. مهاجرت از روستا به نواحی شهری عموماً مهمترین شکل مهاجرت داخلی محسوب می شود. که این نوع مهاجرت بین سکونتگاه های شهری و روستایی در حد متناسب، بخشی از جریان منطقی تعامل فضایی بین آنها به شمار می رود که برای تداوم فرایند توسعه و تکامل این جوامع ضروری است. اما مسئله مهاجرت بی رویه روستا- شهری از اساسی ترین مسائلی است که کشورهای جهان سوم با آن روبرو هستند. این مسئله دارای پیامدهای مختلف مثبت و منفی برای مبدأ و مقصد است.در این تحقیق با دو پرسش اساسی روبرو بوده ایم که یافتن پاسخ آنها می تواند در این زمینه رهگشا باشد. این سوالات عبارتند از:1- آیا کمبود امکانات زیر بنایی و رفاهی در روستاهای شهرستان مرودشت بر روی مهاجرت روستاییان تاثیر گذار بوده است؟2- آیا مهاجرت روستاییان به شهر مرودشت بر کاهش سطح زیر کشت اراضی کشاورزی تاثیر گذار بوده است؟ این تحقیق در محدوده شهرستان مرودشت و به روش نمونه گیری طبقه ای از بین کل روستاهای شهرستان و همچنین خانوارهای مهاجر روستای وارد شده به شهر مرودشت انجام شده است. داده های مورد نیاز از طریق اسنادی و میدانی که روش میدانی با تکمیل 3 نمونه پرسش نامه: مهاجر، ساکنین روستا و اطلاعات عمومی روستا بوده گردآوری شده و نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزارspss و روش های آماری توصیفی و تحلیلی (آزمون t تک نمونه ای و ضریب همبستگی اسپیرمن) تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاصله نشان می دهد که رابطه معناداری بین امکانات و تسهیلات روستا با مهاجرت وجود داشته و ثانیاً آمارهای گرفته شده در رابطه با سطح زیر کشت اراضی کشاورزی و مقایسه آن با مهاجرت روستایی و غیره نشانگر این بوده است که مهاجرت روستا شهری تاثیر خاصی بر کاهش سطح زیر کشت اراضی نداشته و عوامل دیگری چون خشکسالی و مشکلات بازرگانی محصولات دارای تاثیر بیشتری بوده اند. کلید واژه ها: مهاجرت روستا- شهری؛ امکانات رفاهی و زیر بنایی؛ پیامدهای مکانی فضایی؛ شهرستان مرودشت

یکی از مهم ترین مشکلات اقتصادی بخش کشاورزی در گذشته و حال پایین بودن سطح درآمد روستائیان است، که این خود یکی از عوامل عدم توسعه اقتصادی در روستاها و بسیاری از نابسامانی ها نظیر: فقر، بیکاری و نابرابری بین شهر و روستا می باشد. می توان چنین بیان نمود: صنایع روستایی( کوچک و تبدیلی) یک راهکار بسیار مهم برای ایجاد تعادل و پاسخ به مشکلاتی از جمله فقر، عدم تعادل شهر و روستا، کشاورزی با بازده اندک، مهاجرت، بالا بردن سطح درآمد و کاهش بیکاری می باشد. هدف تحقیق حاضر با عنوان نقش صنایع کوچک و تبدیلی روستایی در توسعه اقتصادی روستاها( مطالعه موردی: بخش مرکزی ملایر) سعی در شناخت و تجزیه و تحلیل این روابط می باشد. بدین منظور، فرضیه های زیر ارائه گردید: 1- صنایع کوچک و تبدیلی در بالا بردن توان اقتصادی( درآمد و پس انداز) و افزایش بهره وری نیروی کار روستائیان موثر می باشند. 2- استقرار صنایع کوچک و تبدیلی در روستاها می تواند از مهاجرت روستائیان به شهرها جلوگیری کند. برای آزمون فرضیات فوق از آزمون t-test (که داده های مورد نیاز از روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده بود)، از روش کارکردی برای تجزیه و تحلیل داده ها و از نرم افزارهای spssو excel جهت پردازش داده ها بهره گرفته شد، نتایج به دست آمده نشان می دهد که: - وجود صنایع کوچک و تبدیلی در روستا باعث بالا رفتن توان اقتصادی روستائیان، افزایش فعالیت زنان، کم شدن اختلاف درآمد شهر و روستا، کاهش فقر و بیکاری و بالا رفتن سطح تولیدات کشاورزی شده است. - استقرار صنایع روستایی به طور کلی تأثیر مثبتی در کاهش مهاجرت روستائیان به شهرها نداشته است.

چکیده: امروزه شناخت و تقویت شبکه های اجتماعی و خدماتی موجود در سکونتگاه های روستایی و مدیریت آگاهانه ی امکانات و خدمات به عنوان یکی از خط و مشی های برنامه ریزی توسعه ی روستایی نه تنها به توزیع بهینه ی امکانات و منابع در نواحی روستایی یاری می رساند بلکه انسجام کالبدی و ساختار فضایی مناسب سکونتگاهی را در پی خواهد داشت. دهستان شیروان که محدوده ی مورد پژوهش ما را تشکیل می دهد یکی از 7 دهستان تشکیل دهنده ی شهرستان بروجرد و بزرگ ترین آن ها به شمار می رود. هدف این پژوهش بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی در کارکرد فضایی خدمات روستایی دهستان است. به منظور دست یابی به هدف پژوهش، برای هرکدام از جریانات و روابط اجتماعی- فرهنگی و خدماتی موجود در دهستان شیروان پرسشنامه تهیه گردیده و با مراجعه به شورای روستاها تکمیل شده است. سپس هر کدام از این جریانات و روابط مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شده است. روش شناسی این تحقیق بر مبنای روش های اسنادی و میدانی است. به طور خاص در این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل شبکه به تحلیل جریانات و روابط عنوان شده در ناحیه ی مطالعاتی پرداخته شده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد که در سطح دهستان شیروان اکثر نقاط و مکان های مرکزی در زمینه ی روابط اجتماعی- فرهنگی با نقاط گره گاهی و مکان های مرکزی در زمینه ی خدمات روستایی پوشش و همخوانی دارد و این پوشش موید این مطلب است که شبکه های اجتماعی در جریانات و روابط خدماتی بین سکونتگاه های روستایی دهستان تأثیرگذار بوده است. با توجه به این که روستاهای دهستان در سه محیط اکولوژیک دشت، پایکوه و کوهستان مستقر شده اند، جریانات و روابط خدماتی میان آن ها محدود به محیط طبیعی و اکولوژیک خود نبوده و روستاهای مستقر در نواحی طبیعی عنوان شده، با یکدیگر در ارتباط بوده و جریانات خدماتی میان آن ها برقرار است. واژگان کلیدی: مراکز خدماتی، تحلیل شبکه، شبکه های اجتماعی، فضا keywords: service centers, network analysis, social networks, space

چالش اشتغال یا موضوع کار و بیکاری نه فقط یکی از مهمترین مسائل اجتماعی روز در کشور به شمار می رود؛ بلکه با توجه به میزان رشد جمعیت در دو دهه گذشته (60 و 70)، می توان آن را مهمترین چالش اجتماعی چند دهه آینده نیز به حساب آورد. با توجه به افزایش نرخ بیکاری کل کشور طی سال های اخیر (روند صعودی از 9 درصد در سال 75 به 12.5 درصد در سال 87)، لزوم برنامه ریزی برای اشتغالزایی نیروی فعال کشور ضروری می گردد. در این راستا، دهستان خانمیرزا با 23737 نفر جمعیت، متأثر از شرایط استان و کشور، در زمینه اشتغال آفرینی با محدودیت مواجه بوده است. نرخ بیکاری دهستان در سال 1385، 36 درصد بوده که قابل قیاس با نرخ بیکاری کشور در همین سال نبوده و نیست. این رقم بسیار بالا، نیاز به اشتغالزایی ویژه ای با توجه به پتانسیل های محیطی منطقه دارد. بر این اساس، اهداف تحقیق پیش رو عبارتند از: 1- شناخت عوامل موثر بر بیکاری و مهاجرت مردم منطقه 2- ارزیابی پتانسیل های اشتغال آفرین بخش های اقتصادی 3- امکان سنجی احداث صنایع تبدیلی و تأثیر این صنایع بر اقتصاد منطقه. روش تحقیق، مبتنی بر توصیف و تحلیل، و روش گردآوری داده ها، مطالعات میدانی و اسنادی می باشد. در تحلیل داده ها نیز از مدل های topsis، ahp، shift-share، m.c و ...، برای تهیه جداول و نمودارها، از نرم افزارهای spss و excel و برای تهیه نقشه ها از محیط gis استفاده گردید. یافته های تحقیق نیز مبین سه نکته به شرح زیر می باشد: 1- نبود صنایع تبدیلی و کمبود فرصت های شغلی در بخش کشاورزی باعث مهاجرت مردم به ویژه جوانان روستایی به مناطق همجوار شده است. 2- پتانسیل های کشاورزی و محیطی دهستان خانمیرزا، نیاز به احداث کارخانجات صنایع تبدیلی را ضروری می سازد. 3- احداث صنایع تبدیلی در دهستان خانمیرزا، علاوه بر ایجاد اشتغال، باعث افزایش درآمد و کاهش مهاجرت مردم به نواحی همجوار می شود.

چکیده یکی از مراحل اصلی برنامه ریزی، ارزیابی برنامه و طرح ها می باشد که این خود به بهینه کردن برنامه ها، تصمیم سازی و در نهایت امکان پذیری و واقع گرایی طرح ها کمک می کند. در این بین ارزیابی برنامه ها و طرح های توسعه روستایی که از سوی نهادهای مختلف در جوامع روستایی انجام می پذیرد، برای آگاهی از روند اجرای برنامه ها و طرح ها و بهینه سازی تصمیمات و افزایش رضایت مندی مردم روستایی ضروری به نظر می آید. لذا در پایان نامه حاضر عوامل موثّر بر عملکرد دهیاری ها را به عنوان یک سازمان عمومی غیردولتی، در مدیریت روستایی بر اساس متغیرهایی همچون همکاری سازمان ها و نهادها، مشارکت مردم ، موقعیّت مکانی روستا، سواد و سن دهیاران و مردم روستایی و تجهیزات و امکانات دهیاری ها و غیره مورد ارزیابی قرار داده است. جامعه نمونه 20% روستاهای دارای دهیاری شهرستان فریمان که بر اساس وضعیّت توپوگرافی انتخاب شده اند و تعداد پرسشنامه ها با استفاده از فرمول کوکران 295 نفر تعیین گردید که برای اطمینان بهتر 340 پرسشنامه پر شده است، این تعداد پرسشنامه به تناسب تعداد خانوار بین روستاها تقسیم شده است. روش تحقیق مبتنی بر روشهای توصیفی _ تحلیلی و همبستگی می باشد. از آزمون همبستگی، رگرسیون چند متغیره و آزمونt برای مقایسه دو گروه روستا، مثلا ًمعناداری تفاوت عملکرد دهیاران در روستاهای با سطح سواد بالاتر و با سطح سوادکمتر، پرجمعّیت تر- کم جمعّیت، مرکزیت خدماتی بالا- پایین و غیره صورت گرفته است از آزمون t-test نیز برای مقایسه شاخص ها با میانه نظری 5/2 استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی است که شاخص هایی همچون همکاری سازمان ها، مشارکت مردم، موقعیّت مکانی روستا، میزان شرکت در کلاس های آموزشی، مشورت با افراد و غیره تأثیر زیادی بر عملکرد دهیاران داشته اند. درحالی که ویژگی های فردی (سن، سواد) رابطه ای با عملکرد دهیاران ندارند.

روستاها از دیر باز جایگاه کشت محصولات کشاورزی بوده اند بطوری که همه ی روستائیان از طریق کشاورزی امرار معاش می نمودند به تدریج با تحولات اقتصادی و اجتماعی و تأمین در آمد ملی از طریق فروش نفت کشاورزی نیز به سمت تولید محصولات قابل صدور و فروش گرایش پیدا نمود .پسته از جمله محصولاتی است که در استان کرمان مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که 75 درصد پسته تولیدی کشور در استان کرمان می باشد. روستاهای واقع در مناطق دشتی در شهربابک با آب و هوای نیمه بیابانی و کافی بودن میزان نور و وجود خاکهای لیمونی و رسی شنی بهترین قابلیت را برای پرورش پسته داراست این تحقیق از نوع تحلیلی -توصیفی است و با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و انجام مطالعات اسنادی انجام شده است جامعه آماری در این پژوهش عبارتند از : روستائیانی که به کشت و تولید پسته در روستاهای این شهرستان اشتغال دارند که 300 نفر از آنها از طریق نمونه گیری انتخاب شده اند . داده های حاصل از پرسشنامه پس از کد گذاری و ورود به نرم افزار spss از طریق روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است بدین منظور جهت سنجش و تکمیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است. هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر پیامدهای فضائی- مکانی و اقتصادی کشت پسته در روستاهای شهربابک می باشد نتایج حاصل از این پژوهش ها نشان می دهد که کشت پسته در روستاهای شهربابک تاثیر مثبتی بر درآمد روستائیان این منطقه نداشته است و همچنین باعث کنترل مهاجرت روستائیان به شهر نگردیده است و مهم ترین عاملی که تولید پسته را در روستاهای شهربابک تهدید می نماید افت منابع آبی این منطقه می باشد و کمبود منابع آب در جهت تولید محصول پسته موجب افزایش قیمت آب کشاورزی در میان روستائیان گردیده است. و همچنین کشت پسته در روستاها باعث افزایش منابع جانبی در میان روستائیان شده است و تولید این محصول در نواحی روستائی این منطقه زمینه مهاجرت از دیگر مناطق به روستاهای شهربابک را فراهم نموده است

چکیده بشر در روند تاریخی خود از صنایع کوچک و کارگاهی به صنایع بزرگ دست یافت؛ از این مهم به انقلاب صنعتی یاد شده است که موجب دگرگونی همه جانبه ای در زندگی بشر گردید. گرچه انقلاب صنعتی ابتدا در انگلستان و سپس در اروپای غربی و آمریکا گسترش پیدا کرد و عملاً با این تغییرات دنیا به دو قطب شمال و جنوب تقسیم گردید، لیکن بنا به ماهیّت خود از مرزهای کشورها گذشت. به گونه ای که غالب کشورهای در-حال توسعه نیز بخشی از این فنّاوری ها را حتی در شکل مونتاژ به دست آورده اند و امیدوارند که با در اختیار گرفتن آن بتوانند در توسعه ی منطقه ای مفید واقع شوند. کشور ایران نیز از مزیّت های نسبی فراوانی به ویژه در صنایع نفت و گاز و صنایع مربوط به کانی های فلزی و غیرفلزی برخوردار است. دو مورد از این صنایع بزرگ پالایشگاه گازی پارسیان و کارخانه ی سیمان لامرد است که اولی در شهرستان مُهر و دومی در شهرستان لامرد قرار گرفته اند(که در این پژوهش از شهرستان های لامرد و مُهر به عنوان منطقه ی لامرد قدیم یاد شده است). این پژوهش مبتنی بر فرضیه ی کلی زیر است: «احداث واحدهای بزرگ صنعتی در منطقه ی لامرد قدیم، زمینه های پیشرفت و توسعه ی هر چه بیشتر آن را فراهم نموده است». برای جمع آوری داده ها از روش های میدانی(پرسشنامه) و کتابخانه ای استفاده شده است. پس از تأیید روایی و پایایی، داده های جمع آوری شده توسّط spss پردازش گردید و از روش آماری تحلیل عاملی برای شناسایی عوامل اصلی، از روش همبستگی پیرسون و اسپیرمن برای سنجش چگونگی و میزان شدّت همبستگی میان متغیّرها، از روش رگرسیون برای ارایه ی مدل ریاضی و از مدل الماس پورتر برای بررسی جنبه ها و ابعاد مثبت و منفی توسعه در منطقه ی لامرد قدیم استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که احداث واحدهای بزرگ صنعتی موجب افزایش اشتغال، کاهش بیکاری، افزایش رفاه، افزایش مهاجرت به منطقه، کاهش مهاجرت افراد بومی به خارج از منطقه، بهبود و توسعه ی زیرساخت-های فیزیکی(جادّه ها و خطوط ارتباطی از یک سو و فعّالیّت های ساخت و ساز مسکن از سوی دیگر) و به طور کلّی باعث تسریع در فرآیند رشد و توسعه ی منطقه ای گردید. البته با وجود تمامی پیشرفت ها و اقدامات صورت گرفته، هنوز منطقه از لحاظ اجتماعی- فرهنگی به حد مطلوب توسعه نرسیده است و این امر نیازمند آن است که ضمن توجّه به پیشرفت های صنعتی منطقه، بعد اجتماعی- فرهنگی توسعه نیز مورد توجّه جدّی تر قرار گیرد. واژگان کلیدی: واحد های بزرگ صنعتی، توسعه ی منطقه ای، لامرد قدیم، شهرستان های لامرد و مهر

در دوران کنونی نقش نهادهای اجتماعی همانند خانواده، مدرسه و همسالان در هویت بخشی به جوانان تضعیف و در مقابل روز به روز بر اهمیت و نقش رسانه ها افزوده می شود. رسانه ها به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی کارکرد انتقال میراث فرهنگی و اجتماعی و ارزش های جوامع را بر عهده دارند. در عصر کنونی با توجه به نقش بارز آنها در جامعه و اطلاع رسانی پیرامون موضوعات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... سعی می کنند الگوهای نوینی را به جوامع وارد کنند تا جایگزین فرهنگ ها، ارزش ها ونقش های سازگار فرهنگی – محیطی و الگوهای سنتی شوند. در این رهگذر رسانه ها به عنوان عاملان تغییر و تحول در ارزش ها و هنجار ها و نقش های سازگار فرهنگی – محیطی مطرح هستند، بطوری که سنت ها را به مبارزه می طلبند و به صورت یک عامل موثر در دگرگونی نگرش ها و رفتارهای نسل جدید عمل می کنند. همین امر می تواند منجر به بحران هویت جوانان و متعاقب آن سبب دگرگونی نقش های سازگار فرهنگی و محیطی، به انفعال کشاندن جوانان و بسیاری از مسائل دیگر در جغرافیای زیست اجتماعی روستا شود. پژوهش حاضر در پی آن است که به تحلیل آثار و پیامدهای به کارگیری فناوری های نوپدید ارتباطی بر هویت دینی جوانان روستایی در جغرافیای زیست اجتماعی دهستان بالارخ از توابع شهرستان تربت حیدریه بپردازد، جامعه آماری پژوهش را جوانان بین 29-18 سال دهستان بالارخ تشکیل می دهد. تعداد جامعه نمونه با استفاده از فرمول کوکران شامل 283 پرسشنامه در سطح 12روستا از روستاهای دهستان بالارخ شهرستان تربت حیدریه است که بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای - مکانی انتخاب شده است. روش انجام پژوهش مبتنی بر روشهای توصیفی _ تحلیلی و همبستگی با توجه به داده های نظری، کمی و پرسشنامه ای- میدانی انجام گرفته می-باشد. دادهای پرسشنامه ای پژوهش با استفاده از آزمون همبستگی اسپرمن و آزمون t تک متغیره در محیط نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان از تأثیرگذاری بالای فضای مجازی شبکه های ماهواره ای بر هویت دینی جوانان روستایی، تغییر نقش ها، باورها و ارزش های سازگار فرهنگی و محیطی و به انفعال کشاندن جوانان در کارکردهای دینی و فرهنگی در جغرافیای زیست اجتماعی روستا می باشد. لذا در کنار اقدامات زیربنایی مانند فراهم کردن شرایط ازدواج جوانان روستایی و حل مشکلاتی مانند بیکاری و مسکن، و سر و سامان دادن به مشکلات اقتصادی توجه به آگاه کردن و بالا بردن سواد رسانه ای افراد جامعه از مهمترین راهکارهای فرهنگی برای در امان ماندن جوانان روستایی از آسیب های رسانه های مجازی است.

نظر به اینکه مسئله اشتغال و مهاجرت از مسائل مهم دنیای کنونی به شمار می آید و با توجه به افزایش رو به رشد جمعیت جهان در سده اخیر(2000- 1900 )، تقاضا برای اشتغال افزایش یافته و جمعیت مناطق روستایی روانه شهرها گشته اند. از آنجا که صرف زراعت نمی تواند اشتغال کافی و سودمندی را برای جمعیت روستایی فراهم آورد، ایجاد فعالیتهای غیر زراعی ضروری می نماید. اولویت مهمی که در تجدید ساختار اقتصادی جوامع روستایی از طریق اتخاذ استراتژی جدید توسعه روستایی پیشنهاد شده ترکیب مناسبی از فعالیتهای کشاورزی و غیر کشاورزی بویژه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی است. با چنین رویکردی، انتظار می رود که اشتغال پایدار و مولد تحقق یابد. در این راستا، دهستان جلگاه با 18861 نفر جمعیت در زمینه اشتغال با کمبود فرصت های شغلی و مهاجرت روستاییان مواجه است. با توجه به پتانسیل های محیطی که در منطقه وجود دارد، همچنین با توجه به اصل مزیت نسبی، دهستان جلگاه در زمینه تولید محصولات کشاورزی به خصوص محصولات باغی، از از مزیت نسبی برخوردار است. بنابراین ایجاد صنایع تبدیلی مرتبط با محصولات کشاورز ی در این دهستان برای ایجاد فرصت های جدید شغلی و جلوگیری از مهاجرت ضروری است. بر این اساس، اهداف تحقیق پیش رو عبارتند از: 1- شناخت پتانسیل های محصولات باغی دهستان جلگاه، 2- امکان سنجی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در دهستان، 3- ارائه الگوی مناسب جهت بهره گیری از پتانسیل موجود در زمینه محصولات باغی. روش تحقیق، مبتنی بر توصیف و تحلیل، و روش گردآوری داده ها، مطالعات میدانی و اسنادی می باشد. برای تهیه جداول و نمودارها، از نرم افزارهای spss و excel و برای تهیه نقشه ها از محیط gis استفاده گردید. از روش همبستگی پیرسون و اسپیرمن برای سنجش چگونگی و میزان شدّت همبستگی میان متغیّرها، از روش رگرسیون برای ارایه ی مدل ریاضی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که به ازای یک واحد تغییر در ایجاد صنعت تبدیلی منطقه، 967/0 واحد تغییر در اشتغال و 843/0 واحد تغییر در مهاجرت آن ایجاد خواهد شد

یکی از مهمترین عوامل رشد اقتصادی، ارتباطات از راه دور می باشد. افزایش تقاضا برای استفاده از فناوریهای نوین نظیر تلفن همراه و اینترنت، حتی در کشورهای فقیر، بیانگر اهمیت این فناوری در توسعه اقتصادی و اجتماعی در جهان امروزی است. آخرین نقطه نفوذ انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات، روستاها می باشند. محدودیت های توسعه ارتباطات الکترونیکی در روستاها و عدم وجود ارتباط با جهان خارج از روستاها، از مهمترین عوامل شکاف دیجیتالی و فاصله جوامع روستایی با قدرتهای اطلاعاتی و اقتصادی جهان می باشد. فقدان سیاست کلی و جامع دولت در جهت توسعه فناوری اطلاعات در روستاها، به عنوان بخش عظیمی از نیروهای مولد جامعه، نبودن بستر مخابراتی مناسب جهت تبادل اطلاعات در روستاها، عدم آشنایی و مهارت روستاییان در استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات، جمعیت کم و پراکندگی روستاها، درآمد پایین روستاییان از مهمترین چالشهای توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات در روستاها می باشد. طرح فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای شهرستان لامرد و بخش مرکزی شهرستان اجرا شده است و در این دفاتر خدمات پست، پست بانک، اینترنت و مخابرات به روستائیان ارائه می شود. فرضیه اصلی این پژوهش با عنوان ایجاد دفاتر خدمات ارتباطی در توسعه روستاها موثر بوده است. برای جمع آوری داده ها از روش های میدانی( پرسشنامه) و کتابخانه ای استفاده شده است. پس از تأیید روایی و پایایی، داده های جمع آوری شده توسط spss پردازش گردید و از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است که شامل آزمون t تک نمونه ای، آزمون t مستقل ، توزیع فراوانی و ضریب کورتیس و چولگی می باشد. نتایج نشان می دهد که دفاتر خدمات ارتباطی از دیدگاه روستائیان و مسئولین در ارائه خدمات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به روستائیان موفق بوده است. همچنین دفاتر خدمات ارتباطی در توسعه اقتصادی، انسانی و زیرساختهای روستا نیز موثر بوده و روستائیان نسبت به عملکرد این دفاتر رضایت دارند. اکثر گروههای سنی از خدمات دفاتر استفاده می کنند از دیدگاه روستائیان بیشترین گروه سنی که از خدمات دفاتر استفاده می کنند گروه سنی30 تا 40 سال است و از دیدگاه مسئولین 24 تا 39 سال است. از دیدگاه روستائیان دفاتر خدمات ارتباطی در ارائه خدمات اداری و اجتماعی بیشتر موفق بوده اند و از دیدگاه مسئولین، دفاتر در ارائه خدمات اینترنت و پست موفق تر بوده اند. ایجاد دفاتر یکی از راهکارهای مثبت برای رسیدن به توسعه روستایی است.

چکیده طرح ها ی هادی روستایی در راستای فراهم نمودن زمینه های توسعه وعمران نقاط روستایی تهیه و اجرا می شوند.وظیفه ی اصلی طرح هادی روستایی سامان دادن به بافت روستاو نظم دادن به تمامی فعالیت هایی که در سطح روستا انجام می شود است.گستردگی اقدامات صورت گرفته در تهیه و اجرای طرحهای هادی و قرار دادن آن به بخش مهمی از وظایف بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سراسر کشور در سالهای اخیر و آثار احتمالی اجرای طرحهای فوق بر جامعه در حال تحول روستائی کشور، بررسی وآسیب شناسی همه جانبه طرحهای هادی روستائی را ضروری ساخته است. هدف ازپژوهش حاضر آن است که تا آسیب شناسی طرح های هادی روستایی را در8 روستای منتخب از شهرستان زابل موردبررسی قرار دهد،برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. جامعه ی نمونه شامل 311نفر از اهالی و ساکنان این روستاها و 15نفر اعضای شورای این روستاها می باشد.همچنین برای سنجش آسیب های طرح های هادی روستایی در این تحقیق بادرنظرگرفتن شاخص هایی ازجمله میزان مشارکت، جلوگیری از مهاجرت ،افزایش درآمد ،میزان سرمایه گذاری،چگونگی جبران ،افزایش اشتغال ،میزان رضایت و آگاهی مردم استفاده شده است.روش تحقیق پژوهش ،مبتنی برتوصیف و تحلیل ،روش گردآوری داده ها ،مطالعات میدانی واسنادی می باشد . درتحلیل داده ها نیز از مدل تحلیل سلسله مراتبی , ahpونرم افزار spssبرای آزمون فرضیات ازآزمون کای اسکویر(خی دو)استفاده شد.برای تهیه جدول ها ونمودارها ازنرم افزار excel و برای تهیه نقشه ها از نرم افزار gis استفاده گردید. برخی ازیافته های تحقیق نشان می دهد که : 1- اجرای طرح های هادی روستایی باعث رونق اقتصادی روستا های واقع در دو بخش مرکزی و شیب آب دشت سیستان شده است. 2- اجرای طرح های هادی روستایی در جلوگیری از مهاجرت در روستاهای دو بخش شیب آب و مرکزی دشت سیستان موثر بوده است . 3- مشارکت در اجرای طرح های هادی در روستاهای منطقه ی مورد مطالعه ضعیف ارزیابی شده است . همچنین در این تحقیق درپی آن هستیم که با توجه به ماهیت آسیب شناسی طرح های هادی روستایی به آسیب شناسی درابعاد اقتصادی و اجتماعی این طرح ها پرداخته شود. کلمات کلیدی : آسیب شناسی اجتماعی واقتصادی،طرح هادی ،رونق اقتصادی ؛ مهاجرت ، دشت سیستان

قریب به 70 درصد یعنی 69.9 درصد جمعیت بخش میرجاوه در سال 1385 در روستاها زندگی می کنندکه این میزان بیش از 2 برابر میزان درصد روستانشینی درکشور است که ضرورت مدیریت روستایی دقیق و همه جانبه را در منطقه الزامی می سازد. با توجه به اهمیت و نقش دهیاری ها در امر مدیریت نوین روستایی و اینکه اعمال مدیریت صحیح بدون تجزیه وتحلیل امکان پذیر نمی باشد؛ پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر عملکرد دهیاران بخش میرجاوه انجام گرفته است. روش تحقیق ازنوع توصیفی - تحلیلی است و جامعه نمونه11روستای دارای دهیاری بخش میرجاوه است که262پرسشنامه به تناسب تعداد خانوار بین روستاها توزیع شد. ملاک ارزیابی توفیق دهیاران انجام وظایفی است که طبق قانون برای دهیاران مشخص شده است. برخی ویژگی های فردی دهیاران و برخی ویژگی روستاها، همکاری سازمان ها و دستگاه های اجرایی و میزان مشارکت مردم عواملی اند که مورد آزمون قرار داده شد. با استفاده از آزمون های tتک گروهی(one-sample t test)، آزمون میانگین دو جامعه (independent – samples t test)، آزمون آنالیز واریانس(anova) و ضریب همبستگی اسپیرمن فرضیات به آزمون گذاشته شدند. نتایج یافته ها با استفاده از آزمون پارامتریک one - sample t test حاکی از آن است که میزان عملکرد دهیاران این بخش با استفاده ازطیف 5گزینه ای لیکرت، دارای امتیاز 3.003 درحد متوسط می باشد. در رتبه بندی روستاهای انتخابی دهیار روستای تمین با میانگین 3.82 عملکرد خوب و دهیار روستای سرگه پایین با میانگین1.73 عملکرد ضعیف را داشته اند. همچنین متغیرهایی که برعملکرد دهیاران تأثیر معنادار داشتند به ترتیب عبارت بودند از: سن دهیار، توان اقتصادی روستا، همکاری مردم، مرزی بودن روستاها، جنسیت دهیار، درآمد دهیار، آشنایی با وظایف دهیار، همکاری سازمان ها و رضایت شغلی دهیار.

چکیده امروزه به توسعه وگسترش صنایع مرتبط با کشاورزی بالاخص صنایع کوچک و پر بازده در بخش کشاورزی توجه بیش تری گردیده است. با توجه به این که توسعه صنایع در مناطق روستایی کشو ر موجب اشتغال زایی و جذب نیروهای کار مازاد در بخش کشاورزی گردیده و هم چنین موجب ارزآوری و افزایش صادرات برای کشور می گردد صنعتی شدن به عنوان یک تصمیم سرنوشت ساز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال رشد، ضرورتی است که هیچ کس نمی تواند آن را انکار نماید. در کشور ما به دلیل محدودیت منابع آب و خاک ، زراعت به تنهایی نمی تواند پاسخگوی اهداف توسعه باشد، از آن جایی که صنایع روستایی بین بخش کشاورزی و صنعت ارتباط برقرار می کنند و در ایجاد توان لازم بین جوامع روستایی و شهری موثر هستند ، از این رو لازم است امکان سنجی صنایع تبدیلی و تکمیلی و استقرار صنعت در جوامع روستایی هر چه بیشتر و با برنامه ریزی آگاهانه در اقتصاد کشور تحقّق یابد. دهستان کاکاوند شرقی با 8746 نفر جمعیت در سرشماری(1385) در زمینه اشتغال با کمبود فرصت های شغلی و مهاجرت روستاییان مواجه است. به طوریکه بالاترین رشد منفی جمعیت (7/3- %) را در بین دهستانهای شهرستان دلفان در فاصله سالهای 1385- 1365 داشته است که علت اصلی آن هم مهاجرت گسترده جوانان برای کسب کار و اشتغال است . با توجه به پتانسیل های محیطی که در منطقه وجود دارد، همچنین با توجه به مزیت نسبی بالایی که دهستان کاکاوند شرقی در زمینه تولید برخی محصولات عمده کشاورزی نسبت به شهرستان دلفان و استان لرستان دارد، ایجاد صنایع تبدیلی مرتبط با محصولات زراعی در این دهستان برای ایجاد فرصت های جدید شغلی و جلوگیری از مهاجرت ضروری است. بر این اساس، اهداف تحقیق پیش رو عبارتند از: 1- شناخت پتانسیل های محصولات زراعی دهستان کاکاوند شرقی، 2- امکان سنجی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در دهستان، روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر توصیفی - تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات است، و برای تهیه جداول و نمودارها، از نرم افزار excel و برای تهیه نقشه ها از محیط gis استفاده گردید. همچنین برای آزمون فرضیات از شاخص l.q ( ضریب مکانی) و آزمون t تک نمونه ای برای فرضیه اول تحقیق و از همبستگی پیرسون برای سنجش چگونگی و میزان شدّت همبستگی میان متغیّرها، از روش رگرسیون در راستای فرضیه دوم تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که دهستان کاکاوند شرقی در زمینه تولید محصولاتی مثل گندم، جو ، نخود و چغندرقند نسبت به استان و شهرستان دارای مزیت نسبی بالاتر از یک هستند و عملکرد بهتری نسبت به استان و شهرستان داشته است. بنابراین دهستان در زمینه تولید محصولات فوق قابلیت سرمایه گذاری و توسعه را دارد. در این راستا صنایعی که برای این دهستان پیشنهاد می شود انبار و سیلو ، کارخانه قند ، بسته بندی علوفه ، بسته بندی حبوبات، تولید آرد ، سبوس و کنسانتره دامی، صنایع تولید کاغذ و کارتن و غیره همچنین طبق یافته های این پژوهش ایجاد صنایع تبدیلی توانسته است متغیر میزان اشتغال را پیش بینی کند یعنی ضریب استاندارد شده beta نشان می دهد به ازای یک واحد تغییر در صنعت تبدیلی 22/0 تغییر در اشتغال ایجاد خواهد شد. واژگان کلیدی: امکان سنجی، صنایع تبدیلی و تکمیلی، بخش کشاورزی، دهستان کاکاوند شرقی، شهرستان دلفان

یکی از چالشهای حال و آینده در مناطق روستایی شهرستان نورآباد دلفان خصوصاً دهستان میربگ، ایجاد اشتغال لازم برای جمعیت فعال بیکار و مازاد رانده شده از بخش کشاورزی است. ناتوانی بخش کشاورزی منطقه، در جذب نیروی کار مازاد و تأمین درآمد کافی، منجر به مهاجرت روستاییان منطقه به سوی شهرها شده است. لذا ایجاد فرصتهای اشتغال و درآمد به ویژه برای جمعیت بیکار ضرورتی انکار ناپذیر است که تأسیس صنایع کوچک مقیاس به ویژه صنایع تبدیلی به صورت راهکاری مناسب جهت توسعه بخش کشاورزی، ایجاد فرصتهای جدید شتغلی و بعضاً پر نمودن شکاف میان این دو گزینه، موثر و راهگشا خواهد بود. هدف از این پژوهش، نخست بررسی پتانسیل های موجود بخش کشاورزی دهستان میربگ، به منظور استقرار صنایع تبدیلی مرتبط با فعالیتهای کشاورزی و سپس امکان توسع? اشتغال آن بوده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی می باشد و از مدلهایی چون؛ ضریب مکانی(l.q)، تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایده آل (topsis)، تحلیل راهبردی swot و همچنین برای تهیه جداول، نمودارها و نقشه ها، از نرم افزارهای spss، excel و gis استفاده شده است. طبق نتایج حاصل از تحلیل های بدست آمده در مدل ضریب مکانی، نخست در بخش کشاورزی، اشتغال با میانگین ضریب(2.03) و سپس در بخش تولیدات زراعی؛ جو(1.07)، نخود(1.01) گندم(0.96) به ترتیب رتبه 1 تا 3 را بدست آورده اند و محصولات باغی مثل انواع فیلر(1.97) و گردو(1.07) و تولیدات دامی گوشت(1.05) و شیر با ضریب مکانی 1 را کسب نموده اند. بنابراین این ضرایب نشان از پتانسیل بالای منطقه است، که می تواند ابتدا خود کفا و سپس صادراتی باشند به خصوص در عرصه باغداری و دامداری. با توجه به نظر سنجی از کارشناسان منطقه(شهرستان و دهستان) علیرغم کمبود وضعیت منابع آب، پتانسیل های بخش کشاورزی دهستان را مطلوب ارزیابی کرده اند. براساس تحلیل های حاصل از spss ، فرضیه اول این گونه تائید می گردد که، با توجه به جامعه آماری و کارشناسی، پتانسیل ها بخش کشاورزی به ترتیب با 46.8 و 46.7 و اشتغال با 51.54 و 43 درصد، از میانگین آزمون بالاتر بوده و معنادار می باشند و در تائید فرضیه دوم طبق تحلیل رگرسیون به ازای استقرار هر صنعت تبدیلی 20 درصد افزایش اشتغال خواهیم داشت و بنابر اولویت بندیهای انجام گرفته در مدل تاپسیس، روستاهای شهرک امام خمینی(0.86)، شهن آباد(0.74)، دیماندول(0.48)، دمباغ یوسف آباد(0.44)، میرزا آباد(0.42) و سردار آباد(0.41) به ترتیب در رتبه های 1 تا 7 جهت استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی قرار گرفته اند و مابقی روستاها در رده های بعدی قرار دارند. در نهایت با استفاده از مدل راهبردی سوات به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدات پرداخته شده است و راهکارهای مورد نظر در جهت امکان استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در سطح دهستان میربگ ارائه شده است. واژگان کلیدی: امکان سنجی، توسعه اشتغال، صنایع تبدیلی، مدلهای(l.q)، (topsis) و (swot)، دهستان میربگ.

جهانگردی پدیده ای است کهن که از دیر باز در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج با طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی فنی، اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. به مرور زمان با پیشرفت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، بخصوص پس از جنگ جهانی اول نیاز تفریح و جهانگردی سبب تصویب قوانینی همچون قانون کار، کاهش تعداد ساعات کار، افزایش تعداد ساعات و روزهای مرخصی و تعطیلی گردید. گسترش جریان های اکوتوریسم در دهستان کمهر، توأم با فقدان برنا مه ریزی و مدیریت کارامد، اثرات مثبت و منفی اقتصادی و زیست محیطی را در پی داشته است. هم اکنون نقاط روستایی دهستان کمهر با مسائلی از این دست روبه رو شده اند: تغییرات کاربری اراضی، ساخت سازهای بی رویه، کاهش تولیدات کشاورزی، افزایش کاذب قیمت اراضی و بورس بازی در آن، افزایش نابرابری اقتصادی، اجتماعی در میان ساکنان روستایی، آلودگی صوتی و تخریب حریم منابع طبیعی. از این رو نگرش مردم و صاحب نظران به اثرات مثبت و منفی اقتصادی و زیست محیطی اکوتوریسم در نواحی روستایی برای کاهش تأثیرات منفی درک شده از سوی جامعه و درنهایت، دستیابی به توسعه پایدار و حمایت جامعه ازین فعالیت، ضروری بشمار می رود، هدف از انجام این پژوهش این است که نقش گردشگران در توسعه پایدار روستایی، اشتغالزایی و افزایش درآمد و همچنین اثرات مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی گردشگران بر رفتار اهالی منطقه مورد مطالعه بررسی شود. روش تحقیق پژوهش توصیفی - تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده است. به منظور تعیین حجم نمونه از طریق فرمول کوکران استفاده گردید. براین اساس حجم جامعه مسئولین 20 نفر و حجم جامعه افراد محلی 200 نفر تعیین گردید. نواحی روستایی دهستان کمهر در شهرستان سپیدان با داشتن جاذبه ها و قابلیتهای متعدد طبیعی و اقلیم مناسب می تواند بیشتر مورد توجه گردشگران طبیعی داخلی قرار بگیرد. نتایج حاصله نشان می دهد که مسولان در مقایسه با مردم اعتقاد کمتری نسبت به توسعه روستاها از طریق توسعه گردشگری طبیعی دارند که دلیل خود را کمبود خدمات و امکانات در سایت گردشگری ناحیه مورد مطالعه می دانند، توصیه های راهبردی در منطقه مورد مطالعه می بایستی براساس ظرفیت برد سایت گردشگری اکوتوریسم انجام گیرد و باید تمامی پیشنهادهای مدیریتی پایدار باشند و اثرات مثبت کلی بر محیط داشته باشد.

اقتصاد ایران از دهه 70 به بعد با نرخ تورم بالا و کاهش رشد اقتصادی رو به رو بوده ، به گونه ای که نرخ تورم در سال 1387 نسبت به اواخر دهه 70 بیشتر از دو برابر افزایش یافته و به 28درصد رسیده است. رشد اقتصادی نیز در سال 87 به 2درصد رسید که نسبت به دهه 70 و اویل 80 روند کاهشی داشته است. در این میان نواحی روستایی بویژه در محدوده مورد مطالعه بواسطه کمبود منابع آب و خاک آسیب پذیری بیشتری پیدا کرده است. لذا باید در جهت ارتقاء سطح درآمد و رفاه روستائیان به تقویت زیرساخت های تولید و اصلاح نظام قیمت گذاری محصولات پرداخته شود. در این راستا با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها هزینه، درآمد و رفاه خانوار روستایی دچار تغییراتی شده است که در کوتاه مدت و بلندمدت پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات هدفمندسازی یارانه ها بر اقتصاد خانوار روستایی ساکن بخش مرکزی شهرستان بیرجند به سنجش فرضیاتی پیرامون هزینه، درآمد، الگوی مصرف و رفاه خانوار پرداخته است. بدین منظور پرسشنامه اجتماعی- اقتصادی خانوار جهت بررسی 23 متغیر در قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها در میان 371 خانوار نمونه توزیع گردیده است. یافته های تحقیق حاصل بررسی های پرسشنامه ای با استفاده از روش های تحلیل آماری، پویاشناسی و مدلسازی عامل گرایانه می باشد. که بنا بر آن در 72 درصد خانوارهای نمونه میزان هزینه خانوار بعد از هدفمندی کاهش یافته است و نیز با افزایش درآمد، میزان کاهش هزینه بیشتر شده است. اما با در نظر گرفتن نرخ تورم و متوسط رشد هزینه ها، تغییرات هزینه محسوس نمی باشد و نسبت به قبل کاهشی نداشته است. در نزدیک به 70 درصد خانوارها میزان درآمد افزایش داشته است. با این وجود قدرت خرید خانوار در حد متوسط رشد داشته است. همچنین بررسی هزینه خانوار حاکی از آن است که هزینه های تولید در هر سه گروه درآمدی افزایش داشته و سهم کالای خوراکی نیز در گروه با درآمد پایین و گروه با درآمد بالا کاهش یافته است. سهم هزینه تفریح و سرگرمی در 97درصد خانوارها کاهش داشته، هزینه مربوط به حمل و نقل نیز در 50درصد خانوارها کاهش داشته و در 33درصد نیز افزایش یافته است. با این حال با افزایش درآمد، سطح رفاهی خانوار در حد متوسط رشد یافته است، بویژه در خانوارهایی که شاغل بخش غیرکشاورزی بوده اند و نیز درآمد قبلی آنها بالا بوده است. بررسی ها نشان داده است که با افزایش درآمد و رفاه خانوار تمایل به مصرف گرایی و تجمل گرایی افزایش یافته و در مقابل تمایل خانوار به تولید و اشتغال زایی در 70درصد خانوارها کاهش داشته است. کلمات کلیدی: هدفمندی یارانه- اقتصاد خانوار- بخش مرکزی شهرستان بیرجند

سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی به عنوان معیاری اساسی برای ارزیابی کارایی سیاست ها و درک الویت بندی مسایل توسط برنامه ریزان و سیاست گذاران در دستیابی به توسعه پایدار می باشد.بخش قابل توجهی از مطالعات انجام شده در مورد کیفیت زندگی به نواحی شهری اختصاص یافته است اما از چند دهه اخیر و با رشد پرشتاب صنعت و فناوری در جهان،عقب ماندگی مناطق روستایی بیشتر عیان گردیده است. در این راستا نواحی روستایی در کشورهای کمتر توسعه یافته از جمله ایران به دلیل بروز نابرابری های اقتصادی بین شهر و روستا، با چالش های فراوانی مواجه هستند. از این رو شناخت و تبیین عوامل موثر بر کیفیت زندگی در این نواحی و دستیابی به نتایجی دقیق و واقعی از اهمیت بالایی برخوردار است.جغرافیدانان در پژوهش های خود با ترکیب و تلفیق شاخص ها به کیفیت زندگی ساکنین سکونت گاه های شهری و روستایی می پردازند و نیازهای هر کدام را با توجه به زمان و مکان جغرافیایی در جهت بهبودی محیط سکونتی با هدف حفظ برابری و یکسان سازی بررسی می نمایند. در این پژوهش برای سنجش میزان رضایت مندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی، دهستان کوه خواجه واقع در غرب شهرستان هامون از توابع استان سیستان و بلوچستان به عنوان منطقه مورد مطالعه در نظر گرفته شده است. روش تحقیق نیز توصیفی – تحلیلی می باشد. داده های پژوهش از 7 روستای بالای 20 خانوار (از 206 سرپرست خانوار نمونه ) بوسیله پرسشنامه بدست آمده است و در نرم افزار spss پردازش گردید، یافته های پژوهش با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و واریانس تحلیلی (anova ( تحلیل شد و نتایج آزمون ها نشان می دهد که رضایت از کیفیت آموزش، بهداشت، اوقات فراغت، اشتغال و درآمد، زیر ساخت ها در حد پایینی قرار گرفته اند و رضایت از کیفیت محیط سکونتی از لحاظ مسکن دارای آب و برق و تلفن، و مسکن دارای نور و روشنایی کافی ، رضایت از کیفیت محیط از لحاظ امنیت موجود در روستا ها و دسترسی به پاسگاه و کیفیت و حاصلخیزی خاک، و رضایت از توانایی پرداخت قبوض آب و برق ، و قدرت خرید کالاهای رفاهی در بعد اقتصادی در حالت مطلوب در حد متوسط است. در پژوهش حاضر مشخص شد میزان رضایت مندی از کیفیت زندگی در سکونت گاه های روستایی در سطح پایینی است چرا که با وجود برخورداری از امکانات اولیه چون آب، برق، تلفن هنوز هم روستاییان با چالش ها و مشکلات فراوانی مانند اشتغال و درآمد مناسب و پایدار و سختی هایی چون دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی و نوع مسکن و ساخت و سازهای سکونت گاه ها و... را به همراه خویش دارند.

امروزه کشورهای جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه برای ارزآوری، اشتغال زایی، رشد و رفاه اقتصادی به بخش گردشگری روی می آورند. در ایران نیز نظر به ضرورت عدم وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت از یک طرف و جایگاه صادرات غیر نفتی در برنامه توسعه اقتصادی، ضرورت بهره مندی هرچه بیشتر از توسعه گردشگری کاملا محسوس می باشد. بنابراین، طراحی و تدوین سیاست-های کلان و استراتژیهای راهبردی توسعه ی گردشگری در قالب" فرایند برنامه ریزی بازاریابی گردشگری" بسیار حیاتی است. شهرستان بهمئی نیز به عنوان یکی از شهرستانهای مستعد گردشگری نیازمند فرایند برنامه ریزی گردشگری جهت توسعه گردشگری می باشد. لذا پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه ای به شناسایی ابتدا به ارزیابی ویژگی های گردشگری در شهرستان بهمئی پرداخته شده است، و سپس جهت ارزیابی محیط داخلی و خارجی از مدلswot استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(قوت- ضعف) در عرصه اقتصادی - مالی در شهرستان بهمئی برابر 51/0 ، در عرصه اجتماعی- فرهنگی برابر 48/0 ، در عرصه کالبدی- فضایی برابر 41/0 ، در عرصه مدیریت و نیروی انسانی برابر 45/0 و درعرصه جغرافیایی- طبیعی برابر 39/0 به دست آمد که در مجموع امتیاز مجموعه عوامل داخلی 2.23 می باشد و جمع امتیاز نهایی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی(فرصتها- تهدیدها) در عرصه اقتصادی- مالی درشهرستان بهمئی برابر 34/0 ، در عرصه اجتماعی-فرهنگی برابر 46/0 ، در عرصه کالبدی-فضایی برابر 47/0 ، در عرصه مدیریت و نیروی انسانی درشهرستان بهمئی برابر 52/0 و در عرصه جغرافیایی-طبیعی برابر 36/0 به دست آمد که در مجموع 15/2 می باشد لذا با توجه به نتایج این پژوهش و پایین بودن مجموع امتیاز عوامل داخلی و خارجی بایددر شهرستان بهمئی بر راهبردهای تدافعی تمرکز شود بنابراین با توجه به این ارزیابی به ارائه راهبردهایی اثر بخش جهت گسترش گردشگری در شهرستان بمئی پرداخته شده است. واژگان کلیدی: توسعه گردشگری، راهبرد، مدل استراتژیک swot ، شهرستان بمهئی

افزایش بی رویه جمعیت در شهرهای جهان ناشی از رشد طبیعی و مهاجرت باعث ایجاد پدیده اسکان غیر رسمی شده که این پدیده معضلات کالبدی اجتماعی و اقتصادی فراوانی را در این شهرها بوجود آورده است این پدیده در شهرهای ایران نیز باعث ایجاد مشکلات فراوانی شده که یکی از نمونه های آن شهر بندری چابهار می باشد. این شهر به علت موقعیت خاص استراتژیکی و تجاری خود توانسته باعث جذب جمعیت زیادی از نقاط مختلف کشور و شهرها و روستاهای استان باشد. اما ساکنان روستاها به دلیل وضعیت نامناسب قتصادی خود توانایی سکونت بصورت رسمی را نداشته و در نواحی حاشیه شهر منجمله مراد آباد و کمب و ... بصورت غیر رسمی ساکن شده اند از آنجایی که تحقیق خاصی در مورد اسکان غیر رسمی در چابهار بصورت علمی انجام شده است ما تصمیم گرفتیم ابعاد مختلف کالبدی اقتصادی و اجتماعی آنرا بررسی کنیم . برای این کار از روش میدانی و پرسشنامه استفاده شده و 3 کانون کمب، مراد اباد و جنگلک را انتخاب و با استفاده از روش پیر سن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار دادیم . در پایان نتیجه گرفتیم که عدم توجه به روستا در برنامه ریزی هایی کلان کشور باعث شده است سیل عظیمی از افراد در جستجوی کار و درآمد بیشتر به این شهر مهاجرت کنند. بنابر این راه حل این مساله می تواند توجه به مناطق روستایی و برنامه ریزی صحیح جهت ایجاد تعادل بین نواحی شهری و روستایی باشد.

تغییر اقلیم عبارت است از تغییر رفتار آب و هوایی یک منطقه نسبت به رفتاری که در طول یک افق زمانی بلند مدت از اطلاعات ثبت شده در آن منطقه، مورد انتظار است. در اثر یک مجموعه از عوامل روند تغییر در پارامترهای اقلیمی سریعتر می¬شود. هدف از انجام این پژوهش تحلیل پارامترهای هواشناسی دما، بارش و رواناب برای حوزه کارون بزرگ بر اثر تغییرات احتمالی اقلیم در آینده است. برای این منظور داده¬های دما و بارش کارون بزرگ از سال¬های 1981 تا 2010 و داده¬های رواناب از سال¬های1987 تا 2010 به عنوان دوره پایه انتخاب، و تغییرات دما و بارش برای سال¬های 2011 تا 2030و 2046 تا 2065، با استفاده از شش مدل گردش عمومی جو و فرآیند کوچک مقیاس سازی، شبیه¬سازی گردید. مقادیر دما و بارش منطقه با توجه به سناریوهای مختلف انتشار پیش¬بینی شد. سپس رواناب سه زیر حوضه¬ی اندیمشک، اهواز و یاسوج به¬وسیله مدل بارش رواناب ihacres که با استفاده از داده¬¬های دما، بارش و رواناب دوره پایه واسنجی و اعتبار سنجی شده بود، برای دوره¬¬های آتی با توجه به مقادیر بارش و دمای پیش¬بینی شده در مرحله قبل، تحت دو سناریو a2 و b1 پیش¬بینی شد. در نهایت نتایج نشان داد به طور کلی در حوضه مورد مطالعه دما و بارش افزایش و میزان رواناب در فصل¬های بهار و تابستان کاهش و در پاییز و زمستان افزایش می¬یابد. کلیدواژه‏ها: تغییر اقلیم، پیش¬یابی، شبیه¬سازی، مدل چرخش عمومی جو، کوچک مقیاس سازی آماری

در اثر خشکسالی هواشناسی که ناشی از کمبود بارش نسبت به بارش مورد انتظار است خشکسالی هیدرولوژیکی رخ می دهد که باعث کاهش جریان آب رودخانه ها و افت تراز آب زیرزمینی می شود. برای کمی کردن خشکسالی، نمایه های متعددی تعریف شده اند. بطور مثال نمایه بارش استاندارد شده (spi) که بر اساس داده های بارش ماهانه محاسبه می شود و معرف خشکسالی هواشناسی است. همچنین نمایه جریان رودخانه استاندارد شده (ssi) که معرف خشکسالی هیدرولوژیکی است. این نمایه ها هر یک در دسته هایی طبقه بندی می شوند و هر طبقه بیانگر وضعیتی از شدت خشکسالی می باشد. هدف ما در این تحقیق مطالعه تطبیقی نمایه های خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در ایستگاه ارازکوسه واقع در استان گلستان می باشد که با استفاده از قوانین پیوند در داده کاوی انجام شده است. پس از محاسبه و طبقه بندی نمایه های spi و ssi در پنجره زمانی 3، 6 و 12 ماهه با تعریف سناریوهای مختلف مشخص شد که تطابق کاملی بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی وجود ندارد و با توجه به وضعیت خشکسالی در دروه های قبل، جریان رودخانه رفتار متفاوتی را نشان می دهد. همچنین خشکسالی در دوره های قبل نسبت به ترسالی با زمان تأخیر کمتری اثر خود را بر جریان رودخانه می گذارد.

پدیده های هواشناسی از سیستم گردش عمومی جو ایجاد می شوند. عواملی مانند پدیده های دورپیوند ولکه های خورشیدی هستند که این سیستم را تحت تأثیر قرار می دهند. خشکسالی از پدیده های ادواری و مهم هواشناسی است که برای مدیریت آن نیازمند پیش بینی آن هستیم. با توجه به اینکه پدیده های پیوند دور اثر تأخیری دارند، بنابراین می توان از آنها جهت پیش بینی استفاده کرد. بر این اساس تحقیقی صورت گرفت تا به صورت مطالعه موردی با استفاده از داده های بارش ماهانه ایستگاه هواشناسی سینوپتیک گرگان طی دروه آماری 1362-1392،شدت خشکسالی هواشناسی که براساس شاخص بارش استاندارد شده spi محاسبه می شود با پدیده های پیوند دور پیش بینی شود. بر این اساس همبستگی های تقاطعی نمایه spi با شاخص های پیوند دور با گام های تأخیری زمانی مختلف محاسبه و برای هر شاخص، گام تأخیری با بالاترین همبستگی به عنوان متغیر مستقل انتخاب تا متغیر وابسته یعنی شدت خشکسالی با روش های رگرسیون چندمتغیره خطی، شبکه عصبی مصنوعی، نزدیکترین k-همسایگی و درخت تصمیم m5 پیش بینی شود. نتایج نشان داد که با وجود همبستگی های ضعیفی که بین تک تک متغیرهای مستقل با شدت خشکسالی وجود داشت ولی شرکت دادن کلیه این متغیرها می تواند خشکسالی را در پنجره های زمانی 3، 6 و 12 ماهه بترتیب با ضرایب همبستگی 662/0، 79/0 و84/0و ریشه میانگین مربعات خطای771/0،634/0و611/0 پیش بینی کنند. از بین مدل های پیش بینی، مدل درختی m5 نیز در مقایسه با دیگر مدل ها نتایج بهتری را ارائه کرد.مهم ترین نتایجی که برای پیش بینی خشکسالی هواشناسی با استفاده از شاخص های اقلیمی پیوند از دور بدست آمد عبارتند از: 1) شاخص های اقلیمی پیوند از دور به تنهایی همبستگی بالایی با شاخص خشکسالی برقرار نمی کنند ولی در ترکیب با هم می توانند تا حد قابل قبولی در پیش بینی شدت خشکسالی موثر باشند. 2) در بین شاخص های پیوند از دور موثر بر خشکسالی، به ترتیب شاخص های nino4،soi، sunspot،mei در گام های زمانی متفاوت از بین دیگر شاخص ها بیشترین تاثیر را داشتند. 3) با توجه به اینکه شاخص های اقلیمی پیوند از دور در چند گام زمانی بعد بیشترین تأثیر را می گذارند بنابراین می توانند در پیش بینی متغیر های کارآمدی باشند. 4) لکه های خورشیدی به تنهایی همبستگی بالایی با شاخص خشکسالی برقرار نمی کند ولی در ترکیب با دیگر متغیر هاییش بینی کننده، به عنوان یک متغیر مهم و اساسی در نظر گرفته می شود. 5) در بین مدل ها روش های مختلف پیش بینی،مدل درختی m5 با ارائه روابط ساده و مشخص و هم چنین میزان خطای کم تر، نسبت به مدل های رگرسیونی چند متغیره خطی،شبکه عصبی مصنوعی و روش نزدیکترین k همسایگی، روش مناسب تری در پیش بینی خشکسالی بر اساس شاخص های اقلیمی پیوند از دور تشخیص داده شد. 6) با افزایش پنجره زمانی شاخص خشکسالی، دقت پیش بینی افزایش می یابد.

توسعه روستایی جزیی از توسعه کلان کشور است که تأکید اساسی آن بیشتر معطوف به حل مسایل مرتبط با جامعه روستایی و تلاش در جهت محرومیت زدایی و کاهش فقر در این مناطق است. یکی از مهم ترین ارکان بخش صنعت در کشورهای درحال توسعه صنایع کوچک وابسته به کشاورزی است که فرآوری و تبدیل محصولات بخش کشاورزی را دنبال می نماید. توسعه صنایع روستایی در دو محور صنایع کوچک و صنایع دستی انجام می گیرد که باعث ایجاد اشتغال، تولید و کاهش مهاجرت ساکنان روستایی و در نهایت توسعه اقتصادی – اجتماعی مناطق روستایی می شود. خرما به عنوان دومین محصول باغی کشور به دلیل مزایای نسبی فراوانی که در مقایسه با دیگر محصولات کشاورزی دارد، بسیار مورد توجه است. ارز آوری، ایجاد اشتغال مولد به صورت مستقیم و غیر مستقیم در صنایع جانبی، امنیت غذایی و اجتماعی جامعه، حفظ و پایداری محیط زیست، تقویت قابلیت رقابت کشور در بازارهای جهانی و...، از جمله ثمرات متعدد ناشی از تولید و صادرات خرما است. هدف تحقیق حاضر شناخت و تحلیل نقش کارگاه های بسته بندی و فرآوری خرما در روند توسعه نواحی روستایی شهرستان سراوان و تبیین روابط بخش کشاورزی و صنعت می باشد. جامعه آماری تعداد 40 روستای دارای کارگاه کوچک بسته بندی و فرآوری خرما می باشد که تعداد پرسش نامه ها با استفاده از روش تخمین شخصی 200 نفر تعیین گردید. این تعداد پرسش نامه به تناسب وجود کارگاه بین روستاها تقسیم شده است. روش تحقیق مبتنی بر روش های توصیفی – تحلیلی می باشد. برای آزمون فرضیات از آزمون خی دو (x2) (که داده های مورد نیاز از روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده بود). به کمک نرم افزارهایspss و excel و برای تهیه نقشه ها از نرم افزار gis استفاده گردیده است. یافته های تحقیق نیز مبین سه نکته به شرح زیر می باشد: 1- ایجاد کارگاه های کوچک بسته بندی و فرآوری خرما می تواند اشتغال زایی ساکنان روستایی شهرستان سراوان را در پی داشته باشد. 2- اشتغال زایی ناشی از ایجاد کارگاه های کوچک بسته بندی و فرآوری خرما، باعث کاهش مهاجرت روستاییان شده است. 3- ایجاد و گسترش کارگاه های کوچک بسته بندی و فرآوری خرما توانسته در ارتقای شاخص های اجتماعی، اقتصادی روستاهای شهرستان سراوان موثر باشد. کلمات کلیدی: توسعه روستایی، صنایع روستایی، صنایع کوچک، صنایع تبدیلی، خرما، شهرستان سراوان.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.