منطقه بندی اداری یک شهر از ابزارهای مهم در برنامه ریزی شهری، به خصوص شهرهای بزرگ است. شهرهای بزرگی مانند تبریز با توجه به این که در بر گیرنده حجم بالای جمعیت هستند، علاوه بر مسائل و مشکلات معمول در مدیریت سایر شهرها، دارای مسائل فراوان و خاص خود می باشند که برنامه ریزی برای ارائه خدمات و توسعه شهر را بسیار مشکل می-سازد. بنابراین منطقه بندی شهر به تقسیم مدیریت و اداره آن کمک می کند. شواهد نشان می دهد منطقه بندی موجود شهر تبریز بر معیارهای علمی استوار نیست، روش هایی که تا کنون و به طور معمول برای منطقه بندی به کار گرفته شده بیشتر بر اساس عوامل جغرافیایی و طبیعی بوده است. در این راستا تا کنون تحقیقی بر مبنای تلفیق عوامل جغرافیایی و شاخص های انسانی نظیر عوامل اقتصادی و فرهنگی و یا روش های منطقی مورد استفاده قرار نگرفته است، به همین دلیل انجام تحقیقی در این زمینه و استفاده از معیارهای معمول در منطقه بندی شهر ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این مطالعه، اعمال انواع تحلیل های مکانی، با بهره گیری از فن آوری سیستم اطلاعات جغرافیایی به منظور منطقه بندی بهینه شهر تبریز می باشد. به همین منظور، در مرحله اول، کلیه مشاهدات مربوط به محدوده شهر تبریز به محیط نرم افزار arc gis وارد و پایگاه های اطلاعاتی تشکیل شد. در مرحله دوم، لایه های رقومی بر اساس استانداردهای موجود وزندهی و طبقه بندی گردید. در مرحله سوم، با هدف منطقه بندی مناسب، الگوریتم تصمیم گیری چند معیاره ahp بر لایه های موجود اعمال شد و در نهایت نقشه منطقه بندی پیشنهادی استخراج گردید.

در دوره معاصر، شهرها بدون رعایت ضوابط و معیارهای مناسب و ساخت و سازهای بدون برنامه، به شهرهای بدون جاذبه و کیفیت تبدیل شده اند و آشفتگی فضائی به وضوح در آنها نمایان است. فقدان هویت، نابسامانی و اغتشاتش بصری از مهم ترین مشکلاتی است که شهرهای امروزی ایران با آن مواجهند. به دلیل عدم توجه به اصول و معیارهای کیفی و هنری و روشن نبودن جایگاه آنها در طرح های توسعه شهری، بسیاری از طرح های ارائه شده نتوانسته به نیازهای شهروندان در ایجاد فضاهای شهری مطلوب پاسخ دهد. در واقع، یکی از اصول مهم برنامه ریزی شهری و یکی از مهم ترین نیاز های شهروندان؛ یعنی سیمای بصری مطلوب بدست فراموشی سپرده شده است. بدین ترتیب، تحقق اهداف و موازین مربوط به سیمای شهر و کیفیت بصری شهرها بسیار دشوار و دست نیافتنی گشته است. انتظام در سیمای شهر، بعنوان یکی از مظاهر ارتقای کیفی محیط های شهری، می تواند یکی از راهکارهای موجود باشد و توجه و تأکید مدیریت و برنامه ریزی شهری کشور بر بکارگیری اصول و معیارهای ارائه شده در ایجاد فضاهای شهری مطلوب از الزامات جدی بشمار می آید. در این میان بازشناسی اصول و معیارهای شهرهای سنتی و کالبد دادن به آنها به زبان حال می تواند بر توانمندی های برنامه ریزی شهری کشور افزوده و پایه های محکم و پایداری را در توسعه شهری ماندگار نماید. در این میان شهر تبریز، به عنوان یکی از کلانشهرهای تاریخی کشور با رشد و توسعه بالا، همانند سایر کلانشهرهای کشور، با بی نظمی و آشفتگی بصری مواجه است. در این رساله، مباحث نظری در رابطه با نظم بعنوان عاملی مهم در ایجاد مطلوبیت در فضاهای شهری، انواع نظم و مفاهیم مرتبط با آن، فضا و ابعاد گوناگون آن، سیمای شهر، عوامل موثر بر آشفتگی سیمای شهر و ضوابط و اصول کلی در رابطه با سیمای شهری مطلوب با هدف ایجاد ارتباط بین محیط شهری و ساکنان آن و افزایش ادراک شهروندان از محیط و حس تعلق به مکان طرح گردیده است. اهداف تحقیق هدف کلی: تلاش در جهت تبیین نوع جدیدی از نگرش به شهر در راستای توجه بیشتر به کیفیت فضاهای شهری. اهداف خرد: 1- شناخت و ارزیابی وضعیت موجود فضاهای شهری تبریز از نظر بصری. 2- تعیین جایگاه ارزشی فضاهای سنتی در انتظام و پیوستگی محیط های شهری و حفظ هویت کالبدی. 3- تعیین اثرات کالبدی محیط بر ادراک انسانها و افزایش حس تعلق به مکان از طریق ایجاد نظم در خلق فضاهای شهری مطلوب. 4- تعریف و تبیین عوامل موثر در ایجاد نظم و عوامل تأثیر گذار در از بین بردن نظم در فضاهای شهری. 5- شناسایی و تعیین معیارهای ذیربط با راهکارهای ممکن برای ارتقاء کیفی و انتظام بصری سیمای شهری. فرضیات: 1- عدم توجه به اصول و معیارهای کیفی و هنری در طرح های توسعه شهری موجب شده تا فضاهای شهری بر اساس سلیقه های شخصی توسعه یابند که نتیجه آن آشفتگی و عدم هماهنگی در سازمان کالبدی شهرها است. 2- هماهنگی بین عناصر و المان های شهری می تواند در افزایش ادراک شهروندان از محیط و افزایش حس تعلق به مکان موثر باشد. 3- تقابل میان شکل جدید و سیمای کهن در اثر عدم توجه به فضاهای سنتی باعث گسستگی و بی نظمی در سیمای کالبدی محیط و از بین رفتن هویت مکانی می گردد. 4- سیطره کمیت و تأکید کارکردگرایانه به حل مسائل شهری باعث ایجاد آشفتگی و بی نظمی در فضاهای شهری شده است. در این رساله در کنار مطالعات کتابخانه ای، به بررسی عینی و ارزیابی وضعیت موجود فضاهای شهری آن پرداخته شده و با انجام مصاحبه با ساکنان آن و مشاهدات میدانی به آزمون فرضیات و نتیجه گیری رویکردهای نظری پرداخته شده است. از آنجائیکه تقریباً رشد و توسعه کلانشهرهای کشور از الگوی یکسانی پیروی می کند و در این زمینه با چهره منطقه ای مواجه نیستیم، نتایج تحقیق می تواند قابل تعمیم به دیگر کلانشهرهای کشور نیز باشد.

جامعه شهری مملو از کنش گران متعددی است که هر یک بنا به مصالح و منابع خود تدبیر می کنند،ترفند می زنند و به عمل می پردازند. کلان شهر تبریز به عنوان پایتخت مدرنیته ایرانی و دروازه گاه تمدن، اولین دانشگاه به سبک و سیاق مدرن را در ایران با عنوان دانشگاه رشدیه توسط ابن رشد راه اندازی کرد، که همین موضوع همبستگی فراوانی را با تغییرات فضایی و اشتغال را در همان دوره نشان می دهد. با بررسی و تحلیل سری های زمانی تحولات دانشگاهی در شهر تبیز به مرو دگرگونیهای اجتماعی _ اقتصادی و فضایی، نشان از اهمیت و وزن عمده این مراکز در توسعه فضایی شهر تبریز داشته است.در این تحقیق به بررسی نقش این مراکز در توسعه و تغییرات انجام گشته در فضای شهری تبریز خواهیم پرداخت.

باتوجه به اهمیت شناسایی بافت های فرسوده شهری که علاوه بر تأثیر بصری نامطلوب در شهرهای بزرگ و درحال پیشرفت ضریب مقاومت پایینی در برابر بلایای طبیعی دارند و همچنین لزوم شناسایی آنها براساس معیارها و شاخص های ارائه شده، اولین قدم برای احیا و نوسازی این بافت ها اتخاذ تدابیری جهت شناسایی و تهیه نقشه پهنه بندی، مساحت حدود و فرضیه های بازسازی آن می باشد. بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می گردد که به دلیل فرسودگی کالبدی، عدم برخورداری مناسب از دسترسی سواره، تأسیسات، خدمات و زیرساخت های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند. بافت فرسوده عبارتست از بخش هایی از بافت های شهری که کیفیت کالبدی و کارکردی آنها کاهش یافته و مختل گردیده است و در این بین می توان فرسودگی را به دو نوع تقسیم کرد: فرسودگی کالبدی و فرسودگی عملکردی، به طوریکه هر گاه فعالیت ها و کاربری ها پاسخگوی نیاز ما باشند ولی کالبد آسیب دیده باشند و یا نظام فعالیت ما به هم ریخته و کاربریها مختل گردیده باشد ولی کالبد حفظ شده باشد فرسودگی نسبی است و اگر هر دو نوع فرسودگی حادث شود کامل است. اولین مرحله در پیاده سازی سیستم های اطلاعات جغرافیایی مرحله شناخت و نیاز سنجی است شناسایی شاخص . معیارهای تعریف شده وامکان تعریف معیارهای جدید در تشخیص بافت فرسوده و تهیه نقشه پهنه بندی و نمایش موقعیت بافت فرسوده و براورد مساحت بافت فرسوده و هزینه بر اساس قیمت زمین واحد در مناطق مختلف شهری از مسائلی است که باید در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی طراحی و پیاده سازی شود . قبل از پیاده سازی سیستم مدل مفهمومی سیستم طراحی می شود .در این مرحله عوارض مکانی توصیفی مورد نیاز شناسایی شده روابط بین هستنده های موجود مشخص می گردد و در انتها مدل نهاد رابطه ای تهیه می گردد. در مرحله بعدی مدل منطقی پایگاه داده طراحی می گردد. بعد از این مرحله لازم است پایگاه داده در قالب یک مدل فیزیکی سازمان دهی شود.پس از انجام طراحی فیزیکی جدول پایگاه داده به عوارض مکانی متصل می گردد ابعاد بافت فرسوده کلان شهر تبریز دارای ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی و ضابط و مقررات می باشد که بخش عظیمی از این ابعاد از حیطه وظایفی مدیریت شهری خارج بوده و جزء وظایف سازمان ها و نهادهای ذیربط می باشد که می بایست با برنامه ریزی و هماهنگی کاملاً با مدیریت شهری و عمل به وظایف محموله بتوانیم به نوسازی و بازسازی و احیای آن بافت های بپردازیم لذا، اگر گوشه فرسوده ای از بافت قدیم مطالعه و تکلیف آن برای اجرا روشن شود، مسایل واقعی و خطاهای طراحی در عمل و هنگام اجرا بهتر آشکار می شود و بازخوردی که از تجربه اجرای یک قسمت حاصل می گردد در تصحیح مسیر طراحی اصولی بافت موثر است.

رشد هوشمند شهری ، راهبردی که تلاش دارد با شکل مجدد شهرها و نواحی حومه ای آنها را به سوی اجتماعات توانمند و با محیط زیست مناسب هدایت نماید و با کنترل کاربری زمین بخش عمده رشد شهر را به سوی نواحی دارای زیرساخت مناسب و فضای باز کافی سوق دهد تا به برابری اجتماعی کمک کند. همانطور که می دانیم گسترش سریع شهرها ، اکثر کشورهای جهان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است بطوریکه نه تنها سیاست شهرسازی بلکه مسائل اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی بسیاری از مناطق شهری تحت تاثیر این پدیده قرار دارد. هرچند افزایش جمعیت علت اولیه ی گسترش سریع شهرها محسوب می شود لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگی جوامع می گذارد. تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آنها راهبرد رشد هوشمند به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با پراکندگی توسعه شهری است که در واقع رشد هوشمند جایگزینی برای پراکندگی محسوب می شود . تحقیق حاضر به دنبال ارائه ی چهارچوبی از راهبرد رشد هوشمند مشتمل بر اصول و راهکارهای برنامه ریزی به منظور ایجاد راهکارهای کارآمد برای جلوگیری از گسترش بی رویه شهر و حفظ اراضی کشاورزی و استفاده مطلوب و مناسب از اراضی شهری ، همچنین کاربری اراضی شهری است.در این راستا اصول و راهبردها و مزایای اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی رشد هوشمند بررسی می شود.

بین آن چه جامعه و ساکنین بافتهای فرسوده شهری از مراجع اصلی مداخله کننده انتظار دارند و آن چه مراجع اصلی مداخله کننده در حال حاضر انجام می دهند فاصله ای وجود دارد که به آن «شکاف انتظارات» می گویند. هدف از این پژوهش بررسی شکاف انتظارات بین ساکنین بافتهای فرسوده شهری و مراجع اصلی مداخله کننده در مورد عوامل موثر بر بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری و ارائه راهکارهایی برای کاهش این شکاف بوده است. جامعه آماری این پژوهش، مراجع اصلی مداخله کننده (شرکت عمران و بهسازی شهری، شهرداری و میراث فرهنگی و گردشگری) و ساکنین بافتهای فرسوده شهری محلات (راسته کوچه و سرخاب) بوده که اطلاعات مورد نیاز از طریق ارسال پرسشنامه (لیکرت، 1939) جمع آوری گردیده است. جهت آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون کروسکال والیس (kruskal-wallis)، آزمون مقایسه میانگین چند جامعه (anova) و آزمون پس از تجربه توکی (tukey) استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داده اند که بین نگرش ساکنین بافتهای فرسوده محلات (راسته کوچه و سرخاب) و مراجع اصلی مداخله کننده در مورد عوامل موثر بر بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری، شکاف معنی داری وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، بین نگرش سه مرجع شکاف معنی داری وجود ندارد و همچنین در بین نگرش ساکنین محلات راسته کوچه و سرخاب نیز شکاف معنی داری وجود ندارد..

با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی، یکی از مهم ترین موضوعاتی که در کنار مسائل و مشکلاتی چون ترافیک، انواع آلودگی ها، زاغه نشینی و مانند آن مدیران شهری را به خود مشغول ساخته است، مدیریت بهینه ی پسماندهای تولیدی می باشد. امروزه با توسعه ی شهرها، افزایش سطح درآمد و رفاه جامعه و رشد شتابان اقتصادی و اجتماعی در کشورها، علاوه بر افزایش روزافزون تولید پسماند، تغییر الگوی مصرف نیز منجر به تغییر در کیفیت پسماندهای جامد شده است. نظام مدیریت پسماند شامل هشت عنصر موظف کاهش در مبدأ، تولید، ذخیره و پردازش و اداره در محل، جمع آوری، حمل و نقل، پردازش و بازیافت، دفع و مراقبت های بعد از دفع می باشد که دفع این مواد به عنوان یکی از عناصر مدیریت امروزه شدیدا مورد توجه قرار گرفته است، زیرا نحوه ی برخورد با عناصر تولید، ذخیره، جمع آوری، حمل و نقل، پردازش و بازیافت به نوع روش دفع وابسته است. شهر نوشهر از جمله مناطقی است که با واقع شدن در نوار شمالی ایران و محصور شدن در میان سواحل دریای خزر در قسمت شمال و کوه پایه های جنگلی رشته کوه های البرز در قسمت جنوبی، دارای محدودیت ها و مسائل فراوان بوده و با توجه به حساسیت های بوم شناختی منطقه ساحلی در رابطه با دفع و امحاء پسماند با مشکل اساسی مواجه است. از این رو، در این پژوهش سعی شده است علاوه بر انتخاب شیوه های مناسب دفع پسماند، مکان-های بهینه نیز برای دفع این مواد در شهر نوشهر معرفی گردد؛ لذا برای نیل به این اهداف، از آنالیز پسماندها برای انتخاب شیوه های مناسب دفع و اعمال نمودن معیارهای موثر در مکان یابی دفع پسماند با استفاده از مدل-های ahp,wlc و عملگرهای فازی در محیط نرم افزارهای gis صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که روش های مناسب دفع با توجه به آنالیز پسماندهای تولیدی، به ترتیب بازیافت و بازیابی، کود آلی، زباله سوزی و دفن می باشد. از آن جایی که برای مکان یابی از روش-های مذکور استفاده گردید، اما با توجه به محدودیت و حساسیت های منطقه، مکان های مناسبی برای دفع مواد زاید یافت نشده است و تنها با اعمال تمهیدات لازم می توان از آن بهره جست.

یکی از مسایلی که شهرهای امروزی جهان به ویژه شهرهای بزرگ با آن مواجه می باشند، افزایش جمعیت و مشکل تامین مسکن برای جمعیت شهری است. بلندمرتبه سازی در شهرهای جدید یکی از راه حل های مقابله با این مسئله کلانشهرها می باشد. ایده بلندمرتبه سازی نخست به منظور بهره برداری از زمین های مرکز شهر مطرح گردید. این ایده در سطح وسیعی مورد استفاده قرار گرفت و به تدریج علاوه بر کاربری های صنعتی، اداری و تجاری، دامنگیر کاربری های مسکونی گردید و به مناطق پیرامونی نیز تسری یافت. شهر جدید سهند که با هدف جذب سرریز جمعیتی شهر تبریز احداث شده است شاهد خوبی بر مطالب فوق می باشد و گرایش به توسعه عمودی در آن به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر در فضای شهر خودنمایی می کند. مهم ترین اهداف پژوهش حاضر بررسی تبعات اجتماعی- محیطی بلندمرتبه سازی و شناخت ویژگی های معماری و شهرسازی و تاثیرات کالبدی ساختمان های بلند در فضای شهری سهند می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که ایجاد ساختمان های بلند اولاً باعث افزایش تراکم جمعیتی، تنزل روابط اجتماعی، تاثیر سوء بر هویت اجتماعی و تشدید تفاوت های فرهنگی گردیده است. ثانیاً به جهت ملاحظات محیطی(یکسانی و یکنواختی محیط) علاوه بر ملال آوربودن فضا، مشکلاتی را از بعد سایه اندازی، نورگیری و سیرکلاسیون بوجود آورده است. مضافاً از بعد معماری و شهرسازی گسترش ساختمان های بلند باعث مسدود شدن مناظر شهری و کاهش کاربری های عمومی به نفع کاربری های مسکونی گردیده است که این امر به نوبه خود تبعات منفی بسیاری را با خود به همراه دارد.

زلزله در تبریز ، با توجه به ویژگیها و موقعیت آن ، امری محتمل است و با توجه به وضعیت و موقعیت آن در سلسله مراتب شهری منطقه ، زلزله منجر به بروز فاجعه درمنطقه شده، پیامدهای ملی دربر خواهد داشت. مهمترین گام در مدیریت بحران، کاهش تاثیر پذیری از حادثه است. برای دستیابی به سطح کمتری از آسیب پذیری نیازمند برنامه ریزی بلند مدت جهت تقویت زیرساخت ها و رعایت استاندارد های ساخت و ساز می باشیم. در این راستا برآوردی از خسارت های احتمالی وارده می تواند دید مناسبی از شرایط بحرانی به تصمیم گیران بدهد با توجه به قدمت و تراکم بالای ساختمانی در منطقه 8، این منطقه به عنوان نمونه منطقه مورد تحقیق، انتخاب شده است. در این تحقیق تلاش شده است، با نگاه جامع در به کارگیری منطق فازی درsdss، ضمن در نظر گرفتن عوامل اصلی دخیل در خسارات ساختمانی زلزله، با استفاده از روش تحلیل چند معیاره فازی(fahp) در زمینه برآورد خسارت ساختمانی، محاسبه و تحلیل شده، در نرم افزار arcgis پیاده سازی گردد. نتایج، حاکی از کارایی مناسب روش های فازی در تحلیل معیارهای دخیل درآسیب های ساختمانی است. همچنین تاثیر شدت های مختلف زلزله بر میزان خسارت و میزان تلفات انسانی محاسبه گردید. در پایان سیستم خبره فازی، با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل چند معیاره فازی مثلثی، در محیط نرم افزارmatlab پیاده سازی شد.

باورود به عصرجدید شهرنشینی درجهان واردمرحله جدیدی گردیده است وتراکم وتمرکزبالای جمعیت شهرنشین دنیا، اهمیت شهرها به عنوان اصلی ترین سکونتگاه بشری دوچندان ساخته است. اما یکی ازمسائلی که تمام شهرهای دنیا باآن روبرو می باشند بلایای طبیعی می باشد که بسته به شرایط هرکدام انواع بلایای طبیعی مانند سیل ، زلزله، لغزندگی وسایر بلایای طبیعی می تواند موجودیت واهمیت شهرها رازیرسوال ببرد . یکی ازاین بلایا زلزله می باشد که می تواند تلفات وخسارات جبران ناپذیری رابرشهرها تحمیل نماید. کشوریران ازکشورهای زلزله خیز جهان می باشد که تابحال زلزله های مخربی سبب انواع ویرانی گردیده است. شهرتبریز یکی ازشهرهای پرجمعیت ایران می باشد که بلحاظ خطرزلزله دروضعیت آسیب پذیری بالا می باشد. این شهر مانند سایرشهرهای بزرگ دارای جمعیت حاشیه نشین می باشد که درکنار گسل فعال استقراریافته وبلحاظ ساخت وساز و برنامه ریزی شهری(برنامه ریزی کاربری اراضی) دروضعیت نامناسبی قرارداردودرصورت وقوع زلزله می تواند فاجعه انسانی باتوجه به تراکم بالای جمعیتی وسایر پارامترهای موثردرافزایش آسیب پذیری ناشی از زلزله دراین محدوده اتفاق بیفتدولذا مدیریت بحران یا همان پیشگیری وکاهش خسارات ناشی از زلزله ازطریق برنامه ریزی کاربری اراضی وتحلیل شرایط با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی gis می تواند درکاهش میزان خسارات ناشی از زلزله دراین مناطق موثر واقع گردد. در این نحقیق که مناطق 1و5 شهرتبریز محدوده مورد مطالعه می باشد براساس مدل تحلیلی وبادرنظرگیری عواملی مانند تراکم جمعیت، عمربنا، نزدیکی به گسل و...به ارزیابی نقش برنامه ریزی کاربری اراضی در محدوده پرداخته شدودرنهایت میزان آسیب پذیری محدوده براساس ترکیب لایه های حاصل ازمتغیرها به مساحت ودرصد بدست آمد

رشد و تحول سریع شهرهای کشور در قرن اخیر و به خصوص در چند دهه اخیر باعث رواج طرح های شهری برای موزون ساختن توسعه های شهری شد، اما با وجود گذشت چهار دهه از تهیه و اجرای این طرح ها به دلیل حاکمیت دیدگاه جامع نگر، بوروکراتیک و نخبه گرا در عمل موفقیت چندانی حاصل نشده است. درحالیکه این راه حل ها زمانی از اعتبار نسبی برخوردار بوده اند، اما امروزه پاسخگوی نیازهای فعلی شهر نیستند و به میزان زیادی بر افزایش مشکلات فعلی بطور مستقیم تأثیر گذاشته اند. بنابراین پژوهش حاضر برآن است جهت کاهش مسائل و مشکلات و پاسخ گویی به نیازها و خواست شهر و شهروندان سقز از طریق برنامه ریزی استراتژیک و تجزیه و تحلیل وضع موجود و با استفاده از مدل swot و بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات به ارائه استراتژی بهینه جهت توسعه شهر سقز بپردازد. نتایج بدست آمده از مطالعات پنج گانه طبیعی، کالبدی-زیرساختی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی با استفاده از مدل استراتژیکی swot بیانگراین امر می باشد که برای توسعه مناسب شهر سقز باید استراتژی تهاجمی (so) مورد استفاده قرار گیرد، یعنی با استفاده از نقاط قوت از فرصت های موجود شهرسقز بهره برداری مناسبی به عمل آید و همچنین نقاط ضعف داخلی برطرف و از تهدیدات خارجی پرهیز شود.

نقش عامل دسترسی و ترابری شهری به عنوان اسکلت برنامه ریزی شهری و شبکه اتصال مکان ها و محل ها در شهر به شمار می آید. فضاها و عناصر گوناگون یک محله یا شهر توسط شبکه راه ها به یکدیگر متصل شده و شهروندان از طریق مسیرهای ارتباطی به شهر تحرک و جنب وجوش می بخشند. بدین ترتیب سازمان فضایی هر محله یا شهر را می توان براساس نوع و میزان روابط آنها تحلیل کرده و نظم بخشید. دسترسی های شهری خصوصاً در بخش های مرکزی شهرها، خلاف فلسفه ی وجودی شان که در سنت شهرسازی دارای منزلت اجتماعی و فرهنگی بوده و در تسهیل تماس ها و حضور و برقراری کنش های متقابل اجتماعی نقش داشتند، به محل نمایش اقتدار موتور(به عبارتی دود و صدا و آهن و بیماری) تبدیل شده است. عمومیت یافتن اتومبیل، تردد را در فضای شهری و به ویژه در متراکم ترین بخش ها و مشخصاً مراکز به شکلی ریشه ای دگرگون ساخته است به عبارتی، آن تعادلی که باید بر اساس فلسفه ی وجودی مراکز شهری از نظر حرکت سواره و پیاده نقش ایفا می کرد، به نفع حرکت سواره ( و تجهیزات و فضای به گروگان گرفته توسط اتومبیل) و به ضرر عابر پیاده ( و فضای ارزشی و فرهنگی-تاریخی)، به هم خورده است. شهرسازی اسلامی(ارزش- بنیاد) در تمامی وجوه خود به دنبال تامین خواسته های واقعی انسان است در این رویکرد باید هر گونه امحاء و زشتی از چهره شهر برچیده شده و صفات شهر اسلامی با ارائه ترکیب و نمودی متعالی زمینه تعالی انسان و سیر او را به سوی هدف اعلای حیاتش تامین نماید. در این اثنا ساماندهی و اصلاح سیستم حمل ونقل نیز نه تنها می تواند به بهبود و تامین یکی از مهمترین نیازهای وی(دسترسی) کمک نماید بلکه می تواند نقش مهمی در ایجاد تعادل و شکل دهی به کل عناصر شهری داشته باشد. نهایتاً این رساله با بهره گیری از مدل swot به تحلیل اطلاعات جهت تعیین تکلیف فرضیات پرداخته و به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات می پردازد.

روند رشد شتابان کلان شهرها در جهان توام با افزایش جمعیت در این شهرها ،مشکلات متعددی را مانند معضل ترافیک واختلال در سامانه حمل ونقل درون شهری به وجود آورده است. از این رو معضل مذکور از چالشهای اساسی فرآوری برنامه ریزی شهری در اواخرقرن بیستم بوده است که به دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری تاثیر نهاده است. افزایش سریع حمل ونقل موتوری، به ویژه اتومبیل واستفاده زیاد از آن در شهرهای کشورو مشخصا ً درکلان شهر تبریز همراه با رشد جمعیت و نیز عدم برنامه ریزی علمی وجامع ومشکلات عدیده سیستم حمل ونقل، باعث بروزمشکلاتی نظیر آلودگی شدید زیست محیطی، تراکم های ترافیکی زیاد وخسته کننده، اتلاف وقت شهروندان، مصرف بیش از حد انرژی، ناامنی مسیرها وتصادفات شده است. بدین ترتیب، زندگی در این محیط ها دشوار واز نظر رفاه وآسایش دچار تنزل گشته است. سامانه حمل ونقل اتوبوس در قالب سیاست توسعه حمل ونقل همگانی درکلان شهر تبریز برای تسهیل حمل ونقل عمومی ومقابله با مشکلات مذکور به وسیله شهرداری در پیش گرفته شده است. پژوهش حاضر بر اساس روش مطالعات کتابخانه ای وپژوهش میدانی به ارزیابی سامانه اتوبوسرانی منطقه یک شهر تبریز پرداخته است .برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه وتکمیل حضوری به تعداد 381 عدد استفاده شد. نتایج نشان داد که بین توسعه سیستم حمل ونقل عمومی وکاهش مشکلات ترافیکی وبهینه سازی سیستم حمل ونقل عمومی وکاهش استفاده از وسائط نقلیه شخصی رابطه مثبت ومعنی داری وجود دارد.

علیرغم گسترش فنون و تکنیک های مختلف مقابله با بلایای طبیعی، تاکنون بشر نتوانسته است که به طور کامل آن را مهار و مقهور خود نماید. زلزله یکی از عوامل خطرزای طبیعی بوده که به عنوان یکی از مخرب ترین بلای طبیعی در طول تاریخ بشر شناخته شده است. متأسفانه در تعدادی از شهرهای کشور (همانند منجیل، رودبار، سلماس، بم و ...) این بلای طبیعی سبب مرگ بسیاری از هموطنان عزیزمان شده است. شهر تبریز نیز به دلیل مجاورت با گسل فعال شمال شهر و توسعه نامتوازن آن و نیز با توجه به قدمت تاریخی آن دارای بافت های قدیمی و فرسوده و بعلاوه وجود بخش اعظمی از بافت های ارگانیک (حاشیه نشین) در مجاورت گسل بالقوه، دچار چنین معضلی است. با وقوع زلزله در مقیاس بالا امکان تخریب سازه ها، صدمه و حتی مرگ افراد وجود دارد. بنابراین یکی از مسائل مهم در برنامه ریزی مدیریت بحران مکان یابی و انتخاب درست مکان هایی است که بتوان در اولین فرصت و با سرعت بالا جمعیت مصدوم یا آسیب دیده را بدان جا منتقل نمود. تا بتوان بعد از اسکان، نیازهای اولیه ایشان که شامل غذا، پوشاک و تدارکات پزشکی و دارویی می باشد را در اختیار آن ها قرار داد. تعیین مکان اسکان موقت می بایستی قبل از وقوع فاجعه مشخص شده باشد تا به فرایند مدیریت بحران آسیب یا خللی وارد نگردد. قطعاً مکان یابی صحیح سایت های اسکان موقت دارای معیارها و شرایط خاصی می باشد، برخی از معیارهای مورد نظر در این پژوهش عبارتند از: تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، دسترسی به شبکه معابر، نزدیکی به تأسیسات و تجهیزات شهری، نزدیکی به مراکز درمانی و بیمارستانی، دوری از مناطق و محل های مستعد آتش سوزی و انفجار، دسترسی به فضاهای باز و ... است. بعلاوه در نظر گرفتن تنها یک یا دو کمپ بزرگ برای اسکان آسیب دیدگان دارای مشکلات خاص و حادی است، بنابراین تعداد کمپ های اسکان موقت می بایستی دارای توزیعی بهینه با توجه به معیارهای ذکر شده باشد. تحلیل و بررسی این حجم عظیم اطلاعات نیازمند ابزار و تکنیکی قدرتمند برای آن است. سیستم اطلاعات جغرافیایی علیرغم جوان بودن و با داشتن عمری کمتر از چهار دهه توانسته نقش شایسته ای در امر برنامه ریزی شهری و شهرسازی ایفا نماید و با داشتن مدل های پیشرفته و تحلیل های پیچیده برنامه ریزان را در تصمیم گیری سریع تر، دقیق تر و کم هزینه تر یاری نماید. به عنوان مثال تحلیل شبکه و نیز تحلیل ahp موید این موضوع است. در این پایان نامه با استفاده از تکنیک های معرفی شده و سایر تحلیل های مورد نیاز در gis، کمپ های اسکان موقت در اطراف شهر تبریز با درجه اولویت بندی آن ها تعیین می گردد.

افزایش سریع جمعیت به همراه عدم مکان گزینی کاربری های خدمات عمومی در سطح شهر و روند اسکان خودرو و پراکندگی نواحی ساخته شده شهری که به علت مهاجرت های شدید روستا - شهری و افزایش جمعیت در بیشتر شهر های ایران باعث به وجود آمدن ساخت وسازهای بدون رعایت موازین شهرسازی و بدون برنامه در این شهر ها شده است. ناهماهنگی رشد و توسعه فضاهای خدمات عمومی از یک طرف توسعه کاربری های مسکونی در شهر ها باعث به وجود آمدن مشکلات عمده ای در سطح شهر گردیده که از آنجمله می توان به وجود آمدن ارزش متفاوت قیمت های زمین شهری ، مشکلات ترافیکی ، جدای گزینی گروه های اجتماعی و هدر رفتن نیروی انسانی و مادی اشاره نمود . ملاک از فضاهای عمومی ، فضاها یا کاربری های است که خدمات عمومی ارائه می دهند . در این پژوهش ارزیابی و تاثیر ساختاری کارکردی فضاهای عمومی بوکان در توسعه کاربری های مسکونی مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج تحقیق نشان می دهد که فضاهای خدمات عمومی در شهر بوکان هیچ تاثیری بر روند گسترش نواحی مسکونی در شهر نداشته است . و روند رشد در شهر در دهه های اخیر بیشتر از نوع کاربری های مسکونی بوده است و توسعه فضاهای عمومی در سطح بسیار پایینی بوده است که این امر باعث توزیع نامتعادل فضاهای عمومی در نواحی 7 گانه شهر شده است . همچنین در این پژوهش تجزیه وتحلیل آمار وداده ها از مدل های ؛ ضریب ویژگی ، ضریب نابرابری ویلیامسون ، تاکسونومی عددی ، ضریب محرومیت ، مدل استاندارد شده ، ضریب پراکندگی ، رگرسیون خطی و مدل همبستگی ، با استفاده از نرم افزارهای excel وspss وترسیم وتحلیل نقشه ها نیز با استفاده از نرم افزارهای auto cad – arc gis صورت گرفته است .

تعیین اصول دقیق مکان یابیفعالیت ها و کاربری های مختلف در شهر،به دلیل ماهیت پویای مسائل شهری،اگرنه غیرممکن،بدون تردید بسیار دشوار است.از همین رو یکیاز اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری مکان یابی مناسب کاربری ها و جداسازی کاربری های ناسازگار و توزیع متعادل آن است. امروزه ازجمله عواملی که باعث نابسامانی کاربری اراضی شده،علاوه بر شهرنشینی فزاینده و ضعفعملکرد مدیریت شهری، مشکلات محتوایی طرح های شهری می باشد که موجب آشفتگی در توزیع کاربری ها و تخصیص منابع و خدماتدر نواحی شهری شده و محیطی ناامن را برای شهروندان خلق کرده است.شهر دیواندره به عنوان جامعه آماری یکی از شهرهایواقع در استان کردستان می-باشد.بررسی وضع موجود کاربری های شهری نشان می دهد کهاز نظر توزیعو پراکنش فضایی و مکانی،کاربری ها نابسامانی قرار دارند،به طوری که بعضی از محلات شهری فاقد هرگونه کاربری خدماتی می باشد که این وضع باعث بو جود آمدن محلات برخوردار و محروماز نظر دسترسی به کاربری خدمات عمومی گردیده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی می باشد. ابتدا با مطالعات اسنادی و میدانی به تحلیل سطوح و سرانه هادرارتباط با استانداردهای سرانه های شهری پرداخته شده و ضمن مشخص کردن نسبت کمبودها،مقدار زمینمورد نیاز برایهر کاربریدر وضع موجود پیش بینی شده است.در مرحله بعدمکان گزینیو پراکنش فضایی کاربری ها با توجه به دو شاخص ارزیابی کاربری زمین(مطلوبیت و سازگاری)و همچنین مدل نزدیک ترین مجاورت مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت با استفادهاز سیستم اطلاعات جغرافیاییgisومدل همپوشانی شاخص-هابه تحلیل تناسب مکانی چهار کاربری (آموزشی، درمانی، پارک و ورزشی) پرداخته شد.

به دنبال رشد فزاینده شهر نشینی در دهه های اخیر در ایران به ویژه در کلان شهر تبریز، تأمین مسکن به یکی از مهم ترین مسائل کشور تبدیل شده است. نکته ای که در بررسی روند تراکم های ساختمانی در ایران و خصوصاً تبریز مشاهده می گردد این است که همواره از توجه به اصول و پایه های تئوریک معماری های شهری در برنامه ریزی و طراحی غالب مجتمع های مسکونی متراکم کاسته شده و اینگونه مساکن از ایجاد محیط مطلوب مسکونی فاصله گرفته اند و فضاهای عمومی که یکی از فضاهایی ایست که شهروندان از هر قشر، سن، جنس و صنفی حق ورود و حضور در آن را بدون هیچ گونه محدودیتی دارا می باشند با ایجاد این محیط های نامطلوب از بین رفته و یا به طور کلی از آن کاسته شده است و شهروندان از استفاده از فضاهای عمومی که تعامل اجتماعی افراد در آن شکل می گیرد محروم گشته اند. رساله حاضر پس از تبیین روند ایجاد تراکم های ساختمانی در ایران و کلان شهر تبریز، به ابعاد و معیارهای تراکم ساختمانی و تأمین فضاهای عمومی پرداخته و برخی از اصول را در دو نمونه از الگوهای شهری مورد بررسی قرار داده است. در فرایند بررسی، دو نمونه مورد مطالعه در یک برداشت میدانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در شرق شهر تبریز که بیشترین بلندمرتبه سازی ها در آن اتفاق افتاده است با اهمیت دادن به تراکم های ساختمانی و به ارتفاع رفتن ساختمان ها از اهمیت فضاهای باز و عمومی کاسته شده و به طور کامل این گونه فضاها از بین رفته است. تلاش شده است تا جنبه کالبدی مرتبط با تراکم ساختمانی در سطح محدوده های شهری مورد مطالعه قرار داده شود. چهار فاکتور کالبدی شامل مسئله اشرافیت ابنیه، فضای باز مورد نیاز ، ضرورت تابش نور آفتاب و عدم سایه اندازی و کیفیت ابنیه مدنظر می باشد. نتایج قابل توجهی به این شرح از محدوده های مورد مطالعه حاصل گردید: سایه اندازی در محدوده ها به دلیل ارتفاع نامتناسب ابنیه، وجود مسئله اشرافیت به دلیل قرار گیری غیر معقول ابنیه و افزایش بی رویه تراکم ساختمانی و کمبود فضای باز مورد نیاز ساکنین، و نوساز بودن ابنیه. بر اساس تحلیل های صورت گرفته در کوی ولیعصر تراکم ساختمانی، با ضریب 2/5 برابر سطح اشغال خود را تنظیم نموده و در کوی الهی پرست تراکم ساختمانی، با ضریب 11 برابر سطح اشغال خود را تنظیم نموده است. با توجه به میزان فضای باز مطرح گردیده در طرح جامع تبریز که 55 متر مربع می باشد در محدوده های مورد مطالعه این رقم کاهش یافته و به 30 مترمربع رسیده است. نتیجه گیری می گردد با اعمال سیاست های تشویقی از سوی شهرداری تبریز و قبول 15 مترمربع فضای باز به ازای هر واحد مسکونی در آینده ای نه چندان دور تراکم ساختمانی در شهر تبریز به شدت افزایش یابد.

یکی از موضوعاتی که در اکثر طراحی های معاصر رواج دارد، عدم توجه به مفهوم ورودی در طرح فضاهاست. نحوه ورود به هر فضا، یا به عبارتی ورودی هر فضا، همواره در ذهن افراد جایگاه ویژه ای دارد. ورودی هر فضا، اولین مکانی است با حضور در آن خصوصیات کلی فضا و ویژگی های فضا کشف میشود. با طراحی مناسب یک ورودی برای یک فضا (شهر) آن فضا برای ساکنانش هویت می یابد، تقویت میشود، نشانه گذاری شده و زنده تر نمایان میگردد. شهر ابهر نیز با توجه به هویت تاریخی و فرهنگی خود و با توجه به اینکه دومین شهر استان بعد از زنجان میباشد و دارای مراکز صنعتی و تولیدی مهمی در سطح منطقه میباشد، بنابراین توجه به ورودیهای شهر و مبلمانها و تجهیزات شهر، اهمیت ویژه ای برای معرفی هویت شهر دارد. در این تحقیق سعی بر آن بوده است تا با ارائه راهکارهایی مانند طراحی تندیسها و نمادهایی که نشان از ماهیت این شهر دارد، ورودی های شهر به نماد شهر و نشان دهنده اولین ویژگیهای شهر تبدیل گردد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شهر ابهر میباشد و ورودی اصلی شهر به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است. بعد از بررسی ورودی های شهر ابهر و آنالیز نتایج حاصل با استفاده از روش spss و آزمون t معلوم میگردد، متاسفانه ورودی های شهر فاقد نمادهایی است که معرف و بیانگر هویت شهر باشند. در بدو ورود به شهر هیچگونه تندیسی که نشان دهنده تاریخ، فرهنگ و صنعت این شهر باشد به چشم بازدید کننده نمی آید وبازدید کننده هیچگونه ذهنیتی راجع به شهر در لحظه ورود ندارد و ورودی ها صرفا منفذی برای ارتباط درون و برون شهر میباشد. استفاده از المانهای دارای هویت فرهنگی و تاریخی در کنار المانهای ارزشی میتواند هویت واقعی شهر را به بیننده نشان دهد.

رشد روزافزون جمعیت شهری، توسعه فیزیکی شتابان شهرها بالاخص کلانشهرها را سبب شده است. یکی از تبعات این موضوع، گسترش کالبد شهر و الحاق سکونتگاه های بلافصل محدوده شهری (با بافت غیرشهری) به شهر مادر می باشد که بالطبع در همپوشانی این سکونتگاه ها به فضاهای شهری، مشکلات خاصی بروز می نماید. موقعیت جغرافیایی محله آخماقیه، پتانسیل الحاق این روستا به کلانشهر تبریز را بوجود آورده است. هدف پژوهش بررسی و تحلیل میزان تحقق پذیری الگوهای ارایه شده به محله آخماقیه (در قالب طرح تفضیلی) می باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) می باشد. جهت بررسی میزان تحقق طرح تفصیلی از ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین تغییرات کاربری اراضی مربوط به تغییرات اراضی بایر به مسکونی می باشد و کمترین تغییرات در کاربری های فضای سبز و تجاری(میدان تره بار) صورت گرفته است. همچنین میزان تحقق پذیری طرح تفصیلی نسبت به سال پایه بسیار ناچیز و در حدود 1/0می باشد.

در این تحقیق بررسی منابع درآمدی و هزینه ای شهرداری منطقه سه شهر تبریزپرداخته شده است. جامعه آماری این تحقیق را شهرداری منطقه سه کلان شهر تبریز تشکیل و نمونه آماری این تحقیق شامل 80 نفر ازمیان600نفر، مدیران و کارشناسان شهرداری منطقه سه تبریز می باشد.این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می گردد. به منظور گرد آوری داده ها از اعضای جامعه آماری ازاسناد ومدارک شهرداری منطقه سه تبریز استفاده شده است. در این تحقیق به منظور جمع آوری مبانی نظری تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده و به منظور جمع آوری داده ها جهت پاسخ به سوالات تحقیق از روش کتابخانه ای بهره گرفته شده است. همچنین به منظور پاسخ به سوالات تحقیق از آزمون های آماری توصیفی و آزمون t-test بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهدکه بیشتر هزینه ها پایدار و بیشتر درآمدهای مربوط به عوارض در شهرداری منطقه سه تبریز پایدار می باشد. واژه های کلیدی: مدیریت شهرداری، منابع درآمدی شهرداری، هزینه های شهرداری، شهرداری منطقه سه، تبریز.

در این تحقیق به بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری شهرداری منطقه سه تبریز (مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم) پرداخته شده است. جامعه آماری را شهرداری منطقه سه کلانشهر تبریز تشکیل می دهد. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می گردد وجهت جمع آوری مبانی نظری ، گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای و ازاسناد ومدارک شهرداری منطقه سه بهره گرفته شده است. همچنین در پاسخ به سوالات تحقیق از آزمون های آماری توصیفی استفاده گردیده است. نتایج نشان می دهد که بیشترین تغییرات کاربری در بخش مسکونی و کمترین تغییرات در کاربری تجهیزات شهری– خدماتی می باشد.

رساله ی حاضر تلاش دارد با استفاده از خصلت بنیادی اسلام و با الهام از ارزش های متعالی آن به شهر و شهرسازی اصالت بخشیده وآن ها را هر چه بهتر در مسیر شکوفایی خود قرار دهد. چرا که اسلام دین ارزش ها بوده و در سراسر عمر پربار خود دغدغه ی اصلی اش این بوده که این قافله ی هستی را با استفاده از انقلاب ارزش ها بر سر منزل خود برساند. شهرها نیز به عنوان بستر این انقلاب جهان شمول وظیفه ی مهمی بر عهده دارند. تحویل سیستم ارزشی به فرم شهری و طراحی، پاره های پراکنده ی شخصیت انسانی را به همدیگر پیوند می زند. بهترین اقتصاد شهری نیز همین توجه به انسان و نیازهای اوست.

همزمان با افزایش جمعیت شهری گسترش اراضی آن اتفاق می افتد. این گسترش با توجه به موقعیت شهر، ویژگی های اطراف آن و نیازهای توسعه باید مورد بررسی قرار گیرد. برنامه ریزی برای توسعه و گسترش شهرها در درجه ی اول نیازمند شناخت ویژگی های زیرساخت های شهری است. این بر نامه ریزی می تواند در به تصویر کشیدن آینده شهر اهمیت زیادی داشته باشد .دست یابی به اهداف برنامه های توسعه در هر زمینه ای موکول به اجرای آن در سطوح مختلف منطقه ای می گردد. بنابراین، اگر برنامه های توسعه نتواند کاربری ها را متناسب با قابلیت اراضی و فضای کالبدی طراحی و مکان گزینی نماید، نابسامانی در توسعه آتی دور از انتظار نخواهد بود . در این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی،پردازش تصاویر ماهواره ای با استفاده از دانش remote sensingو geography information system به شناسایی واحدهای شکل زمین و کاربری های مختلف بر اساس اطلاعات موجود مخاطرات طبیعی نظیر سیل تجزیه و تحلیل می گردد. با در نظر گرفتن ویژگیهای جمعیتی و اقتصادی اجتماعی نیازهای منطقه و با هدف دستیابی به توسعه پایدار لایه ها و اطلاعات مختلف تلفیق یافته و پتانسیل ها و محدودیتهای توسعه تعیین و چگونگی برنامه توسعه شهر در سناریو های مختلف با ریسک پذیری متفاوت ارائه می گردد.

گردشگری به عنوان بزرگترین و پیچیده ترین صنعت دنیا به شمار می رود. تنوع ابعاد و پیچیدگی های صنعت گردشگری متناسب با مناطق جغرافیایی، الزامات ویژه ای برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری می طلبد. در مناطقی که پتانسیل های فراوانی برای توسعه صنعت گردشگری دارند، اما روند مطلوبی را طی ننموده اند، باید به دنبال عوامل و عناصری گشت، که میتواند حرکت کند جریان گردشگری را سرعت بخشد . هر چند توسعه گردشگری در مناطق مختلف راه حل کلی برای همه مسائل نیست، اما راهبردهای نوینی پیش روی برنامه ریزان و تصمیم گیران مرتبط می گذارد، که برای توسعه پایدار و کاهش محرومیت مناطق می تواند موثر باشد. بر این اساس، هدف این تحقیق، بررسی وضعیت مناطق نمونه گردشگری جهت اولویت بندی به منظور سرمایه گذاری است؛ به گونه ای که سبب توسعه گردشگری و افزایش اشتغال محلی با شیوه های مشارکتی گردد. روش تاپسیس یکی از ابزارها و روشهای تحلیل چند متغیره بوده که در تعیین اولویت جهت احداث و سرمایه گذاری مناطق نمونه و جاذبه های گردشگری بکار گرفته شده است . برای این منظور از بین مقاصد گردشگری استان آذربایجان غربی، 31 جاذبه طبیعی، تاریخی و مناطق نمونه گردشگری انتخاب شده است. در این نقاط شاخصهای زیست محیطی، فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، زیرساخت ها و خدمات با استفاده از مدلهای سوات و تاپسیس مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با توجه به معیارهای مورد مطالعه، تفاوت معناداری میان آلترناتیوهای موثر در سطح توسعه جاذبه ها و مناطق نمونه گردشگری دیده می شود. در بین 31 جاذبه استان، منطقه نمونه گردشگری باری ارومیه با 999/0 دارای بالاترین سطح توسعه و چشمه گراوان با ضریب توسعه 00/0 دارای پایین ترین سطح توسعه می باشند.

در دهه ها پایانی قرن بیستم، بحران برنامه ریزی شهری در اکثر نقاط جهان ابعاد گسترده ای پیدا کرده است. در جوامع سرمایه داری غرب، وعده آرمان شهر مدنی و تعالی انسان از طریق همکاری شرکتها، دولتها و مردم به نتیجه نرسیده است. در بلوک شرق، وعده های ایدئولوژی کمونیسم در کسب جهانی مادی و معنوی، در عمل توهمی بیش نبوده است. بدین ترتیب دو تفکر سرما یه داری و اشتراکی، به همراه مکاتب مختلف مدرنیسم، فرامدرنیسم، فن گرایی و.... نتوانست آسایش انسانی را فراهم آورد، بلکه تخریب شدید در محیط زیست شهری و ناحیه ای، عدم تعادل، تمکز گرایی شدید، گسترش بی رویه شهرها، کمبود سرپناه و شکاف عمیق در تمام سطوح را موجب گردید. اینک فن گرایی جدید در خلق برنامه ریزی حرفه ای که حاصل علم خرد گراست، محیط زیست شهری را به نابودی کشانده و شهرها را که زمانی کانونهای آسایش، زیبایی، امنیت، پایداری، روابط اجتماعی - فرهنگی و هنری بوده بی هویت و ملال آور نموده است. (زیاری: 45: 1383). نظریه توسعه پایدار شهری، حاصل بحثهای طرفداران محیط زیست درباره مسائل زیست محیطی بخصوص محیط زیست شهری است که به دنبال نظریه ( (توسعه پایدار) ) برای حمایت از منابع مالی ارائه شد. توسعه پایدار شهری نیازمند شناسایی محدودیتهای محیطی برای فعالیت های انسانی در ارتباط با شهرها و تطبیق روشهای طراحی در این محدودیتهاست. در این نظریه موضوع نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن ضایعات به منابع تجدید ناپذیر مطرح است (blower 1994, 63. ) نظریه توسعه پایدار شهری موضوعهای جلوگیری از آلودگی های محیط شهری و ناحیه ای، کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی، ناحیه ای و ملی، حمایت از بازیافت ها، عدم حمایت از توسعه زیان آور و از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می کند. همچنین راه رسیدن به این اهداف را با برنامه ریزی های شهری، روستایی، ناحیه ای و ملی که برابر با قانون، کنترل کاربریها و کنترل بیشتردرشهر و روستاست می داند. این نظریه به مثابه دیدگاهی راهبردی، به نقش دولت در این برنامه ریزی ها اهمیت بسیاری می دهد و معتقد است دولتها باید از محیط زیست شهری حمایت همه جانبه ای کنند. (clark, 1992, pp. 58-69 ). این نظریه، پایداری شکل شهر، الگوی پایدار سکونتگاهها، الگوی موثر حمل و نقل در زمینه مصرف سوخت و نیز شهر را در سلسه مراتب ناحیه شهری بررسی می کند. در یک دید اجمالی مبانی نظری مفهوم پایداری در شهر و ناحیه شامل این موارد می شود: کاهش آلودگی، نگهداری منابع طبیعی، کاهش حجم ضایعات شهری، افزایش بازیافتها، کاهش انرژی مصرفی، ایجاد جامعه جنگلی و درختان شهری و مناطق سبز، توسعه شهرهای کوچک برای کاهش اتکاء به شهر بزرگ، کاهش فواصل ارتباط، ایجاد اشتغال محلی، توسعه متنوع مساکن در مراکز اشتغال، ساختار اجتماع متعادل، حمل و نقل عمومی جاده ای (brehany, 1994, p 46)، مدیریت ضایعات بازیافت نشدنی، توزیع منابع و تهیه غذای پایدار محلی) edward 1991, pp. 218-349 (. به این طریق با جایگزینی منابع و نوسازی آنها، اتخاذ سیاست کاربری صحیح و محافظت از زمین بالا می رود، ثانیا ً با توجه به برنامه ریزی شهری و ناحیه ای و ساماندهی فضا، توسعه پایدار شهری حاصل می شود. (herbert, 1992 pp. 177-181) این نظریه راه رسیدن به این الگوها را از طریق برنامه ریزی شهری، روستایی، منطقه ای و ملی در راستای نقش قانون و کنترل کاربریها می داند و به عنوان دیدگاهی استراتژیک به نقش دولت در این برنامه ریزیها زیاد اهمیت قایل است و معتقد است دولت باید از محیط زیست شهری حمایت گسترده ای نماید. کمسیون توسعه پایدار در سال 1995 شاخص های توسعه پایدار را به تصویب رسانید که می توان در 4 گروه زیر مطرح نمود: الف) شاخص های اجتماعی (انسانی): شاخص هایی که برآیند آنها حکایت از توسعه و رفاه اجتماعی دارند و در درون جامعه منجر به رشد و شکوفای افراد و همچنین بالندگی نهادهای کوچک و بزرگ می شوند و به عبارتی بیانگر چگونگی و میزان رفاه، تکامل و تعالی اجتماعی هستند. ب) شاخص های اقتصادی: شاخص هایی که بیانگر چگونگی و میزان رشد و توسعه ابعاد اقتصادی است که بر این مبنا می توان سطح رفاه اقتصادی، زیربنا و استحکامات که بر اساس آنها چارچوب اقتصاد شکل می گیرد را توضیح داد. ج) شاخص های بنیادی (نهادی): شاخص هایی که مربوط به امکانات، تجهیزات و در بردارنده عوامل زیر بنایی هستند را شامل می شود که تحقق برنامه های بلند مدت و راهبردی را در زمینه بهره برداری بهینه از انواع منابع، آزمایش و هدایت آنها در راستای اهداف توسعه پایدار را نشان می دهد. د) شاخص های زیست محیطی: این شاخص ها را می توان در دو گروه تقسیم بندی نمود: 1- پیگیری پیشرفت های زیست محیطی 2- اصلاح و بهبود شرایط زیست محیطی و لحاظ کردن خط مشی های بخشی. لذا توجه به رویکرد توسعه پایدار در برنامه ریزی شهری از جمله مسائل مهم محسوب می شود و با در نظر گرفتن مسائل و مشکلات مطرح شده در این باره و با توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، فضایی - کالبدی و زیست محیطی توسعه پایدار در این تحقیق سعی میشود میزان پایدار و یا ناپایدار بودن شهر ارومیه بررسی گردد و پیشنهاداتی جهت بهبود توسعه پایدار شهر مورد نظر ارائه گردد. 1-2- اهداف تحقیق: 1-2-1- هدف کلی: ارزیابی و شناسایی میزان پایداری و ناپایداری توسعه ی مناطق شهری ارومیه بر پایه شاخص های اقتصادی و اجتماعی 1-2-2- اهداف خرد: - بررسی و ارزیابی نقاط ضعف و قوت مناطق شهری در ارومیه از دیدگاه توسعه پایدار. - بررسی ومطالعه میزان تفاوت شاخص های توسعه پایدار (اقتصادی، اجتماعی –فرهنگی، کالبدی و آموزشی) در مناطق چهارگانه ارومیه. - ارائه پیشنهادات و راهکارهائی جهت بهبود شرایط توسعه پایدار در مناطق شهری ارومیه. 1-3- سوالات تحقیق: - آیا میان مناطق چهار گانه ارومیه ازلحاظ شاخص های توسعه پایدار تفاوت وجود دارد ؟ - شهر ارومیه از لحاظ کالبدی- نهادی و شاخص زیست محیطی توسعه پایدار در چه سطحی از کشور قرار گرفته است؟ 1-4- فرضیات تحقیق: فرضیات تحقیق حاضر بر اساس تفاوت های شاخص های توسعه پایدار در مناطق چهار گانه شهر ارومیه شکل گرفته اند ؛ از اینرو فرضیه اصلی عبارت است از اینکه شاخص های اقتصادی، کالبدی، زیربنایی و آموزشی در مناطق چهار گانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار، متفاوت است. بر این اساس، فرضیات فرعی عبارتند از: - شاخص های اقتصادی- اجتماعی در مناطق چهار گانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار تفاوت دارند. - شاخص های کالبدی- نهادی در مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار تفاوت دارند. - شاخص های ایمنی- زیربنایی در مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایدار تفاوت دارند. - شاخص های آموزشی- فرهنگی در مناطق چهارگانه شهر ارومیه از لحاظ توسعه پایار تفاوت دارند. 1-5- روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف تحقیق کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. تکنیک گرد آوری وآمار اطلاعات، استفاده از روش های کتابخانه ای و مراجعه به پایگاههای اینترنتی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش ها و تکنیک های آماری در جغرافیا و برنامه ریزی شهری از جمله روش تحلیل عاملی (factor analysis) ، شاخص ترکیبی توسعه انسانی (hdi ) و ضریب پراکندگی (coefficient of variation) استفاده خواهد شد. ابزارهای مورد استفاده نرم افزارهای رایانه ای از جمله spss و excel خواهد بود. جامعه آماری شامل مناطق چهار گانه شهر ارومیه که مساحت منطقه 1 ،7/3276 متر مربع، مساحت منطقه 2، 9/1325 مترمربع، مساحت منطقه 3 ، 4/3005 متر مربع، مساحت منطقه 4/969 متر مربع می باشد و در این تحقیق سعی بر آن است که میزان پایداری هر یک از مناطق بطور جداگانه از لحاظ شاخص های توسعه پایدار از جمله شاخص اجتماعی – اقتصادی، نهادی – کالبدی، آموزشی – فرهنگی با استفاده از تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گیرد

سطوح زمین طی سالیان اخیر توسط بشر به ویژه از طریق شهرسازی، جنگل زدایی، کشاورزی و فعالیت های دیگر دستخوش تغییرات زیادی شده است. در حال حاضر گرایش جمعیتی به سوی زندگی در محیط های شهری است. رشد شهری تصادفی منجر به توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی می شود. تجزیه و تحلیل ویژگی های زمانی-مکانی توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی برای درک الگوهای شهرنشینی ضروری است. پیش بینی رشد شهری اغلب مبتنی بر پویایی الگوهای کاربری اراضی یا با عوامل اقتصادی-اجتماعی رابطه نزدیک دارد. تغییرات کاربری اراضی در مناطق شهری به طور معمول بازتاب توسعه اقتصادی و رشد جمعیت می باشد. مدل های فضایی ابزار بسیار مناسبی برای مدلسازی زمانی-مکانی و نشان دادن توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی در آینده می باشند، در این پژوهش نیز ما با استفاده از داده های سنجش از دور و تصاویر ماهواره لندست tm سال 1366،لندست etm+ سال 1379 ،لندست 8(oli) سال 1392 و نقشه های کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه و با مطالعات میدانی و کتابخانه ای اطلاعات مورد نیاز به دست آمده است،ابزار های مورد استفاده نیز نرم افزارهای envi 5,arc.gis 10.1,idrisi selvaمی باشد. ودر نهایت با استفاده از مدل مارکوف- ca به مدلسازی زمانی-مکانی توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی شهر پارس آباد پرداخته ایم،نتایج آن نشان می دهد که با توسعه شهر از مساحت کاربری های مزارع و اراضی بایر کاسته شده و کاربری های شهری و اراضی اطراف شهر دچار تغییراتی شده اند.

چکیده یکی از موضوعات مهمی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن روبرو هستند موضوع حوادث طبیعی است. با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن این حوادث و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم ها و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی، دانشی را تحت عنوان مدیریت بحران به وجود آورده است این دانش به مجموعه اقداماتی گفته می شود که قبل، حین و بعد بحران جهت کاهش اثرات این حوادث و کاهش آسیب پذیری انجام می شود. با بکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند بافت و ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیر ساختهای شهری تا حد زیادی می توان اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد.برای شناخت مدیریت بحران شهر و آسیب پذیری مناطق شهری در برابر بلایای طبیعی ،بررسی عاملهای اصلی موثر در آسیب پذیری مدیریت بحران شهری نیاز است. هدف از این پایان نامه ، بکار گیری اصول مدیریتی لازم برای کاهش آسیب پذیری شهرها و مناطق پر خطر شهری است و همچنین دستیابی به عوامل موثر در مدیریت بحران شهری و توانمند سازی شهروندان برای نیل به هدف کاهش آسیبها و افزایش مقاومتها در مدیریت بحران منطقه 1 شهرداری شهر تبریز است. منطقه 1 شهر تبریز با جمعیتی معادل 211302 نفر به وسعت 1631.9 هکتار در حدود 6.5 درصد از مساحت شهر تبریز را شامل می شود.محدوده این منطقه در حوزه شمالی و شمال شرقی شهر تبریز واقع شده است و جزو مناطق شمالی شهر محسوب می گردد به لحاظ توپوگرافی این منطقه در دامنه 1400 تا 1700 متر ارتفاع از سطح دریا قرار گرفته است. از دلایل مهمی که اهمیت مطالعه آسیب پذیری آن را دو چندان کرده می توان به نزدیکی به گسل شمال تبریز، وجود ناپایداریهای دامنه ایی بدلیل شیب زیاد و سیل گیر بودن به لحاظ جاری شدن رودخانه مهران رود، در منطقه اشاره کرد. این پایان نامه با رویکردی توصیفی- تحلیلی، بررسی میدانی واستفاده از تجارب و نظریات کارشناسان، از طریق نرم افزار (expert choice) با استفاده ازمدل ahp در محیط gis ابتدا به شناخت مخاطرات طبیعی منطقه مورد نظر(سیل،زلزله و ناپایداریهای دامنه ایی )پرداخته( با در نظر گرفتن 11 شاخص و زیر شاخصهای آنها همچون تراکم جمعیتی و ساختمانی، عمر و کیفیت ابنیه و... که مفضل در فصلهای بعدی شرح داده شده و با مقایسه زوجی آنها)سپس نقاط پر خطر و آسیب پذیر منطقه را شناسایی و بعد ازآن فرایند توانمند سازی مدیریت بحران در جهت کاهش بلایای طبیعی را در منطقه 1 شهر تبریز با در نظر گرفتن 5 شاخص مهم و انجام مقایسه زوجی هر 15 شاخص مورد مطالعه قرار داده است. نتایج نشان دهنده آن است که منطقه از لحاظ مخاطرات زلزله 57.44 درصد، سیل 61.27درصدوناپایداری دامنه ایی75.8 درصد آسیب پذیر و نسبتاً آسیب پذیر می باشد و نیازمند بازنگری در سیستم مدیریت بحران و توانمند سازی آن است در این میان مقاوم سازی ابنیه،توجه به الگوی ساخت و ساز جدید،آموزش همگانی،رعایت حریم رودخانه ها وتخریب برخی کاربریهای نامناسب و جلوگیری از ساخت و سازازمولفه های موثر و مهم در توانمند سازی شهروندان و مدیریت بحران شهری هستند .

تحقیق حاضر در رابطه با ارزیابی طرح هادی شهر باسمنج می باشد؛ که از حیث ماهیت و روش جزء تحقیق های توصیفی – تحلیلی می باشد و جنبه کاربردی داشته در سه مرحله صورت گرفته است. روند مطالعات تحقیق حاضر، مرحله اول شناسایی و استفاده از منابع اطلاعاتی موجود (کتابخانه ای)؛ مرحله دوم، روش میدانی که با مراجعه به محدوده مورد مطالعه با استفاده از تکنیک مشاهده به گردآوری اطلاعات پرداخته؛ مرحله سوم، تجزیه تحلیل اطلاعات موجود در رابطه با مولفه های جمعیت، کاربری اراضی، و جهات توسعه شهر که از طریق تفسیر نقشه ها و تحلیل داده ها ی جمع آوری شده ، و در نهایت مقایسه مولفه های مذکور در وضع موجود سال پایه (1375)، با پیشنهادات طرح و وضع موجود افق طرح(1385) که معلوم شد طرحهادی شهر باسمنج در افق با 6/30 درصد پیش بینی مولفه جمعیت، با 04/5 درصد میانگین سرانه کاربری ها و بدون تحقق پذیری جهات توسعه شهر که در مجموع درصد تحقق پذیری طرح هادی در رابطه با مولفه های مذکور به طور میانگین با 88/11 می باشد و از علل عدم تحقق مولفه های تحقیق با توجه به یافته های تحقیق می توان به روند مطالعات و مراحل تصویب طولانی مدت از سال 1375 تا 1382 که طرح را دچار فرسودگی نموده، عدم توجه به مشارکت های مردمی و ... اشاره کرد.

امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه را تشکیل می دهد. از جمله اقداماتی که در کشورهای توسعه یافته برای تحقق توسعه پایدار و کاستن از فشارهای اقتصادی - اجتماعی و زیست محیطی انجام می شود اجرای برنامه های توسعه گردشگری در سطوح محلی، ملی و بین المللی است. رشد صنعت گردشگری در طی سال های اخیر توجه به ملاحظات زیست محیطی و شاخص های توسعه پایدار را همانند سایر صنایع ضروری ساخته است از این رو در برنامه ریزی گردشگری توجه به شاخص های گردشگری محلی مورد توجه و اهتمام قرار گرفته و برنامه ریزی گردشگری شهری با تاکید بر توسعه پایدار در شهر تبریز نیز مورد توجه واقع شده است. تحقیق حاضر با عنوان « بررسی و تحلیل نقش خدمات گردشگری شهری در جذب گردشگران با تاکید بر پارک¬های مسافر» در شهر تبریز انجام گردید. برای بررسی این موضوع از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. روش تحقیق نیز از نوع تحلیلی - توصیفی است. لذا پس از تهیه ی چارچوب نظری تحقیق، اقدام به تهیه پرسش نامه و انجام عملیات میدانی (مصاحبه، مشاهده و تکمیل پرسش نامه) استفاده شده است. نتایج تحقیق حاظر حاکی از آن است که بیشتر گردشگران افزایش و توسعه خدمات گردشگری را در جذب گردشگر یکی از راهکارهای اساسی توسعه گردشگری شهری ذکر کردند. همچنین درصد بالایی از گردشگران پارک های مسافر را عامل مهمی در جذب گردشگر معرفی کردند و بیان داشتند که با مجهز نمودن هر چه بهتر و بیشتر پارک های مسافر مدت اقامت گردشگران در شهر تبریز افزایش خواهد یافت. این تحقیق از 5 فصل تشکیل یافته است. فصل اول در مورد کلیات تحقیق می باشد، فصل دوم مبانی نطری را بیان می کند. در فصل سوم به محدوده مورد مطالعه پرداخته شده است و در فصل چهارم جاذبه ها و خدمات گردشگری محدوده مورد مطالعه بیان شده است. در فصل پنجم نیز به تحلیل یافته ها، آزمون فرضیه ها و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.

تحولات فرهنگی - اجتماعی و اقتصادی قرن 19 و 20 متاثر از مدنیسم، گسترش سریع شهرها و پیدایش کلان¬شهرها را موجب شده و تغییرات بنیادی را در ساختار و سازمان فضایی – کالبدی آن¬ها به وجود آورده است؛ لذا در اثر رشد فزاینده شهرها، گسترش فیزیکی شهر و عدم توزیع عادلانه و برابر خدمات و امکانات، در مناطق مختلف شهر صورت گرفته است. چنین وضعیتی سنخیتی با رشد زیر ساختهای شهری ندارد و ظهور بحرانهای اجتماعی و مشکلات پیچیده کالبدی – فضایی را در پی دارد. از این رو پرداختن به موضوع عدالت فضایی و به تبع آن نابرابری فضایی در مباحث شهری اهمیت بسزایی یافته است. چرا که عدالت و بی عدالتی در فضا نمایان می شود و تشدید و ادامه این روند جدایگزینی اجتماعی و مسکونی را به دنبال دارد از این رو تجزیه تحلیل و بر هم کنش میان فضا و اجتماع در فهم بی عدالتی اجتماعی و نحوه تنظیم سیاست های برنامه¬ریزی برای کاهش یا حل آن ضروری و عامل مهمی در پایداری زندگی شهری است. این پژوهش به تحلیل نابرابری¬ فضایی در شهر میاندوآب با توجه به شاخص¬های اجتماعی در بازه زمانی 1390 پرداخته است. در این راستا شاخص¬های اجتماعی را در قبال شاخص¬های کالبدی(مسکن) و اقتصادی مورد بررسی قرار داده¬ایم. بر این اساس روش تحقیق در این پژوهش به لحاظ روش¬گردآوری داده¬ها توصیفی ـ تحلیلی ـ تطبیقی و به لحاظ هدف کاربردی است. و برای بررسی وضعیت نابرابری همچنین شناخت الگوی فضایی گسترش نابرابری از مدل¬های آمار فضایی (spatial statistics tools)، تحلیل لکه¬های داغ (hot spot analysis) و خود همبستگی فضایی(autocorrelation morans i) در نرم افزارarc/gis استفاده شده است؛ ؛ شاخص سازی در نرم افزار excel صورت گرفته است و اطلاعات برای تحلیل و ترسیم نقشه بهarc/gis فراخوانی شده¬اند. نتایج نشان می¬دهد که در این سال بلوک¬هایی که دارای شاخص¬های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی خیلی محروم هستند 121 بلوک از مجموع 1660 بلوک شهری را به خود اختصاص داده اند که معادل 7% درصد است که در حاشیه شهر تمرکز دارند و مربوط به روستاهای ادغام شده در شهر هستند. بلوک¬های محروم با 21% درصد و تعدادی معادل 346 بلوک مربوط به حواشی شهر و باز همان روستاهای اطراف شهر هستندکه در سال¬های اخیر(20 سال گذشته) جزو بافت و کالبد شهر شده¬اند. بلوک¬های با شاخص¬های متوسط 435 مورد می¬باشند که به لحاظ درصدی 26% درصد را دارا هستند و هم در مرکز و هم حاشیه شهر تمرکز دارند. بالاترین درصد و تعداد را در این بین بلوک¬های برخوردار به خود اختصاص داده¬اند، 537 بلوک که 33% درصد بوده و همانطور که انتظار می¬رفت در مرکز و همچنین بافت ضلع شرقی شهر در کنار رودخانه زرینه رود استقرار دارند. و در نهایت بلوک¬هایی که بالاترین مقدار از شاخص¬های سه گانه اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را دارا بوده¬اند، بلوک¬های کاملاً برخودار هستند که با تعداد 221 مورد و 13% درصد از مجموع در مرکز شهر و لکه¬ای از آن در بافت حاشیه رودخانه به چشم می¬خورد. یافته¬های حاصل از تجزیه و تحلیل داده¬ها نشان داد که الگوی پراکنش نابرابری فضایی در شهر میاندوآب از مدل خوشه¬ای تبعیت می¬کند. خوشه¬های محروم در این بررسی در حاشیه¬ها و خوشه¬های برخوردار به مرکز گرایش و تمایل شدیدتری دارند که این وضعیت حاکی از وجود فاصله طبقاتی و دوگانگی در فضای شهری و تفاوت در برخوداری از شاخص¬¬های مورد بررسی در سال 1390است.

منطقه آزاد ارس در محدوده ای به وسعت حدود 51 هزار هکتار بخش هایی از شهرستان های جلفا و کلیبر را در مرزهای ایران با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و خودمختار نخجوان دربرمی گیرد که این منطقه به دلیل واقع شدن در محدوده مناطق حفاظت شده کیامکی و ارسباران همچنین دارا بودن جاذبه های طبیعی گردشگری فراوان مورد توجه گردشگران و طبیعت گردان بوده و به لحاظ حساسیت زیست محیطی آن ( قرار گیری در دو منطقه حفاظت شده فوق و همچنین رود خانه ارس ) که تنها در نوروز سال جاری بیش از یک میلیون و 274 هزار نفر از این منطقه بازدید کردند . بطوریکه میدانید آمایش سرزمین و استفاده صحیح و مناسب با ویژگی های محیطی از منابع و داده های طبیعی در سطح منطقه و کشور ،از اصول اولیه و مهم توسعه به شمار می آید . با عنایت به مطالعات توصیفی و تحلیلی وکاربری های صنعتی و تجاری و وفضای سبز شهری -کاربری کشاورزی -کاربری آبزی پروری -کاربری تفرج گسترده -توسعه شهری و صنعتی مورد استفاده در شرایط فعلی منطقه، به نظر می رسد که انطباق کاربری های مورد استفاده فوق با قابلیت و پتانسیل زمین ها سنخیتی نداشته و همین عامل ضرورت هر چه بیشتر این تحقیق را برای ما نمایان می سازد. هدف از انجام این مطالعه بررسی و ارزیابی توان زیست محیــــطی اراضی( اکولوژیک) منطقه در جهت بهینه سازی کاربری های تعریف شده می باشد. لذا تلاش بر این است که با انجام این تحقیق بتوان از پتانسیل های اکولوژیکی اراضی درجهت استفاده اصولی سرزمین در سطح محدوده منطقه آزاد ارس گامی برداشته شود و پایه های آمایشی در این منطقه فراهم گردد.

تاریخ و فرهنگ متنی هستند که همه ی جزئیات زندگی روزمره ما را در بر می گیرند. امروزه اکثر معماری های شهری موجود در شهرهای ایرانی یادگاری از تاریخ و فرهنگ گذشته ما می باشند و این معماری تأثیر پذیرفته از تاریخ و فرهنگ بومی می باشند. از طرفی فرهنگ و تاریخ برخی از شهرها بر معماری شهرهای دیگر ایران نیز تأثیر گذار می باشد. از اینرو در این پایان نامه به بررسی نقش تاریخ و فرهنگ کلانشهر تبریز در معماری شهری ایران خواهیم پرداخت. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای – اسنادی و مشاهدات میدانی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که معماری و سبک آذری یکی از پیشرفته ترین و باشکوه ترین سبک معماری و شهرسازی محسوب می گردد. پیشرفتهای معماری برخاسته از آذربایجان نه تنها به آذربایجان و دوران ایلخانان محدود نماند؛ بلکه به ترکستان و خراسان عهد تیموریان نیزگسترش یافته است. از معماری مقتبس از این سبک می توان به مقبرة شیخ صفی الدین اردبیلی( 735 ه.ق)، بقعه امامزاده جعفر اصفهان، میدان نقش جهان و ... اشاره کرد.

رشد روز افزون جمعیت فشار بر عرصه های طبیعی را افزایش و بهره برداری غیراصولی و تغییر کاربری ها سبب تخریب اکوسیستم ها شده است. جای پای بوم شناختی یک ابزار ارزیابی میزان ارتباط انسان با طبیعت است. این شاخص کیفیت نیازهای یک گروه انسانی را که با مقدار مشخصی از سطح زمین و آب به تولید مواد مصرفی و دفع زائد حاصل از زندگی خود اقدام می کند، اندازه گیری می نماید. جای پای بوم شناختی مقایسه جامعی از تقاضا و مقدار عرضه منابع طبیعی ارائه می دهد. در ارزیابی جای پای بوم شناختی، جای پای بوم شناختی واقعی یک منطقه با جای پای بوم شناختی بالقوه ای که برای پایداری آن منطقه مورد نیاز خواهد بود، سنجیده می شود. هم اکنون جای پای بوم شناختی به عنوان یک شاخص توسعه پایدار به طور گسترده پذیرفته شده است. پژوهش حاضر قصد دارد تا رد پای اکولوژیکی توسعه منطقه آزاد ارس را ارزیابی کند. داده های تحقیق از روش اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شدند و محاسبه رد پای اکولوژیکی در توسعه منطقه آزاد ارس، نشان می دهد انطباقی بین توسعه و بهره برداری های صورت گرفته با ظرفیت محیطی منطقه وجود ندارد.

گسترش فیزیکی نابسامان و بی رویه ی شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر می باشد؛ به طوری که طی فرآیندی مداوم محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می یابد و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامتناسب از فضاهای شهری مشکل زا خواهد انجامید. لذا یکی از علل شکل گیری این روند و همچنین یکی از مهمترین پیامدهای آن اسکان غیررسمی و حاشیه نشینی شهری است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی راهکارهای بهبود و ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی شمال شهر تبریز (محله یوسف آباد) بر اساس رویکرد توسعه شهری cds می باشد. روش پژوهش کاربردی از نوع توصیفی - تحلیلی است که برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای کامپیوتری excel، arc gis و spss و همچنین آزمون های آماری پیرسون و مدل topsis استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که رویکرد cds می تواند به ارائه راهکارهای مناسب برای بهبود وضعیت سکونتگاههای دست یابد. از طرفی بکارگیری پارادایم تکنوکراسی بر خلاف رویکرد cds نه تنها موجب کاهش مشکلات نشده است بلکه به توجه به رویکرد خود باعث افزایش مناطق اسکان غیررسمی شده است. نتایج تحقیق نیز نشان می دهد تسلط نگرش فن گرایی (تکنوکراسی) در سطوح مختلف برنامه ریزی و مدیریت شهری ایران از مهم ترین چالش های فراروی شهرهای ایران به شمار می رود که در کلانشهر تبریز نیز وجود این نوع نگرش موجب افزایش سکونتگاههای غیررسمی و عدم مشارکت ساکنان این مناطق در تهیه طرح های توسعه شهری گردیده است.

در دنیا پذیرفته شده که توسعه پایدار شهرها درصورتی تحقق می پذیرد که مدیریت واحد شهری با رعایت اصول علوم روز شهرسازی و تقسیم عادلانه منابع و درامد شهری بصورت توامان شکل گیرد.ژان باستیه معتقد است فرایند تصمیم گیری مدیریت شهری زمانی موجب منفعت مدیریت شهری می شود که شهروندان بیشترین مشارکت در تصمیم گیری ها علاقه پیدا کنند ،این در حالیست که حتی کاربرد اصطلاحاتی نظیر مردم و شهروند در متون ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری و طرح های توسعه و عمران مصوب شهرسازی و معماری ایران از تاریخ تاسیس تا کنون مشاهده نمی شود.(صرافی و همکاران1387،124)علاوه بر آن برنامه ریزی و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه با تاکید بر روش های تکنوکراسی و آمرانه صورت می گیرد. این پایاننامه با استفاده از تکنیک پرسشنامه ،اصول روش دلفی و نرم افزار spss به تجزیه و تحلیل داده های مربوطه پرداخته است.نتایج بدست آمده حاکی از اینست که در ساختار مدیریت شهر تبریز پارادایم تکنوکراسی وجود دارد و همچنین باعث افزایش سکونتگاه های غیر رسمی شده است. با توجه به اینکه الگوی حکمرانی شهری، نقطه مقابل تکنوکراسی می باشد و نقاط ضعف تکنوکراسی مانند عدم مشارکت شهروندان ، به عنوان مهم ترین عامل در آن جایی ندارد، لذا بهترین الگوی مدیریتی برای شهر تبریز و بخصوص مدیریت سکونتگاه های غیر رسمی است.

مصرف نه تنها مقوله ای فراتر از رفع نیازهای حیاتی است بلکه خود آرمان و هدف می باشد. مصرف گرایی نمادین به معنای استفاده از اجناس مارک دار و با برند خاص می باشد که خود اثرات فضایی همچون جدایی گزینی اکولوژیک ،را در پی دارد. این تحقیق قصد دارد تا به بررسی نقش مصرف گرایی نمادین در جدایی گزینی اکولوژیک کوی ولعصر و فردوس شهر تبریز بپردازد.جامعه آماری پژوهش کوی ولیعصر و فردوس است که تعداد 350 نمونه از کوی ولیعصر و 150 نمونه ازکوی فردوس به صورت تصادفی انتخاب شدند و داده های تحقیق از طریق پرسشنامه جمع آوری شدند.آزمون همبستگی کندال ،اسپیرمن و پیرسون جهت تائید فرضیه ها به کار گرفته شدند.یافته های تحقیق نشان از آن دارد که بین مصرف گرایی نمادین و جدایی گزینی اکولوژیک در رابطه محدوده مورد مطالعه وجود دارد.

تغییرات سریع و جابجایی گسترده جمعیتی ناشی از مدرنیزم، شهرها را با مشکلات عدیده ای مواجه نمود، که بافت های نابهنجار و سکونت غیر رسمی به خصوص در اطراف کلانشهرها مشاهده می شود، ولی این پدیده مختص کلانشهرها نیست و شهرهای میانی نیز در مدیریت خود با این مشکل مواجه هستند، در این میان شهر خوی با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، دارای بافت نابهنجار ناشی از اسکان غیر رسمی می باشد. مهمترین بخش از بافت مذکور به لحاظ وسعت و شدت، محله جمشیدآباد است که جمعیت زیادی از حاشیه نشین شهر خوی را به خود اختصاص می دهد، در مجموع این مناطق به دلایل مختلف، معمولاً دارای آسیب پذیری بالایی در برابر زلزله نسبت به سایر مناطق شهری هستند که هدف این پژوهش، بررسی و شناخت آسیب پذیری بافت محله جمشیدآباد شهر خوی از این منظر می باشد، داده های تحقیق از طریق پیمایش و میدانی و نیز منابع موجود در سازمانها بدست آمد. برای تحلیل داده ها از ترکیب روشهای توصیفی و تحلیلی در داخل تحلیل فضایی سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) و شبکه عصبی مصنوعی بهره گرفته شده و نتایج پژوهش آسیب پذیری بیشتر بافتهای نابهنجار شهری را در مقابل زلزله نشان می دهد.

امروزه بیش از نیمی از مردم جهان در شهرها زندگی می کنند و از یک سو شهرها به عنوان کانون توسعه اجتماعی، اقتصادی و فضایی بشمار می روند ازسوی دیگر مناسب ترین مکان هایی هستند که مسائل و مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در آن پدید می آید. شهرها همواره با گذشت زمان با تغییرات اجتماعی، اقتصاد ، فضایی و کالبدی همراه می باشند و در چند سال اخیر در اثر رشد و پیشرفت تکنولوژی و بهبود یافتن نظام شهری ، گسترش شهرنشینی در شهرها را موجب شده است. بروز این امر سبب شکل گیری محلات مختلف در شهرها شده است، که این محلات دارای تفاوت های فراوانی از لحاظ خصیصه های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و... می باشند. شهرها همواره چه در کشوهای توسعه یافته و چه در کشورهای جهان سوم دارای تفاوت هایی در ساختار شهری (محلات توسعه یافته ، محلات کمتر توسعه یافته ، محلات اسکان غیر رسمی، و...) می باشند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.