفظ جان مسلمانی متوقف برآن باشد. 2 - تشریح بدن کافر در هر شرایطی جایز است ولی تشریح بدن مسلمان به حسب حکم اولیه حرام است ، ولی به حسب حکم ثانوی در موارد مصلحت و ضرورت همانند حفظ جان مسلمان کشف جرم، کشف توطئه، کشف بیماری و تعلیمات پزشکی مشروع است . 3 - تلقیح مصنوعی: الف ) حکم تکلیفی باروری مصنوعی: تلقیح زن با اسپرم شوهرش جایز است ، ولی با اسپرم مرد بیگانه به نظر اکثر فقهای معاصر حرام است و فقط معدودی از علمای معاصر آن را جایز دانسته اند. ب ) حکم وضعی باروری مصنوعی: نوزاد حاصل از باروری مصنوعی از لحاظ نسب ، متعلق به صاحب اسپرم و صاحب تخمک است یعنی صاحب اسپرم پدر و صاحب تخمک مادرش بوده ، احکام نسب و ارث او بر همین اساس خواهد بود، اعم از اینکه در حکم تکلیفی، جایز یا حرام باشد. 4 - در متن حقوق ایران، هنوز قانون خاصی برای موضوعات فوق وضع نشده است ولی طبق ماده 3 آیین دادرسی مدنی در موارد سکوت و نبودن نص خاص باید به عرف و عادت مسلم مردم مراجعه نمود که عرف مسلم و غالب مردم، احکام فقهی و مقررات اسلامی است .

منابع اجتهاد و استنباط احکام شرعی مورد اتفاق اکثر مذاهب اسلامی ، کتاب ، سنت و اجماع می باشد. برخی از مذاهب ، قیاس را منبع چهارم استنباط دانسته اند و به ادله دیگری نیز تمسک جسته اند . استحسان و مصالح مرسله از جمله این ادله اند. برای استحسان تعاریف مختلفی ارائه شده است . گفته اند : استحسان ، ترک قیاس است بخاطر وجود دلیلی از کتاب یا سنت یا اجماع که اقوی از قیاس است . تخصیص قیاس به یک دلیل قوی تر از آن و ترک ضعیف ترین دلیل است . در این نوشتار تعاریف مختلف نزد فرق اسلامی بررسی شده است . مصالح مرسله را ، مصلحتی که در شرع نصی بر اعتبار آن ، وارد نشده باشد ، گفته اند. در واقع مصالحی هستند که ملائم و مناسب با مقاصد شارع می باشند و تشریع حکم براساس آن باعث جلب منفعت و یا دفع ضرر از آنها می گردد . و در عین حال دلیل و اصلی خاص بر اعتبار یا الغا ان وارد نشده است . در این تحقیق اقسام مصالح و اعتبارات مختلفی که برای مصالح لحاظ شده ، بررسی شده است .

این پایان نامه در 5 فصل تدوین شده است : فصل اول آن در زمینه کلیاتی چون تعریف الفاظی نظیر بیع ، ربا ، تجارت ، عقد ، پول و انواع ربا از دیدگاه شیعه و اهل سنت می باشد. فصل دوم : در مورد تاریخچه ربا و آثار آن است . فصل سوم در مورد دلایل حرمت ربا که شامل قرآن ، سنت ، عقل و اجماع است . فصل چهارم در مورد مسائل ربا که شامل بیع نسیه ، ربا در معدودات ، تعیین ربا در شرع و عرف و نیز در بین کسانی که ربا وجود ندارد . فصل پنجم در مورد بانک و بانکداری که شامل انواع معاملات بانکی ، سود یا بهره بانکی ، نتیجه گیری و ارائه راه حل برای حذف ربا از سیستم بانکداری موجود می باشد.

پژوهش حاضر در موضوع بررسی آثار و احکام بیع سلم در فقه اسلامی وحقوق ایران سامان یافته و در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول ، به بیان کلیات پرداخته شده است ودر این راستا ، معانی اصطلاحات ونیز مبانی اعتبار بیع سلم مورد پژوهش قرار گرفته است .در فصل دوم ، وضعیت تشکیل بیع سلم مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل سوم به بیان و بررسی شرایط صحت بیع سلم پرداخته شده است. در فصل چهارم ، احکام بیع سلم مورد توجه قرار گرفته است. نهایتا در فصل پنجم که عنوان خاتمه را بر خود دارد، امتیازات این پژوهش ومشکلات موجود و نیز جمع بندی مختصری از مباحث گذشته را در بر دارد. دربخش ضمائم ، متن قرار صادره توسط مجمع الفقه الاسلامی در موضوع سلم ونیز صورت قرار داد پیش فروش خودرو که در آخرین مبحث فصل چهارم مورد بررسی قرار گرفته آورده شده است.

یکی از نهادهای کیفری اسلام قصاص است ، که به معنای استیفای اثر جنایت تبهکار است. و در واقع کیفری است که متناسب با جنایت جانی بر او وارد می شود. و این جنایت ممکن است به نفس یا اعضای بدن انسان وارد گردد. مهمترین هدف تشریع قصاص، ابقا زندگی و حیات بشر است . ثبوت و اجرای کیفر قصاص منوط به وجود شرایطی است که فقدان هر یک از آنها می تواند مانع اجرای قصاص گردد.

این رساله که عنوان آن معاطات و آثار آن در عقود است شامل هفت فصل است : معاطات در لغت به معنی داد و ستد و در اصطلاح فقهی به معنی معامله ای است که تشریفات خاص معامله در آن نباشد و هدف از بررسی این موضوع این است که بدانیم آیا این گونه معامله دارای وجهه شرعی هست یا خیر؟ و برای پاسخ به این سوال نظر فقها از زمان شیخ مفید (ره) تا امروز به ترتیب زمانی مورد بررسی قرار گرفته است و دراین راستا از منابع فقهی شیعه و سنی و همچنین منابع حقوقی بهره گرفته شده است.

بحث ثبوت هلال ماه از مباحثی است که همه انسانها به نوعی به آن نیاز دارند. شریعت مقدس اسلام نیز برخی از اعمال و عبادات را معلق به ثبوت هلال، نموده است. این رساله از پنج فصل تشکیل شده است. در فصل اول به بیان کلیات پرداخته و در فصل دوم، رویت هلال را از نظر علم هیئت مورد بررسی قرار داده ایم . فصل سوم به بررسی دیدگاه علما درباره اتحاد یا اختلاف فقها پرداخته است. فصل چهارم که مهمترین فصل این پایان نامه می باشد راههای ثبوت هلال را مورد بررسی قرار داده و دارای پنج مبحث می باشد. در فصل پنجم نتایج تجزیه و تحلیل و خلاصه پیشنهادها آورده شده است.

در این رساله ابتدا شرط و عقد مورد بررسی قرار می گیرد و سپس عقد و تعلیق و تنجیز در عقودکنکاش می شود. تنجیز در برابر تعلیق است و یکی از شرائط صحت عقد محسوب می شود و منظور از آن این است که آنچه در عقد انشا شده به قیدی معلق نباشد، عده کثیری از فقها قائل به بطلان عقد معلق می باشند. و عده ای نیز این شرط را صحیح نمی دانند و قانون مدنی نیز در بیان وضعیت آن بیان صریحی ندارد. و فقط در پاره ای موارد عقد ضمان و نکاح و طلاق معلق را باطل معرفی کرده و نسبت به بقیه عقود نظری نداده است. قائلین به بطلان عقد معلق برای مبطل بودن تعلیق به چندین دلیل استناد می کنند که تمامی آن ادله مورد انتقاد و مناقشه قرار گرفته است. البته این استدلالها، مبنی بر صحت عقد معلق و انتقادهای وارده در فقه امامیه مطرح شد. حقوقدانان ما نیز تنها مواردی را که قانون با صراحت به بطلان آنها اشاره کرده جز عقودی می دانند که تعلیق موجب بطلانشان می شود و بقیه را به طور مطلق صحیح می دانند.

اهداف پایان نامه مزبور در پنج فصل گنجانده شده است: فصل اول کلیات تحقیق، تعریف لغوی و اصطلاحی ابرا و چند اصطلاح دیگر بیان شده است. در فصل دوم ماهیت ابرا از حیث عقد و ایقاع ، اسقاط و تملیک مورد بررسی قرار گرفته است . فصل سوم را مقایسه ابرا با اعمال حقوقی دیگر مانند: هبه دین، ایقا دین، اعراض و ... در بر گرفته است. فصل چهارم ابرا در تمامی عقود و ایقاعات به نحو تفصیلی ارائه گردید. فصل پنجم پیرامون مشتبهات ابرا که عبارتند از : تهاتر، تبدیل تعهد، مالکیت ما فی الذمه تدوین یافت که دراین راستا اکثر کتب معتبر فقهی شیعه و همچنین کتب حقوقی مورد استفاده قرار گرفته است.