در برخی بازمانده های معماری محوطه میراث جهانی پاسارگاد، همچون پایه ستون ها و نقش برجسته های ورودی کاخ های بارعام ، اختصاصی و دروازه، سنگ آهکی سیاه رنگی به کار رفته است. در مطالعات میدانی و آزمایشگاهی مشخص شد که این سنگ از نوع سنگ آهک ریزبلور بوده ودر طول سال های گذشته به دلایل ساختاری همچون ترک ها و ریزترک های موجود در آن تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی مخصوصا رطوبت به شدت فرسوده گشته است. در این تحقیق در مرحله نخست و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی منابع موجود و مرتبط مشخص شد که پلیمرهای آکریلیکی و ترکیبات آلکوکسی سیلانی و کامپوزیت های این دو می توانند در بهبود وضعیت این سنگ و استحکام بخشی آن کمک کنند. فناوری های نوظهوری همچون نانوفناوری نیز با امکانات خود قادرند ویژگی های این استحکام بخش ها را با توجه به نیازهای درمانی سنگ بهبود بخشند. در بخش عملی پس از تهیه و سنتز محلول های 5% پارالوئید بی 72، محلول 5% لعاب آکریلیکی لاسکو، کامپوزیت 30/70 پارالوئید بی 72 / آلکوکسی سیلان واکر، کامپوزیت 30/70 لعاب آکریلیکی لاسکو/ آلکوکسی سیلان واکر، نانو کامپوزیت رس پارالوئید بی 72 / آلکوکسی سیلان واکر و نانوکامپوزیت رس لعاب آکریلیکی لاسکو/ آلکوکسی سیلان واکر، این مواد بر نمونه های سنگ آهک سیاه رنگ اعمال شده و نقش آن ها در بهبود خواص استحکام بخشی سنگ از طریق آزمون های مقاومت فشاری، زاویه تماس و میکروسکوپ الکترونی، در مقایسه با یکدیگر و همچنین با نمونه سنگ درمان نشده بررسی شد. مشخص شد که در مجموع کلیه این مواد به غیر از پارالوئید بی 72 خواص آبرانی سنگ را بهبود می بخشند. حضور نانو ذرات رس نقش چشمگیری در بهبود مقاومت سنگ ها دارد. تمام ترکیبات به جز ترکیب آلکوکسی سیلانی باعث تغییر در مورفولوژی سطح سنگ می شوند.

پایش عمدتاً به معنای آگاهی از وضعیت سیستم و یا مراقبت وضعیت، تعریف شده و یکی از اجزای اصلی حفاظت پیشگیرانه می باشد. جمع آوری و تحلیل مداوم اطلاعات امکانی است برای جلوگیری از تخریب هایی که ممکن است در آینده در میراث تاریخی روی دهد و حفاظت بلند مدت را با هزینه های پایین تری امکان پذیر کرده، ارتقا می بخشد. هدف از ارائه این پایان نامه بررسی پایش در محوطه میراث جهانی پاسارگاد با توجه به عمده آسیب های موجود در محوطه و تخریب های ناشی از آن می باشد که طی یک سری مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی و مطالعات آزمایشگاهی حاصل شده است. در این راستا ضمن توصیف محوطه میراث جهانی پاسارگاد از نظر معماری و اقلیمی، فن شناسی و آسیب شناسی سنگ های محوطه با توجه به هوازدگی فیزیکی صورت پذیرفته، سپس این آسیب ها براساس فراوانی و شدت، طبقه بندی شده است. همچنین مطالعات جامعی درباره پایش و مفاهیم مرتبط با آن ارائه شده و پیشینه تاریخی، اهداف و ضرورت های آن بررسی شده و به منظور شناخت ابزار و روش های پایش، نمونه هایی از تجارب جهانی پایش در محوطه های تاریخی معرفی شده است. براساس مطالعات صورت گرفته، طرح پایش پیشنهادی جهت پایش سنگ های تاریخی محوطه میراث جهانی پاسارگاد (نمونه موردی کاخ بارعام) ارائه شده است. این طرح با توجه به پایش وضعیت و تغییرات و با توجه به عوامل موثر در روند فرسایش سطوح سنگی محوطه تدوین شده است. همچنین به منظور سنجش عوامل موثر در فرسایش سطوح سنگی در محوطه های تاریخی، سیستمی طراحی شده که اساس آن سنجش مقاومت سنگ در نتیجه تغییرات ساختاری صورت گرفته در آن به دلیل تاثیر عوامل فرساینده بوده است. امکان سنجی کاربرد این سیستم بر روی سنگ های تاریخی محوطه بخش دیگری از مطالعات و بررسی های است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است.

- فضای زیستی گذشتگان فقط دارای ارزش های کالبدی و فیزیکی نیست و نمی توان آن را فقط از دیدگاه کالبدی تجزیه و تحلیل نمود. بافت تاریخی- محیطی برخوردار از مفاهیم، ارزش ها و پیام هایی است که به واسطه ارزش های کالبدی منتقل می شود. در این دریافت و ادراک، رنگ، سطح، حجم و شکل، موضوع توجه انسان نیستند بلکه معنا و مفاهیم نهفته در کالبد بافت تاریخی، از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد. بجاست اگر لحظه ای به این نکته بنگریم بافت شهری تاریخی چیست، شهرهایی که دارای تاریخ اند و به دلیل و حکمتی خاص، از گذشته های دور تا به امروز مانده اند. - شهرهایی که به دلیل برخورداری از تحرک اجتماعی شتاب دار و متکی بودن بر توانمندی های برخاسته از انقلاب صنعتی اول و دوم همچنان بخشی تاریخی خود را حفظ کرده اند. تغییر و تحولات در جامعه، طبقات و اقشار جدید باارزش های فرهنگی دگر را با خود به همراه می آورد و به علت روند غیر ارگانیک رشد جامعه، ارزش های اجتماعی و فرهنگی به کلی دگرگون شده و موجب به وجود آمدن الگوی جدید سکونت و زیست در شهرهای کهن می گردند. آدمیان با فعل و انفعالات اجتماعی فرهنگی و اقتصادی از محله های کهن شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده، مفاهیم رخت بر بسته و کالبد فرسوده می شود.

اهمیت ارزیابی و مدیریت خطر در جوامع امروزی مبحثی مهم در تمام سازمان ها، موسسات و نهادهای دولتی و خصوصی می باشد، این مبحث در موزه ها به دلیل نگهداری اشیاء تاریخی، منحصر به فرد و گرانقیمت ارزشی دو چندان پیدا میکند. با توجه به اینکه خطر اجتناب ناپذیر است، مدیریت خطر سبب بهبود اتخاذ تصمیم می شود و می توانیم به طور چشمگیری با استفاده از اطلاعات و امکانات، راهکارهایی برای پیشگیری وقوع خطر و از دست دادن آثار ارزشمند و نفیس در مجموعه موزه ها اتخاذ کرد. امروزه مبحث مدیریت خطر در موز های دنیا مورد توجه قرار گرفته است اما در ایران به این موضوع کمتر پرداخته شده است در این پژوهش به تجارب و اقدامات صورت گرفته درباره مبحث خطر در موزه های کشورهای مختلف پرداخته شده است. از آنجایی که ارزیابی خطرات تهدید کننده اشیاء در موزه ها گامی است برای نزدیک تر کردن امکانات و تجهیزات موزه ها با استانداردها، ابتدا به بررسی استانداردهای مورد نیاز موزه ها و پس از آن به ارزیابی عوامل تهدید کننده اشیاء موزه پارس با نگاه ویژه به تابلوهای نقاشی می پردازیم.

صنعت شیشه گری در میان صنایع و هنرها همواره از زمان پیدایش آن تا عصر حاضر از اهمیت ویژه ای برخوردار و مورد توجه بسیاری از کاوشگران و پژوهشگران بوده است. به دلیل محدودیت مطالعات باستان شناسی صنعت شیشه گری به رغم وجود سابقه کهن این صنعت در ایران ، منابع و مستندات چندانی در این زمینه در دسترس پژوهشگران و محققان نیست. از آنجاکه بسیاری از آبگینه های موجود در موزه های کشور توسط کاوشگران غیر مجاز از زیر خاک بیرون آورده شده اند، شناسایی مکان و زمان ساخت آنها و گرد آوری اطلاعات باستان شناختی مستند در مورد این آثار دشوار است. مجموعه شیشه های منسوب به دوره ساسانی درکاخ موزه نیاوران نیز از این امر مستثنی نیستند و تنها به سبب برخی مشخصات ظاهری به این عنوان در موزه به ثبت رسیده اند. لذا جهت دستیابی به اطلاعات تاریخی و فن شناختی از این مجموعه و تدوین شناسنامه های مستند برای آنها ، مطالعات تطبیقی بر اساس بررسیهای کتابخانه ای و میدانی انجام شد که نشانگر امکان تعلق این آثار به دوره های مختلف تاریخی شامل اشکانی ، ساسانی و اسلامی تا سده 4ه .ق بود.جهت تأیید نتایج به دست آمده از مطالعات تطبیقی و به دست آوردن اطلاعات فن شناسی دقیقتر از طریق مطالعات آزمایشگاهی به وسیله میکروسکوپ الکترونی مجهز به طیف نگار پرتو ایکس تفکیک انرژی (sem_edx ) به بررسی ساختار و ماهیت مواد سازنده این آثار پرداخته شد و در نهایت جهت بررسیهای دقیقتر، نتایج به دست آمده از این مطالعه با نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی نمونه های مشابه در مناطق باستانی دیگر مقایسه گردید و الگوی مقایسه ای رضایت بخشی جهت شناسایی این آثار به دست آمد. بر اساس مطالعات تطبیقی انجام شده مشخص شد که مجموعه مورد مطالعه محدوده زمانی قرون اول تا سوم میلادی (همزمان با دوره اشکانی ) تا سده های نخستین اسلامی (قرون 3 تا 4 ه.ق) را در برمی گیرد. محل ساخت بسیاری از نمونه های مربوط به دوره اشکانی ،سرزمینهای غرب ایران شامل سوریه ، بین النهرین و سواحل شرقی دریای مدیترانه می باشد. همچنین مطالعات تطبیقی ، احتمال ساخت نمونه های ساسانی و سده های نخستین اسلامی در داخل ایران (و احتمالاً شهرهای نیشابور و یا گرگان ) را تقویت کرد. دسته بندی نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی انجام شده توسط sem-edx نشان دهنده مشابهت ساختاری میان نمونه هایی بود که در بخش مطالعات تطبیقی محدوده زمانی و مکانی مشابهی برایشان در نظر گرفته شد وبه این ترتیب صحت ارزیابی های حاصل از مطالعه تطبیقی- تاریخی تا حد بیشتری تایید شد. همچنین در بخش آزمایشگاهی مشخص شد که کلیه نمونه های مطالعه شده از نوع شیشه های "سیلیسی- قلیائی- آهکی" با سطوح نسبتا بالایی از اکسید منیزیم و پتاسیم هستند که با استفاده از خاکسترهای گیاهان بیابانی خاص ( با ذرات کوارتز ) تولید می شده اند. این سنت که از دوره های اولیه ساخت شیشه در منطقه رایج بوده است در طی دوره پارت و ساسانی و دوران اسلامی نیز دنبال شده است. در بخش پایانی پژ وهش، مطالعه مقایسه ای میان نتایج حاصل از بررسی ساختاری نمونه های مورد مطالعه و و شیشه های ساسانی- اسلامی به دست آمده از کاوشهایی در مناطق جنوبی و مرکزی عراق انجام شد. در این بررسی مشابهت قابل توجهی میان ساختار نمونه های شیشه ساسانی-اسلامی در مجموعه نیاوران با شیشه های معاصر آنها در بین النهرین مشاهده شد. نزدیکی کیفیت ساخت و ترکیب عنصری این نمونه ها می تواند ناشی از سنتهای مربوط به مبادله و انتقال مواد خام و حتی مبادله قطعات شیشه یک بار پخته به عنوان ماده اولیه در میان مراکز تولید شیشه باستانی باشد. بنابریان اگرچه مشابهت نتایج این سطح از مطالعات لزوماً بیانگر یکسانی مکان تولید شیشه ها نیست، لیکن از کاربرد سنتهای مشابه و دخالت جریانهای هنری- فرهنگی یکسان در آفرینش آنها حکایت می کند. به دلیل محدودیت مطالعه شیشه های ساسانی به ویژه در مورد آثار ساخته شده در داخل فلات ایران و همچنین فقدان بانکهای اطلاعاتی لازم جهت بررسی عناصر سازنده فرعی، قضاوت در مورد محل دقیق تولید آثار موجود در موزه نیاوران نیازمند تداوم این مطالعات در سطح گسترده تر و پیشرفت پژ وهشهای باستان شناسی شیشه های ساسانی در کشور خواهد بود.

اهمیت پرداختن به موضوع نمک، شناسایی و ساختارشناسی فیزیکی و شیمیایی نمکهای مختلف، منشاء یابی نمکها و ... تماماً ما را در مسیری هدایت می کند که بتوانیم در نهایت بهترین تصمیم برای رویارویی با پدیده شوره زنی و تبلور نمکها و همچنین نوع برخورد با این عارضه را مدیریت نماییم. ارائه و اجراء طرح حفاظتی و مراقبت از ساختارهای آجری، مستلزم ساختارشناسی دقیق و کامل انواع نمکها و از ضروریات اولیه و پایه ای می باشد؛نمک و رطوبت در دیوارهای بناها می تواند پی آمد یک آسیب جدی باشد. حضور نمکهای محلول، در خلل و فرج مصالح ساختمانی یکی از مشکلات اصلی و عمده حفاظت است. حملات نمک و افزایش رطوبت تهدیدی جدی برای مصالح ساختمانی و بناهای تاریخی، بخصوص دیوارهایی که باربر بوده و از جنس آجر و ملات ساخته شده اند به حساب می آید که در وهله اول باعث بدمنظر شدن فضای داخلی و خارجی بناها می گردد و در صورتی که بدون درمان رها شود ممکن است ساختار آنها را تخریب نماید. از آنجایی که شوره زدگی به عنوان یکی از معایب آجر محسوب می شود و این پدیده در آجرها بسیار مهم بوده و به شکل گسترده ای در بناهای آجری قابل مشاهده است، بنابراین بررسی بیشتر آن ضروری به نظر می رسد. نمکها و مسائل مربوط به نمک زدایی و اصلاح خاک، موضوعی است که در علوم مختلفی همچون خاک شناسی و مهندسی کشاورزی بارها به آن پرداخته شده است. در علم حفاظت و مرمت آثار و بناهای تاریخی نیز عامل تخریبی نمک همیشه بحث برانگیز بوده و از روشهای مختلفی جهت حذف نمک و رطوبت از ساختار آثار و بناهای تاریخی استفاده شده و بررسیهای فراوانی در این زمینه صورت گرفته است؛ ولی متأسفانه روشهای پیشنهادی و انجام شده به نوعی در مورد آثار حجیم و بزرگ همچون مجسمه ها و بناها غیرعملی و اقدامات صورت گرفته به نوعی با بیشترین دخالت در کالبد اصلی بناها همراه بوده و در موارد زیادی نیز نتیجه حاصله چندان رضایت بخش نبوده است؛ از این میان می توان به ایجاد گربه رو و ناکش در اطراف پی بناها و ساختمانهای تاریخی اشاره کرد که البته این روش در مورد هر اثری قابل اجراء نمی باشد. حفظ تمامیت اثر تاریخی به معنی فرض غیرقابل دستکاری بودن آن است. پرهیز از آسیب رسانی به ماده سازنده و تلاش فراوان برای حصول درکی هرچه سریعتر درباره اجزاء، خواص و مفاهیم احتمالی آنها و عدم مداخله در کیفیت اثر (به هر شکل ممکن) روشهای پیشنهادی می باشند که حفاظت یا حتی شیوه های بررسی و پژوهش بر روی یک اثر را محدود می کنند. البته در همه موارد، امکان محافظت از اثر- بدون مداخله در ماهیت و تمامیت آن- وجود ندارد. هر ماده ای ناگزیر فرسوده می شود و تغییر می کند در حالی که ما فقط می توانیم سرعت این پدیده را با کنترل شرایط محیطی اثر، کاهش دهیم. البته در مواردی هم ناچار خواهیم شد که در خود اثر دخالت کنیم که در این صورت بایستی تلاش بر این باشد که تمامیت اثر دچار کمترین آسیب یا تغییر شود وگرنه اولین آسیب را به اثر تاریخی وارد کرده ایم. با توجه به دیدگاه های منشور ملی حفاظت از میراث فرهنگی، مناسب ترین شیوه حفاظت و نگهداری از آثار و بناهای تاریخی، کمترین دخالت در ماهیت و تمامیت اثر تاریخی بوده و حفاظت پیش گیرانه همیشه به عنوان یک اصل مهم در علم مرمت، مطرح بوده است.

در این پایان نامه، هدف مولف این بوده است که سیری کلی از تحولات عمده هنر عکاسی از بدو پیدایش آن تا دوران معاصر، به خصوص عکاسان صاحب سبک در دهه 10 و20 رشت از طریق معرفی 18 عکاس بزرگ و بررسی سبک و آثار آنان، ترسیم کند. فعالیت های مربوط به عکاسان در رشت در فاصله زمانی بین سال های 1300 تا 1320 و بر اساس منابع نوشتاری (کتابخانه ای)، تحقیق میدانی، مصاحبه، توصیف و تحلیلی بر اساس نگاتیوها و آلبوم های باقیمانده از عکاسان رشت مورد بررسی قرار داده شده است. در این پژوهش فرآیندهای عکاسی و روش های فعالیت عکاسان در رشت مورد تحلیل و بررسی قرارگرفت. آنچه بیش از هر چیز مورد توجه قرار گرفته است، تکنیک ها و روش هایی است که در این دو دهه در عکاسی رشت رواج داشت که شامل، شیشه های کلودیون تر و چاپ های آلبومین و همینطور فیلم های عکاسی (عموما به دو شکل استاندارد شیت و رول) بودند. همچنین تعدادی از عکس های این دوره به شکل دیجیتال مرمت شد و درباره روش ها و شرایط نگهداری از عکس بحث شد و در نهایت پروژه ای برای تاسیس موزه ای برای عکس ها و نگاتیوهای آن دوره پیشنهاد شده و مورد بررسی قرار گرفت.

در این پژوهش آجرهای لعاب دار هخامنشی بدست آمده ازکاوش های باستان شناسی تل آجری درشهرپارسه موردمطالعه فنّی قرار گرفته و بر این اساس طرح حفاظت ازاین آثار ارائه شده است. شناسایی ترکیبات سازنده لعاب رویه و بدنه ی آجر به کمک روشهای متعدد شیمی تجزیه کلاسیک ودستگاهی ازقبیل: xrf،xrd،icp،eds- semو میکروسکوپ نوری انجام شد. نمونه لعاب ها ظاهرا"به رنگ های سفید و زردمی باشند فرایندهای فرسایش سبب حالت پودری ورنگ باخته آنها شده است، بطوریکه قسمتهای پراکنده ازلعاب آبی رنگ بروی زمینه فرسوده سفید به کمک میکروسکوپ نوری یافت شد، دربازپخت نمونه درحرارتc900? با کمک ذوب نیز رنگ آبی نمایان شد،نتایج حاصل ازتجزیه کمّی عنصری با حساسیّت بالا در این نمونه وجودعناصر عامل ایجاد رنگ آبی از قبیل مس وکبالت و در نمونه زرد رنگ آنتیموان و سرب را مشخص نمود.با توجّه به ناپایداری این ترکیبات رنگساز در دمای بالایc 1000? آجرهای لعاب داردر دمایی کمترازآن پخت شده اند. نتایج تجزیه ی عنصری این لعاب ها با لعاب های آجرهای لعاب دارهخامنشی کاخ آپادانای شوش مقایسه شده است .ملات قیربکاررفته در آجرهای تل آجری نیز به منظور شناسایی اجزائ سازنده و بررسی فرایند های فرسایش با روشهای شیمی تجزیه دستگاهی ازقبیلft-ir،xrd,xrfوروشهای میکروسکوپی و جداسازی کلاسیک موردمطالعه قرارگرفته است.براساس آزمایشات جداسازی این مادّه به لحاظ فیزیکی مخلوط است و ازبخش های آلی ومعدنی تشکیل یافته است،جزئ آلی این مخلوط طبیعی به روش ft-ir مورد تجزیه قرارگرفت، نتایج تجزیه پرتو ایکس xrf وxrd عناصر وانادیم،کلسیم،گوگردو ترکیب آلی آسفالتین را در این مخلوط قیری شناسایی کرده است. فرایندهای فرسایش درطی سالیان سبب کاهش بخش های اشباع ورزین ها و افزایش غلظت آسفالتین شده است.

شیوه های حفاظت و مرمت کتیبه های کاشی معرق در ایران متفاوت و حجم مرمت ها چشمگیر است. بنابراین، لازم است که برای پیش گیری از مخدوش شدن این کتیبه ها و هماهنگ سازی مرمت ها با ایده ها و معیارهای ارزشمند مطرح شده در حوزه میراث فرهنگی در سطح بین الملل، مثل حفظ اصالتمندی و یکپارچگی ، تلاش جدی صورت پذیرد. با بررسی مقوله های اصالتمندی و یکپارچگی در منشورها، قوانین بین المللی و همین طور مطالعات میدانی درباره ی نحوه ی مرمت کتیبه های کاشی معرق در ایران می توان به برخی اصول جامع و کلی درباره ی چگونگی برخورد با کتیبه های کاشی معرق رسید. نوع پژوهش بنیادی،روش پردازش داده ها توصیفی - مقایسه ای؛ و روش گردآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه یی ست. حاصل این مطالعه، ارزیابی وضعیت کنونی حفاظتی کتیبه های کاشی معرق در ایران، بررسی شیوه های حفاظت و مرمت کتیبه ها و میزان پایبندی شیوه های مرمتی به مولفه های اصالتمندی و یکپارچگی و در نهایت ارائه طرح حفاظت و مرمت کتیبه های کاشی معرق گنبد غفاریه شهرستان مراغه است.

حفاظت بخش مهمی از آثار تاریخی اصفهان، به ویژه تزئینات کاشی کاری بناها از طریق تعمیر پیوسته آن ها که توسط نسل های متمادی هنرمندان بومی کارگاه های باسابقه این شهر انجام می شود، به مسأله تداوم سنت های هنری وابستگی یافته است. تبیین نظری این رابطه به عنوان مصداقی از پیوند میان میراث فرهنگی ملموس و غیرملموس کمتر انجام گرفته و پرسش های جدی در مورد صحت و اصالت مداخلات تعمیری در کالبد مادی آثار، مطرح شده است. در سال های اخیر، تعمیر پاره ای از شاهکارهای هنر کاشی کاری چندین نوبت تکرار و دانش فنی هنرمندان، نحوه انتخاب و نظارت بر کار ایشان نیز مورد نقد واقع شده است. در چند دهه اخیر مسوولیت نظارت بر عملکرد هنرمندان عمدتاً به دانش آموختگان مرمت سپرده شده است که حضورشان در بهینه سازی حفاظت ابعاد مختلف فرهنگی آثار کاشی کاری و دانشهای فنی مرتبط با آنها می تواند نقش راهبردی داشته باشد. رساله حاضر با تمرکز بر نقش مرمتگران، می کوشد ضمن شناسایی مفاهیم و اصول تعمیر، راهکارهایی را برای تعامل بیشتر میان هنرمندان و مرمتگران در بهینه سازی حفاظت کاشی کاری ارائه دهد. برای گردآوری داده ها از سه روش مطالعه اسناد مکتوب، مصاحبه با هنرمندان و مرمتگران و مشاهده آثار تاریخی مصنوع استفاده گردید. داده ها در دو بخش تجزیه و تحلیل شد. در بخش نخست از طریق شناسایی اصطلاحات کلیدی، نسبت به تبیین نگاه منابع بومی به حفاظت آثار و رابطه آن با فرآیند آفرینش هنری اقدام شد. برای استفاده بهینه از اطلاعات بدست آمده در ارزیابی روند حفاظت کاشی کاری، شواهدی برای تعریف معیارهای قابل سنجش و شناخت مصادیق ملموس آموزه های حکمی در وضع کالبدی آثار ارائه گردید. همچنین چارچوبی برای همکاری بهتر میان دو گروه با نگاه ویژه به پوشش گنبدها با بررسی ابعاد تاریخی، معرفت شناختی، اجتماعی و اقتصادی تعمیر کاشی کاری طراحی و ارائه شد. در این الگو ضمن شناسایی ارزش های فرهنگی موجود در روند سنتی تعمیرات، راهکارهایی برای تداوم آنها در اقدامات جاری تعریف و حوزه فعالیت هر یک از دو گروه در رسیدن به این مقصود به صورت مشترک و اختصاصی مشخص گردید. برای سنجش صحت تحلیل ها، ملموس تر شدن یافته های نظری و شناسایی فرصت های همکاری بیشتر دو گروه از سیزده مورد فعالیت مشارکتی بهره گرفته شد. خروجی این فعالیت ها به صورت پس خور در ارزیابی تحلیل های انجام شده در دو بخش قبلی مورد استفاده قرار گرفت. در این فعالیت ها عوامل محدودکننده و راهکارهای جلب سرمایه های اجتماعی لازم برای بهینه سازی تعمیرات از طریق همکاری با بخش خصوصی و دانشگاهی ارزیابی گردید. خروجی این فعالیت ها شامل مواد آرشیوی-آموزشی و مقالات منتشر شده به ضمیمه رساله ارائه شده است. از میان یافته های این پژوهش می توان به چند مورد مهم شامل بازشناسی و معرفی مفهوم کلیدی تعمیر و مفاهیم نظری مرتبط با آن، ارائه اصول بومی برای نقد تعمیرات کاشی کاری، بررسی محدودیت ها و فرصت های همکاری میان مرمتگران و هنرمندان بومی و ارائه راهکارهایی برای تقویت این امر و ارائه شواهدی از موارد عملی آن اشاره نمود.

این پایان نامه ، به مطالعه و بررسی راهبردهای حفاظت پیشگیرانه و شیوه نگهداری و انبار استاندارد آثار کاغذی پرداخته است . در اینجا سعی شده که با در نظر گرفتن مفاهیم پایه ای در رابطه با حفاظت پیشگیرانه و با مقایسه استانداردها با نمونه مطالعاتی ما که کتابخانه ومرکز اسناد مجلس بود به نتایجی برای حفاظت مطلوب از آثار محفوظ در مخزن این مجموعه دست یابیم . این بررسی ها و نتایج آنها در 4 فصل گرد آوری شده است . میزان تاثیر شرایط محیطی اعم از رطوبت نسبی ، درجه حرارت ، نور ، آلاینده های محیط مخزن نسخ خطی کتابخانه مجلس و همچنین پیامدهای ناشی از از عواملی مانند تغییرات اسیدیته در آثار کاغذی وشرایط محیطی نگهداری و حفاظت نسخ خطی در مخازن این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته است . هدف از این بررسی ، مقایسه مخازن این مجموعه با یک مخزن استاندارد بر اساس بررسی های میدانی و دستگاهی می باشد. و در فصل آخر با در نظر گرفتن نتایج آزمایشات و مشاهدات ، راهکارهایی جهت بهینه شدن محیط مخازن کتابخانه مجلس ارائه شده است .

چغازنبیل از اولین آثاری است که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شده است . از اینرو این بنا در جهان اثری شناخته شده است و مطالعه برروی آن و اشیاء یافت شده از این محوطه حائز اهمیت می باشد . مجسمه شیر-عقاب یافته شده از محوطه چغازنبیل بدلیل آسیبهای زیاد ، برای نگهداری و نمایش اقدامات حفاظتی و مرمتی بر روی آن ضرورت داشت . در این پژوهش به منظور تخمین دمای پخت سفال ، از آزمایش باز پخت قطعات جداشده از بدنه مجسمه و برای شناسایی ترکیبات سفال بدنه ، از آزمایش دستگاهی xrd بهره گرفته شد . همچنین بطور عملی نمونه هایی از گِل تهیه شد تا شرایط ساخت پاها با مفتول سفالی بررسی گردد . بدلیل محدودیت در نمونه برداری از آزمایش میکروسکوپ الکترونی روبشی sem-edx و باز پخت لعاب برای شناسایی ترکیبات و منشاء رنگی لعاب استفاده شد . پس از مرمت وبازسازی قسمتهای شکسته و کمبودهای مجسمه ، به منظور ایستایی و استحکام مجسمه ، درون پاها ، در راستای آرماتورهای پیشین ، آرماتورهایی قرار داده و پیشنهاد شد با قرار دادن یک پایه در زیر شکم ، از فشار برروی پاها کاسته و مجسمه نسبت به ضربه احتمالی ، مقاوم گردد .

حمام شاه اصفهان در دوره ی صفویه و در سال 1012ه.ق به دستور شاه عباس کبیر ساخته شده است. این حمام هم اکنون در سمت شمال شرقی میدان نقش جهان واقع شده است. در حال حاضر در حمام شاه شواهد اندکی از کاشی روی ازاره ها باقی مانده است. این شواهد محدود به کاشی های هشت ضلعی و صابونکی به رنگ های گوناگون با چیدمان هندسی خاص، کاشی های آبی به شکل خشت و انواع دیگر کاشی می باشد. با توجه به این که حمام های تاریخی با گذشت زمان کاربری قدیم خود را از دست داده اند، حفظ و نگهداری این گونه بناها تنها در سایه ی باززنده سازی آن امکان پذیر می باشد. باززنده سازی علاوه بر بنا در تزیینات وابسته به معماری از جمله کاشی کاری نیز باعث ایجاد تغییرات و مداخلاتی در ارائه طرح های مرمتی می شود. به منظور ساماندهی و رسیدن به وحدت و یکپارچگی بصری و زیبایی شناسی فضاها در کاربری آینده، نیازمند طرحی برای بازسازی کاشی کاری های ازاره ی حمام شاه می باشد که در چارچوب طرح کلی باززنده سازی حمام مذکور - مد نظر سازمان میراث فرهنگی – قرار گیرد، به طوری که بتواند جوابگوی توقعات و نیازها در کاربری آینده باشد. در راستای این امر از کاربرد رنگ خنثی در بازسازی کاشی کاری ها در بخش های وسیع بدون شواهد کاشی که باعث بی روح شدن حمام در کاربری آینده می شود، پرهیز شده است. در نهایت طرح بازسازی کاشی کاری ازاره های حمام شاه بر اساس آخرین شواهد موجود در حمام (شناسایی طرح و چیدمان کاشی ها)، منابع مکتوب، استناد به مطالعات تاریخی - تطبیقی با حمام-های هم دوره با حمام شاه و آخرین شواهد باقی مانده در این حمام ها، و در چارچوب طرح کلی باززنده سازی و همچنین اصول حاکم بر علم مرمت انجام شده است تا از تحریف در بازسازی کاشی کاری ها جلوگیری شود.

در این تحقیق با استفاده از پارامتر (f)، کسر مولی بارهای موثر، سعی شده است تا مدل ترمودینامیکی تورم تعادلی هیدروژل پلی آمیدوآمین با مولکول های پایانی آمین (pamam) در ph های متفاوت تصحیح شده و به نتایج آزمایشگاهی نزدیک تر شود. برای این منظور از داده های مربوط به پلی اتیلن گلایکول(peg) به عنوان پلیمر و pamam نسل2، به عنوان عامل اتصال عرضی و همچنین از معادلات اصلی فلوری-رهنر و فلوری-هاگینز و تئوری تعادلی دونان برای مدلسازی داده های تجربی استفاده شده است. با در نظر گرفتن کسرمولی peg به عنوان fc و با استفاده از مقادیر حاصل شده ی f، نمودار تغییرات f بر حسب fc رسم شده و بهترین منحنی عبوری از این نقاط برازش شده است. با استفاده از معادله ی این منحنی، مقادیر مختلف پارامتر f برای کسرهای مولی متفاوت peg به دست آورده می شود و در نتیجه میزان تورم تعادلی در کسرهای مولی متفاوت به دست می آید. در پایان با مقایسه نتایج حاصل از مدل اصلاح شده، نتایج آزمایشگاهی و مدل اونال و هدن در می یابیم که نتایج حاصل از مدلسازی تطابق بسیار خوبی با نتایج آزمایشگاهی دارد. همچنین نسبت به مدل قبلی دارای خطای بسیار کمتری می باشد.

کاشی های فیروزه ای و زرین فام مورد مطالعه در این پایان نامه متعلق به محراب مسجد جامع سراب می باشد اما به دلیل شرایط نامناسب مسجد سراب دچار آسیب و ریختگی شده و تعدادی از قطعات آن گم شده اند. با توجه به وضعیت موجود، بررسی های تطبیقی و تاریخی بر روی محراب های زرین فام انجام شد سپس جهت فن شناسی و آسیب شناسی اثر از روش های sem-eds و xrd استفاده شد و در نهایت به بررسی راهکارهای حفاظت و مرمت اثر پرداخته شد.

این پایان‏نامه در پنج فصل به نتایج در راهکارهای مورد نظر تحقیقی رسیده که در نقشه کار خود شامل: فصل اول که شامل کلیاتی حاوی بیان مسأله، اهمیت و ضرورت و ... می‏باشد. در فصل دوم به تعاریف کلیدی و معرفی ادبیات کلاسیک که در آن در مورد تاریخچه موزه و بخش‏های تخصصی آن، همچنین تشریح آثار کاغذی ارزنده موزه‏ای و طبقه‏بندی‏های خاص مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم به بیان وضعیت آسیب‏شناسی و همچنین چگونگی شرایط محیطی نگهداری آثار کاغذی و نهایتاً مشکلات فیزیکی ساختمان موزه شهداء پرداخته است. در ادامه پروژه مستندسازی مجموعه اموال فرهنگی در فصل چهارم با رویکرد مستندنگاری رایانه‏ای به صورت تحلیل در عواملی مانند تدوین شناسنامه‏های عمومی، پژوهشی، حفاظتی، مرمتی و بررسی فرم‏های صورت وضعیت بازبینی از مخازن و نهایتاً چگونگی ساماندهی بانک اطلاعات آسیب‏های مرتبط به آثار کاغذی مورد اشاره واقع گشته تا بتوانیم با این پژوهش اثربخش این ساماندهی را در هدایت و نقش مدیریت راهبردی حفاظت پیشگیرانه مشخص و برجسته نمائیم و بالاخره در فصل پنجم به نتایج، محدودیت‏ها و راهکارهای عملیاتی در جهت ارتقاء و استاندارد سازی مخزن متکی به مدیریت انبارش آثار کاغذی تلاش وافر خود را با ارائه یک سند تاریخی به شکل کاربردی مورد مطالعه قرار دادیم تا به پیشنهادات راهگشای مستند و استاندارد پژوهشی منجر گردد.

بقعه ی شاه حمزه واقع در شهر قم، از بناهای دوره ی صفوی است. اصل بنا به استناد نقشه ی هشت ضلعی آن متعلق به قرن 8 هـ. ق است. ایوان شرقی بنا در دوره ی قاجار با کاشی های سفید و آبی تزئین شد. این کاشی ها طی گذشت زمان و در اثر عوامل درون ساختاری و عوامل محیطی، دچار آسیب زیادی شده اند. برای حفاظت از این کاشی ها و به تأخیر انداختن آسیب بیشتر آنها نیاز به شناخت فن ساخت و عوامل آسیب این کاشی ها احساس شد. این کاشی ها با مطالعات کتابخانه ای، آزمایشگاهی شیمی تر، روش های دستگاهی چون sem و xrd و میکروسکوپ های نوری و دیجیتالی مورد بررسی قرار گرفتند. براساس این مطالعات، سریع سرد کردن محیط کوره احتمالاً یکی از عوامل مهم اولیه در ایجاد ریزترک در کاشی ها بود که در اثر گذر زمان و عوامل محیطی چون انقباض و انبساط های پی در پی گسترش یافته اند. املاح موجود در خاک توسط رطوبت بالارونده در کاشی ها نفوذ کرده و طی زمان موجب آسیب شده است. هم چنین میخ هایی که برای اتصال کاشی ها به دیوار نصب شده بود زنگ زده و موجب شکستگی لعاب و بدرنگ شدن کاشی ها شده است. چون به نظر می رسد رطوبت بالارونده عامل اصلی جدایش و آسیب کاشی ها از دیواره است راه کاری که ارائه می شود این است منبع رطوبت کشف شده و حذف شود. سپس، کاشی های جداشده و طبله کرده پاکسازی شود و با استفاده از ملات گچ نیم کوب مجدداً روی دیوار سوار شود.

تخت مرمر به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و در ایوان مرمر کاخ گلستان نصب گردید. تخت مرمر از جنس سنگ مرمر زرد رنگ می باشد. از این تخت برای اجرای مراسم سلام و بار عام استفاده می شد. پادشاهان زیادی روی آن جلوس نموده اند، که فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، احمد شاه قاجار و رضا شاه پهلوی از آن جمله می باشند. گذر زمان باعث فرسایش و تخریب بسیار تخت مرمر شده است، به طوری که آثار آن به روی تخت مرمر به وضوح نمایان است. با توجه به اهمیت تاریخی، فرهنگی و هنری تخت مرمر کوشش برای جلوگیری از تخریب بیشتر آن بسیار اهمیت دارد. هدف این پایان نامه بررسی تخت مرمر از لحاظ جنس و تکنیک ساخت (فن شناسی)، عوامل آسیب رسان و ارائه راهکارهای جلوگیری از ایجاد آسیب توسط این عوامل است. برای دستیابی به هدف مذکور سوابق تاریخی تهران، کاخ گلستان، ایوان مرمر و تخت مرمر مورد مطالعه قرار گرفت و مطالعه میدانی، شامل عکاسی از کلیه قطعات تخت از زوایای مختلف جهت آشکارسازی طرح و آسیبهای ظاهری، مستندسازی اندازه دقیق قطعات و طراحی طرحهای برخی از قطعات، انجام شد. جهت بررسی دقیقتر آسیبها از سنگ، رنگ طلایی تزئینی و ته نشست موجود بر روی تخت نمونه برداری شد و تحت آزمایشهای سنگ شناسی (پتروگرافی) با بررسی مقطع نازک، طیف سنجی پراش پرتو ایکس (xrd) و بررسیهای میکروسکوپ الکترونی روبشی و تجزیه عنصری (sem-eds) قرار گرفت. نتایج بررسیها نشان می دهد که آسیبهای تخت مرمر به غیر از عوامل انسانی ناشی از آلودگی هوا، گرد و خاک، باد، باران و تابش نور خورشید می باشد. روش پیشنهادی برای حفاظت از تخت مرمر شامل تمیزکاری، استفاده از پوشش سطحی و انجام اقدامات لازم پیشگیرانه با توجه به جنس، شیوه حکاکی، رنگ تزئینی و نیز عوامل آسیب رسان به تخت مرمر به تفصیل شرح داده شده است.