از میان داستان نویسان معاصر ، محمود دولت آبادی و غزالۀ علیزاده به واسطۀ شکل زبان روایت در آثار خود از دیگر داستان نویسان متمایز شده اند . قسمت بزرگی از این شکل زبانی مدیون خاستگاه اقلیمی و همچنین پشتوانۀ فرهنگی و ادبی این دو نویسنده است . سرزمین مادری دو نویسندۀ مزبور یعنی خراسان صاحب گویشی است که پایه و بنای زبان متون کهن نثر فارسی یعنی زبان دری را تشکیل داده و به نظر می رسد که این دو نویسنده به ویژه محمود دولت آبادی به واسطۀ واقع گرایی آثارشان علاوه بر اینکه در محتوای داستان های خود نشانه هایی به جا گذاشته اند که معرّف سرزمین مادری آنها ست ، در زبان روایت داستان های خود عناصری از متون کهن نثر فارسی را به کار گرفته اند که علاوه بر شاخص کردن متن به آن جنبۀ باستانگرایانه داده است . بنابراین برای بررسی زبان روایت در آثار دولت آبادی و علیزاده لازم بود که ابتدا بررسی مختصری از ویژگی های متونی که با عنوان نثر خراسانی از آنها یاد شده به عمل بیاید که مشخص شد از پنج کتاب مورد بررسی سه کتاب از نثر مرسل تبعیت کرده و کتاب تاریخ بیهقی نیز از ویژگی های نثر بینابین برخوردار است اما کتاب انوار سهیلی نمونه ای از نثر فنی به شمار می رود که شباهت بسیار کمی بین ویژگی های نثر این کتاب با سایر کتاب های نثر خراسانی وجود دارد . همچنین در این پژوهش تلاش شده تا بهره گیری از ویژگی های اقلیمی و همچنین تأثیر پذیری زبان داستان های این دو نفر از متون کهن نثر فارسی و زمینه های باستان گرایانۀ آثار دو نویسندۀ مزبور شناخته شده و برای خواننده توضیح داده شود . که در زمینۀ تأثیرات اقلیمی دولت آبادی بیشتر از علیزاده از ویژگی های زبان محلی تأثیر گرفته است و در زمینۀ نثر فارسی هم تأثیر پذیری دولت آبادی بیشتر است و علیزاده در زبان روایت داستان هایش این بهره گیری را نشان داده است .

حسین منزوی(83-1325هـ.ش) از شاعران معاصر است که هم در زمینه غزل و هم شعر نیمایی و سپید و دیگر قالب های شعری طبع آزمایی کرده امّا بیشترین شهرتش را مدیون غزل های پرمایه و تأثیرگذار خود است. از ویژگی زبانی شعر او می توان به زبان نو و معاصرانه غزل و تلاش در نزدیک کردن آن به زبان محاوره اشاره کرد. بیش از هشتاد درصد درون مایه اشعار او را عشق و مضامین مرتبط با آن تشکیل می دهد. مضامین سیاسی و اجتماعی شعر او نیز کم و بیش با عشق در هم آمیخته است. در این پایان نامه ابتدا شرح مختصری از زندگی منزوی به دست داده شده ، سپس ویژگی های شعر منزوی از دو دیدگاه کلی ـ زبانی و محتوایی ـ بررسی گردیده و شیوه های عدول از هنجار زبان در شعر او مورد کنکاش قرار گرفته است. در ادامه بحث درون مایه های عاشقانه شعر منزوی در فصلی جداگانه تحت عناوینی چون معشوق، عشق، احوال عاشقی ، وصال و هجران، بررسی شده و چنان که انتظار می رفت قسمت عمده پایان نامه را در بر می گیرد. در فصول آخر نیز درون مایه های اجتماعی و دیگر مضامین پراکنده شعر او مورد نقد و تحلیل قرارداده شده است.

منوچهر آتشی(1310-1384) را باید یکی از شاعران پیرو سبک شعری نیما به شمار آورد. وی که شاعری معلم بود، بعد از کودتای 28 مرداد 1332ش، در پهنه ادبی ایران شهرتی حاصل کرد. اشعار او هم در بردارند? شعر کلاسیک است و هم شعر نو نیمایی. او با انـتشار نخستین اثرش « آهنگ دیگر» (1339) جایگاه قابل توجهی در میان شاعـران معاصر به دست آورد. یکی از ویژگیهای شعر معاصر، توجه به جامعه و گرفتاریهای انسان معاصر است. با توجه به فضای یأس آلود و ناامیدکننده ای که پس از کودتای 28 مرداد بر زندگی مردم و روشنفکران ایران سایه افکنده بود، این روحـیه به یکی از درون مـایه های اصلی آثار شاعران و نویسندگان تبدیل شد. در این فضای یأس آلود، بعضی از شاعران نیز ندای امیدواری سر می دهند که تعداد آنها اندک است و منوچهر آتشی نیز یکی از شاعرانی است که در اشعار او این درون مایه دیده می شود. نهضت ملی شدن صنعت نفت، مبارزه و جنگ های چریکی از مهمترین عوامل گرایش به امیدواری در شعر معاصر است و استبداد رضاشاهی، کودتای 28 مرداد 1332، استبداد حاکم بر جامعه، سرکوب روشنفکران، عدم یاری و توجه از طرف مردم و جامعه از تاثیرگذارترین عوامل ایجاد روحیه نومیدی در شعر معاصر به شمار می رود. مهمترین عامل از بین عوامل مطرح شده برای ایجاد روحیه امید یا نومیدی، کودتای 28مرداد 32 است که سایر اتفاق هایی که بعد از ا ین جریان رخ می دهد، بیشتر آنها در راستای این جریان شکل می گیرد. حاصل کودتا نوعی شعر به نام شعر شکست است که اخوان ثالث پرچمدار آن معرفی شده است، در این راه اخوان ثالث پیروانی نیز داشت که می توان از جمله آنها نصرت رحمانی و منوچهر آتشی را نام برد که اشعاری در زمینه شعر شکست دارند. در بحث امید، مبارزه، آرمان گرایی، پناه به عشق، تعلق به زندگی، انتظار حضور رهایی-بخش، دعوت به حرکت از قابل توجه ترین اندیشه های امیدوارانه در شعر آتشی است. در مقوله نومیدی نیز غم غربت، اعتراض، استبداد و خفقان، احساس شکست، نبود همراه و یاور، تنهایی و انزوا، مرگ اندیشی، فقر آرمان ، تعارض و بی عدالتی از مهمترین اندیشه های نومیدانه در شعر آتشی است.

چکیده « گفتگو» در یک اثر ادبی، به معنای مکالمه و صحبت کردن با یکدیگر، مبادله افکار و عقاید است که در داستان منظوم، داستان و نمایشنامه به کار می رود. امروزه گفتگوها به عنوان یکی از عناصر اصلی داستان محسوب می شوند که پیرنگ را گسترش می دهند و خلق و خوی شخصیت ها را به نمایش می گذارند. در واقع نویسنده به یاری گفتگوها، ضوابط و معیارهای داستانی را به گونه ای واضح به نمایش می گذارد و این عامل آن چنان موثر عمل می کند که دیگر نیازی به تحلیل و تبیین بخش های مختلف داستان نیست. نقش این عنصر در آثار داستانی متفاوت است؛ گاهی گفتگوها به صورت صحبت های رد و بدل شده ای است که میان شخصیت ها اتفاق می افتد. در این حالت نویسنده بهتر می تواند فضای داستان را به نمایش بگذارد و اطلاعات کافی را دربار? طرح و صحنه های داستانی در اختیار خواننده قرار دهد. گاهی نیز گفتگوها در ذهن یکی از شخصیت ها تحقق می یابد که در این صورت، نویسنده با بهره گیری از ظرفیت ها و امکانات روایت به شیو? «تک گویی» احساسات درونی شخصیت ها را بهتر توصیف می کند. «اسماعیل فصیح» (1388-1313ه.ش )، نویسند? معاصر، از جمله داستان نویسانی است که از عنصر گفتگو برای توصیف بخش های مختلف داستان بهره می گیرد. چگونگی بازتاب این عنصر، در آثار داستانی فصیح متفاوت و متأثر از شیوه ای است که نویسنده برای نوشتن داستان ها گزینش کرده است. در داستان های حادثه محور، نویسنده بیشتر به ارائ? اطلاعات پیرامون طرح، زمان و مکان داستان می پردازد، درحالی که در داستان های شخصیت محور، نویسنده به دنبال اطلاع رسانی دربار? دنیای درون، خصلت ها و هیجانات قهرمان است. از آنجا که گفتگوها، عنصر جدانشدنی و عامل اصلی موجودیت شخصیت ها هستند، اسماعیل فصیح نیز از این نکته غافل نبوده و اهمیت این مسئله را از طریق هماهنگی لحن شخصیت ها با پایگاه اجتماعی آن ها، فضا و متن داستان نشان داده شده است. استفاده از ظرفیت های زبانی داستان که شامل اصطلاحات عامیانه، ضرب المثل ها، طنز، کلمات قصار، کلمات رسمی و شکسته و .. است، عامل دیگری است که فصیح به کمک گفتگوها آن ها را معرفی می کند. در این پایان نامه ابتدا مفاهیم کلی پیرامون گفتگو، ویژگی، انواع و نقش آن ها در آگاه کردن خواننده بیان شده است. ضمناً برای تکمیل هر بحث، شواهدی از آثار داستانی اسماعیل فصیح در ضمن توضیحات آورده شده است. سپس در بحث های بعدی رابط? بین گفتگو با شخصیت و دیگر عناصر داستانی مطرح شده است. بررسی کارکرد زبان داستان از طریق گفتگوها، مورد دیگری است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است.

چکیده علی اشرف درویشیان (1320ه.ش.) معلمی است که نویسندگی را در حوزه ادبیات اقلیمی-روستایی آغاز کرد. وی توانایی خود را در انواع داستان، از قبیل داستان کوتاه، رمان و قصه های کودکان نشان داده است. وی در نویسندگی از پیروان شیوه نویسندگی صمد بهرنگی(1347-1318ه.ش.) است. درویشیان در داستان های خود به مصایب و مشکلات مردم کرمانشاه توجه ویژه ای دارد. او با نگارش مجموعه داستان کوتاه"از این ولایت"(1352ه.ش.)، خود را در بین نویسندگان معاصر، بویژه نویسندگان اقلیمی-روستایی جای داد. در داستان های بعد از مشروطیت ایران معمولاً درون مایه جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است. فکر مسلط بر داستان که نویسنده قصد دارد آن را به خواننده القا کند در داستان های درویشیان از جنبه ها و اجزای دیگر داستان اهمیت بیشتری دارد. وی به فرم و تکنیک و ساختار توجه چندانی ندارد و مهم ترین کار برای او انعکاس رنج ها و امیدهای توده های ستم دیده است. سال های بعد از سقوط رضاشاه اوضاع سیاسی و اجتماعی کشور را به کلی تغییر داد و جامعه ایران سعی کرد از این فرصت استفاده کرده و خود را از زیر سلطه استبداد و دیکتاتور نجات دهد. اما این فرصت به زودی با کودتای 28 مرداد 32 جامعه ایران را دچار رکود مبارزاتی، یأس و خفقان کرد. اوضاع جامعه تا سال 42ه.ش. بدین منوال ادامه داشت؛ اما سال 42 ه.ش. و قیام 15 خرداد، شروع تازه ای برای ملت ایران بود. ملت دوباره مبارزه علیه رژیم را از سر گرفت، بنابراین سال های 1357-1320ه.ش. از سال های پر فراز و نشیب برای ایرانیان بود تا اینکه تلاش های آنان در سال 57 با سرنگونی رژیم شاهنشاهی به ثمر نشست. ورود فرهنگ غربی و نادیده انگاشتن فرهنگ بومی، به گونه ای که فرهنگ ایرانی رو به اضمحلال می رفت؛ برخی روشنفکران از جمله "جلال آل آحمد" و "علی شریعتی" را برآن داشت تا مردم را به اندیشه بازگشت به خویشتن فراخوانند. درویشیان نیز از کسانی است که با حس خطر نابودی فرهنگ ایرانی و بومی به ثبت و ضبط آنها اقدام کرده است. فولکلوری که در آثار درویشیان آورده شده است، انعکاسی است از فرهنگ منطقه کردنشین که زبان، لهجه، واژگان، افسانه، حکایات، برخی شیوه های زندگی و ... را دربرمی ‎گیرد. جامعه شناسی ادبیات که بیشتر به مبحث تعهد و مسوولیت توجه دارد و به بررسی اوضاع زمانه با استفاده از داستان می پردازد؛ ادبیات را انعکاس مسائلی می داند که در هر جامعه به وقوع می پیوندد. بدین ترتیب بهترین شیوه برای آگاهی از اوضاع اجتماعی، بررسی بسامد معضلات و مسائلی است که در داستان های نویسندگان متعهد و جامعه گرا، بازتاب داشته اند. درویشیان نیز از از جمله نویسندگان متعهد و جامعه گراست. داستان های درویشیان دربرگیرنده مشکلاتی و مسائلی است که در جامعه اتفاق می افتد. وی به عنوان نویسنده ای جامعه گرا، سعی می کند آنچه را در جامعه وجود دارد، به تصویر بکشد. داستان ‎های وی مملو از تصاویر دهشتناکی از فقر، بدبختی، بیکاری، جهل و خرافات، خشونت نسبت به زنان و کودکان و ... است. جامعه ایران در آن سال ها با فقر و بدبختی دست به گریبان بود که در داستان بسیاری از نویسندگان انعکاس یافته است. این نویسندگان با مشاهده تضاد اجتماعی میان خانواده ها، خود را ملزم به نشان دادن وضعیت این مردم می دیدند و خود را در برابر مردم مسوول می دانستند. همچنین در داستان های درویشیان، سیر مبارزاتی ملت علیه دیکتاتوری حکومت پهلوی نیز دیده می شود. خفقان، مبارزه، زندان، شکنجه و ... از درون مایه های داستان های درویشیان است. واژگان کلیدی: داستان معاصر فارسی، علی اشرف درویشیان، درون مایه، ادبیات اقلیمی-روستایی

چکیده جامعه شناسی ادبیات یکی از شاخه های علوم اجتماعی محسوب می شود. در میان انواع نگرش به متن ادبی، دیدگاه جامعه شناختی از اهمیتی ویژه برخوردار است. اساساً در نقد ادبی دو رویکرد وجود دارد. رویکرد اول صورت محور است و انواع نقد لغوی، زیبایی شناختی و فنی را شامل می شود و در مقابل رویکرد دوم محتوا محور و نقدهای اخلاقی، تاریخی و روانشناسی و..... را در برمی گیرد. نقد اجتماعی که از نتایج علم جامعه شناسی ادبیات محسوب می شود، رویکردی معنایی و محتوا محور دارد. این نوع نقد به تبیین رابطه اثر ادبی با جامعه پدیدآورند? آن می پردازد و عوامل محیطی و اجتماعی را که در اثر ادبی تأثیر گذاشته است، بررسی می کند. در بررسی آثار ادبی از دیدگاه نقد اجتماعی مولفه ها و پدیده های اجتماعی و نیز اندیشه های اجتماعی که به نوعی در اثر بازتاب یافته روشن می شود. این نوع نقد به پژوهشگر دیدی فراگیر و کلیت نگر می دهد تا در کنار سایر عوامل تبیین کنند? اثر ادبی با این روش اثر را جامع تر و کامل تر بررسی کند و زوایای مختلف آن را روشن کند. نادر ابراهیمی(1325-1387) صاحب آثار متعددی در زمینه های مختلف داستان، فیلم نامه، نمایش نامه، آثار تحقیقی و پژوهشی و حتی آثاری در حوز? کودک و نوجوان است. یکی از مهم ترین جنبه های فعالیت وی حوز? ادبیات داستانی است. وی در این عرصه گرایش به مکتب واقع گرایی دارد به همین سبب آثار وی ظرفیت تطبیق نقد اجتماعی را به خوبی دارا است. این پایان نامه ضمن رویکردی جامعه شناختی به آثار داستانی نادر ابراهیمی، مباحثی مربوط به کلیات علم جامعه شناسی ادبیات، سیر تکامل این علم، نظریه ها و نظریه پردازان را شامل می شود و نیز زندگی نام? نادر ابراهیمی را به عنوان مقدمه و پیش زمین? بحث اصلی که همان نقد اجتماعی آثار داستانی نادر ابراهیمی است در بردارد. فصل چهارم که بخش اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد، آثار ابراهیمی از چهار دیدگاه جامعه شناختی یعنی بازتاب واقعیت های اجتماعی، حوادث سیاسی اجتماعی عصر حاضر، پایگاه و طبق? اجتماعی نویسنده و در نهایت بازتاب عقاید و باورهای مردم جامعه بررسی شده است. در پایان در بخشی کوتاه به مبحث تعهد و رسالت نویسنده اشاره شده است. در این فصل ثابت می شود نادر ابراهیمی همراه و همدل مردم روزگار خود است و همواره به دغدغه ها، مشکلات و در کنار آن حوادث و پیامد های عصر حاضر توجه داشته و آن ها را دست مایه ای در آفرینش آثارش قرار داده و این ثابت می کند که ابراهیمی نویسنده ای متعهد و ملتزم و آگاه به مسائل اجتماعی و انسانی عصر خویش است.

چکیده نثر موزون نوعی ساختار و ویژگی سبکی است که از دیرباز در ادب فارسی مورد توجه واقع شده است. در این سبک نویسنده با کاربرد عناصر موسیقایی همچون وزن عروضی، وزن هجایی، جناس، سجع، اشتقاق و انواع تکرار کلام خود را آهنگین می سازد. نثر آهنگین در مسیر تحول و تطور خود به ادبیات معاصر نیز راه یافت و در آثار داستانی نویسندگان این دوره نمایان شد. در این پایان نامه به بررسی نثر موزون در آثار داستانی هوشنگ گلشیری، ابراهیم گلستان، تقی مدرسی و به آذین پرداخته شده است. این نویسندگان جهت آهنگین ساختن کلام خود از تمامی عناصر موسیقایی، البته با بسامدهای گوناگون بهره گرفته اند. در این داستان ها عنصر وزن در مقایسه با دیگر عناصر کاربرد بیشتری داشته است و ابراهیم گلستان در داستان های خود این عنصر بیش از دیگران سود جسته است. پس از وزن بیشترین آرایه ای که داستان نویسان جهت موسیقایی کردن کلام از آن استفاده نموده اند، آرای? تکرار کلمه است. هوشنگ گلشیری بیش از دیگران و تقریباً در تمامی داستان های آهنگین خود، با بسامد بالایی از این صنعت بهره گرفته است. پس از وی ابراهیم گلستان و به آذین تقریباً بطور برابر از این صنعت استفاده کرده اند. تکرار واج ، سجع و جناس پس از دو عنصر، با بسامد بالایی در آثار داستان نویسان قابل مشاهده است، اما آرایه های اشتقاق و تضمین بیت تأثیر بسزایی در ایجاد نثر آهنگین داستان ها ندارند. در این پایان نامه همچنین به تأثیر عناصر موسیقایی برجنبه های روایت داستان نیز پرداخته شده است و اینکه نویسندگان در زاویه های دید مختلف، در توصیف شخصیت، مکان و زمان و همچنین در گفتگوهای داستانی خود چگونه و تا چه اندازه از نثری موزون سود جسته اند. با بررسی این آثار مشاهده می شود که نویسندگان در شیوه های روایت خود و همچنین در توصیفاتی که در داستان ارائه می دهند، با بسامد بسیار بالایی از عناصر موسیقی ساز همچون تکرار، وزن، سجع و ... سود جسته اند.

شعر مدحی از نخستین موضوعات مورد توجّه شاعران از آغاز پیدایش شعر فارسی به شمار می-رود. بر مبنای خصایص تاریخی ایران و بازتاب مسائل اجتماعی- سیاسی آن در ادبیات فارسی، مدیحه-گویی از موضوعات و شاخصه های ادبی مورد نظرو علاق? شاعران پارسی گوی بوده است. به طوری که تا مدّت ها مهم ترین موضوع شعر پارسی و عرصه ای مناسب برای رقابت شاعران درباری به شمار می آمد. نگاهی به ادوار شعر مدحی بیانگر عصری روشن در شعر درباری است که همزمان با روی کار آمدن غزنویان در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است. عصر زرّین مدیحه سرایی در این ایّام با تشویق پادشاهان و تمایل شاعران برای دست یابی به ثروت و موقعیت بهتر شکل می گیرد و شاعران یکی پس از دیگری به رقابت با یکدیگر می پردازند. تمایل به برتری و قدرت طلبی پادشاهان غزنوی این امکان را برای شعرا فراهم آورد تا آنها بتوانند با ترسیم چهره ای اسطوره ای و بی بدیل در موضوعات گوناگون مثل سخاوت، حلم، قدرت و غیره رضایت ممدوحان خویش را فراهم آورند. در این میان فرّخی سیستانی، عنصری بلخی و منوچهری دامغانی سرآمد شاعران عصر غزنوی به شمار می-آیند. قدرت، از میان موضوعات مطرح شده دربار? مدح ممدوحان اصلی ترین و پربسامدترین موضوعی است که به صورت های گوناگون در دیوان سه شاعر دیده می شود. زبانی که غالب شعرای درباری و از جمله سه شاعر مورد نظر برای ستایش ممدوحان خویش برمی گزیدند با گزافه گویی و مبالغه همراه بود به طوری که شعرا بدون هیچ ابایی و با هدف برکشیدن ممدوح خویش از آن برای رسیدن به مقاصد مالی و جایگاه خویش نزد آنها سود می جستند. در این پژوهش نخست مفهوم قدرت از دیدگاه علوم سیاسی و جامعه شناختی مورد بررسی قرار می گیرد. آن گاه با در نظرگرفتن این مفاهیم به تحلیل تاریخی قدرت در عصر غزنوی پرداخته می شود. در مرحل? بعد به توضیح زندگی نام? شاعران مورد نظر مشغول شده و با ارائ? تاریخچ? مختصری در مورد مدح در زبان پارسی به سراغ اشعار مدحی این شاعران رفته و در نهایت با تجزیه و تحلیل موضوع قدرت از لحاظ محتوایی و ادبی و نتیج? حاصل از فصل های مختلف به این تحقیق پایان می دهیم. واژه های کلیدی: مدح، قدرت، عصر غزنوی، فرّخی سیستانی، عنصری بلخی، منوچهری دامغانی.

رشد تکنولوژی های ارتباط جمعی، موجب ارتباطات بیشتر انسانها در سراسر جهان، برخورد اندیشه ها و فرهنگ ها در سطح جهانی و در نتیجه، ایجاد هویت های جمعی و تعاریف جدیدی از «واقعیت»، «دانش»، «زمان» و «مکان» شده است. عصر مدرن که به نظر می رسید اندیشه های آن برای همیشه بر تاریخ مسلط باشد، به سرعت در حال تبدیل و دگرگونی است. در ده? 1960، در اروپا پایه های فلسفه دستخوش تغییراتی شد و در مفاهیم کلّی آن، به دید? تردید نگریسته شد. پست مدرنیسم، نتیج? تردیدهایی است که در مدرنیسم به وجود آمده و در هنر و ادبیات نیز تأثیرات ساختاری و مفهومی بر جای گذاشته است. ادبیات پست مدرن با ویژگی هایی همچون عدم قطعیت، مرگ مولف و تولّد خواننده، روایت های هذیان گونه و پریشان، عدم انسجام، اتصال کوتاه و فرجام های چندگانه، آثاری متفاوت با اصول پذیرفته شد? مدرنیسم را به جهان عرضه کرد. در ایران نیز نویسندگانی در عرص? شعر و داستان، آثاری با ویژگیهای پسامدرن به وجود آوردند. در ادبیات داستانی پست مدرن، راوی، جایگاه او و پیچیدگی های روایی اهمیت ویژه ای می یابند. چرخش های مداوم زاوی? دید در روایت داستان، سیلان روایت، زاوی? دید اسکیزوفرنیک، راوی های متعدّد در یک داستان، از جمله تکنیکهای روایی ادبیات پسامدرن است. به کارگیری این ویژگیها توسط نویسنده، به واسط? در نظر گرفتن خواننده ای است که بتواند این تکنیکها را دریابد و خود را با نویسنده همراه سازد. توجّه به نقشی ویژه برای خواننده در ادبیات پسامدرن و نگارش داستانهایی با درنظر گرفتن تعامل مستقیم خواننده با متن، همچنین با توجه به این باور که معنای متن نزد نویسند? آن نیست، بلکه متن به تعداد خوانندگان آن، معانی متعدّدی می یابد، صورت می گیرد. بیژن نجدی، ابوتراب خسروی و مصطفی مستور، از جمله نویسندگان پست مدرن ادبیات داستانی فارسی به شمار می آیند. در این پایان نامه، ضمن بررسی ویژگیهای کلّی آثار این نویسندگان، نشان داده می شود که در داستانهای این سه نویسنده "راوی" و "خواننده" اهمیت ویژه ای یافته اند. استفاده از تکنیکهای مختلف روایی (همچون راوی های متکثر، سیلان روایت، زاوی? دید اسکیزوفرونیک و روایتهای متداخل و هذیان گونه) در این داستانها، همراهی و مشارکت "خواننده" را به همراه دارد؛ خواننده ای آرمانی، که بتواند خود را به خوانند? مجازی که این نویسندگان در هنگام نگارش داستانها در متن آفریده اند، نزدیک سازد.

عمران صلاحی (1385- 1325) ، شاعر، نویسنده، مترجم وطنزپرداز معاصر، در تهران متولد شد. او تحصیلات ابتدایی خود را در شهرهای قم، تهران و تبریز به پایان رساند و در سال 1349 دوره فوق دیپلم مترجمی زبان انگلیسی را در دانشگاه تهران به پایان رساند. آثار صلاحی، در چهار بخش ترجمه، تحقیق، شعر و نثر قرار می گیرد. وی در شعر کلاسیک و نو طبع آزمایی کرده است و بیشتر به عنوان شاعری نیمایی در حوزه ادبیات مطرح است. ضمن اینکه در حوزه طنزپردازی در میان هنرمندان معاصر، جایگاهی ارزشمند دارد. بیان شیرین و دلپذیر، در کنار پختگی کلام، از جمله خصایص ممتاز سبک نویسندگی صلاحی است. بررسی عناصر تشکیل دهنده شعر در سروده های صلاحی و انطباق آن با اصول و نظریات حاکم بر نقد ادبی نشان می دهد که صلاحی، به ضرورت وجود هماهنگی میان عناصر مختلف تشکیل دهنده شعری آگاه است. نگاه متفاوت صلاحی به عناصر و پدیده های اطراف که از بلوغ عاطفی و تعهد انسانی وی نشأت گرفته، مهم ترین عامل خلق تصاویر برجسته در اشعار اوست. به طورکلی عناصر تشکیل دهنده اشعار صلاحی در بیشتر سروده های او، کارکردی هماهنگ با همدیگر دارد که این عامل باعث نفوذ و تأثیر اشعار وی در مخاطب می شود.

محمد زهری (1373- 1305) شاعر نوپرداز، پژوهشگر، کتابدار و کتابشناس در مرداد 1305 در روستای عباس آباد از توابع تنکابن به دنیا آمد؛ تحصیلات مقدماتی را به دلیل شغل پدر در ملایر و شیراز گذارند و پس از آن به تهران آمد؛ وی درسال 1332 موفق به اخذ درج? لیسانس زبان و ادبیات فارسی شد و در سال 1344 دوره دکتری خود را در دانشگاه تهران به پایان رسانید آثار او را می توان به دو بخش فعالیت های پژوهشی و شعر تقسیم نمود؛ اشعار او شامل دو بخش کلاسیک و نیمایی است وی در میان قوالب سنتی، شاعر چهار پاره سراست و باید گفت بیشترین شهرت و محبوبیت خود را نیز مدیون اشعار کوتاه و نیمایی است. زهری از منظر صور خیال، شاعری نوآور و ترکیب ساز است؛ شعرهایش عاطفی، بی پیرایه، ساده و مهربانانه است؛ زبان شعرش نیز صمیمی و ساده اما نه بازاری و درعین سادگی، فاخر و متعالی است. مضامینی که برای اشعارش برگزیده حاوی درونمایه های عاطفی و اجتماعی است که در به کارگیری درونمایه های عاطفی بسیار نجیب و محجوب است و درکمتر جایی شخصیت معشوق را افشا می کند و درمقابل به دلیل حضور در فضای ناامن اجتماعی و پشت سر نهادن کودتا و شرایط نابسامان اجتماعی، سعی در به کارگیری مضامین اجتماعی دارد بنابراین با فریاد اعتراضی خود به کمک کلمات، گلای? خویش را به گوش مخاطب می رساند. به طور کلی زهری در میان شعرای معاصر جایگاه قابل قبولی دارد و همچنان که از شاعران پیشین و معاصر تأثیر پذیرفته، بر شاعران پس از خود نیز تأثیر گذاشته که این خود بیانگر قدرت طبع وی است. اما هیچ گاه نمی توان او را شاعری مقلّد محسوب کرد.

کودکان علاوه بر حضور در داستان های کودکانه به عنوان قهرمان داستان، گاهی در سایر انواع داستان ها نیز به عنوان قهرمان یا مخاطب حضور دارند. در داستان های معاصر فارسی نیز حضور قهرمانان کودک دیده می شود که دنیای متفاوت بزرگسالان را از دریچ? چشم خود می-نگرند و کوشش می کنند تا تناقض های موجود در ذهن کودکان? خویش را به نوعی حل نمایند. در میان داستان نویسان معاصر، جمال میرصادقی (1312ه .ش) و جلال آل احمد( 1302- 1348ه .ش) هر دو به حضور قهرمانان کودک در داستان های خود پرداخته اند. آل احمد در چهار داستان کوتاه خود «گناه»، «گلدسته ها و فلک»، «جشن فرخنده» و «خواهرم و عنکبوت» از کودک به عنوان راوی و قهرمان داستان بهره برده است. او در این داستان ها، که در واقع یادآوری خاطرات دوران کودکی خود اوست، توانسته علاوه بر خاطره گویی، با ظرافتی که تنها از عهد? او برمی آید، مسائل مهم سیاسی و اجتماعی آن دوران را از زبان کودکی که از هم? مسائل سر در نمی آورد، بازگو کند. میرصادقی نیز در داستان های کودکان? خود «بچه ها»، «دیوار»، « برف ها، سگ ها، کلاغ ها »، «کوچه» ، «هلهله کنان می آمدند»، «ملعون»، «طوطی شکرشکن»، «آبی» و داستان نسبتاً بلند «این شکسته ها» توانسته خاطرات خود را از دوران کودکی باز آفرینی کند. برای میرصادقی نوشتن از کودکی بمانند مسکنی بوده که باعث می شد تا درد ها و سختی های آن دوران را فراموش کند. جلال آل احمد با وجود انتخاب موضوعات ساده برای داستان هایش، توانسته در شخصیت-پردازی بسیار موفق عمل کرده ، خواننده را مجذوب نگاشت? خود سازد؛ اما شخصیت پردازی نه چندان قوی میرصادقی و سانسور بعضی از واقعیت ها باعث شده که، با وجود انتخاب موضوعات زیبا و جذاب، خواننده چندان مجذوب داستان های او نشود و احساس صمیمیت چندانی نیز با قهرمان یا راوی داستان حاصل نکند . جلال آل احمد و جمال میرصادقی در داستان هایی که از زبان کودکان نگاشته اند به کودکان در حیط? زبانی، به انداز? توانایی های ادرکی و ذهنی شان نگاه کرده اند و سعی داشته اند که واژگانی فراتر از بیان کودکانه نیاورند. عامیانه نویسی از مختصات زبانی آل احمد است کاربرد اینگونه واژگان در آثار کودکان? او نسبت به واژگان رسمی و ادبی بیشتر است. جمال میرصادقی اساساً از زبان به عنوان وسیله ای در خدمت داستان بهره می گیرد و به مانند جلال، در پی سبک و زبان خاصی نیست. کاربرد واژه های عامیانه در داستان هایی که او از زبان راوی و قهرمان کودک نگاشته، بسیار تحت تأثیر طبق? اجتماعی این کودکان بوده است. هر چه طبق? اجتماعی کودکان پایین تر باشد، کاربرد لغات عامیانه در داستان بیشتر است. در این پژوهش کوشش شده تا به بررسی شباهت ها و تفاوتهای وضعیت حضور کودکان در داستان های دو نویسند? مذکور، پرداخته شود. کلمات کلیدی (فارسی و انگلیسی): داستان نویسی معاصر، جمال میرصادقی،جلال آل احمد، ادبیات کودکان contemporary fiction, jamal mirsadeghi, jalal al-e ahmad, children’s literature

چکیده رباعی یکی از قالب های شعر فارسی است که گذشته از فراز و فرودهای آن، همواره مورد استفاده شاعران قرار گرفته است. با بروز انقلاب اسلامی و درک صحیح سرایندگان از این قالب، همچنین تأثیرپذیری رباعی سرایان از تحوّلات زبانی و مضمونی شعر نو، روح تازه ای در این قالب دمیده شد. بعد از اتمام جنگ تحمیلی، رباعی دوران افولی را سپری کرد و دوباره از اواسط ده? هفتاد با چهره هایی جدید به مسیر تازه ای رهنمون شد که این بار، اقبال و شکوفایی دوچندانی را برای این قالب رقم زد و این توجه و بالندگی تا به امروز ادامه داشته است. بالطبع وقتی قالبی مورد بررسی موشکافانه قرار می گیرد، لحاظ کردن و شناخت تمام ریزعناصرهای سازند? آن، الزامی به نظر می رسد، زیرا اظهار نظر کردن در مورد تحوّل یک قالب بدون در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن امکان پذیر نخواهد بود. پرسش بنیادین در این پایان نامه کیفیت تحوّل قالب رباعی در شعر پس از انقلاب اسلامی است؛ از این رو مولفه های ساختاری آن از جمله: زبان، محتوا، صورخیال و فرم در فصولی جداگانه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از یک چشم انداز کلّی می توان گفت که این قالب دیرپای و پرکاربرد شعر فارسی، در شعر پس از انقلاب اسلامی جانی دوباره یافته است، چنانکه می توان لغات و ترکیبات جدید، تصویرها و ایماژهای شاعران? نو، اندیشه ها و درونمایه های بکر و حتی دگرگونی های ساختاری را - علی-رغم ساختار محدود رباعی - در آثار رباعی سرایان پس از انقلاب اسلامی بازجُست. وقوع انقلاب اسلامی و پیدایش فرهنگ پیرامونی و ادبیات ویژه آن، وقوع جنگ تحمیلی، گرایش شاعران به عناصر و صورت های زبانی جدید به اقتضای محتوا و اندیش? نو از علل کیفیت و دگرگونی رباعی در شعر پس از انقلاب اسلامی به شمار می رود.

چکیده رمان شوهر آهو خانم اثر برجسته علی محمد افغانی است که با خلق شخصیت هایی پویا و توصیف اعمال و رفتار ظاهری و باطنی آن ها، بستر مناسبی برای بررسی این شخصیت ها از منظر عناصر روان شناسی اجتماعی ایجاد می کند. روان شناسی اجتماعی یکی ازشاخه های نو وپرکاربرد علم روان شناسی است که با تمرکز بر رفتار اجتماعی افراد، علل رفتار و اندیشه اجتماعی آن ها را بررسی می کند. در این پژوهش ابتدا درباره زندگی نامه افغانی، شخصیت ها و انواع آن اطلاعاتی داده شده است، سپس با تکیه بر عناصر روان شناسی اجتماعی چون «همرنگی با محیط»، «ناهماهنگی شناختی»، «پرخاشگری» و «عشق و وابستگی» به تحلیل شخصیت های اصلی این رمان پرداخته شده است.بر اساس این عناصر، شخصیت سیدمیران که در آغاز همرنگ با محیط و عقاید سابق خویش است، با حضور هما و تأثیرگذاری وی شیوه ای ناهمرنگ در پیش می گیرد.هما شخصیت متجدد رمان نیز، به جز در آغاز و به منظور مصلحت هایی چند، ناهمرنگ و تأثیرگذار بر دیگر شخصیت های رمان است. آهو تنها در چند مورد که در تلاش برای حفظ زندگی از دست رفته و بازگشت شوهر است، مجبور به ناهمرنگی می گردد.سید میران در آغاز آشنایی با هما تحت تأثیر نگرش تعهد به همسرش آهو از یک سو و ازدواج با هما از سوی دیگر، دچار ناهماهنگی شناختی می گردد؛ اما پس از ازدواج به شخصیتی بی توجه تبدیل می شود که تمام اوقات خود را صرف همراهی با هما می کند. ازدواج سیدمیران با هما و ایجاد ناهماهنگی شناختی در شخصیت های داستان، گاهی منجر به پرخاشگری نیز می شود.ناکامی عامل دیگری است که پس از ازدواج سیدمیران با هما، باعث ایجاد پرخاشگری در آهو می گردد.در این پژوهش، بحران میانسالی علت اصلی پیدایش دلبستگی شدید سید میران به هما شناخته شد. زندگی هما در کنار سید میران نیز ناشی ازفرصت طلبی وی به منظور رهایی از فشار اجتماع بر زنانی مطلقه چون اوست.هم چنین رمان شوهر آهو خانم با توصیف جزیی از اعمال و رفتار شخصیت ها می-تواند گزینه مناسبی برای شناخت تیپ شخصیتی شخصیت های اصلی آن (سیدمیران، آهو و هما) باشد؛ که بر اساس آن تیپ شخصیتی سـیدمیران برون گرا، حسی، فکـری، باسـاختار، تیپ شخصیتی آهو برون گرا، حسـی، فکری/احساسی، باساختار و تیپ شخصیتی هما برون گرا، حسی، فکری، منعطف به دست آمد. در پایان با توجه به شخصیت های اصلی رمان «شوهر آهو خانم» که زنان بودند و داستان حول محور آن ها می چرخید به زن و مسائل آن پرداخته شد.

چکیده انجمن ادبی به گروهی از شاعران و ادیبان اطلاق می شود که برای خواندن و بررسی اشعار با هدف معینی گرد هم جمع می شدند. با شکل گیری انجمن های اوّلیه در دربار، شاعران برای دریافت صله و کسب شهرت در این مجالس حضور می یافتند. شکل درباری انجمن های ادبی، در عهد صفوی به مجالس قهوه خانه ای تبدیل شد. تا این دوره، شاعران در مجالس ادبی به همان سبک شعر دور? خراسانی و عراقی گرایش داشتند. با شروع سبک هندی، در مضمون اشعار تحولات عمیقی صورت گرفت، چنان که هر مدیر انجمنی سعی می کرد روش های شعری خود را به شاگردانش بیاموزد؛ بنابراین قالب و محتواهای متفاوتی به وجود آمد. پس از روی کار آمدن سبک بازگشت ادبی، شاعران برای تغییر در روند شعر از سبک هندی به سبک شاعران متقدم، انجمن هایی منسجم تشکیل دادند. در واقع نخستین انجمن های ادبی تکامل یافته از این دوره شروع به کار کردند. با شروع مشروطیت، شعر از یکنواختی گذشته فاصله گرفت و تحولات ژرفی را در خود جای داد. شاعران با تشکیل انجمن های ادبی موثر، بنا بر مسائل عصر ، سیاست و شعر را وابسته به یکدیگر دانستند. این شاعران اشعار را در قالب مفاهیم سیاسی برای درک بهتر افراد جامعه سرودند. تلاش شاعران مشروطه، وارد کردن مفاهیم جدید در قالب شعر گذشته بود. با این وجود انجمن هایی به وجود آمدند که پیروی از سبک گذشته را مانع پیشرفت شعر دانستند. انجمن ادبی تجدّد، خواهان تغییر اساسی در قالب و محتوای شعر بود، در حقیقت شاعران انجمن تجدد بودند که راه را برای ورود نیما و شعر نو آماده ساختند. در عصر رضاشاه که سانسور و ممیزهایی در هم? زمینه های فکری و فرهنگی ایجاد شده بود، از تأثیر انجمن های ادبی کاسته شد و انجمن هایی به وجود آمد که اغلب به پیروی از اشعار کهن پرداختند. در این پایان-نامه سعی کرده ایم که با این موضوع بپردازیم که کدام انجمن ها در تحول نقش داشته اند و کدام در این تحول نقشی نداشته اند.

چکیده ندارد.

هوشنگ مرادی کرمانی در آثارش با بیانی ساده به چالش های زندگی کودکان کار میپردازد. او دراین داستانها کار را عاملی برای سازندگی کودک معرفی می کند. اما از بیان آسیب هایی که کودکان از کار میبینند غافل نیست.

پرویز خائفی شاعر، نویسنده و ادیب معاصر در سال 1315(هـ .ش) در شیراز متولد شده است. وی نوه میرزا اسماعیل خائف، عالم دینی و شاعر معروف شیرازی است. خائفی تحصیلات مقدماتی خود را در شیراز به پایان برد و برای ادامه تحصیل وارد دانشکده ادبیات همین شهر شد. در سال 1339شمسی، به دریافت لیسانس ادبیات فارسی نایل شد و به تدریس در دبیرستان های شیراز اشتغال ورزید. سپس برای ادامه تحصیل به تهران رفت و در سال 1342شمسی، دانشنامه خود را در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه تهران اخذ کرد و برای ادامه تدریس به شیراز بازگشت و به مدت چهل سال به این شغل ادامه داد. خائفی هم زمان، شعر و نویسندگی را از هفده سالگی آغاز کرد و هم اکنون صاحب آثار متعددی در زمینه های متفاوت است. آثار وی را می توان به دو بخش شعر و فعالیت های پژوهشی تقسیم کرد. اشعار خائفی دو بخش کلاسیک و نیمایی را در برمی گیرد و محور اصلی آثار پژوهشی او حافظ و حافظ پژوهی است. خائفی از منظر صور خیال شاعری نوآور و ترکیب ساز است. شعرهایش عاطفی و بی پیرایه هستند. او در زبان شعر خود، از سنت و الگوی کهن غافل نبوده و در عین حال، سادگی و فاخر بودن ویژگی اشعارش محسوب می شود. در سطح ادبی، قوّت شعری وی در آرایه هایی مانند واج-آرایی، سجع، جناس، تناسب، ایهام، حسن تعلیل و... نمود بیشتری داشته است. در حوزه بیان، گاه از تشبیهات بکر و تازه استفاده کرده است. در عین حال، استعارات و مجاز و کنایات شعر او بیشتر بر بنیادهای ایماژهای تکراری بنا شده اند. مضامینی که خائفی برای اشعار خود برگزیده حاوی درونمایه هایی است که اغلب سرشار از اندوه و یأس یا عشق و امید هستند. سروده های رمانتیسمی و رمانتیک اجتماعی و درون-گرایانه، در قالب های مختلف، در آثار او به چشم می خورد. در این پایان نامه که به نقد و تحلیل اشعار خائفی اختصاص دارد ابتدا به شناخت زندگی و آثار وی پرداخته شده و سپس، ویژگی های زبانی و ادبی اشعار او با توجه به مجموعه های شعری وی مشخص شده است. ارزیابی و نقد ویژگی های ادبی و بلاغی شعر وی شامل آرایه ای بدیعی و صورخیال در ادامه آمده و آنگاه، برخی مضامین اشعار او ارزیابی و تحلیل شده و تأثیرپذیری وی از شاعران دیگر نیز در بخش پایانی این پژوهش، باز نموده شده است. می توان گفت خائفی در میان شاعران معاصر جایگاه نسبتاً مطلوبی دارد و همچنان که از شاعران پیشین و معاصر خود تأثیر پذیرفته بر شاعران پس از خویش نیز تأثیر گذاشته و این خود، نشانه قوّت طبع و خلاقیّت اوست به طوری که نمی توان او را مقلّد صرف محسوب داشت.

محمدعلی نقیب الممالک شیرازی، نقّال باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار، به سبب دارا بودن استعداد و ذوقی لطیف، به همراه اطلاعاتی جدید درباره داستان که باید آن را دستاورد عواملی چند، از جمله آشنایی وی با ترجمه داستانهای خارجی دانست، آثاری زیبا و مردم پسند را خلق کرد. زبان قصه های عامیانه دوره قاجار، زبان گفتاری مردم کوچه و بازار آن عصر است؛ زبانی ساده، بی تکلّف و قابل فهم که قصه گو سعی می کند، مطلب خود را به ساده ترین شکل ممکن بیان کند و برای جذاب و گیراتر نمودن این قصه ها، در لابه لای آنها از لغات، ترکیبات، کنایات، اشعار و ضرب المثلهای عامیانه رایج در میان مردم عامه استفاده کند. قصه های عامیانه دوره قاجار را باید سرچشمه اصلی تحول زبان داستانهای امروزی دانست؛ زیرا نویسندگان داستان های نوین فارسی در دوره های بعد، زبان این قصه ها را سرمشقی خوب برای همسان سازی زبان داستانهای خود، با زبان گفتگوی مردم قرار داده اند. جمالزاده نخستین نویسنده ای است که علی رغم کاربرد تکنیک داستانهای اروپایی، به واسطه برخورداری وافر از فرهنگ و ادب فارسی، توانسته است با استفاده از زبان قصه های عامیانه دوره قاجار در داستانهای خود و نیز ترکیب ماهرانه آن با زبان ادبی، روشی نوین و برجسته را در نثر بیافریند. در واقع وی نیز همچون نقیب الممالک، از کلمات و اصطلاحات عامیانه به تناسب هدفش، از کلمات عربی به علت مطالعه زیاد کتابهای مالامال از لغات و اصطلاحات عربی و از واژگان ترکی به سبب رواجش در بین گفتگوهای روزمره مردم عامه، بسیار استفاده کرده است؛ همچنین به انگیزه ایجاد حال و هوای ایرانی در داستانهای خود، متأثر از این قصه ها به باستان گرایی توجهی خاص نشان داده است. ویژگی های نحوی ای شامل: بلندی جمله ها در روایت کردن داستانها، کوتاه بودن جملات برای گفتگوی شخصیتها، حذف و عدم حذف رای مفعولی، ترکیبات وصفی و اضافی، افعال مرکب و پیشوندی که خود از مصادیق کهن گرایی و برجسته سازی متن به شمار می آید، سود جسته است داستانهای وی سرشار از تکیه کلامهایی است که در بین مردم کوچه و بازار رایج بوده است. از گونه ادبی ضرب المثل بسیار بهره گرفته و برای آراستن نثرخود اشعار عامیانه و رسمی را به کار برده است؛ نیز در آثار جمالزاده، کنایه به علت استفاده زیاد مردم عامه از بسامد بالایی برخوردار است و از لحن های طنزآمیز، حماسی، تراژیک و خشم آلود در قسمتهای روایت داستانهایش استفاده کرده است و لحن گفتگویی شخصیتهای داستانهای وی معرف طبقه اجتماعی و خاستگاه فکری آنهاست.

نشانه شناسی،دانش عمومی مطالعه نشانه ها، در سالهایمیانی دهه 60 در سد? بیستم بر پایه نظریات فردینان دو سوسور، زبان شناس سوئیسی، پدید آمد. پس از آن بزرگانی چون پیرس، بارت، اکو، متز و... آن را توسعه بخشیدند و امروزه یکی از شاخه های مهم در رشته های مختلف از جمله هنر است، قابل ذکر است که نشانه شناسی در ایران یک موضوع نو و تقریبا تازه است که هنوز در بسیاری از زمینه ها جای کار و تحقیق و بررسی دارد. بر اساس اصول نشانه شناسی،هر متن ساختاری متشکل از نشانه هاست از جمله نشانه شناسی ساختار -گرا،فرهنگی و .... نشانه شناسی یکی از روش های تحلیل متن است و وظیفه نشانه شناس، تحلیل و بیرون کشیدن دلالت های درون متن و توضیح و بست آن برای هرچه بهتر درک کردن متن است. همچنین اسطوره شناسی که در زمره تبار شناسی فرهنگ یک ملت قرار می گیرد، در کنار نشانه شناسی منجر به تحلیل بهتر متن و همینطور تأویل های متنی می گردد. در این بین نماد و نماد شناسی حالتی بینا بینی دارد به طوری که پیرس در تقسیم بندی خود صراحتا نماد را در دسته بندی نشانه ای خود قرار داده است. در این پژوهش کوشش شده تا فیلمنامه های انتخاب شده از آثار بهرام بیضایی، فیلمساز، کارگردان و نمایشنامه نویس معاصر، از دریچه ی نشانه شناسی،اسطوره و نماد مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد تا درک بهتر و دقیق تری نسبت به آن ها حاصل شود و برای رسیدن به این مهم،بنیان تحقیق بر استخراج نشانه های تصویری،کلامی،متنی و فرهنگی بوده است چرا که بیضایی از محدود کارگردانان بزرگ ایران شناس است که دانشی عمیق نسبت به ریشه های اسطوره _ای این مرز و بوم باستانی دارد و برای خلق آثار بی نظیرش این ریشه ها را در قالبی نشانه شناختی با زیبایی خاص مولفه های سبکی اش به جامعه ی مخاطبان خود عرضه کرده است. همچنین برای درک و فهم موجز تر آثار او از نشانه های تصویری وکلامی برای فهم لایه های درونی متن نیز کمک گرفته شده است. گفتنی است بیضایی در مقام یک کارگردان مولف همواره کوشیده است از بیان صریح برای القای اندیشه های خود دوری جوید و از نشانه،اسطوره و نماد در سطوح متفاوت و متعدد برای نزدیک شدن به یک بیان هنریِ ناب بهره جوید. همین رویکرد وی را در عِداد کارگردانان صاحب سبکی قرار می دهد که با چیدمانی وسواس آمیز و گاه نمایشی بر آن است تا از همه عناصر بصری موجود در فیلم برای انتقال دغدغه ها، اندیشه ها وآگاهی بخشی هنرمندانه و غیر مستقیم استفاده کند.

علی حاتمی از کارگردانان و فیلمنامه نویسان برجسته معاصر است . یکی از مهمترین و قابل توجه ترین جنبه های آثار وی ، جنبه ادبی آن هاست . زبان و شیوه نگارش وی ، آثار او را از قالب فیلمنامه صرف خارج کرده و به منزله یک متن ادبی درخشان جلوه گر ساخته است . سینما و ادبیات پیوندی غیرقابل انکار دارند . فیلمنامه نوعی متن روایی است با عناصری خاص که میتوان مشترکات فراوانی از جنبه کاربرد این عناصر میان فیلمنامه و متون روایی مانند داستان یافت و از این جهت میتوان فیلمنامه را حلق? واسطی میان سینما و ادبیات محسوب کرد . حاتمی در نگارش فیلمنامه های خود مانند یک نویسنده حاذق عمل کرده است و بسیاری از عناصر و ظرایف یک اثر داستانی را در متن فیلمنامه های خود بروز داده است ، اعم از شخصیت پردازی ، توصیف ، کشمکش و سایر عناصر داستانی . وی در فیلمنامه های خود به سبب آنکه بعداً در ساخت فیلم از ابزاری مانند دوربین بهره می جوید ، از عنصر توصیف کمترین بهره را برده است اما در عوض ، عنصر دیالوگ و فن دیالوگ نویسی را در فیلمنامه های خود به اوج رسانده است . در شخصیت پردازی ؛ حاتمی به سبب سرشت اجتماعی آثارش ، آدم هایی واقعی را در فیلمنامه های خود تصویر کرده است ؛ آدم هایی برآمده از بطن و متن جامعه . مولفه رئالیستی آثار حاتمی یعنی بازتاب واقعیت ها و اتفاقات تاریخی در آثار حاتمی را باید در علاقه شخصی وی در روایتگری تاریخ جستجو نمود . او تاریخ را بنحوی روایت می کند که خودش می پسندد و دوست دارد . حاتمی در آثار خود تقریباً همه انواع شگردهای زبانی را به کار می گیرد . از نقالی گرفته تا استفاده از زبان مردم تهران و بیان ادبی و فاخر شخصیت های فیلم های تاریخی نظیر دلشدگان و کمال الملک .

در ادبیات و سینما، تصویر مولفه ای بنیادین است که کارکردهای ویژه خود را دارد. سینما به علت جذابیت، انتقال سریع و تقریبا" نو بودن از هنرهایی است که بیشتر با ادبیات ارتباط دارد و بیشترین تأثیرات را نیز از آن پذیرفته است. میزان فیلم هایی که از ادبیات اقتباس شده، بسیار گسترده است. سینما با تکیه بر قابلیت ها و پایه¬های فنی اش توانسته یک تعامل دوسویه و موثر را با ادبیات پیدا کند. اقتباس از ادبیات و انتقال مفاهیم آن، به تصویر سینمایی دانش ویژه ای می خواهد که بدون تجربه و آشنایی با آن امکان پذیر نمی باشد. اقتباس سینمایی از ادبیات آرزوی بزرگ هر نویسنده ای است که آن اثر ابدی تا ابد ماندگار شود. سینمای ایران نیز برخی شاهکارهای خود را مرهون ادبیات غنی فارسی است.هوشنگ مرادی کرمانی یکی از نویسندگان برجسته معاصر است که آثارش بسیار مورد توجه فیلمسازان قرار گرفته است. در این پژوهش تلاش شده برخی از داستان های هوشنگ مرادی کرمانی که در سینما اقتباس گردیده است از نظر عناصر داستان، فیلمنامه و ساختارهای روایت مورد بررسی قرار گیرد. در نمونه های بررسی شده در این پژوهش می توان به این رهیافت دست یافت که بیشترین تغییرات در تبدیل آثار داستانی این نویسنده از متن ادبی به فیلم در حوزه زبان و پیرنگ اتفاق افتاده و روایت و زاویه دید کمتر مورد تصرف و تغییر قرار گرفته است و تقریبا" ثابت بوده جز این که در فیلم به دلیل ظرفیت های خاص روایی اش از قابلیت هایی چون نریشن (صدای روی تصویر) نیز بهره گرفته شده است.

کشف فلز و استخراج این کانی تحولی عظیم در زندگی بشر به وجود آورد. می توان گفت علاقه انسان ها به زیبایی و تجملات باعث شد، از ترکیب عناصر به ساخت وسایلی که در ابتدا جنبه کاربردی-تزیینی و بعدها بیشتر جنبه تزیینی داشته اند، بپردازد. بشر رفته رفته با کشف سنگ های قیمتی و صیقل دادن و تراشیدن آنها و با متصل کردن آنها به فلزات به زیبایی هرچه بیشتر این وسایل افزوده و نقوش مختلف را بر روی آنها پیاده کرده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی که از شاعران بزرگ زبان پارسی است در اشعار خود روند این پیشرفت و نحوه کشف و استفاده از آتش و فلز و پس از آن ساخت و تزیینات آنها را در کتاب سترگ خود، شاهنامه، بیان کرده است. در این جستار، پژوهشگر کوشیده است پیوندی بین ادبیات و هنر برقرار کند و ردپای این هنرها را در آثار این شاعر گرانقدر مورد بررسی قرار دهد. ازین رو مواردی چون: جنبه های کاربردی فلزات، وجوه تزیینی آنها، جایگاه صنایع دستی فلزی و استفاده از سنگ های قیمتی و آثار جواهرنشان شده، شیوه ها و تکنیک های ساخت اشیا تزیینی در شاهنامه بررسی گردید. وجود هنرهای مرتبط با فلزات و جواهرات گواهی بر اصالت و قدمت این هنرها ست، چنانکه در شاهنامه شاهد وجود نمونه های مختلفی از هنرهایی همچون ترصیع و جواهر نشانی و فلزکاری می باشیم. لذا می توان به نوع ساخت ابزار، همچنین کاربرد لوازم، نقوش به کار رفته بر روی آنها و جایگاه و مرتبه اشخاصی که از این لوازم استفاده می کردند اشاره کرد، به عنوان مثال می توان به کفش زرین اشاره کرد که نشان از جایگاه و مرتبه خاص و بالای شخصی که از آن استفاده میکرده است دارد و همه کس امکان استفاده از آن را نداشته اند یا به روش و تکنیک ساخت گرز گاوسر که نشانه بهره از هنر کوفته گری است و در آن زمان روش رایجی برای ساخت لوازم فلزی بوده است. همچنین می توان نتیجه گرفت، همانگونه که هنرمندان دوره اسلامی دنباله رو هنرمندان دوران قبل خود بوده اند، فردوسی نیز در اشعار خود با اشاره به موارد فوق همین روند و پیروی از هنر پیشینیان را اشاره کرده است.

عنوان این پروژه « فراگشت بن مایه های اساطیری به نقش مایه های درختی در هنر های سنتی» می باشد که در چهار زمینه از هنرهای سنتی، شامل نقش برجسته ها، نگارگری، فرش و پارچه بررسی و در پنج فصل ارائه شده است. در چهار فصل اول به مبحث اسطوره بویژه اساطیر گیاهی و نمونه ی دگردیسی هایی از این دست در متون کهن ایرانی پرداخته شده و هدف از آن بررسی نقش مایه های حاصل از این بن مایه ها می باشد. فصل آخر این رساله به بررسی این نقش مایه ها در قالب نقش برجسته، نگارگری، فرش و پارچه توجه دارد. در این بخش درختان مقدس در آثار تجسمی باستانی ایران بررسی شده اند. که این امر با توجه به دستاوردهای بخش اول صورت گرفته است. جهت این بررسی مجموعه ای از تصاویر آثار تجسمی با نقش درخت ، جمع آوری و به ترتیب قدمت و بر اساس نوع اثر ( نقش برجسته ها ، نگار گری ، فرش ) دسته بندی شده است. که در هر دسته بر حسب نیاز، زیر شاخه هایی نیز تعریف شده است. مانند نقش برجسته که بخشهایی در زمینه های مختلف از جمله تزئینات معماری ، شهر و... را در بر می گیرد. مجموعه این تصاویر به صورت آلبوم همراه با توضیحاتی در برخی قسمتها و در فصل آخر آورده شده است. متودولوژی این تحقیق، توصیفی تحلیلی می باشد و با استفاده از روش کتابخانه ای صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش، در درجه ی اول جایگاه ارزشمند نمادهای ایرانی از جمله درخت و ویژگیهای ماوراء الطبیعی آن ها را در اذهان ایرانیان نشان می دهد . سپس با تأکید بر اهمیت و ارزش نمادین درخت در آثار باستانی ایران و همچنین هنرهای سنتی که منطبق بر اعتقادات و باورهای ایرانیان است، آنها را ارزشیابی می کند.

زبان، ترکیبی از واژگان در ساختاری نظام¬مند است. هدف از به کارگیری این ساختار در زبان معمولی (هنجار)، صرفاً بیان موضوع و انتقال مفاهیم است، امّا این ساختار می تواند از طریق عناصر زبانی از قبیل انواع آرایه های لفظی و معنوی، هنجار گریزی و قاعده افزایی به «زبان شعر» تبدیل شود؛ به گونه ای که خواننده در آن نوعی زیبایی حس کند. برگردان زبان معیار به زبان ادبی در شعر کودک و نوجوان، فرایندی همانند تبدیل زبان روزمره و خودکار به زبان شعری در حوزۀ بزرگ سالان است، با این تفاوت بنیادین که در شعر کودک، شاعر با محدودیت هایی چند ازجمله میزان درک و دریافت مخاطب، گنجینه محدود واژگانی کودک و ... مواجه است، بنابراین نباید تعبیر کرد که شعر کودک ساختی مجزا از تمامی پیکرۀ شعر دارد، بلکه شعر کودک شاخه ای از پیکر تنومند شعر است امّا ویژگی های خاصی وجود دارد که آن را متعلق به حوزه شعر کودک می کند. شکوه قاسم نیا (1334) و افسانه شعبان نژاد(1342) از شاعران و نویسندگان فعّال حوزه ادبیات کودک و نوجوان هستند که با انتشار آثاری متعدد و قابل توجه و احراز جوایزی چند، جایگاهی تثبیت شده در ادبیات کودک و نوجوان یافته اند. زبان شعر در آثار این دو شاعر بسیار ساده و ملموس است. زبان تصویرسازی های این دو شاعر به دور از هرگونه پیچیدگی و ابهام است. این دو شاعر آثار خود را تحت تأثیر جنسیت خود می سرایند و اغلب در این آثار لحن مادرانه ای دارند. سوال های بنیادی که در این پژوهش پاسخ داده شده است این است که بازتاب لحن کودکانه و توفیق شکوه قاسم نیا و افسانه شعبان نژاد در بازسازی متناسب زبان کودک در شعر چگونه است. همچنین چگونگی هنجار گریزی در زبان شعری آنها یکی دیگر از این سوالات است و در آخر جنسیت چه تأثیری بر شکل گیری زبانه شاعرانه در آثار شکوه قاسم نیا و افسانه شعبان نژاد داشته است؟ این دو شاعر در پدیدآوردن آثار خود زبان کودکانه ای دارند و اغلب لحن کودکانۀ آن ها باعث می شود کودک به راحتی بتواند با آثار آن ها ارتباط برقرار کند و همچنین در زبان شعری آن ها هنجار گریزی به شکلی صورت گرفته است که زبان را پیچیده و دشوار نمی کندآنها در غالب آثاری که سروده اند تحت تأثیر جنسیت خود قرار داشته اند

چکیده در میان قصه های بلند عامیان? کهن فارسی، ابومسلم نامه (و پیش درآمد آن جنیدنامه)، اسکندرنامه و فیروزشاه نامه پیرامون یکی از شخصیت های تاریخی یا حماسی شکل گرفته اند و به مرور زمان و با انگیزه های مختلف گویندگان و ناقلان آنها از سرگذشت واقعی و تاریخی اشخاص مذکور دور شده اند و به قصه بدل گردیده اند. چهار رمانس مورد بررسی، حاصل نزاع ها و درگیری های عقیدتی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان با اقوام بیگانه است که به موجب آن چهار قهرمان برجسته سازی شده اند. ادبیات مقاومتی که به دنبال نزاع های ایدئولوژیکی میان ایرانیان و اقوام بیگانه (عرب، یونانی ـ رومی، دشمنان شرقی بویژه ترکان و عثمانی ها) شکل گرفته، عامل سازند? قصه های مورد نظر در دوره های مختلف تاریخی ایران بوده است. هست? اولیه این داستان ها، گنجینه ای از ادبیات فولکلوریک، شامل قصه های شفاهی و فولکلور مادی، ادب رسمی در برگیرند? خدای نامه ها و کارنامک ها، گزارش های پراکنده، ادب وارداتی، شاهنامه فردوسی و گرشاسب نامه اسدی طوسی و عجایب نامه هاست که با توجه به ذهنیت و عواطف پردازندگان، مجموعه ای سترگ از داستان ها را شکل داده که از قرون اولیه اسلامی تا عهد صفوی امتداد دارد. بررسی چهار قصه مذکور بر اساس پنج دسته بزرگ از سازه های ساختاری ـ معنایی (بن مایه) نشان می دهد که قصه ها با توجه به این که از نظر غلبه موضوع در کدام یک از دسته های حماسی، عاشقانه یا خیالی و تمثیلی قرار بگیرند، کانون دید پردازنده در آنها در جهت اسطوره-ای کردن افراد تاریخی یا در راستای تاریخی کردن افراد اسطوره ای و یا زدون سیمای شرارت از افراد تاریخی، دارای پرداخت نمای دور یا نزدیک خواهد بود. از سوی دیگر، چرخه ای که با توجه به سازه های ساختاری ـ معنایی روایت (بن مایه)، خویشکاری قهرمان قصه ها را سامان می دهد، ابعاد عینی و ذهنی قابل توجهی دارد. تولد و مرگ اساس این چرخه را تشکیل می دهد که در پنج گروه بن مایه های کلان مربوط به فاجعه آغازین قصه، تولد شگفت قهرمان، نوزایی قهرمان، یاریگران و پاداش قهرمان قابل تقسیم بندی اند. این سازه های ثابت، متغیرهایی مانند کنش، حادثه، شخص، مفاهیم، نمادها، نشانه ها و اشیاء را در بر می گیرند. سازه های کلان روایی، ابر سازه هایی هستند که به علت تمایل ذهن بی تجرب? پردازندگان به نوع سازی و نمونه گرایی، در همه قصه ها تکرار می شوند و گذشت زمان و تغییر نظام باورها و اجتماع و سیاست قوم قادر به جابه جایی آنها نیست، به این دلیل که با ساختار ذهن پردازندگان مشترک است. اما هر یک از این بن مایه های کلان، دارای بن مایه های کوچک-تری هستند و هر کدام از این سازه های کوچکتر دارای اجزاء و عناصری هستند که گذشت زمان قادر به تغییر آنهاست. بن مای? کلان تولد شگفت قهرمان، همواره داستانی حماسی می آفریند، اما بن مای? نوزایی اغلب در پرداخت روایت های دینی و داستان های خیالی کاربرد دارد. دیگر این که بن مایه های کوچک وابسته به نوزایی ممکن است در زیر گروه وابسته به تولد شگفت قهرمان جای بگیرند، اما عکس این مطلب مصداقی ندارد. سه بن مای? کلان دیگر نیز در هر دو نوع قصه دیده می شوند. با توجه به موقعیت آثار داستانی کهن در جامع? ایرانی و واقع شدن آنها در دوران گذارهای اجتماعی و فرهنگی مختلف و کیفیت شکل گیری یا بازآفرینی این گونه آثار روایی در بستر ساخت و بافت، پژوهش حاضر دستاوردهای ادبی، اجتماعی و فرهنگی گوناگونی دارد. به علاوه شکل گیری هر یک از این داستان ها در دوره ای خاص از تاریخ (عصر صفویه، ورود اسلام به ایران، غلب? یونانیان بر این سرزمین و حمل? مداوم دشمنان شرقی بویژه ترکان) و متأثر شدن از جریان تغییرات، جایگاهی خاص به تحولات تاریخ ادبیات داستانی فارسی بخشیده است و اگر تاریخ ادبیات را بررسی سیر تحول انواع بدانیم، یافتن حلقه های رابطه میان قصه های به ظاهر پراکند? جنیدنامه، ابومسلم نامه، اسکندرنامه و فیروزشاه نامه، از مهمترین نیازهای پژوهشی تاریخ ادبیات داستانی و جامعه شناسی ادبیات خواهد بود. کلید واژه ها: داستان های بلند عامیانه، عناصر قصه های عامیانه، ابومسلم نامه، اسکندرنامه، فیروزشاه نامه، ساختار قصه های عامیان? فارسی.

سهروردی بنیانگذار حکمت اشراق و احیاگر حکمت خسروانی است. وی در داستان های فارسی خود از نمادهای ایران باستان برای بیان نظرات اشراقی خود سودجسته است

محمود دولت‏ آبادی از نویسندگان جدی و پرکار معاصر است که آثار زیادی در حوزه رمان، داستان، نمایشنامه از او انتشار یافته است. دولت‏ آبادی داستان‏ نویسی را با اثر کوتاه « ته شب » آغاز می ‏کند و با رمان بلند کلیدر به شهرت می‏ رسد. او در آثار خود جا به جا به موضوع مرگ توجه داشته و ابعاد و جوانب مختلف آن را مورد بررسی قرار داده است. در رمان حجیم و ده جلدی کلیدر نیز، مرگ از درون‏مایه‏ های اصلی و تکرار شونده است و با مرگ اغلب شخصیت‏های اصلی رمان از جمله گل‏ محمد، بی گ‏محمد، ستار، خان ‏عمو، زیور، مدیار و تعدادی دیگر از شخصیت‏ های فرعی مواجه هستیم. مرگ‏ هایی که در رمان کلیدر اتفاق می ‏افتد بیش از آنکه ریشه در علل و عوامل طبیعی مانند پیری و بیماری داشته باشد؛ بر اثر عوامل غیرطبیعی از جمله عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اتفاق می‏ افتد. حتی اگر تعداد کمی از مرگ ‏ها هم به خاطر عوامل طبیعی صورت می ‏گیرد ولی در ژرف‏ ساخت آنها عواملی دیگری نیز به چشم می ‏خورد.

حمزه نامه یکی از بلندترین قصه های بلند عامیان? فارسی است که سابق? آن به قرن هفتم هـ . باز می-گردد. این قصه به عنوان روایتی که متن آن جزء طومارهای پرطرفدار نقالان در سده های متمادی بوده است به صورت رو در رو در مقابل مخاطبان اجرا می شده، و به شکل شفاهی تا قرن دهم هـ حفظ شده و در عصر صفوی توسط کاتبان و نگارندگان مکتوب گردیده است. از اینرو این قصه از قابلیت های کلامی – زبانی فراوانی بهره مند است که گفتگو در آن جلو? ویژه ای دارد. نقال با تکیه بر سنت نقالی به عنوان هنری مخاطب محور با بهره گرفتن از شگردهای بیانی و تکنیک ها و استفاده از ظرفیت های زبانی و در موقعیت-های خاص با واداشتن شخصیت ها به گفتگو، سازه های روایت خود را پرداخته و انسجام هماهنگ و منطقی میان آن ها برقرار ساخته است و به این ترتیب چشم انداز وسیعی از صحنه ها و شخصیت ها را خلق کرده است که در این پژوهش به طور مفصل به آن پرداخته می شود.

محمّدعلی بهمنی، شاعر و ترانه سرای معاصر (1321 هـ. ش) سرودن شعر را از نوجوانی آغاز کرد و هم اکنون صاحب آثار منظومی در قالب های متعدّد و زمینه های فکری متنوّع است. دیدگاه او نسبت به شعر و بویژه غزل کاملاً روزآمد است. وی از بزرگترین غزلسرایان معاصر به شمار می رود که در ویژگی های غزلش، آن را تا سرحدّ سبک شخصی، متفاوت می سازد. او از سال 1350 تاکنون، مجموعه های متعدّدی را در قالب های متنوّع شعری بویژه غزل به طبع رسانده است و اخیراً مجموعه کامل اشعار او نیز منتشر شده است. بهمنی در به کارگیری زبان، نوگراست و موارد باستان گرایی و دستور تاریخی به خصوص در غزل های جدیدتر او اندک است. قافیه و ردیف در غزل های بهمنی به دور از تکلّف و در خدمت بیان طبیعی و طبع روان اوست. ردیف های او ابتکاری و متنوّع است. وزن شعر بهمنی تنوّع بسیار دارد. به طور کلّی غزل های او از لحاظ موسیقی درونی، بیرونی و کناری در سطح بالایی است. در سطح ادبی نیز قوّت غزل های بهمنی در آرایه هایی مانند تناسب، تضاد، حسن تعلیل و بویژه آرایه های نوپدید چون تکرار، واج آرایی و... بازتاب بیشتری داشته است. بدیع لفظی و معنوی در غزل او به اعتدال ظهور یافته است. در این پایان نامه که به بررسی ویژگی های زبانی و ادبی غزل های محمّدعلی بهمنی اختصاص دارد، پس از پرداختن به شرح زندگی و دیدگاه های او، درباره پیشینه غزل و نحوه شکل گیری غزل معاصر بحث شده است. سپس ویژگی های زبانی غزل های او ارزیابی و نقد ویژگی های ادبی و بلاغی شعر او شامل آرایه های بدیعی و صورخیال انجام گرفته است. بهمنی در مجموع از شاعران غزل سرای موفّق در عصر حاضر و دارای مهارت در عرصه های مختلف فنّی، محتوایی و ذوقی است.

شخصیت از مولفه های بنیادین متون روایی است؛ فیلم نامه نیز به منزله یک متن روایی دارای شخصیت یا شخصیت هایی است که پردازش آنها می تواند به درک بهتر یا ژرف تر فیلم نامه و مناسبات میان شخصیت ها بیانجامد از این رو شخصیت پردازی نیز عاملی است که در ارتباط مستقیم شخصیت به انسجام و شکیل بودن هرچه بیشتر فیلم نامه می انجامد. یک فیلم نامه نویس از ابزارها و شگردهای مختلفی برای شخصیت پردازی بهره می برد. بهرام بیضایی به عنوان یکی از کارگردانان و فیلم نامه نویسان برجسته سینمای ایران در آثارش اهتمام ویژه ای به گزینش شخصیت و پردازش آنها دارد به عنوان مثال نوع زبان و سخن گفتن آنها، چگونگی پوشش، چگونگی رفتار فردی و اجتماعی از مولفه هایی است که وی برای شخصیت پردازی هرچه دقیق تر و عمیق تر آدم های فیلم هایش از آنها بهره می برد. در این پایان نامه کوشش است تا ضمن تبیین و تعیین شخصیت های برخی از آثار سینمایی این نویسنده، از نظر شخصیت گزینی و چگونگی شخصیت پردازی مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

هنر کتابت در جهان اسلام ازاهمیت ویژه ای برخورداراست.شاعران نامی ایران از اصطلاحات کتابت همچون عنصر سازنده تصاویر شعری خود استفاده است.سعدی به دنبال کشف روابط بسیار پیچیده و پیوندهای پوشیده در میان اصطلاحات نبوده است.نام خط های مختلف در شعر سعدی کمتر دیده می شودولی نام ابزارهای هنر خوشنویسی را به وفور می توان دید.

چکیده ندارد.

موضوع تحقیق این رساله تحول صور خیال در غزل انقلاب اسلامی است ، دراین رساله سعی شده است عواملی که موجب دگرگونی صورخیال غزل انقلاب اسلامی شده تعیین شود و نمونه هایی از دگرگونی صورخیال با توجه به سروده های غزلسرایان انقلاب اسلامی نشان داده شود. 1- در فصل یک ضمن بیان روش و طرح تحقیق به نکاتی پیرامون غزل انقلاب اسلامی و دوشواریهای تحقیق در باره غزل انقلاب اشاره شده است.2 - در فصل دوم مباحثی گذرا پیرامون شعر غنایی و جایگاه آن در ادبیات ملل و شعر فارسی مطرح شده است. 3 - در فصل سوم در باره پیدایش غزل فارسی و سیر تحول و دگرگونی آن از آغاز تا عصر مشروطیت مباحثی مختصر طرح شده است. 4- در فصل چهارم درباره غزل دوره مشروطیت و ویژگیها و خطوط اصلی جریان غزل در این دوره مباحثی طرح شده است.5- در فصل پنجم صور خیال شعر تعریف و تبیین می شود و معیارها و مبانی نقد صور خیال با توجه به کتاب صور خیال در شعر فارسی نوشته دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی ذکر می گردد. 6- درفصل ششم مباحثی در باره صور خیال غزل انقلاب اسلامی و کیفیت و علل دگرگونی صور خیال ، مطرح می شود. دراین فصل عواملی که موجب دگرگونی غزل انقلاب اسلامی شده ، ذکر می شود و برای هر یک شواهدی از آثار غزلسرایان انقلاب اسلامی بیان می گردد. 7-در فصل هفتم به نقد و تحلیل صورخیال مجموعه شعر تبسم های شرقی سروده زکریا اخلاقی پرداخته می شود.8-در فصل هشتم به نقد و تحلیل صور خیال مجموعه شعر از نخلستان تا خیابان سروده علیرضا قزوه پرداخته می شود.9-در فصل نهم صور خیال مجموعه شعر سالهای تاکنون سروده عبدالجبار کاکایی مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.10- در فصل دهم صور خیال مجموعه شعر غزل خون مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.11-در فصل یازدهم صور خیال مجموعه آثار قیصر امین پور مورد نقد و بررسی قرار می گیرد ، البته مجموعه شعر کوچه آفتاب که به دو بیتی و رباعی اختصاص دارد در دامنه تحقیق این رساله قرار نمی گیرد.