چکیده توسعه مناطق روستایی به همراه شناخت قابلیت ها و تنگناهای آنها با توجه به تجربه تاریخی فرایند توسعه، یک ضرورت بنیادی برای توسعه محلی، منطقه ای و ملی است و در هر کشوری به برنامه ریزی منسجم و هماهنگ نیازمند است. در این راستا شناخت روستاهای ناپایدار و برنامه ریزی برای هدایت سرمایه گذاری ها به سوی مناطق پایدار و جلوگیری از تخلیه روستاها می تواند زمینه مساعدی برای توسعه یکپارچه و هماهنگ این مناطق فراهم آورد. این پایان نامه به دنبال بررسی نقش عوامل توپوگرافی و تکنولوژی در ناپایداری روستاها بمنظور برنامه ریزی برای ثبات و پایداری روستاها و نهایتا رسیدن به اهداف توسعه است. جهت تحقق این اهداف، از روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شده است. در این پژوهش پس از تهیه مبانی نظری تحقیق، جهت بررسی نقش توپوگرافی در ناپایداری روستاها با استفاده از نرم افزار gis اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی ارتفاعی و شیب از منطقه مورد مطالعه گردید. پس از تفسیر اطلاعات به دست آمده، برای تجزیه و تحلیل توصیفی اطلاعات از طریق نرم افزار spss و excel استفاده گردید. آزمون فرضیات تحقیق به روش تجزیه و تحلیل توصیفی و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون انجام گرفت و نشان داد که بین توپوگرافی و ناپایداری روستاها رابطه معنا داری وجود دارد. و نشان داد که بین افزایش ضریب تکنولوژی و ناپایداری روستاها رابطه معکوسی وجود دارد. در 286 روستای دارای سکنه شهرستان زنجان عوامل توپوگرافی و تکنولوژی و میزان آنها با توجه به پهنه های مختلف ارتفاع و شیب تعیین گردید ودر پایان برای ایجاد زمینه مساعد جهت توسعه روستاهای منطقه ساماندهی روستاهای پراکنده، طرح تجمیع روستاها، ایجاد صنایع روستایی و صنایع مربوط به فرآوری محصولات کشاورزی و ... پیشنهاد شده است، که این امر خود نیاز به گذشت زمان طولانی و برنامه ریزی دقیق مبتنی بر سطح محلی دارد. واژگان کلیدی : ناپایداری، توپوگرافی، تکنولوژی، توسعه روستایی

بارندگی یکی از عناصر اقلیمی اصلی و تعیین کننده هر منطقه جغرافیایی محسوب می گردد. توجه به نقش این پدیده حیاتی در متأثر ساختن اقلیم در بحث های کشاورزی، هیدرولوژیکی، زیست محیطی، برنامه ریزی های عمرانی انسانی اهمیت خاصی دارد. در این پژوهش با استفاده از داده های بلند مدت بارش سالانه شهر سنندج طی50 سال اخیر، تحلیل سریهای زمانی، انجام گرفت. ابتدا با استفاده از آزمون های متعدد، داده ها از لحاظ همگنی میانگین و واریانس وارسی شده و کنترل کیفیت داده ها انجام گردید. در مرحله بعد، خصوصیات عمومی بارش شامل ( تعداد های روزهای بارش، بارش بیشینه، نسبت بارش بیشینه به مجموع بارش سالانه، ضریب تغییرات، چولگی، کشیدگی، تغییرات سال به سال(piv)، تغییر پذیری نسبی (rv) به دست آمد و برای هر کدام از این خصوصیات تحلیل روند صورت گرفت و تنها بارش سالانه دارای روند نزولی معنی داری بود. سپس با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی 4 مولفه اصلی که بیش از 90 درصد واریانس (تغییرات) را بیان کند، تعیین شد. همبستگی هرکدام از خصوصیات عمومی بارش و 4 مولفه اصلی با بارش سالانه بدست آمد و مورد تحلیل قرار گرفت. چرخه های بارش سالانه با استفاده از تکنیک تحلیل طیفی محاسبه گردید. طبق نتایج بدست آمده و مشاهده ی نمودارهای دوره نگار، چرخه های 2و 3 ساله بارش در سطح 95 درصد معنی دار بودند. برای تعیین خشکسالی ها و تداوم آنها ، بر اساس شاخص spi و مدل زنجیره مارکف، تداوم و تواتر خشکسالیهای شهر سنندج محاسبه گردید و برای پیش بینی بارش های دهه اخیر، مدلهای مختلف arima ، مورد آزمون قرار گرفت. و در نهایت الگوی سری تبدیل یافته arima( 0,1,3 ) به عنوان مدل نهایی بارش سالانه شهر سنندج انتخاب گردید. واژگان کلیدی: بارش سالانه، سری های زمانی، روند، چرخه ها، پیش بینی، سنندج

بارش از متغیرترین عناصر اقلیمی است که در تعیین نقش و پراکندگی دیگر عناصر اقلیمی می تواند موثر باشد. بدنبال پدیده گرم شدن زمین ، الگوی گردش عمومی جو و الگوی زمانی - مکانی بارش نیز تغییر یافته است. شناسایی تغییرات اقلیمی به طور عام ، و بارش به طور خاص ، از طریق تحلیل سری های زمانی عنصر مربوط دارای اهمیت و مناسب خواهد بود. در پژوهش حاضر تغییرات زمانی سری زمانی بارش سالانه شهر زنجان و برخی مشخصات آماری آن از قبیل انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، تعداد روزهای بارانی، بارش های بیشینه، نسبت بارش بیشینه به کل بارش سالانه، میانگین قدر مطلق انحراف از میانگین و میانگین قدر مطلق تغییرپذیری سالانه طی دوره آماره 53 ساله (2009-1957) در معرض تحلیل قرار گرفت. بدین منظور ابتدا مشخصات مزبور در معرض تحلیل روند قرار گرفته و در ادامه چرخه های آشکار و نهان استخراج گردید، و در نهایت با استفاده از الگوی arima بارش زنجان مدل سازی گردید. تحلیل روند مشخصات بارش نشان داد که به غیر از مشخصه تعداد روزهای بارانی که دارای روند معنی دار افزایشی می باشد، سایر مشخصه های بارش در طول دوره آماری تغییر محسوس و روند معنی دار نداشته است. بر اساس تکنیک تحلیل طیفی آشکار شد که چرخه های 3 ساله و 6 ساله بر بارش سالانه حاکم است. با مدل سازی arima بارش شهر زنجان ، الگوی (1, 1, 0) arima به عنوان الگوی مناسب نهایی انتخاب گردید. این الگو حدود 8 میلی متر کاهش در میانگین بارش برای بارش ده سال آینده شهر زنجان پیش بینی نمود. برای انجام این پژوهش از نرم افزارهای …,spss ,minitab ,matlab ,anclim بهره گرفته شد.

خشکسالی پدیده ای است که به صورت مکرر و تقریبا در در هر نوع آب و هوایی به وقوع می پیوندد. این پدیده از جمله عوارضی است که همگام با دخالت مطالعه نشده انسان در طبیعت، محدودیت منابع آب را تشدید می کند. قرار گرفتن بر روی کمربند خشک جهان و ایجاد شرایط خاص سینوپتیکی، همواره سبب وقوع پدیده خشکسالی در کشور ایران گردیده است. لذا بررسی و مطالعه آن برای به حداقل رساندن خسارات ناشی از این پدیده ضروری به نظر می رسد. استان زنجان نیز مانند بیشتر استان های کشور از این پدیده مصون نبوده و به دفعات آن را تجربه نموده است. در تحقیق حاضر به ارزیابی توالی روزهای خشک متوالی در سال های وقوع خشکسالی شدید در ایستگاه های استان زنجان پرداختیم. در ابتدا با استفاده از شاخص spi، سال های وقوع خشکسالی را در ایستگاه ها مشخص نموده و در جداول و نمودارهایی نمایش دادیم. این نمودارها در نرم افزار exell ترسیم شدند. در مرحله بعد به بررسی توالی روزهای خشک در سال های وقوع خشکسالی شدید و سپس مقایسه نحوه توزیع توالی ها در ایستگاه های استان پرداختیم. برای این منظور از نرم فزار instat بهره گرفتیم. همچنین فراوانی روزهای خشک متوالی را در ایستگاه های استان مورد بررسی قرار دادیم. به طور کلی نتایج این بررسی نشان داد که ایستگاه های استان از نظر توالی روزهای خشک شرایط همگونی ندارند. فراوانی روزهای خشک متوالی نیز عمدتا 10- 0 روزه می باشند.

امروزه صنعت توریسم به عنوان یکی از مهمترین صنایع جهان، رشد سریعی در توسعه اقتصادی جهان داشته که نتیجه آن، افزایش نرخ رشد سالانه در تولید ناخالص ملی، صادرات، تجارت جهانی و خدمات بوده است. هدف کلی این پژوهش بررسی قابلیت های توسعه اکوتوریسم در شهرستان بوکان و ارائه راهبردهای مناسب در جهت رسیدن به توسعه پایدار می باشد. برای رسیدن به این اهداف از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. پس از تعیین چارچوب نظری تحقیق و بررسی جاذبه های اکوتوریستی شهرستان، اقدام به عملیات میدانی شده و سه نوع پرسش نامه برای مردم، مسئولین وگردشگران طرح گردید که برای تجزیه و تحلیل پرسش نامه ها از نرم افزارهای excel و spss استفاده شد. برای آزمون فرضیات، دو روش ماتریس swot و نیز آزمون های آماری کندال و اسپیرمن به کار رفت. نتایج حاصل از تحلیل swot نشان می دهد در شهرستان بوکان 16 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیتها و 13ضعف و تهدید به عنوان محدودیت ها وجود دارد. که این امر نشان دهنده توان ها و قابلیت های اکوتوریسم شهرستان است و همچنین نیازمند بازنگری و ارائه سیاست های مناسب در جهت رفع ضعف ها و تهدیدها با استفاده از نقاط قوت و فرصت ها می باشد. برای تجزیه و تحلیل همبستگی ها از آزمون های آماری کندال و اسپیرمن استفاده شد. برای این منظور از یک متغیر مستقل(تعداد اکوتوریست ها) و چهار متغیر وابسته (خدمات بهداشتی و درمانی، مکان های اقامتی، وضعیت جاده ها و آسان بودن دسترسی به این نواحی) استفاده گردید. نتایج حاصله نشان می دهد که بین امکانات و تسهیلات زیربنایی شهرستان با تعداد اکوتوریست ها و گردشگران رابطه مستقیمی وجود دارد.

با گسترش روزافزون مهاجرت های روستایی، کاهش درآمد خانوارهای روستایی و افول کشاورزی روستایی، نیازی روزافزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال مکمل برای کشاورزی، در نواحی روستایی احساس می-شود تا به منظور توسعه پایدار روستایی، امکان بهره مندی روستاییان، از معیشت پایدار فراهم آید. در این راستا گردشگری روستایی به ویژه اکوتوریسم روستایی به عنوان بخشی از این صنعت می تواند علاوه بر حفظ ارزشها و باورها، با ایجاد فرصتهای شغلی و کسب درآمد برای ساکنین محلی و توسعه ساختارهای زیربنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه روستایی را فراهم سازد. از این رو برنامه ریزی در جهت گسترش و توسعه اکوتوریسم بر پایه توسعه پایدار اقتصادی، در راستای رشد و تعالی جامعه روستایی موثر می باشد. این پژوهش با اهداف امکان سنجی توسعه اکوتوریسم در مناطق روستایی بخش شاهرود، ضمن بررسی امکانات و توان های توسعه اکوتوریسم منطقه به روش پتانسیل سنجی، با ارائه راهبردهایی به روشswot انجام گرفته است. در این راستا، شناسایی و تعیین نقاط ضعف و قوت و فرصت و تهدیدها با نظر کارشناسان و کار ارزش گذاری، تجزیه و تحلیل شاخص های مهم برای توسعه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه با نظرخواهی از مسئولین به صورت پرسشنامه صورت گرفته است. برای رسیدن به اهداف تحقیق، با استفاده از تحلیلswot 24نقطه قوت و فرصت و 32 نقطه ضعف و تهدید در شاهرود شناسایی شد که نشان از آسیب پذیری منطقه دارد و نیازمند بازنگری و ارائه سیاستهای صحیح می باشد. همچنین جهت مکانیابی اماکن اقامتی- تفریحی در منطقه مورد مطالعه از روشahp استفاده شده است. برای مکان یابی مربوطه، شاخص های دسترسی، دوری و نزدیکی به جاذبه ها، فاصله از زمین های کشاورزی، دسترسی به تسهیلات آب و برق و غیره در نظر گرفته شده است.

دره ی درام با مساحتی در حدود 166 کیلومتر مربع و محیط 5/71 کیلومتر در شهرستان طارم (استان زنجان) قرار دارد و رود اصلی سیاهورود(درام)از آن عبور کرده و به قزل اوزن می ریزد. مهمترین اهداف پژوهش حاضر، آگاهی از وضعیت ژئومورفولوژیکی منطقه،بررسی و تحقیق مسائل و اشکال ژئومورفولوژی آن و همچنین طرح برخی مسائل مورفوتکتونیک و مورفودینامیک منطقه می باشد. روشهای مورد استفاده در این پژوهش بیشتر بر پایه ی مشاهدات میدانی می باشد که از این روش برای مشاهده ی اشکال و عوارض ژئومورفولوژی موجود در دره ی درام،برداشت نمونه های مورد نیاز و تهیه ی تصاویر استفاده شده است.همچنین از روش کتابخانه ای برای مطالعه ی پژوهشهای دیگران و تکمیل اطلاعات و از روش کارگاهی نیز برای استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی و انجام عملیات پلانیمتری بهره گرفته شده است. مطالعه و ارزیابی شاخص های ژئومورفیک sl و s در منطق? مورد مطالعه بر روی 5 زیرحوضه ی اصلی این دره و همچنین شاخصهایvfوbs نشان می دهد که منطق? از لحاظ فعالیّت های نئوتکتونیکی یا تکتونیک جوان فعال می باشد، منتهی میزان فعّالیّت در همه جای آن یکسان نیست.میزان فعالیت های زمین ساختی در شرق دره بیشتر از سایر بخشهای آن میباشد که علت این امر را میتوان با گسل بندرگاه – نوکیان در ارتباط دانست.همچنین میزان فعالیت تکتونیکی در شمال دره از سایر بخشهای آن کمتر است.بر اساس بررسی و تحلیل های ژئومورفولوژی انجام شده می توان چنین بیان کرد که دره ی مورد مطالعه از نظر زمین شناسی تاریخی دره ی پیچیده ای بوده و تحت تأثیر حرکات تکتونیکی و نیروهای فشاری قوی در طی دوره های مختلف زمین شناسی قرار داشته است. مقاطع ترسیم شده بر روی دره های مهم منطقه، شاخصهای ژئومورفولوژیکی استفاده شده در تحقیق، بازدیدهای متعدد میدانی از منطقه و مشاهده ی آثار و لندفرمهای ژئومورفولوژیکی مختلف، انعکاس دهنده ی فعالیت تکتونیکی بالایی در دره ی مطالعه شده است.

شناخت مسائل و مشکلات روستاها و ارائه راهکارهای منطقی برای آنها از اقدامات اساسی در راستای نیل به اهداف توسعه پایدار روستایی است. مخاطرات محیطی در مناطق مختلف، یکی از دغدغه های اصلی دست اندرکاران و برنامه ریزان است. شهرستان طارم در استان زنجان به دلیل ویژگی های طبیعی و جغرافیایی همچون ساختار خاص زمین شناسی، داشتن گسل های اصلی فراوان، وجود زمین های پرشیب و آبرفتی و همچنین مساکن نامقاوم، دارای خطر آسیب پذیری بالایی در برابر خطر زمین لرزه می باشد.در این مطالعه با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مدل ahp و سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) به تهیه نقشه آسیب پذیری اقدام گردیده و پهنه های ناپایدار روستایی در برابر خطر زمین لرزه مدلسازی شد. بر این اساس مشخص گردید که 31.6 درصد از مساحت بخش چورزق که 11 سکونتگاه روستایی را بر روی خود اسقرار داده است در محدوده خطر بالا و خیلی بالا قرار گرفته است. و همچنین 17.42 درصد از مساحت بخش چورزق در محدوده با خطر متوسط و 50.97 درصد از مساحت بخش مورد مطالعه در محدوده با خطر پایین قرار گرفته اند.

خشکسالی به عنوان یک مخاطره طبیعی، از دیرباز در پهنه وسیعی از کشورهای مختلف به خصوص مناطق گرم و خشک به کرات وقوع یافته و می یابد. اثرات تخریبی ناشی از وقوع این مخاطره طبیعی به کندی پدیدار گردیده و سبب کاهش تولید محصولات کشاورزی، وقوع نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی و بحران های محیطی می گردد. بدون تردید، نخستین گام به منظور مقابله با خشکسالی و پیامدهای آن، شناخت و درک دقیق این پدیده و تأثیرات ناشی از آن در ابعاد مختلف است، تا بتوان بر اساس آن، راهبردها و راه کارهای اثربخشی را در این زمینه تدوین کرد و به کار گرفت. هدف از پژوهش حاضر، واکاوی و تبیین اثرات خشکسالی بر اقتصاد و مهاجرت های روستایی در شهرستان ابرکوه است. پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی از نظر ماهیت، از نوع پژوهش های کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری تحقیق را 35 روستای شهرستان ابرکوه تشکیل داده اند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده 8 روستا برای انجام تحقیق انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (شامل فراوانی، انحراف معیار و میانگین ) و آمار استنباطی (شامل تحلیل عاملی، آزمون t تک نمونه ای، ضرایب همبستگی پیرسون، کندال و اسپیرمن) و همچنین به منظور بررسی پایش خشکسالی از شاخص معتبر استاندارد بارش (spi) و درصد نرمال بارش pnpi استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده بر اساس شاخص spi و pnpi حاکی از آن است که این شهرستان در سال های (1375، 1376، 1378، 1383، 1384) در تمامی ایستگاه ها مواجه با خشکسالی بوده است. بیشترین خشکسالی مربوط به سال 1378 با نمایه 1.14- بوده است. نتایج بحث و بررسی تولیدات کشاورزی و ضرایب همبستگی اسپیرمن و کندال حاکی بر یک رابطه مستقیم بین افزایش شدت خشکسالی و کاهش عملکردی محصولات زراعی و باغی است. همچنین نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که خشکسالی بر 23 متغیر اقتصادی مورد مطالعه در این شهرستان تأثیر داشته است. بیشترین میزان این تأثیر بر روی متغیر، کاهش درآمد حاصل از تولیدات زراعی و باغی با بار عاملی 0.716 بوده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد بین دو متغیر خشکسالی و مهاجرت یک رابطه معناداری پابرجاست که با افزایش شدت خشکسالی بر مهاجرت های روستایی افزوده گردیده است. نتایج آزمون t نشان می دهد از 7 طرح اجرا شده در شهرستان، روش های نوین آبیاری بیشترین کارآیی و طرح های سازمان آب منطقه ای کمترین کار آیی را در مقابله با خشکسالی داشته اند.

مخاطرات طبیعی بخش جدانشدنی از زندگی بشر بوده و پیوسته از زمان خلقت بشر تا کنون وجود داشته است. این مخاطرات همواره منجر به خسارتهای مالی، جانی و محیطی گسترده ای در زندگی انسان شده و در نهایت موجب کاهش سطح توسعه در مناطق مختلف می گردد. نواحی روستایی با توجه به بخش تولیدی و غیر تولیدی خود که بر پایه منابع طبیعی استوار است بیش از پیش در معرض خسارات و پیامدهای این مخاطرات قرار می گیرند. نواحی روستایی منطقه سیستان به لحاظ شرایط اقلیمی و هیدرولوژی نامساعد، همواره در معرض مخاطراتی همچون خشکسالی و به تبع آن فرسایش بادی و طوفان شن قرار دارند. در همین راستا اهداف تحقیق حاضر ارزیابی اثرات خشکسالی و طوفان شن و نقش آن در روند توسعه و آسیب پذیری در نواحی روستایی و همچنین بررسی نقش مدیریت سانحه در کاهش این اثرات در این منطقه می باشد. در جهت رسیدن به این اهداف، فرضیات تحقیق مبنی اثرات خشکسالی و طوفان شن بر افت توان اقتصادی و تخریب منابع تولید، کاهش سطح رفاه اجتماعی و زیست محیطی و نیز عدم ظرفیت سازی لازم جهت مدیریت سانحه در سطح روستاهای منطقه تهیه و تدوین گردید. روش انجام تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. در مطالعات میدانی تعداد 195 پرسشنامه در میان 1890 خانوار در 15 روستای دهستان ادیمی شهرستان زابل توزیع گردید. تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق با استفاده از آزمون های پارامتری کولوموگراف- اسمیرنوف، t تک نمونه ای و ناپارامتری شامل توزیع دو جمله ای و فریدمن و همچنین روش تحلیل عاملی در محیط نرم افزار spss انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد گویه هایی مورد بررسی در زمینه کاهش سطح توسعه دارای ارزیابی متوسط به بالا بوده است. خشکسالی و طوفان شن، سطح توسعه و رفاه را در این دهستان بطور جدی کاهش داده است. این کاهش در میان ابعاد اجتماعی و کالبدی خیلی کم اما در اثرات بعد زیست محیطی زیاد است. همچنین ادامه روند تاثیر گذاری این مخاطرات در دهستان ادیمی نشان از مدیریت و عدم ظرفیت سازی نامناسب از طرف نهادهای مدیریت بحران و سانحه در منطقه دارد.

اعتقاد کلی بر این است که تنوع شالوده و اساس ثبات و پایداری است و هر اندازه سیستمی متنوع تر گردد، پایداری و پویایی آن در طول زمان و در مکان های مختلف نه تنها در مقابل تنش های درونی، بلکه در مقابل تنش های بیرونی نیز حفظ می گردد. در همین راستا، امروزه تنوع بخشی به اقتصاد روستایی یکی از رویکردهایی است که در جهت تحقق توسعه پایدار روستایی مطرح شده است. در تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین تنوع اقتصاد روستایی و میزان پایداری آنها و همچنین تحلیل مهمترین عوامل موثر بر مهاجرت های فصلی جوانان روستایی در دهستان مرحمت آباد شمالی پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، به منظور جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه)، در محدوده مورد مطالعه استفاده شده است. قلمرو مکانی این تحقیق دهستان مرحمت آباد شمالی شهرستان میاندوآب است. این دهستان دارای 8 روستا می باشد. جمعیت این دهستان در سال 1390 برابر 10289 نفر جمعیت و همچنین دارای 2800 خانوار بوده است، تعداد 264 خانوار از طریق فرمول اصلاح شده کوکران به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (تحلیل خوشه ای، ضریب همبستگی اسپیرمن و تحلیل عاملی) و مدل ویکور استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، بین تنوع اقتصادی روستاها و میزان پایداری آنها در سطح 0.05 درصد آلفا و با ضریب همبستگی 0.737 رابطه معناداری وجود دارد. بطوری که با افزایش تنوع اقتصادی در سطح روستاهای مورد مطالعه، میزان پایداری هر یک از روستاهای نیز افزایش می یابد و بالعکس. در زمینه مهاجرت های فصلی جوانان روستایی، نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد، مهمترین عامل مهاجرت فصلی جوانان روستایی محدوده مورد مطالعه کمبود درآمد های متنوع و پایدار در سطح روستاها و همچنین کمبود سرمایه گذاری و تسهیلات و کاهش بازدهی منابع آب و خاک می باشد. در پایان تحقیق، پیشنهادهایی جهت تنوع بخشی به اقتصاد روستاهای مورد مطالعه مانند احداث پالایشگاه نمک در حاشیه دریاچه اورمیه، احداث پیست اسب سواری مابین روستاهایی قپچاق و منصور آباد و همچنین جهت کاهش مهاجرت های فصلی جوانان روستایی در محدوده مورد مطالعه، صنعتی کردن روستاها و غیره ارائه شده است.

در عصر حاضر به طور فزاینده ای بر ارزش آب به عنوان یک عنصر گرانبها و کمیاب افزوده می شود. در این میان حیات اقتصادی بسیاری از روستاهای کشور به بخش کشاورزی وابسته است، کمبود آب و عدم مدیریت بهینه آن به عنوان نهاده اصلی بخش کشاورزی می تواند به صورت چالشی اساسی بر سر راه تحقق کشاورزی پایدار به عدم امنیت غذایی به عنوان پایه رفاه اجتماعی و ناکامی در دست یابی به توسعه پایدار روستایی منجر شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش مدیریت منابع آب کشاورزی در توسعه پایدار روستایی در دهستان دزلی شهرستان سروآباد انجام گرفته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد و گردآوری اطلاعات از طریق دو روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. قلمرو مکانی تحقیق دهستان دزلی است که دارای 8 روستا می باشد که طبق سرشماری عمومی کشاورزی سال 1382، دارای 685 خانوار بهره بردار کشاورز بوده است که از طریق فرمول کوکران 170 خانوار به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (t تک نمونه ای و دو نمونه ای، آزمون رتبه ای کندال، همبستگی اسپیرمن و آزمون تحلیل مسیر) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین نظام موجود (سنتی) مدیریت منابع آب و میزان اتلاف آب در اراضی کشاورزی منطقه مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. همچنین مشخص شد که مدیریت بهینه (نوین) منابع آب کشاورزی رابطه معنادار و مثبتی با افزایش راندمان و بازدهی تولید در زمین های کشاورزی و باغات منطقه مورد مطالعه دارد.

چکیده تفریح و تفرج، گشت و گذار و توریسم، بدون شک یکی از راه ها ی فرار از زندگی خسته کننده و یک نواختِ روزمره تلقی می شود. از سوی دیگر می توان از توریسم و جاذبه ی طبیعی به عنوان منبعی برای اشتغال زایی یاد کرد. بنا به دلایل فراوان، از جمله مسأله ی اشتغال و ایجاد درآمد به نظر می رسد که توسعه ی گشت وگذار و جهانگردی همچنان در آینده به عنوان یک فرصت مطرح خواهد بود. براساس آمارهای سازمان ملل متحد از سال2002 به بعد هرچند ثانیه یک شغلِ جدید مربوط با گردشگری ایجاد شده است. امروزه گردشگری در جهان به عنوان یک صنعت مطرح است و کشورهای مختلف برای رشد و توسعه ی آن برنامه ریزی می کنند. مطابق همین رویکرد صنعت-محور به امر گردشگری، همه ی این کشورها در تلاش اند از طریق جذب گردشگران از سراسر دنیا، این صنعت را به مثابه ی شاخصه ای از توسعه ی اقتصادی خود شکوفا نمایند. در این خصوص، نقش تبلیغات به عنوان یک عاملِ مهم و مولفه ای اساسی برای جذب گردشگران، از اهمیت بالایی برخوردار است. شهرستان تکاب، در جنوب استان آذربایجان غربی، با داشتن جاذبه های متعدد گردشگری هر ساله گردشگرانی را از نقاط مختلف جهان به سوی آثار باستانی خود به ویژه آتشکده ی آذرگشسب تخت سلیمان جذب می نماید که بعد از تخت جمشید، چغازنبیل و نقش جهانِ اصفهان، جزو چهارمین اثر ملی به شمار می رود و به عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسیده است. با توجه به توانمندی های بالقوه و بالفعل توسعه ی گردشگری در این شهرستان، به ویژه در مجموعه ی تاریخی تخت سلیمان، به نظر می رسد نرخ جذب گردشگران داخلی و خارجی، باید بسیار بیش از وضع موجود باشد. لذا در این پژوهش تلاش می شود نقش و تأثیر تبلیغات در جذب گردشگرانِ خارجی و داخلی به مجموعه ی تخت سلیمان، مورد بررسی قرار گیرد. در این خصوص از روش تحقیق مبتنی بر روش اسنادی و پیمایشی(مطالعات آماری) استفاده شده است و برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه بهره گرفته ایم. داده ها به صورت کمی، کیفی و توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

خشکسالی پدیده ای است که به صورت مکرر و تقریبا در در هر نوع آب و هوایی به وقوع می پیوندد. این پدیده از جمله عوارضی است که همگام با دخالت مطالعه نشده انسان در طبیعت، محدودیت منابع آب را تشدید می کند. قرار گرفتن بر روی کمربند خشک جهان و ایجاد شرایط خاص سینوپتیکی، همواره سبب وقوع پدیده خشکسالی در کشور ایران گردیده است. لذا بررسی و مطالعه آن برای به حداقل رساندن خسارات ناشی از این پدیده ضروری به نظر می رسد. استان زنجان نیز مانند بیشتر استان های کشور از این پدیده مصون نبوده و به دفعات آن را تجربه نموده است. در تحقیق حاضر به ارزیابی توالی روزهای خشک متوالی در سال های وقوع خشکسالی شدید در ایستگاه های استان زنجان پرداختیم. در ابتدا با استفاده از شاخص spi، سال های وقوع خشکسالی را در ایستگاه ها مشخص نموده و در جداول و نمودارهایی نمایش دادیم. این نمودارها در نرم افزار exell ترسیم شدند. در مرحله بعد به بررسی توالی روزهای خشک در سال های وقوع خشکسالی شدید و سپس مقایسه نحوه توزیع توالی ها در ایستگاه های استان پرداختیم. برای این منظور از نرم فزار instat بهره گرفتیم. همچنین فراوانی روزهای خشک متوالی را در ایستگاه های استان مورد بررسی قرار دادیم. به طور کلی نتایج این بررسی نشان داد که ایستگاه های استان از نظر توالی روزهای خشک شرایط همگونی ندارند. فراوانی روزهای خشک متوالی نیز عمدتا 10- 0 روزه می باشند.

الگوی شبکه زهکشی یک رودخانه تحت تأثیر عوامل زمین شناسی، تکتونیک، گسل ها، توپوگرافی و اقلیم متفاوت است. بررسی و تحلیل نقش هر یک از عوامل کمک زیادی به شناخت عوامل موثر در شکل گیری نوع الگوی شبکه زهکشی هر منطقه می کند. از میان شواهد ژئومورفولوژیک شبکه های زهکشی و خصوصیات مربوط به آنها مانند الگوی زهکشی، تراکم زهکشی، ناهنجاری های زهکشی، نحوه ی اتصال (زاویه ی اتصال شبکه ها) و جهت شبکه ها در شناسایی تکتونیک های فعال و تفاوت های مکانی آنها نقش مهمی دارند. در این تحقیق به منظور بررسی آشفتگی شبکه زهکشی حوضه آبریز دشت ماهیدشت پس از تعیین حدود منطقه مطالعاتی و تقسیم بندی آن به 80 زیرحوضه، نقشه های زمین شناسی، شبکه زهکشی، نقشه رستری، گسل های حوضه تهیه و سپس متغیرهای مساحت و محیط زیرحوضه ها، تعداد و طول آبراهه، فراوانی زهکشی، زاویه عمومی، زاویه داخلی، تراکم گسل، اختلاف زاویه داخلی و عمومی و درصد بیشترین hi محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس یک طرفه بر اساس فاکتورهای لیتولوژی، تراکم گسل و نوع پهنه گسلی نشان داد که در بین متغیرهای مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود داشت و نتایج مقایسه میانگین با روش دانکن نشان داد که زیرحوضه های قرار گرفته بر روی پهنه های گسلی شماره 2 و 3 با فراوانی گسلی بین 001/10 تا 00/15 و همچنین با خصوصیات سنگی مارن-آهک-فلیش، سنگ آهک، دولومیت و سنگ آهک سنوماتین بیشترین آشفتگی زهکشی باتوجه به زاویه آبراهه ها داشتند.

چکیده: جاذبه های طبیعی و اقلیم های متفاوت جغرافیایی به همراه میراث های تمدن بشری دست مایه های گران قیمتی را در حوزه اقتصاد برای انسان به ارمغان آورده است که بهره برداری پایدار از آنها مستلزم فراهم کردن شرایط مختلفی است که در کل بستگی به ثبات در بخش گردشگری دارند. بهره برداری مستمر از منابع طبیعی تجدید شونده،متضمن شناسایی توان اکولوژیک سرزمین در هر محیطی است و این شناسایی در درازمدت اجازه می دهد تا از طریق استفاده از مدیریت بهینه و برنامه ریزی شده امکان استفاده از منابع فراهم و از تخریب محیط جلوگیری گردد.در پژوهش حاضر سعی شده تا با ارزیابی توان محیطی و معرفی جاذبه های مختلف گردشگری در شهرستان طالقان، توان گردشگری این منطقه جهت توسعه اکوتوریسم تعیین گردد تا با برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری طبیعت، در جهت بهره برداری صحیح از این جاذبه ها به عنوان یک پتانسیل بالقوه در راستای توسعه منطقه گام برداشته شود.ارزیابی توان اکولوژیکی در راستای توسعه اکوتوریسم با استفاده از مدل اکولوژیکی اکوتوریسم انجام شد.هریک از پارامترهای ارائه شده در مدل ازقبیل شکل زمین(درصد شیب،ارتفاع از سطح دریا و جهت های جغرافیایی)،خاکشناسی(بافت،حاصلخیزی،زهکشی،ساختمان و عمق خاک)،پوشش گیاهی(تراکم، فرم رویشی و ترکیب گونه ای)،سنگ شناسی،وضعیت اقلیمی و دبی آب، به طور جداگانه بررسی و نقشه رقومی هریک تهیه و سپس لایه های فوق طبق هدف موردنظر و براساس داده های پیشنهادی مدل اکوتوریسم، طبقه بندی گردید. تجزیه و تحلیل،جمع بندی و ارزیابی داده ها با استفاده از gisصورت گرفت و جهت وزن دهی معیارها از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) و از نرم افزار expert choice2000 به منظور انجام مقایسه های زوجی،تولید سلسله مراتب،محاسبه اوزان و میزان ناسازگاری در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است.سپس با تلفیق لایه ها،نقشه نهایی نواحی مستعد اکوتوریسم،که در حقیقت نشان دهنده میزان توانمندی منطقه در اکوتوریسم گسترده و متمرکز است،ارائه می شود.در نهایت جهت ارزیابی و تعیین توزیع پدیده های ژئومورفولوژی(جاذبه های طبیعی)، با انطباق و رویهم گذاری لایه ی جاذبه های طبیعی با نقشه های طبقات مختلف اکوتوریسم(متمرکز و گسترده)، میزان و درصد پراکنش جاذبه ها در هریک از پهنه های اکوتوریستی تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که منطقه از توان خوب تا متوسط جهت توسعه اکوتوریسم برخوردار می باشد. همچنین توزیع جاذبه ها در هریک از طبقات اکوتوریسم حاکی از آنست که در پهنه های با توان متوسط و خوب اکوتوریسمی، درصد جاذبه ها نیز بیشتر می باشد. واژگان کلیدی: ارزیابی توان اکولوژیکی، اکوتوریسم، شهرستان طالقان، سیستم اطلاعات جغرافیایی.

در پژوهش حاضر تلاش شد تا توان باد در ایجاد فرسایش و حمل ذرات در نواحی مختلف استان خوزستان مورد بررسی قرار گیرد. برای رسیدن به این هدف از داده های باد ساعت 12 گرینویچ 19 ایستگاه همدید و داده های بارش 39 ایستگاه همدید و تبخیرسنجی استان خوزستان از سال 1987 تا 2010 میلادی استفاده گردید. در گام نخست ویژگی های عمومی باد، رطوبت و بارش استان مورد توجه قرار گرفت. در مرحله ی بعد، میزان آستانه فرسایش بادی متوسط قطر ذرات خاک شامل ماسه درشت، ماسه ریز، لای و رس هر یک به طور جداگانه محاسبه و توان فرسایش در شرایط خشک، مرطوب و بارانی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی-های انجام شده حاکی از این است که توان فرسایش در هر چهار ذره، در قسمت های جنوب و جنوب غرب و غرب استان بیشتر از نواحی دیگر است. این در حالی است که بیشترین میزان باد و همچنین کمترین میزان ضریب تغییرات باد و کمترین میزان بارش و ضریب تغییرات آن نیز در این قسمت ها بوده است.

منطقه تخت سلیمان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در بین عرض 36 درجه و 30 دقیقه تا 37 درجه 30 دقیقه شمالی وطول 47 درجه و 5 دقیقه تا 47 درجه و 45 دقیقه شرقی در شمال شهر تکاب ،در قسمت جنوبی استان آذربایجان غربی واقع شده است و ارتفاع متوسط آن 2600 متر از سطح دریاست.منطقه مذکور از لحاظ تکتونیکی به واسطه وجود گسل هایی در منطقه فعال است .بزرگترین گسل منطقه، گسل تراستی قینرجه -چهارطاق با امتداد شمال غرب-جنوب شرق با 15 کیلومتر طول میباشد.گسل اصلی زندان سلیمان از شرق به سمت غرب با طول 4.22 کیلومتر،گسل اصلی بلقیس -قره داغ با امتداد شمال غرب-جنوب شرق با طول 13 کیلومتر و گسل پوشیده ایمان خان با امتداد شمال غرب –جنوب شرق و با طول 9کیلومتر از مهم ترین گسل های فعال در منطقه میباشند.نهشته های دوره کواترنر نقش مهمی در ویژگی های زمین شناسی و شکل گیری پدیدهای ژئومورفولوژی کارست داشته اند که به صورت نهشته های چشمه های آهکی جنوب و قسمت هایی از مرکز و شمال غرب منطقه را در برگرفته اند.به واسطه داشتن بارش سالانه بیش از 340 میلی متر و دمای بین 4 تا 8 درجه سانتی گراد ،شرایط برای ایجاد اشکال کارست در منطقه مهیا میباشد.چشمه ها،بارزترین عوارض هیدرولوژیکی هستند که در نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی منطقه تخت سلیمان دیده میشوندکه به طور متوسط در فاصله 520 متری از نزدیکترین گسل قرار دارند.از جمله اشکال کارستی شناسایی شده در منطقه طی بازدیدهای میدانی دولین و انواع متنوعی از کارن ها که در منطقه دارای پراکندگی میباشند.