با توجه به اینکه ارزشهای دینی یکی از مهمترین جهتگیری های نگرشی و رفتاری افراد جامعه ما می باشد و قانون اساسی کشورمان نیز بر این مبنا پایه ریزی شده است و با توجه به اصل دهم قانون اساسی که آسان کردن تشکیل خانواده و احیای حقوق مادی و معنوی زنان بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی را مورد تأکید قرار داده است می توان بیان داشت که ارزش دینی تبدیل به الزام دینی شده است و از سویی دیگر تأمین جهیزیه در بدو ازدواج کنشی اجتماعی است که به رغم پیش بینی کارکرد مثبت آن در تسهیل روند تشکیل خانواده ، دچار کژکارکرد شده و در ردیف یکی از موانع ازدواج جوانان قرار گرفته است. از انجا که یافته های پژوهشی درمورد وضعیت جهیزیه در ایران بسیار اندک ،مبهم و نارسا میباشد ، از این رو در تحقیق حاضر به طور خاص ، چگونگی و چیستی رسم جهیزیه مورد سوال قرار می گیرد و یافته های آن ، در تحقیق بعدی ، مقدّمه تبیین چرائی شکاف ارزش دینی و کنش اجتماعی در مورد جهیزیه خواهد بود. با توجه به اندک بودن دانش نظری و تجربی موجود پیرامون این موضوع ، امکان ایجاد و آزمون فرضیه ای مناسب برای این تحقیق انجام پذیر نمی باشد. رویکرد روشی این تحقیق نظریه بازکاویست به این معنا که درصدد تعمیم آماری و بازنمایی نیستیم . در این رویکرد که در آن از مطالعه موردی – توصیفی استفاده میشود؛ از مجموعه داده های بخش کیفی به یکسری کد می رسیم . در واقع بدون تحمیل عقیده خاصی به افراد پاسخگو ، با بهره برداری از تکنیکهای مختلف از جمله مصاحبه ، بحث گروهی ، مشاهده مشارکتی وضعیت جهیزیه را شناسایی و کدگذاری می کنیم . سپس در پرسشنامه باز پاسخ و بسته پاسخ ، کدها را مورد آزمون قرار میدهیم . با شناسایی استانهایی که جهیزیه سنگین یا سبک در آنها رایج است ، زمینه مقایسه علل تفاوت آنها در تحقیق دیگر فراهم خواهد شد. تعداد افراد نمونه این تحقیق 344 نفر است که با روش نمونه گیری تئوریکی و سهمیه ای انتخاب شده اند و شامل دانشجویان دانشگاه الزهراء ( س) در سال تحصیلی 87- 86 میباشد. نتایج به دست آمده بدین شرح است : امروزه متولی تأمین جهیزیه و وسایل زندگی در بدو آن در استانهای مختلف اکثراً عروس می باشد و تأمین جهیزیه وظیفه عرفی عروس می باشد .تآ مین جهیزیه در دوران قبل از انقلاب و در دوران جنگ تحمیلی بسیار آسانتر از امروزه می باشد . بطوریکه جهیزیه نسل جدید بسیار تجملی و همراه با چشم و همچشمی ، رقابت و فخرفروشی می باشد . بنابر این روند تغیرمعیار جهیزیه در طی سالیان گذشته از آسان به طرف سخت بوده است . داشتن جهیزیه سنگین باعث افزایش حرمت و آبروی عروس و نشانه داشتن خانواده ای ثروتمند و نداشتن جهیزیه سنگین باعث تحقیر انان میگردد . با این وجود هنوز داشتن تحصیلات بالا ، نجابت و داشتن شغل از داشتن جهیزیه سنگین از اهمیت بالاتری برخورداراست . به طور کلی جهیزیه سنگین بیشتر در میان خانواده های ثروتمند و همچنین ساده ترین جهیزیه ها در بین طبقات پائین اجتماعی رواج دارد. همچنین تأمین مسکن ، وسایل صوتی وتلویزیون در بدو زندگی اکثراً برعهده داماد و تأمین سایر لوازم اکثراً برعهده عروس می باشد ، درواقع در تهیه جهیزیه نوعی تقسیم کار جنسی وجود دارد. بطور کل در استانهای خراسان شمالی ، بوشهر و هرمزگان سختگیریهای کمتری نسبت به رسوم جهیزیه وجود دارد . اما در استان قزوین سختگیری بیشتری در این رابطه وجود دارد . الگوی جهیزیه در این استانها با سایر استانها متفاوت میباشد. با توجه به تفاوتهای مشاهده شده در این استانها دقت و تاکید بیشتر بر این استانها در تحقیقات تبیینی بعدی حائز اهمیت میباشد.

چکیده رفتار سیاسی نخبگان فرهنگی به لحاظ تأثیر و الگو سازی در جریان ها ی تاریخی حائز اهمیت فراوان است. با توجه به اینکه دوره اموی هم زمان با شکل گیری نحله ها و گروه های مختلف فرقه ای و سیاسی است، نخبگان فرهنگی با عملکرد خود به صورت مستقیم یا غیر مستقیم هدایت این گروه ها و در حقیقت جامعه را بر عهده داشتند. قابل ذکر است که نوع رفتار سیاسی نخبگان فرهنگی با حاکمیت سیاسی اموی با توجه به سه عامل علایق مذهبی، قومیت و منزلت اجتماعی سنجیده شده است و بر این اساس نخبگان فرهنگی در چهارسنخ موافق، مخالف، بی طرف و مذبذب دسته بندی شده اند. در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- اکتشافی و دسته بندی و طبقه بندی اطلاعات به قصد سنخ شناسی نخبگان فرهنگی اقدام شده است. بر این اساس با استفاده از منابع تاریخی ، ادبی ، انساب و طبقات به استخراج اطلاعات و در نهایت با چالش داده ها به مقایسه و بررسی کمّی داده های آماری پرداخته شده است. با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش ،ادبیات همگام با علوم رایج این دوره( علوم اسلامی )رشد کرده و شاعران بار اصلی ادبیات را به دوش می کشیدند، بیشتر شاعران این دوره از قوم عدنانی و از طبقه متوسط جامعه بودند، این در حالی است که حضور کم رنگ موالی در عرصه شعر و شاعری و خطابه قابل تأمل است .اما از سو ی دیگر موالی پا به پای اعراب عدنانی و قحطانی در علوم اسلامی ( فقه ،حدیث،قرآن و تفسیر ) فعالیت می کردند و گاه نیز در این علوم پیشرو بودند، به طوری که بیشترین آمار را در چهار سنخ رفتاری به خود اختصاص دادند. نخبگان فرهنگی، دوره اموی، شاعران، مغنیان، خطیبان، کاتبان، فقهاء ، محدثان، قاریان، مفسران .

چکیده: دوره خلافت امام علی(ع)(35-40 ه ق)شاهد پیدایش افراد و گروه های مخالف گوناگونی بود که از آغاز تا پایان آن دوره به روشهای گوناگون با ایشان به مخالفت پرداختند که سه جنگ جمل ،صفین،نهروان و جنگهای غارات از نتایج این مخالفت ها است.مخالفان علی(ع)چه کسانی بودند،آیا تغییرات رفتاری در مسیر مخالفت خود داشتند و عوامل این تغییرات چه بود؟این در حالی است که به نظر می رسد گروه های مخالف در مسیر مخالفت خود به عوامل مختلف دارای تغییرات رفتاری نیز بوده اند.این چیزی است که کمتر به آن پرداخته شده است. این پژوهش در پی آن است که با شناسایی این افراد مخالف،رفتار و تغییر رفتار سیاسی آنها را شناسایی کرده تا با توجه به آن به سنخ شناسی آنها بپردازد. سنخ شناسی از روشهای جامعه شناسی برای بررسی و شناسایی افراد جامعه بر اساس معیار های مورد نظر پژوهشگر است که در بررسی های تاریخی نیز میتوان از آن کمک گرفت.با به کار بردن این روش میان رشته ای به سنخ شناسی رفتار سیاسی مخالفان علی(ع)پرداخته شده است. در یک مدل سنخ شناسی محقق ساخته،سه گونه اصلی از مخالفان بدست می آید1-همراهی سپس مخالفت2-مخالفت سپس همراهی3-مخالفت دایم. پس از بررسی مخالفان امام علی(ع)در قالب این سه گروه اصلی،با توجه به نوع رفتار و تغییر رفتار سیاسی مخالفان،شانزده گونه رفتاری بدست می آید.برخی گونه در مسیر مخالفت خود،یک تا پنج بار دچار تغییر رفتار سیاسی شدند.از مجموع 300 نفر مخالفی که شناسایی شدند،44.66 درصد آن جزء گروه همراهی سپس مخالفت و 4.33 درصد آن جزءگروه مخالفت سپس همراهی و 50.99 درصد آن جزءگروه مخالفت دایم قرار دارند.بیشترین گونه های مخالفان و تغییرات رفتاری متعلق به گروه همراهی سپس مخالفت می باشد.

اخیراً موضوع صورت بندی اجتماعی ایران و نیز چگونگی روند تکوین طبقات یا اقشار مختلف در جامعه ایران مورد توجه محققان و متفکران زیادی قرار گرفته است و تحقیقات زیادی در این حوزه صورت گرفته است. هدف این تحقیق سنخ شناسی نظریات مربوط به روند تکوین طبقات یا اقشار مختلف در جامعه ایران است تا با بررسی این نظریات به نقاط اشتراک و افتراق آنها پی برده ، آنها را دسته بندی کنیم و بتوانیم یک طرح کلی از این نظریات ارائه دهیم. البته در کنار بررسی نظریات مربوط به تکوین طبقه و قشر تا حدودی به مسئله ی صورتبندی های اجتماعی نیز توجه کردیم. زیرا طبقات و یا اقشار مختلف در بستر زمینه اجتماعی خاص خود تکوین می یایند . نتایج این تحقیق نشان می دهد که سنخ شناسی نظریات مربوط به روند تکوین طبقه ، حوزه های گسترده ای از دسته بندی از طبقه تا قشر را دربرمی گیرد. و نوعی آشفتگی در کاربرد نظریات مربوط به قشربندی و نیز مفاهیم قشر و طبقه از سوی محققان به چشم می خورد . همین امر در مورد بررسی صورتبندی اجتماعی نیز صادق است و برای صورتبندی اجتماعی از نظریات مختلفی استفاده شده است . کلید واژه : قشربندی اجتماعی ، قشر ، طبقه ، طبقه در خود ، طبقه برای خود ، صورت بندی اجتماعی ، فئودالیزم ، شیوه تولید آسیایی

مصرف گرایی علمی و کثرت ترجمه در تحقیقات وآثار جامعه شناسان ایرانی در گزارش بسیاری از جامعه شناسان مورد نقد قرار گرفته و به عنوان یکی از موانع تولید علم و نظریه پردازی قلمداد شده است. از آنجا که انتقادات مذکور بیشتر به صورت نقلی بوده و به دستاوردها نیز کمتر توجه شده است، تحقیق حاضر بر آن است تا وضعیت آثار تالیفی جامعه شناسان ایرانی را در مورد نظریه های جامعه شناسی به طور عام مورد بررسی عینی تر قرار دهد و انواع آن را شناسایی کند. این مهم به مثابه بازاندیشی در جامعه شناسی و شناخت دقیق ابعاد و سویه های مختلف آن، دارای اهمیت است ، چرا که جامعه شناسی اگر بخواهد در جامعه منشاء اثر باشد لازم است که به صورتی مداوم به بازشناسایی عینی و ارزیابی نقاط قوت وضعف خود بپردازد . رویکرد روشی تحقیق حاضر نوع شناسی است که بر اساس مدل ریتزر از نوع شناسی فرانظریه پردازی صورت گرفته است. جامعه مورد مطالعه و نمونه گیری شامل کلیه آثار تالیفی جامعه شناسان ایرانی درباره نظریه های جامعه شناسی بطور عام می باشد. تکنیک خاص تحقیق تحلیل محتوای کیفی و بررسی کتابخانه ای بوده است. یافته ها بیانگر آن است که نوع غالب فرانظریه در تالیفات مذکور، از نوع اول یا mu است که هدف آن دستیابی به درکی بهترو عمیق تر از نظریه های موجود است. این یافته تائیدی است بر انتقادات وارد بر آثار جامعه شناسی در ایران که کثرت آن به فقر نظریه پردازی انجامیده است. در عین حال یافته های تحقیق بیانگر دستاوردهایی است هر چند اندک ولی زمینه گسترش نظریه جدید (نوع mp ) و نیز چشم انداز های نظری فراگیر (نوع mo) را فراهم می نماید . شایان ذکر است که در یکی از آثار تالیفی، به تلاشی در جهت فرانظریه پردازی بومی برمی خوریم که در انواع فرانظریه ریتزر و ابعاد و مولفه های آن پیش بینی نشده است . این یافته زمینه توسعه مدل فرانظریه ریتزر را نیز فراهم نموده است.

چکیده در جوامع دینی تاریخ روستاها، شهرها و مناطق با تاریخ مراکز زیارتی عجین است. زیارتگاه ها از عوامل حفظ سنت ها و هویت فرهنگی جوامع محل استقرارشان هستند. ارتباط گروه های زیادی از مردم با این فضا های آیینی و عبادی که فعال و غنی از تجارب معنوی هستند ضرورت بررسی کارکرد های مختلف آنان است. این اماکن کارکردهای آشکارو پنهانی دارند که بر ابعاد مختلف حیات اجتماعی اثر گذار است. در ایلام نیز همچون سایر مناطق، زیارتگاه ها چنین کارکردهایی داشته و دارند. این کارکردها (آشکار وپنهان)دائما در مسیر تطور و تحولند. حوادث مهمی چون انقلاب در این تطور نقش محوری دارند. در این پژوهش براساس نظریه «مرتون» کارکرد های آشکار و پنهان زیارتگاه های ایلام (حوزه شمالی استان) در دو مقطع قبل و بعد از انقلاب مورد مقایسه قرار گرفته اند. روش کار در گردآوری اطلاعات از طریق تبدیل داده های کیفی به کمی با رویکرد مقایسه ای است. با استخراج داده ها و تنظیم وتحلیل آن ها نتایجی به دست آمد که حاکی از افزایش کارکرد های آشکار و پنهان زیارتگاه ها نسبت به قبل از انقلاب اسلامی است. بر اساس بررسی انجام شده این افزایش عمومی کارکرد درتمام زمینه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مشاهده می شود. در مواردی نیز به دلایلی چون تفکیک وظایف برخی نهاد ها با کاهش کارکرد زیارتگاه مواجه هستیم. همچون ارجاع دعاوی به مراجع قضایی و حذف مراکز حل اختلاف در زیارتگاه ها. برخی زیارتگاه ها نیز به خاطر تغییر در نوع باور مردم به زیارتگاه در دوران پس از انقلاب کارکرد های پیشین خود را از دست داده اند. واژگان کلیدی: کارکرد، کارکرد آشکار وپنهان، زیارتگاه، بقعه، امام زاده، ایلام شمالی.

اگر نیک بنگریم، شاهد آنیم که امروزه دوسوگرایی و بعضا چندگانگی، ارکان مختلف زندگی ما انسانها را در بر گرفته است و باعث ایجاد مسائل اجتماعی قابل پژوهش شده است.در ریشه یابی ای که در خصوص بسیاری از مسائل کنونی، به عمل می آوریم، بررسی گذشته تاریخی را ارزنده ترین راهگشا می یابیم ،به این ترتیب، پژوهش فوق در راستای کشف خاستگاه مسئله دوسوگرایی دوران کنونی، بررسی دوسوگرایی( دوگانگی) در دوران قاجار را موثر دانسته و بر پایه این فرض: " نوع شناسی دوسوگرایی جامعه شناختی در سفرنامه های خارجی عصر قاجار" مورد پژوهش قرار داده؛جامعه آماری این پژوهش ، کلیه سفرنامه های نوشته شد به دست انگلیسیانی است که در دوره قاجار به ایران سفر کرده اند.، از این میان 34 جلد با روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردیده. به دلیل قلت پژوهش در خصوص دوسوگرایی، پژوهش حاضر با رویکرد روشی نوع شناسی ، انواع دوسوگرایی روان شناختی و جامعه شناختی را با تکنیک بررسی اسناد تاریخی و تکنیک تحلیل محتوا مورد شناسایی و دسته بندی قرار داده است . دستاوردهای حاکی از آن است که: از میان 6 نوع دوسوگرایی(دوگانگی) جامعه شناختی و روانشناختی، همه انواع به جز نوع 3 در دوران قاجار در سفرنامه های این دوره دیده شده است.بیشترین موارد مشاهده شده دوسوگرایی جامعه شناختی به نوع 5 بر می گردد که برون داد آن، "رفتار منحرفانه"،( دوسوگرایی روانشناختی) است .در بررسی دوسوگرایی جامعه شناختی و روانشناختی(نوع5 و6) در میان پایگاه و طبقات پایگاه ایرانیان و طبقه بالا دارای بالاترین میزان بوده اند؛ در میان عرصه های مختلف نیز بالاترین میزان وجود دوسوگرایی (نوع5 و 6) در عرصه فرهنگی –سیاسی در سفرنامه های این دوره بوده. وجود دوسوگرایی در دوران هر یک از پادشاهان قاجار مورد بررسی واقع شده است که دوران ناصرالدین شاه قاجار و سپس فتحعلی شاه قاجار بالاترین میزان دوسوگرایی (نوع 5 و6 )در سفرنامه ها را به خود اختصاص داده اند.در تحلیل نهایی ، ویژگی های خاص ساختار اجتماعی دوران قاجار، عاملی در ایجاد فرضیه هایی در زمینه شکل گیری دوسوگرایی (دوگانگی)جامعه شناختی و روانشناختی بوده است. در نهایت سفرنامه نویسان انگلیسی عصر قاجار ، بیش از همه شاهد نوع 5 و 6 دوسوگرایی در عرصه فرهنگی- سیاسی و در میان طبقه بالا جامعه قاجاری بوده اند. کلمات کلیدی: دوسوگرایی جامعه شناختی(دوگانگی)،دوسوگرایی روانشناختی ، نوع شناسی مرتون، پایگاه و نقش ،عرصه، ساختار اجتماعی ،دوران قاجار،سفرنامه های انگلیسی

پژوهش حاضر در صدد است تا به بررسی جامعه شناختی اضطراب دفاع (پایان نامه)در میان دانشجویان دانشگاه الزهرا(س)درسال1391-1390 بپردازد. با استفاده از دیدگاه گیدنز درباره اضطراب عمومی و دیدگاه مرتون درباره اضطراب پایگاهی یا موقعیتی (اضطراب دفاع)، مدل نظری ارائه شده است. دراین مطالعه ،نمونه ای390 نفره از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه الزهرا به روش نمونه گیری سهمیه ای اتفاقی ، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و به روش پیمایش مورد بررسی قرار گرفته اند. متغیّرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از: سطح تداوم در گیری های رقابتی ، عدم قطعیت نسبت به نتیجه کار ، سطح تداوم آرزوهای فردی اعتمادبنیادین. همچنین اضطراب عمومی به عنوان متغیّر واسط و اضطراب پایگاهی یا موقعیتی(اضطراب دفاع ) به عنوان متغیّر وابسته در نظر گرفته شده است. در تحلیل دو متغیّره ،متغیّرهای سطح تداوم درگیری های رقابتی،عدم قطعیت نسبت به نتیجه کار ،سطح تداوم آرزوهای فردی و اضطراب عمومی ،رابطه معنا داری را با متغیّر وابسته نشان داده اند. همچنین بین اضطراب عمومی و اعتماد بنیادین همبستگی معنا دار منفی وجود دارد. در تحلیل چند متغیّره نیز متغیّر عدم قطعیت نسبت به نتیجه کار رابطه مثبت و معنی داری با متغیّر اضطراب پایگاهی یا موقعیتی(اضطراب دفاع )داشته است. واژگان کلیدی : اضطراب عمومی، اضطراب پایگاهی یا موقعیتی (اضطراب دفاع)، اعتماد بنیادین، عدم قطعیت نسبت به نتیجه کار، سطح تداوم درگیری های رقابتی، سطح تداوم آرزوهای فردی

کار و خانواده، دو نهاد مهم اجتماعی برای فرد و جامعه اند. نتایج پژوهش های بسیاری نشان می دهد که یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر کیفیت زندگی زنان شاغل، وضعیت اشتغال و وضعیت زندگی خانوادگی آنان است از سوی دیگر پژوهش های زیادی به این مطلب اذعان دارند که تعدد نقش های زنان به صورت مطلق زیان آور یا سودمند نیست. بلکه زمانی مسئله ساز است که به تعارض نقش منجر شود. نوشتار حاضر بر آن است تا بر اساس پژوهشی پیمایشی، اثر تعادل نقش را بر کیفیت زندگی زنان فرهنگی مورد بررسی قرار دهد. جامعه ی آماری پژوهش را کلیه ی زنان فرهنگی شاغل در شهر سنندج، که در سال تحصیلی91 -1390 در آموزش و پرورش مشغول خدمت بوده اند؛ تشکیل می دهد. در این پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده و 290 نفر (که با استفاده از فرمول کوکران تعیین شده بود) حجم نمونه را تشکیل دادند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه کیفیت زندگی بریف و تعادل نقش استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها حاکی از آن است که بین تعادل نقش و کیفیت زندگی رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین همبستگی بین تعارض نقش و کیفیت زندگی به صورت منفی معنادار است به این معنی که با کاهش تعارض نقش، کیفیت زندگی ارتقا می یابد و با افزایش آن از کیفیت زندگی کاسته خواهد شد. کلید واژه ها خانواده؛ اشتغال زنان؛ تعادل نقش؛ تعارض نقش؛ کیفیت زندگی

این رساله به بررسی ارتباط عوامل سیاسی باتطور گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی می پردازد. منظور ازگفتمان عقلانیت رویکردهای روشی است که متکلمان جهت اثبات عقاید دینی به کار گرفتند. سیر تحولات تاریخ اسلام ویافته های نظری بسیاری ازمحققان، نشان گر ارتباط متقابل تحولات سیاسی، فرهنگی واجتماعی جامعه اسلامی با تحولات معرفتی است. مذاهب کلامی و رویکردهای روشی متکلمان نیز، به عنوان یکی از مظاهر معرفت دینی درقرون اول تا چهارم هجری، تحت تاثیر شرایط سیاسی واجتماعی جامعه اسلامی دچارتحول شده است. متکلمان مذاهب مختلف، گاه با قائل شدن به اصالت نص، از اخبار، نصوص وروش های نقلی جهت اثبات عقاید بهره گرفتند، گاه با رویکردی عقل گرایانه به اثبات دیدگاه های کلامی خویش پرداخته وازروش های استدلالی مبتنی برمقدمات عقلی جهت تبیین اندیشه های دینی استفاده کردند؛ به گونه ای که درقرون دوم تا چهارم هجری با ظهور گفتمانی ازعقلانیت درمذاهب کلامی روبه رو می شویم که هدف از آن اثبات عقاید ایمانی بر اساس کاربرد استدلال مبتنی برمقدمات خبری وعقلی است. این رساله درصدد پاسخ گویی به این سوال اصلی است که عوامل سیاسی چه تاثیری برتطور گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی گذاشت؟ روش تحقیق دراین رساله توصیفی تبیینی می باشد. بخش اول با رویکردروشی سنخ شناسی، به بررسی تطور گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی می پردازد. بخش دوم با رویکردی تبیینی- تحلیلی به بررسی ارتباط عوامل سیاسی باتطور گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی می پردازد. این بررسی نشان داد: گرایش به اندیشه های کلامی ازقرن اول به چهارم جهت صعودی داشته و گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی ازرویکردهای روشی نص گرایانه به رویکردهای روشی مبتنی بر استدلال عقلی تطور یافت است. هم چنین میان تغییرات بافت قومیتی ساختارقدرت ونیز سیاست گذاری های اقتدار رسمی جامعه اسلامی(دوشاخص مهم عوامل سیاسی) باتطور گفتمان عقلانیت ازگفتمان مبتنی براصالت نص به گفتمان مبتنی برترجیح عقل واصالت عقل مستقل ازنص رابطه مستقیم ومعناداری وجود دارد. کلیدواژه: گفتمان عقلانیت، مذاهب کلامی، عوامل سیاسی، قومیت ایرانی، قومیت ترک، قومیت عرب، خلافت عباسی

چکیده پای بندی به اخلاق در جامعه علمی و به ویژه در عرصه پژوهش در سال های اخیر مورد توجه محققین قرار گرفته است. به منظور بومی سازی در این زمینه، پژوهش حاضر درصدد تعیین مولفه های اخلاق پژوهش، ارزیابی پای بندی و عدم پای بندی به اخلاق پژوهش، و علل آن بر اساس تجربه های زیسته نخبه گان علمی در رابطه با جامعه علمی که با آن سروکار دارند، بوده است. با بهره مندی از روش پیمایش با رویکردی ترکیبی (کمی-کیفی)، تجربه های زیسته نخبه گان علمی رشته علوم اجتماعی (استادان و دانشجویان دکترا) دانشگاه های دولتی در سه شهر تهران، اصفهان و شیراز مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری شامل 182 نخبه علمی است که به از طریق پرسش نامه با پرسش های بسته پاسخ و باز پاسخ، مورد آزمون قرار گرفته است و اشباع حاصل شد. پرسش های بسته پاسخ برگرفته از منشور اخلاق پژوهش است که اخیرا به دانشگاه ها ابلاغ شده است و پرسش های باز پاسخ برای دریافت تجربه های زیسته نخبه گان علمی تهیه شده و داده های کیفی از طریق تحلیل محتوای کیفی مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها بیانگر آن است که به پرهیز از رفتارهای سوءپژوهشی با 47 درصد کمترین اهمیت و به صلاحیت تخصصی با 23 درصد بیشتر از همه اهمیت داده می شود. در بخش کمی رایج ترین ترین مولفه هایی که عدم پای بندی به آنها ناخوشایندی نخبه گان علمی را همراه داشته است، برای دانشجویان دکترا حقوق مالکیت معنوی و مسئولیت پژوهش انجام شده با 40.22 درصد و برای اساتید ضوابط انتشار با 17.39 درصد بوده است. در مورد پای بندی به اخلاق پژوهش، عوامل فردی (تعهد دینی- اخلاقی و تعهد علمی- اخلاقی) به عنوان برجسته ترین علل و ضعف تعهد علمی - اخلاقی به عنوان مهمترین عامل تأثیر گذار در عدم پای بندی به اخلاق پژوهش از نظر نخبه گان مذکور قلمداد شده است و از بین متغیرهای زمینه ای، نخبه گان علمی با سن کمتر، درآمد کمتر و مرتبه پایین تر، عدم پای بندی به اخلاق پژوهش را در جامعه علمی که با آن سروکار دارند، بیشتر تجربه کرده اند

مقوله تأثیرگذاری موسیقی یکی از مهمترین مباحث کارکردی موسیقی در رابطه با رفتارهای افراد است. گزارشهای پراکنده پژوهشی در حوزه موسیقی نیز بیانگر تأثیرات متفاوت ناشی از مصرف موسیقی های عامه پسند و موسیقی های جدی (کلاسیک/ سنتی) بر الگوهای رفتاری جوانان می باشند. از این رو پژوهش حاضر درصدد آن است که به بررسی مقایسه ای الگوهای رفتاری ناشی از مصرف انواع موسیقی ها (عامه پسند و جدی) در میان جوانان بپردازد. بدین منظور با بهره مندی از روش پیمایش و رویکردی کمی، با استفاده از تکنیک پرسشنامه، مقایسه بین الگوهای رفتاری ناشی از مصرف انواع موسیقی در میان جوانان شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. حجم نمونه این تحقیق بر طبق فرمول کوکران 400 نفر بوده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها و همچنین آزمون فرضیات از تکنیکهای متداول در نرم افزار spss استفاده شده است. چارچوب نظری مورد استفاده در این تحقیق و همچنین الگوهای رفتاری مورد نظر که شامل:"سازگاری با الگوهای مدرن"، "حواس پرتی و بی توجهی"، "فردیت کاذب" و "واکنشهای استاندارد" می باشد، برگرفته از نظریات آدورنو در حوزه موسیقی (عامه پسند و جدی) است. یافته ها در این پژوهش بیانگر آن است که میزان سازگاری با الگوی مدرن و حواس پرتی و بی توجهی در میان جوانانی که موسیقی عامه پسند مصرف می کنند بیشتر از جوانانی است که موسیقی جدی (کلاسیک/ سنتی) مصرف می کنند. اما تفاوت معناداری میان میزان فردیت کاذب و واکنشهای استاندارد در بین جوانانی که موسیقی عامه پسند مصرف می کنند با آنهایی که موسیقی جدی (کلاسیک/ سنتی) مصرف می کنند وجود ندارد. همچنین با افزایش میزان مصرف موسیقی های جدی (کلاسیک/ سنتی) میزان سازگاری با الگوی مدرن و واکنشهای استاندارد کاهش و در مقابل با افزایش میزان مصرف موسیقی های عامه پسند، میزان سازگاری با الگوی مدرن، فردیت کاذب و واکنشهای استاندارد در میان جوانان افزایش یافته است.

چکیده : خلافت امام علی (ع) از آغاز، با مخالفت های از سوی افراد مختلف و دسته های گوناگون مواجه شد. در یک مدل سنخ شناسی این مخالفان به سه گروه کلی تقسیم بندی شده اند :1- گروه همراهی سپس مخالفت 2-گروه مخالفت سپس همراهی 3- گروه مخالفان دایمی .هر یک از این گروه ها در دوران حکومت امام، از لحاظ فعالیت های سیاسی دارای تغییر رفتارهای بودند و در موقعیت های گوناگون، موضع گیری های متفاوتی را در برابر حکومت امام داشته اند. پژوهش حاضر، در پی کشف و سپس بررسی چرایی رابطه ی معنادارمیان متغیرهایی چون محل سکونت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، رابطه با سایر خلفا و صحابی یا غیر صحابی بودن مخالفان با تغییر رفتار آنان است. برای پاسخ به چرایی تغییر رفتار مخالفان علی(ع) در گروه همراهی سپس مخالفت، از روش تبیین استفاده شد تا بتوان به ریشه یابی حوادث پرداخت. برای این امر در ابتدا با روش های آماری، تاثیر ورابطه ی ویژگی های خصیصه ای هریک از مخالفان با تغییر رفتار آنان مورد بررسی قرار گرفته و سپس به تبیین رفتار سیاسی مخالفان، براساس یافته های به دست آمده پرداخته شد. طبق نتایج به دست آمده میان ویژگی هایی چون، محل سکونت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و صحابی یا غیر صحابی بودن مخالفان با تغییر رفتار آنان رابطه ی معنا داری وجود دارد .به طوری که بیشتر مخالفان امام در گروه همراهی سپس مخالفت، درکوفه سکونت داشته و دارای پایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا بودند.آنان اکثرا با خلفای پیش از امام همکاری نداشتند و در شمار صحابه ی پیامبر(ص) قرار نداشتند. واژگان کلیدی: امام علی(ع)، خلافت، مخالفان امام علی (ع)، گروه همراهی سپس مخالفت، رفتار سیاسی.

خانواده، بعنوان مهم ترین نهاد جامعه به شمار می رود. پایه و اساس این نهاد را ازدواج تشکیل می دهد. موفقیت در ازدواج و رسیدن به اهداف مطلوب آن، تا حدود زیادی با شیوه همسرگزینی مرتبط است. از آنجایی که تمامی انتخابهایی که هر شخص نسبت به زندگی خود انجام می دهد تا حد زیادی بسته به سبک زندگی اش دارد، پس در همسرگزینی که یکی از مهم ترین انتخاب های زندگی هر فرد است، سبک زندگی، جایگاه مهمی می یابد. از این رو، پژوهش حاضر در صدد سنجش رابطه سبک زندگی و شیوه همسرگزینی جوانان (مقایسه زنان و مردان متاهل دانشجوی دانشگاه تهران) می باشد. در این تحقیق، از روش پیمایشی بهره برده شده و از پرسشنامه محقق ساخته، به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه زنان و مردان متأهل دانشجوی دانشگاه تهران در سال تحصیلی93-92 می باشند. حجم نمونه، بر اساس فرمول کوکران و بااستفاده از شیوه نمونه¬گیری¬تصادفی، نامتناسب با حجم برابر با 371 نفر تعیین شد. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که میان سبک زندگی و شیوه همسرگزینی رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. بدین معنا که هر چقدر سبک زندگی مدرن¬تر شود، شیوه همسرگزینی نیز مدرن می¬شود. همچنین میان زنان و مردان تفاوت های معناداری مشاهده شد. نتایج آزمون فرضیات نشان می دهد که میان تمام شاخص های سبک زندگی (فعالیتهای فراغتی، مصرف فرهنگی، مدیریت بدن، مصرف مادی)، به استثنای بیان خود از طریق مصرف، با شیوه همسرگزینی دانشجویان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد متغیرهای «مصرف فرهنگی»، «مدیرت بدن»، «فعالیت-های فراغتی»، «بیان خود»، «مصرف مادی»، «سن»، «جنسیت»، «مذهب»، «پایگاه اقتصادی اجتماعی»، «محل سکونت» 28 درصد از تغییرات واریانس متغیر شیوه همسرگزینی را تبیین می کنند.

چکیده سادات که در جریان حکمرانی امویان و دوره های اول و دوم خلافت عباسیان از وضعیت اجتماعی مساعدی برخوردار نبودند، در عصر سوم عباسی که مقارن با تشکیل حکومت آل بویه بود، توانستند از آزادی عمل موجهی برخوردار شده و به تبع آن با حضور در فعالیت های فرهنگی در میان مردم و فعالیت های سیاسی در دستگاه حاکمه و از طریق پذیرش پست هایی چون نقابت، سفارت، امیرالحاجی و... وجهه مناسبی را در جامعه کسب کنند. پژوهش حاضر درصدد است تا با رویکردی توصیفی و بهره گیری از روش های آماری، افراد،جایگاه و منزلت اجتماعی سادات شاخص بغداد را از زمان شکل گیری حکومت آل بویه تا سقوط آن در دوره ای 113ساله مورد شناسایی و بررسی قرار دهد. با مطالعه و بررسی منابع تاریخی، 21 نفر از سادات شاخص در عصر سوم عباسی شناسایی شده و با تعیین شاخص های منزلت اجتماعی که شامل نگرش علمی، محل سکونت، وضعیت اقتصادی، تالیفات و مقبولیت است با برآیندهای بالا، متوسط و پایین ارزیابی شده ودر نهایت فراوانی آنها در قالب جداول و نمودارهایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که نگرش علمی نقلی با 7/85 درصد، وضعیت اقتصادی بالا با 9/61 درصد، تالیفات محدود با 6/47 درصد، بیشترین تعداد فراوانی را به خود اختصاص داده است. نیز شاخص مقبولیت از دید مردم با کسب 2/95 درصد (بالا)، از دید آل بویه با 6/66 درصد( بالا) و از دید عباسیان با 1/57 درصد( متوسط)، بیشترین فراوانی این شاخص ها را به خود اختصاص داده اند. در بخش رابطه معنادار نیز بین نگرش علمی و مقبولیت از دید مردم و بین وضعیت اقتصادی و مقبولیت از دید عباسیان رابطه معنادار ایجاد شد. مجموع بررسی شاخص های مذکور درصد بالای منزلت اجتماعی سادات را در عصر سوم عباسی نشان می دهد.

13سال از دوران دعوت 23 ساله پیامبر (ص) در مکه سپری شد. بعد از آن که دعوت عمومی پیامبر(ص) آغاز شد، دو جناح موافق و مخالف در ارتباط با پیامبرشکل گرفت. در دوران مکی که ساختار و وضعیت اجتماعی مکه تغییری نکرده بود، موافقان و مخالفان پیامبر برحسب دوره جاهلیت از جایگاه و منزلت مقبولی برخودار بودند. پژوهش حاضر درصدد است تا با رویکردی توصیفی و بهره گیری از روش های آماری، افراد، جایگاه و منزلت اجتماعی موافقان و مخالفان پیامبر در دوران مکی را از زمان بعثت در دوره 13 ساله مورد شناسایی و بررسی قرار دهد. در این دوره 55 نفر از موافقان و مخالفان با تعیین شاخص های منزلت اجتماعی که شامل سن، وابستگی قبیله، وابستگی طایفه، سکونت ، اصل و نسب، وضعیت اقتصادی و شهرت است مورد تفکیک قرار گرفته و به صورت برآیندهای بالا، متوسط و پایین ارزیابی شده است و در نهایت مقایسه فراوانی آنها در قالب جداول و نمودارهایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که 58%. از موافقان از سن پایین و 58% از مخالفان از سن نامعلومی برخوردار بودند. در وابستگی قبیله ای 81% از موافقان و 96% از مخالفان جزء قبیله قریش بودند. در وابستگی طایفه ای نیز بیشترین موافقان پیامبر(ص) با 12% به طایفه بنی هاشم تعلق داشته و قبایل بنی عبد شمس ، بنی مخزوم و بنی تیم هر کدام به طور مساوی 10% را دارا بودند. بیشتر مخالفان پیامبر(ص) نیز با 17 % و 21 % به ترتیب متعلق به طایفه های بنی جمع و بنی عبد شمس بودند. همچنین مخالفان در طایفه بنی هاشم 17% و در طوایف بنی مخزوم و بنی سهم به طور مساوی 5/12 % را تشکیل می دادند. زادگاه موافقان و مخالفان به ترتیب با کسب 84% و 96% در مکه بوده است. نیز42% از موافقان از اصل و نسب بالا و 58% از مخالفان از اصل و نسب متوسطی برخودار بودند. نیز 55% از موافقان از وضعیت اقتصادی متوسط و 79% از مخالفان از وضعیت اقتصادی بالایی برخودار بودند. 71% از موافقان و 54% از مخالفان فاقد شهرت بودند. در بخش سطح اختلاف نیز بین دو گروه موافقان و مخالفان تنها در وضعیت اقتصادی اختلاف سطح دیده شد.

رشد فزاینده تولیدات علمی و فناوری در کشور و به ویژه در صنعت دفاعی موجب ارتقاء جایگاه آن در سطح بین المللی گردیده است. این پدیده در شرایطی حاصل شده است که بعد از انقلاب اسلامی تا کنون انواع تهاجمات نظامی و فرهنگی ، تهدیدات سیاسی وتحریم های اقتصادی و علمی را تجربه کرده است. باتوجه به گزارش های پژوهشی داخلی که بیانگر حضور مولفه های خرده فرهنگ مقاومتی و کاربردی شدن و بومی شدن تولیدات علمی و فناوری در میان نیروهای نظامی دراوایل جنگ عراق علیه ایران بوده است رویکرد روشی کیفی –کمی و بهره برداری از تکنیک های روش شبه دلفی ، بررسی اسناد ، دا ده های ثانویه، مطلعین کلیدی، مصاحبه نیمه استاندارد و پرسشنامه برای گردآوری و تحلیل داده ها صورت گرفته است. جامعه مورد مطالعه مشتمل بر تعداد 15 نفر از مدیران با تجربه صنایع دفاع بوده است.یافته ها بیانگر آن است که در محیط بیرونی خلاقیت ساختاری ، و در محیط درونی مولفه اخلاق و معنویت دارای بالاترین تاثیر در رشد علم و فناوری صنعت دفاعی بوده است.

اصحابه پیامبر نقش مهمی را در دوران نبوت پیامبر«ص» ایفا می کردند . به طور طبیعی صحابه از پایگاه اجتماعی - اقتصادی متفاوتی برخوردار بودند. انصار از قبیلۀ اوس و خزرج بودند که در خارج از یثرب با اسلام آشنا شدند و تعدادی از صحابه آنان به اسلام گرویده و با پیامبر«ص» بیعت کردند. بیعت کنندگان عقبه هرکدام به طایفه ای تعلق داشته و دارای جایگاه اجتماعی – اقتصادی ویژه بودند. در این پژوهش با استفاده از روش های کمّی و به کمک نرم افزارهای کامپیوتری به سنجش صحابه پایگاه آنها پرداخته شده است. در این محدودۀ زمانی دو ساله (دو سال قبل از هجرت پیامبر«ص») 87 نفر از بیعت کنندگان در عقبۀ اول و دوم ، با تعیین شاخصهای پایگاه اجتماعی و اقتصادی که شامل تاریخ و نحوۀ وفات ، وابستگی قبیله ای و طایفه ای، اصل ونسب ، وضعیت اقتصادی و شهرت است، که مورد تفکیک قرار گرفته است و به صورت برآیندهای بالا ، متوسط و پایین ارزیابی شده است و در آخر فراوانی آنها در قالب جداول و نمودارهایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که 38درصد در اثر شهادت ، 33درصد در اثر مرگ طبیعی فوت کردند و 29 درصد که علت مرگشان نامعلوم بود. در وابستگی قبیله ای و طایفه ای از قبیله اوس 14/94درصد و از طایفۀ بنی عمرو بن عوف با 7 درصد، و از قبیلۀ خزرج 85 درصد و از طایفۀ بنی سَلَمه 40 درصد حضور داشتند. 36 درصد اصل و نسب بالا، 64 درصد اصل و نسب متوسط داشتند. 36/78 درصد وضعیت اقتصادی بالا ،41/37درصد وضعیت اقتصادی متوسط ، 17 درصد وضعیت اقتصادی پایین ، 5 درصد که وضعیت اقتصادیشان نامعلوم بود.41/37درصد مشهور و معروف، 4/6 درصد شهرت متوسط، 54 درصد شهرت پایین برخوردار بودند. در زمینۀ همبستگی کلی بین متغیرهای شهرت و وابستگی قبیله ای رابطۀ مستقیم و بین اصل و نسب و وابستگی قبیله ای و درآمد و وابستگی قبیله ای هر یک رابطۀ مستقیم ولی ضعیفی وجود دارد. بین متغیرهای شهرت و وابستگی طایفه ای رابطۀ مستقیم ولی ضعیفی و بین اصل و نسب و وابستگی طایفه ای و درآمد و وابستگی طایفه ای هر یک رابطۀ معکوس وجود دارد.

پژوهش حاضر به مطالعه اعتماد معطوف به جنس مخالف در میان جوانان 29-15 ساله شهر تهران در دو بعد بین شخصی و عام پرداخته و در پی آن بوده است که با شناسایی میزان هر یک از شاخص های فوق، عوامل مرتبط با آنان را نیز مورد ارزیابی قرار دهد. بر این اساس، با استفاده از نظریات چلبی، گیدنز و کلمن در بحث اعتماد به بررسی روابط بین متغیرها پرداخته شده است. به این منظور تعداد 254 پرسشنامه به روش پیمایش و براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در 3 منطقه شهر تهران اجرا گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که میزان اعتماد کل و بین شخصی به جنس مخالف پاسخگویان در حد متوسط بوده و در هر دو این شاخص ها نمره پاسخگویان زن، کمتر از مردان است. اما در بعد اعتماد عام به جنس مخالف نمره پاسخگویان اندکی بیش از متوسط و نمره اعتماد عام زنان بیش از مردان است. همچنین براساس نتایج تحقیق، میان متغیرهای اعتماد بنیادین، تعامل اظهاری، احساس نیاز به جنس مخالف، احساس امنیت اجتماعی، تعهد در رابطه، و تعهد درونی با اعتماد به جنس مخالف رابطه معنادار وجود داشته، از میان این متغیرها، احساس امنیت اجتماعی دارای قوی ترین رابطه با متغیر وابسته است. سه متغیر احساس امنیت اجتماعی، احساس نیاز به رابطه با جنس مخالف، و تعهد در رابطه با جنس مخالف وارد معادله رگرسیونی شده اند. ضریب تعیین گزارش شده برابر با 0.359 است. بنابراین متغیرهای فوق به طور کلی بیش از 35 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین می نمایند.