عدالت یعنی برابری و مساوات در بهره مندی از امکانات و حق هر کسی را به او دادن این واژه در طول تاریخ، همواره مورد توجه بشر بوده است. از آن جا که مجری اصلی عدالت، حکومت ها هستند، عموماً عدالت را در کنار حکومت بحث می کنند. یکی از حاکمانی که مبنای حکومتش، بر پایه ی «عدالت» استوار بود، امیر مومنان علی(ع) است. در کتاب شریف نهج البلاغه که بازتاب بخشی از عملکرد عدالت محور آن حضرت(ع) است، مطالب فراوانی درباره ی ابعاد گوناگون عدالت آمده است. تحقیق حاضر در پی واکاری عدالت اجتماعی در ابعاد سه گانه ی سیاست، اقتصاد و حقوق است. تحقق عدالت اجتماعی در ابعاد نامبرده نیازمند ایجاد زمینه ها و رفع موانع است. فصلی از رساله به این موضوع اختصاص دارد. عدالت اجتماعی در بعد سیاست با رویکرد مناسبات بیرونی قدرت و مناسبات درونی قدرت، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. ساختار بیرونی و درونی روابط و مناسبات حکومت علوی کاملاً بر مبنای عدالت طراحی شده است. هیچ بعدی از عدالت در عمل و نتیجه به بعد اقتصادی نمی رسد چرا که بخش عمده ای از عدالت در معیشت مردم، ظهور و بروز پیدا می کند. امیر مومنان(ع) با مدیریت فوق العاده در سه حوزه ی تولید، نظارت و توزیع ثروت ملی، زمینه ی تحقق عدالت اقتصادی را فراهم نمود. بعد حقوقی عدالت اجتماعی با تدوین دو مرحله ی قانون گذاری و اجرا به وسیله ی حضرت امیر(ع)، عملیاتی شد. با رهنمودی که امیر مومنان(ع) جهت ایجاد عدالت اجتماعی در حوزه های سه گانه نشان دادند، دست یابی به آن برای دولتمردان دور از انتظار نخواهد بود.

چکیده تعدد ادیان در جهان و حتی تعدد مذاهب در یک دین موجب شده سوالات زیادی درباره اینکه کدام یک از ادیان و مذاهب حق می باشد و یا اینکه کدام در آخرت موجب سعادت هستند... یکی از پاسخ های ارائه شده پلورالیسم یا کثرت گرایی می باشد که این عقیده همه ادیان موجود را حق می داند که عمل کنندگان به هر دینی عاقبت بخیر خواهند شد ، انحصار گرایی ، شمول گرایی ، طبیعت گرایی و ... پاسخ های دیگری هستند که به این پرسش بنیادین داده شده است. در این پژوهش وحدت و تعدد ادیان را با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان فیلسوف و مفسر بزرگ شیعه مورد بررسی قرار می دهیم. از آنجایی که امروزه یکی از مباحث مهم در کلام جدید بحث پلورالیسم دینی است و آرای زیادی درباره آن گفته شده و با توجه به اینکه نوع نگرش نسبت به آن در زندگی تاثیر بسزایی دارد و در تعاملات اجتماعی روزمره ما در برخورد با طرفداران ادیان و مذاهب دیگر کاربرد دارد و همچنین برداشتهای متفاوت از آن می تواند در اقتصاد ، سیاست ، فرهنگ و ... تاثیر گذار باشد ، بر آن شدیم تا تحقیق خود را در این موضوع انجام دهیم. هدف ما از اجرای این پژوهش ، یافتن نظر یکی از بزرگان شیعه است که می تواند چراغ راه برای علاقمندان بحث وحدت و تعدد ادیان باشد و در برخورد با تعدد و تکثر ادیان راه اعتدال را به ما نشان داده و از افراط و تفریط جلوگیری نماید ، البته در ضمن آن به نظریات متفاوتی که به علامه نسبت داده شده می پردازیم. روش ما در این پژوهش کتابخانه ای است که در چند مورد هم با مراجعه به شاگردان علامه تحقیق میدانی صورت گرفت. آثار علامه عموما و تفسیر گرانقدر المیزان خصوصا منابعی بود که برای یافتن نظر علامه مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا به تعریف دین، پلورالیسم، پیشینه تاریخی و ادله پلورالیسم پرداخته شده و در فصل دوم دیدگاه های مطرح شده درباره علامه بیان ، و یک نظر مورد تایید و دیدگاه های دیگر تخطئه و مورد نقد قرار می گیرد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که علامه در بحث تعدد ادیان نه تنها پلورالیست نیست بلکه در ادیان موجود فقط اسلام را حق می داند و به نظر ایشان تنها دینی است که انسان را به سر منزل مقصود می رساند، البته ادیان دیگر در زمان خودشان حق و منجی بوده اند ولی با آمدن اسلام در طول آنها دیگر قابل توصیه و اختیار نمی باشند لذا در این زمان انسانها فقط باید دین اسلام را برگزینند تا سعادت اخروی را کسب نمایند. کلیدواژه: پلورالیسم، شمول گرایی، طبیعت گرایی، انحصارگرایی، تعدد ادیان

نگاه علمی و فرامذهبی به مسئله ی مهدویت چهره ای درخشان و تابناک از آینده ای روشن برای بشریت تصویر می کند. از آنجا که باور مهدوی برشی از امامت بوده و در همه بدنه ی حکومت اسلامی حضور دارد، تبیین الگوی تربیتی اعتقاد به مهدویت ضروری می نماید تا در پرتو آن منتظر تکالیف رفتاری خویش را تمییز دهد. در منشور تربیتی منتظر، بین میزان اعتقاد به امام زمان و رفتار منتظر ارتباط مستقیمی نهفته است و هر چه منتظر از معرفت کامل تری برخوردار باشد رفتار کامل تری نیز خواهد داشت. ره آورد تحقیق حاضر، بیان رسالت مهدویت در مقوله تعلیم و تربیت و تأثیر آن بر شکل دهی جامعه مهدوی در زمان غیبت است. تبیین اندیشه مهدویت و پیوند آن با حوزه های تربیتی و اخلاقی، تقویت مبانی تربیتی و اخلاقی جامعه منتظر بر اساس اندیشه انتظار، کاربردی کردن مباحث مهدویت متناسب با نیازها و اقتضائات امروزی از جمله اهداف این پژوهش هستند که به شیوه کتابخانه ای و تحلیل ادله به دست آمده است. نتیجه ی تربیت انسان های منتظر بر این اساس ، پرورش انسان های مفید برای جامعه انسانی و اسلامی است. در صورتی که این فرآیند به خوبی صورت پذیرد، ثمره این گونه تربیت بروز و ظهور فضائل عالی چون عدالت خواهی، الگو پذیری، بصیرت ورزی، خودیاری های اجتماعی و رشد افرادی با بینش قوی، ایمانی راسخ و کرداری مناسب با شأن یک انسان منتظر بوده که در این نوشتار به هریک پرداخته شده است.

این پایان نامه که با عنوان «بررسی روایات تفسیری امام صادق در جزء هفدهم قرآن کریم» تألیف شده، در سه فصل تنظیم گردیده است. فصل اول: کلیات بحث شامل مقدمه، موضوع تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق، سوالات تحقیق، روش تحقیق، ساماندهی تحقیق، تفسیر مأثور، حجیت روایات مأثور، جایگاه تفسیری امام صادق، بررسی دلالی، بررسی سندی، تبیین اصطلاحات و مفاهیم کلیدی. فصل دوم: شامل نصوص روایات رسیده از امام صادق در ذیل آیات سوره انبیا که از تفاسیر روایی گردآوری گردیده و سپس از منابع اصلی مصدریابی و ترجمه شده است. همچنین هر یک از روایات به طور جداگانه بررسی سندی و دلالی شده است. فصل سوم: شامل نصوص روایات رسیده از امام صادق در ذیل آیات سوره حج به همراه ترجمه و بررسی سندی و دلالی آنها. در این تحقیق، روایات از حیث متن به روایات تفسیری، جری و تطبیق، بطن، فضیلت تلاوت، استشهاد به آیه، شأن نزول، سبب نزول، چگونگی قرائت، بیان مثال و مورد و قصص و تاریخ و از حیث سند به روایات: صحیح، حسن، موثق و ضعیف دسته بندی گردید. سوال اصلی که در این تحقیق کوشش شد تا جواب داده شود این است که چه مقدار از روایات، تفسیری است و چند درصد روایات، دارای سند معتبر است. از 188 روایت وارده در این جزء، تنها 76 روایت تفسیری است و فقط 97 روایت دارای سند معتبر است که به ترتیب حدود 40 و 51 درصد از کل روایات را شامل می شود. روایات وارده در این جزء و بلکه تمام روایات تفسیری، دارای آفات و کاستی هایی مانند جامع نبودن، ضعف اسناد و درهم آمیختگی تفسیر، تأویل، جری، بطن و ... در یکدیگر است، انواع مختلف این روایات در منابع تفاسیر روایی گرد آمده است، بی آنکه در صدد تفکیک این روایات برآیند.

انقلاب اسلامی در حالی سومین دهه از عمر خویش را پشت سر می گذارد که پس از مواجهه با چالش های گوناگون، هم اکنون با موج بلند و فرآیند پیچیده و پویایی به نام جهانی شدن روبرو شده است. این فرآیند که دارای ابعاد گوناگون می باشد، ناظر به جریانی از فشردگی زمان و فضا در جهان است که بواسطه آن مردم دنیا بصورتی کم و بیش آگاهانه در جامعه جهانی ادغام می شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر فرآیند جهانی شدن بر فرهنگ دینی ایران صورت گرفته است. در انجام این تحقیق از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده و داده های آن به روش کتابخانه ای گردآوری شده اند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که فرآیند جهانی شدن با افزایش دادن چشمگیر برخوردهای فرهنگی، آگاهی انسان ها از عناصر فرهنگی دیگر، سرزمین زدایی و تضعیف پیوندهای فرهنگ و دین با مکان، نظام های معنایی را از لنگرگاه خود آزاد ساخته، تهدیداتی از قبیل عرفی شدن ارزش ها و بحران هویت را برای فرهنگ دینی ایران بوجود آورده است که نمودهایی از آن در جامعه قابل مشاهده است. با این وجود نمی-توان با مشاهده این ظواهر جزئی از فرهنگ غربی که در برخی رفتارها مشاهده می شود و با تکیه بر تئوری های جامعه شناسان غربی، رأی به تحول فرهنگ دینی ایران داد، چرا که جلوه ها و واقعیات فرهنگ دینی ایران و تحقیقات انجام شده در زمینه نگرش ها، ارزش ها و هویت جامعه، با آن که سطوحی از نفوذ جهانی شدن و فرهنگ غربی را نشان می دهد، بیانگر حاکم بودن فرهنگ دینی و شیعی در جامعه می باشد.

تحقیق در باره موضوع مصوب رساله حاضر ممکن است به دو صورت انجام شود: 1. اینکه فصل بندی و چینش مطالب رساله ناظر به جریان های ظاهرگرا باشد و برای هر گروه فصلی در نظر گرفته شود و از مبانی و روش های آن گروه بحث شود. 2. اینکه فصل بندی بنا بر مبانی و روش های جریان های ظاهرگرا (نه خود آن جریان ها) انجام شود: به این ترتیب که فصلی به معرفی خود این جریان ها اختصاص یابد و فصلی به بررسی مبانی فهم قرآن از نظر آنان و فصلی هم به بررسی روش های آنان در فهم قرآن اختصاص یابد. البته قبل از اینها نیز فصلی به تعریف ظاهر و تعیین گستره آن خواهد پرداخت. در ابتدای رساله نیز مدخلی برای کلیات پژوهش و در پایان رساله نیز خاتمه ای برای نتایج پژوهش و پیشنهادهایی برای پژوهش های دیگر در نظر گرفته شده است. هر یک از این دو شیوه می تواند مزایایی داشته باشد، ولی در رساله حاضر با مشورت اساتید بنا بر آن شد که شیوه دوم در فصل بندی رساله لحاظ شود. از جمله مزایای این نوع فصل بندی آن است که اگر این گروه ها در مبنا یا روشی اشتراک نظر دارند، بحث از آن مبنا یا روش یکجا مطرح شده و در فصل های مختلف (بنا بر شیوه نخست) تکرار نخواهد شد. با توجه به آنچه ذکر شد رساله حاضر در شش بخش سامان یافته است: بخش اول از کلیات موضوع و ضرورت پرداختن به ظاهرگرایی بحث می کند. بخش دوم به تعریف ظاهر، ظاهرگرایی و ظاهرگرایان، و تعیین گستره ظاهر می پردازد. در اینجا «ظاهر» به «مدلول لفظی» و «ظاهرگرایی» به «استناد به مدلول های لفظی» تعریف می شود. بخش سوم به جریان شناسی ظاهرگرایی پرداخته و پیشینه ظاهرگرایی را قبل از اسلام و سپس ظاهرگرایی را از صدر اسلام تا زمان حاضر در نمودهای بارزش از قبیل اصحاب حدیث، ظاهریه، سلفیه، اخباریان و مکتب تفکیک دنبال می کند. بخش چهارم به بررسی مبانی ظاهرگرایان در فهم قرآن می پردازد و دو مبنای دلالی در فهم قرآن یعنی انکار مجاز و انکار تأویل را به بحث می گذارد. بخش پنجم از روش های ظاهرگرایان در فهم قرآن بحث می کند. در اینجا «روش» به «استناد به منابع» تعریف می شود و از هفت منبع که نزد گروه های مختلف ظاهرگرا معتبر است، بحث می شود. این هفت منبع عبارتند از: قرآن، روایات پیامبر، سخنان صحابه، سخنان تابعین، سخنان امامان معصوم، مقتضای سیاق و لغت. تلاش نگارنده آن بوده که این مبانی و روش ها را از خلال نوشته های خود این گروه های ظاهرگرا و یا آثاری که در باره آنان به نگارش درآمده استخراج کند و اگر نقدی را بر آنها وارد می داند، ذکر کند. در بخش ششم نیز از نتایج پژوهش و پیشنهاداتی برای پژوهش های دیگر سخن رفته است.

عدالت در ارتباط مستقیم با حقوق افراد است ، تقابل حقوق اعضای خانواده در اسلام مبناست . در مقابل هر وظیفه ای حقی برای طرف مقابل ایجاد می شود ، اسلام در مسیر متعالی خویش اعضای خانواده را فراتر از رعایت حقوق یکدیگر به مدارا دعوت می نماید . اعضای خانواده در اسلام به عنوان یک آفریده ی آزاد خداوند و عضوی از جامعه ی انسانی دارای حقوق انسانی و اجتماعی مشترکی هستند اما به دلیل خلقت متفاوت و کارکردهای مجزایی که دارند حقوق نامتشابهی دارند ، نباید در صدد یکسان سازی نقش ها و به زعم برخی جنبش های کنونی همچون فمنیسم ، قائل به تساوی حقوق زن و مرد باشیم . اگر اعضای خانواده از جایگاه حقیقی خویش فاصله بگیرند ، مصداق بارز بی عدالتی است ، اسلام با فسخ تمام سنت های ظالمانه در مورد حقوق زنان به حقوق خانواده سامان بخشیده در این رابطه اعضای خانواده را در جایگاه واقعی خویش قرار داد . اسلام در تدوین هر قانون ، همسویی با خلقت زن یا مرد را در نظر گرفته است . اسلام پیوند ازدواج ( عقد ) را به دست زنان داده است ، زن با پذیرش مرد به عنوان همسر ، خانواده را بنیان می دهد ، در تدوین مهریه ، به طالب بودن مرد و مطلوب بودن زن توجه دارد اما در امر طلاق به دلیل احساسات رقیق زن اغلب اختیار را به دست مرد می دهد . مهریه ، نفقه ، ارث ، دیه ، مالکیت ، حق انتخاب ، آزادی سیاسی و وصایای اخلاقی موارد عنوان شده در پژوهش حاضرند که تاریخچه ، تعریف ، نحوه ی پیدایش و عدالت خواهی اسلام در مورد آنها در قالب چهار فصل بحث شده است . نهایتاً اسلام پرچم دار عدالت در همه ی جنبه های اقتصادی ، اجتماعی ، اخلاقی ، سیاسی و ... در امور خانواده است و در قبال تمام شبهاتی که امروز به هر عنوان بر موضوع عدالت در خانواده وارد می آید پاسخ گو است .

ترجمه و نقد و بررسی مدخل «پلورالیزم دینی و قرآن»،از مداخل دایره المعارف قرآن لیدن،موضوع این پژوهش می باشد. نویسندگان مدخل مذکور،به بررسی دیدگاه قرآن در ارتباط با تکثرگرایی دینی پرداخته اند.هدف از اجرای این پایان نامه بررسی صحت و سقم مطالب مدخل و پاسخگویی به شبهات مطرح شده با رعایت اصول علمی و انصاف است. کوشش شده است ضمن ارائه ترجمه ای سلیس و روان ،مطالب مدخل بر اساس ترتیب ارائه شده از سوی نویسندگان، نقد و بررسی شود.مولفان،در ابتدای کار به معناشناسی واژگان استعمال شده توسط قرآن کریم در حوزه دین پرداخته اند،اما در بررسی مفردات قرآنی ،آنچنان که باید عالمانه عامل نکرده اند . آنان در مرحله بعدی به بررسی گروههای دینی موجود در محیط زندگی پیامبر همت گماشته اند،در این قسمت نیز رعایت بی طرفی نشده و جانبداری آنان از مسیحیان و یهودیان کاملا آشکار است.در مهمترین بخش این مدخل تکثرگرایی دینی از دیدگاه قرآن مورد بحث قرار گرفته است، در موضوع یاد شده گرچه نویسندگان تا حدودی توانسته اند دیدگاه قرآن را در یابند اما در اینجا نیز بحث مطرح شده دارای اشکالاتی است.مهم ترین اشکال،فقدان یک بحث منسجم نظری در مورد دیدگاه قرآن است،مولفان مدخل بیش از آنکه در صدد بیان دیدگاه قرآن در مورد موضوع مورد بحث باشند،بیشتر به حوزه رفتار مسلمین پرداخته اند.علاوه بر این، پلورالیزم دینیِ مبتنی بر نسبیت اندیشی معیار و اصل مسلم قرار گرفته و تعالیم قرآن با آن مقایسه شده و از این منظر اشکالاتی چند- که به پاسخ آنها پرداخته ایم- متوجه قرآن شده است.

آنچه نگارنده در پی تحقیقات خود به آن دست یافته، این است که به طور کلی می توان به سه گرایش متفاوت در ارتباط با موضوع جامعیت قرآن در بستر زمان اشاره کرد: 1ـ جریان تصوف گرایی با محوریت اندیشه ی غزالی. 2ـ جریان غرب گرایی با محوریت فکری جدایی دین از سیاست. 3ـ جریان اصالت گرایی با محوریت وفاداری به متن. جریان تصوف گرایی با مبنا قرار دادنِ اصل باطن قرآن و زبان قرآن به معناشناسی جامعیت قرآن روی آورده است. اندیشه ی غرب گرایانه بنای فکری خویش را در حوزه ی جامعیت قرآن بر اساس مبانی فکری جدایی دین از سیاست و اثرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه، طراحی نموده است. و جریان اصالت گرایانه، حرکت فکری خویش را در محیط جامعیت قرآن، با نقد مبانی اندیشه ی تصوف گرایی و نفی مبانی غرب گرایی، در مسیر غایت قرآنی قرار داده است. اصولی که اندیشه ی اصالت گرایانه براساس آن چهارچوب منطق فکری خود را تدوین نموده است عبارتند از: انسان شناسی، فطرت، عقل، خاتمیت، عترت. نگارنده، علاوه بر بررسی مبادی فکری جریان های یاد شده، در فصول مختلف پایان نامه، به تحلیل اندیشه ی امام خمینی در قالب ارائه شده پرداخته، و میزان قرابت و همگرایی اندیشه ی امام خمینی را با مبانی فکری یاد شده، تحلیل می نماید تا از این منظر بن مایه فکری امام خمینی که در کانون اندیشه ی ایشان، نقشی اساسی ایفا می نماید؛ شناخته گردد. نتایجی که از نوشتار حاضر به دست خواهد آمد در چند محور می توان خلاصه کرد: 1ـ شناخت چگونگی قبض و بسط اندیشه ی جامعیت قرآن با بررسی مبادی تصوری دخیل در قلمرو آن. 2ـ شناخت میزان همگرایی و واگرایی مبانی تشکیل دهنده ی اندیشه های یاد شده با اصول و ارکان بینش اسلامی. 3ـ شناخت اندیشه ی بلند امام خمینی(ره) و معرفی ایشان به عنوان یک شخصیت صاحب نظر در زمینه ی موضوع جامعیت قرآن. کلیدواژه: جامعیت قرآن، امام خمینی، فطرت، جاودانگی قرآن، خاتمیت دین، فرهنگ زمانه.

تاریخ نشان از فهم پذیری متون و کاربرد ابزار و روشهای متفاوت در راستای فهم و تفسیر متون الهی و بشری دارد. تفسیر قرآن نیز با بیان نبوی آغاز شد و در سه سده نخست اسلام، روش غالب آن نقلی یا ماثور بوده است. سیر از نقلی به عقلی در تفسیر، همراه با تغییر رویکرد اجتماعی و فرهنگی، سیر تطور خود را بر اساس مبانی و دلایل متقن طی نمود و با گذشت زمان به ویژه در قرن چهار دهم اجتهاد و بهره وری از عقل در کنار نقل، افزون گشت ـ هرچند در دوره هایی با چالش روبرو گردیدـ و کار کرد های داشته است. این تحقیق به دنبال پاسخ این پرسش است که در چنین فرایندی تفکر اجتهادی چه کارکردهایی داشته است؟ اسلام برخلاف مکتبهای غیر الهی مکتبی است پویا و تامین کننده نیازهای انسان در تمام شئون فردی و اجتماعی. و آنچه به کمال و خاتمیت دین خدشه وارد می سازد، سکوت شارع نسبت به حکم برخی از موضوع های جدید و یا انسداد باب اجتهاد است. ضرورت و اهمیت اجتهاد در تاریخ اسلام گرچه مربوط به زمان غیبت است لیکن در صدر اسلام، دانشمندان با اجتهاد خود کوشیدند تا آیات الهی را تبیین نمایند و مورد تشویق امامان معصوم (ع) نیز قرار می گرفتند. اجتهاد در تفسیر، تلاش برای فهم و تبیین معانی و مقاصد آیات است با اتکای به عقل و توجه به نقل و این حرکتی نو و پویا در تفسیر قرآن است که مفسر را درکشف حقایق آیات و روایات یاری می نماید و آن را از هرگونه آسیبی به ویژه تفسیر به رأی ـ تحمیل پندار و برداشت شخصی بر آیات و روایات ـ محفوظ می دارد. قرن چهاردهم از نظر تاریخ تفسیر، قرنی ممتاز و متمایز است، چرا که احیاگران فکر دینی و مفسران، از پس غفلتی دیرین، قرآن را از طاق نسیان به متن اجتماع آورده و با ذهن و زندگی جدید پیوند داده اند و تحولی شگرف در مسائل سیاسی اجتماعی پدید آوردند. تحول و تطور تفسیر با رویکرد اجتهادی متاثر از عواملی مانند توجه به آزادی اندیشه، نیازهای اجتماعی، پیشرفت علوم در قرون اخیر، تحول در روش تفسیری، بروز ایده های نوین عقلانی، نارسایی تفاسیر نقلی و ... ـ می باشد که کارکردهایی مانند: تبیین اندیشه اجتماعی، احیا و اصلاح معرفت دینی، ایجاد نحله های علمی و تفاسیر جدید، تحول در نظام سیاسی اسلام، تحول در کشفیات علمی قران و برداشت نو از امور اقتصادی را به دنبال داشت.

چکیده: صحیفه امام سجاد (ع) از متون ارزشمند دینی است که می‏تواند به عنوان مأخذ و مبنایی برای مطالعه و بررسی موضوعات مختلف اعتقادی، اجتماعی و سیاسی... مورد استفاده قرار گیرد. در صحیفه سجادیه اشاره به موضوعات اخلاقی از قبیل اخلاق سیاسی به وسیله انسان الاهی و کامل ترسیم و بیان شده است. موضوع رساله ی حاضر بررسی آموزه های اخلاق سیاسی در صحیفه سجادیه می باشد.رابطه ی میان اخلاق و سیاست آنقدر حائز اهمیت می باشد که همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است.لذا در پی بررسی نظرات مختلف ،نظریه ی یگانگی این دو حوزه تحلیل گردیده است.امام ساجدان با توجه به اختناق جو سیاسی زمان خود،در قالب دعا؛ شکر قدرت ،اصلاح، اخلاص و... را از بایدهای اخلاق سیاسی و سوءظن و بدگویی و...از نباید های آن معرفی می نمایند. کلید واژگان: اخلاق، سیاست،اخلاق سیاسی از قبیل؛شکر قدرت،تولی و تبری،...و آفات زبان،حب دنیا،...

چکیده بر اساس تعالیم ناب اسلام عزیز ، بهترین نسخه برای سعادت بشر ، قرآن کریم است و از همین روست که جایگاه تفسیرقرآن و تدبر درآیات آن روشن می شود . و حرکت در این مسیر موجبات سعادت انسان را فراهم میکند. از طرفی نوع تفاسیر مفسرین به قرآن خود یک مسأله ی جداگانه و مهم است . و تفسیر علامه طباطبائی و استاد مطهری رضوان الله تعالی علیمها ، یک تفسیر اجتماعی به حساب می آید . این دو بزرگوار دغدغه ی اصلاح اجتماع را داشته اند نوشته های خود را با همین نگاه و با استفاده ازآیات شریفه ی قرآن مطرح نموده اند . و لذا می توان در میان نوشته های قرآنی آنها به یک اخلاق اجتماعی مورد سفارش قرآن دست یافت . در این اثر کوچک دانشجوئی ، اخلاق اجتماعی مطرح شده درآثاراین دو دانشمند فرزانه دنیای اسلام نوشته شده است و به صورت یک پایان نامه در هفت فصل شکل گرفته است . در فصل اول به کلیات و تعاریف لغات واصطلاحها پرداخته میشود و درفصل دوم اخلاق اجتماعی در عرصه ی سیاسی بررسی میشود و شامل برخی اخلاق مثل صبر و وفای به عهد و هجرت و جهاد و ....می شود . در فصل سوم این مجموعه به بررسی اخلاق اجتماعی در زمینه ی اقتصادی پرداخته می شود و در این فصل اخلاقی مثل قرض الحسنه و خمس و کم فروشی مطرح می شود . در فصل چهارم اخلاق جنسی مطرح می شود و شیوه ی صحیح مدیریت آن مطرح می شود و اخلاقی مثل پوشش ، عفت و تهمت ، نهی از زنا ، در این فصل بررسی میشود . در فصل پنجم اخلاق اجتماعی مورد سفارش قرآن کریم در خانه و از سوی پدر و مادر مطرح میشود و اخلاقی مثل تربیت فرزند در آن بررسی میشود. در فصل ششم اخلاق تبلیغی مطرح می شود و اخلاقی را که یک مبلغ باید به آن آراسته شود بیان شده است و به اخلاقی مثل مأمور به وظیفه بودن ، تذکر دادن ، تحمل و دوری کردن زیبا پرداخته میشود . و در فصل پایانی به اخلاق همزیستی پرداخته میشود و در طی این فصل به اخلاقی مثل مزمت عیب جوئی و مسخره کردن ، و آداب ورود به منزل دیگران و آداب دوستی ، پرداخته میشود . کلید واژه ها ( اخلاق – اجتماعی – تفسیر - شهید مطهری – علامه طباطبائی -)

چکیده بسترهای پیدایش بهائیت همان عللی است که موجبات بروز و ظهور جریان بهائیت را ایجاد کرده است، این عوامل، بسترهای دینی همچون درک نادرست از آموزه مهدویت، انتظار منجی و ظهور فرقه شیخیه و بسترهای فرهنگی و اجتماعی نظیر فقر ، جهل، بی سوادی و خرافه پرستی، و بسترهای سیاسی که از سویی ضعف حکومت و تسلط همه جانبه اجانب بر دربار و منابع ملی و از سوی دگر، حمایت بیگانگان از هر حرکت ساختار شکن در راستای تضعیف اقتدار حکومت و علما، را در بر می گیرد. جهت گیری نوشتار حاضر بازشناسی علل و عواملی است که در شکل گیری، پیدایش و گسترش بهائیت به عنوان فرقه نوظهور تأثیر داشته است. این پژوهش فراتر از آثاری که تا کنون به تحلیل بسترهای پیدایش بهائیت همت گماشته اند به بررسی پرداخته است و کوشیده است همه عوامل و زمینه های عینی و ذهنی پیدایش این فرقه را بازیابی کند و نشان دهد که بهائیت نه یک فرقه دینی یا جنبش اجتماعی است، بلکه جریانی است سیاسی که برآمده از نابسامانی های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی در ایران است. پژوهش و موشکافی حوادث و تشخیص بسترهای پیدایش بهائیت از آن رو حائز اهمیت است که می تواند راه را بر فرقه سازان دشوار کرده و زمینه انحراف از دین مبین اسلام را ریشه یابی و در نتیجه ریشه کن سازد. این نوشتار در پی تبیین ماهیت حقیقی فرقه بهائیت و اثبات عاری بودن آن از هر گونه پیام وحیانی است. کلید واژه ها: بهائیت، مهدویت، بابیه، شیخیه، قاجاریه.

این پژوهش درباره جغرافیای تاریخی قرآن است و در آن بازتاب جغرافیای تاریخی عرب عصر نزول در قرآن بررسی شده است. توجه به احتمالات زیاد مطرح شده توسط صاحبنظران در مورد جغرافیای تاریخی وقوع برخی از وقایع و قصص قرآن و نادیده انگاشته شدن بُعد معهودیت این وقایع برای عرب عصر نزول جهت ترجیح اقوال، اهمیت چنین تحقیقی را نمودار می کند. از رهگذر این تحقیق مشخص می شود، برای فهم بستر جغرافیای تاریخی آموزه های قرآن که در قالب وقایع و قصص گوناگون غالباً برای عبرت گیری بیان شده اند، نیاز به حفاری و کارهای باستان شناسی در مناطق گوناگون جهان نیست و پژوهش های این چنینی باید بر اساس معهودات عرب زمان نزول قرآن باشد و نه بر پایه تطبیق هر مصداقی بر آیات قرآن. با نگاهی کلی به جغرافیای تاریخی وقایعی که در مورد آن ها اختلاف نظر وجود ندارد، می توان به این نتیجه رسید که وقایع قرآن در محدوده جزیره العرب و نواحی همجوار آن که با عرب عصر نزول ارتباط داشته اند، رخ داده اند. هم چنین جغرافیای تاریخی وقایعی که در مورد آن ها اختلاف نظر وجود دارد از همین محدوده تجاوز نمی کند. بر این اساس جغرافیای وقوع قصه آدم (ع) و نوح (ع) در بین النهرین، زیستگاه قوم عاد در شمال عربستان، غار اصحاب کهف در اردن، مجمع البحرین در فلسطین و سد ذوالقرنین در شمال بین النهرین بوده است.

تحقیق حاضر به بررسی جاذبه های قرآن از نظر تازه مسلمانان و ناهمدینان پرداخته است . در این زمینه سعی شده است برای به دست آوردن دیدگاه ها ونظرات آنان درباره جاذبه های قرآن از روش میدانی با ارائه پرسشنامه و جستجوهای اینترنتی استفاده شود و به بیان کلمه و موضوع مورد بحث در گفتارشان اکتفا شده است و سپس از موضوعات نزدیک و مشابه آنها به عنوان نمونه بیشتر آورده شده است و بعد ابعاد جاذب قرآن را براساس آیات و روایات شرح و بسط داده ایم و وارد تفسیر آیات نشده ایم.صحت و سقم نظرات و دیدگاه ها و این که آیا کارشناسانه هستند و یا عوامانه و اینکه منابع مورد استفاده دست اول و یا دست چندم است در خور این پایا نامه نبوده است و هدف فقط جمع آوری ابعاد جاذب قرآن بوده است.کلمه جاذبه در دفعات مکرر تکرار شده است تا تداعی کننده ی عنوان پایان نامه باشد.

از جمله موضوعات مهم :«رفتار شناسی خواص ونقش آنها در تحولات اجتماعی از دیدگاه قرآن ونهج البلاغه» است که اهمیتی فوق العاده برای تمام زمانها ومکانها دارد.از دستاوردهای این تحقیق این است که خواص حق مدار جامعه را به سوی حق و خواص اهل باطل جامعه را به غیر حق رهنمون شده اند به گونه ای که در گزارشات قرآنی و نهج البلاغه از خواص، این گونه تحولات کاملاً پدیدار است و آن قدر نقش آنها مهم بوده که برای هدایت جامعه و اصلاح رفتار اجتماعی این موضوع تشریح شده است .هیچ گاه قرآن و نهج البلاغه، خواص و شخصیت ها را محور حق ندانسته بلکه حق را معیار سنجش خواص می دانند.مهمترین نتیجه این تحقیق این است که خداوند وعده نداده افرادی که در طریق حق وحامی ومبلغ آن هستند همیشه به همان حال نگه دارد؛بلکه دایماً با امتحانات گوناگون آنان را آزمایش می کند،وبه تعبیر نهج البلاغه ابتلا وغربال الهی همیشه جریان دارد، اگر سربلند بیرون آیند خداوند بر هدایت شان می افزاید و درک صحیح تشخیص حق از باطل را بدانها عطا می کند. ولی اگر نتوانستند موفق شوند واز راه حق منحرف شدند، از جایگاه خود سقوط می کنند؛ ممکن است کسی زمانی جز خواص اهل حق باشد وزمانی دیگر به جمع خواص منحرف در آید.درتحقیق حاضر به موضوعات ذیل پرداخته شده است: نخست به تعریف کلیات و واژگان وکلیات شامل:انواع نخبگان،عوامل موثر بر رفتار و مبنای رفتار ،اهمیت رفتار خواص از دیدگاه قرآن ونهج البلاغه ومعرفی کلی اختصاص یافته است.در ادامه به بررسی عملکرد خواص ،وظایف،معیاربودن یا نبودن آنها ونتیجه عملکرد خواص در قرآن پرداخته است. ودر پایان به ویژگی های خواص اهل حق وباطل،آسیب خواص ومعیار بودن یا نبودن خواص ونتیجه عملکرد نادرست آنان مورد بررسی قرار گرفته است.

این تحقیق، به پانزده قرن، تفسیر و تدبر در آیه ی 42 نساء می پردازد؛ آیه ای که مربوط به اباحه ی ازدواج موقت است. عبارات این آیه دارای پیچیدگی های فراوانی نیست؛ اما بعد از اینکه متعه توسط عمر تحریم شد، حرف و حدیثهای زیادی در باب تفسیر آن پیش آمد و تقریبا راه شیعه و سنی، از هم جدا شد. به طوری که تا امروز، همچنان در با محو و اثبات آن استدلال کرده و یکدیگر را به چالش کشیده اند. مهمترین قسمت این چالش، در باب معنای کلمه ی« استمتاع» می باشد که در ارائه ی استدلال های هر دو طرف موثر بوده است. با این توضیح که شیعه آن را در مورد عقد متعه می داند و اهل سنت معنای تمتع و تلذذ در عقد دائم را از آیه برداشت می کند. با این وجود، در این اواخر، با ارائه ی نظراتی مشابه با یکدیگر، در کمتر شدن مرز طولانی اختلافشان، موثر بوده اند.

از جمله دانش های علوم قرآنی که در قرون اخیر مورد توجه خاورشناسان از جمله بلاشر قرار گرفته، دانش تاریخ گذاری و تعیین زمان نزول سور می باشد. مستشرقان در این زمینه روش های متفاوتی را ارائه نموده اند؛ یکی از معروف ترین روش ها، روش طبقه بندی چهار دوره ای سور می باشد که براساس سه دوره ی مکی و یک دوره ی مدنی ابتنا یافته است. رژی بلاشر آخرین خاورشناسی است که در دوره ی معاصر به چنین طبقه بندی گرایش یافته است. به همین رو، نقد و بررسی دستاوردهای وی می تواند از ارزش علمی بیش تری برخوردار باشد. این مستشرق فرانسوی پیرو سایر خاورشناسان، با تصور اینکه قرآن یک کتاب ادبی و اثر خود پیامبر است سعی نموده تا با استفاده از شاخص های سبک شناسی نظیر طول، نوع واژگان، نوع مضامین، نوع خطابات و میزان اسلوب های تصویری آیات و سور به طبقه بندی سوره های قرآن بپردازد؛ اما نظر به این که این شاخص ها، شاخص های پسینی در تاریخ گذاری می باشند و اعتبار خود را از شاخص پیشینی یعنی مضامین تاریخ دار کسب می کنند لذا بالاستقلال نمی توانند در تاریخ گذاری به کار گرفته شوند. لذا کار بلاشر و سایر پیشگامان او چندان علمی نبوده و معتبر ارزیابی نمی شود. این مقاله بر آن است تا با کشف موارد نقض، تاریخ گذاری بلاشر را براساس شاخص های سبک شناختی و به تفصیل مورد نقد و بررسی قرار دهد. کلمات کلیدی: شاخص، طول، نوع واژگان، نوع مضامین، نوع خطابات، اسلوب های تصویری، تاریخ گذاری قرآن، بلاشر

غلوّ به معنای از حد گذرانیدن و مبالغه گویی از مهم ترین آفت های دینداری است، آفتی که همه ی ادیان ابراهیمی کم و بیش به آن مبتلا هستند، در یهودیت غلوّ درباره ی شخصیّت عزیر، در مسیحیت غلوّ درباره ی حضرت عیسی(ع)، در اهل سنت غلوّ درباره ی خلفا و صحابه و در تشیع غلوّ درباره ی اهل بیت(ع) همواره وجود داشته است در این پژوهش سعی بر این است که علل گسترش این غلوّ و مبالغه گویی ها را از دیدگاه متون دینی و برخی متفکران شیعی بررسی شود به همین منظور در ریشه یابی علل گسترش غلوّ در جامعه به دلایلی که در قرآن بیان شده است اشاره می شود از جمله تکبر و خودبینی(غلوّ شیطان)، قدرت حکومتی و ثروت فراوان(غلوّ فرعون)، معجزات فراوان و مملوس(غلوّ اهل کتاب درباره ی خود)، ناآگاهی از کمال مطلق (غلوّ درباره ی اشیاء و موجودات) و غلوّ درباره ی پیامبران و بزرگان دین به خاطر عدم معرفت به جایگاه این بندگان خدا و همچنین عدم تحلیل درست از معجزات و کرامات ایشان و نیز از دیدگاه کتب روایی دوست داشتن بیش از اندازه ، نادانی، ارائه تصویر غلط از ائمّه(ع)، اباحی گری و همچنین جعل احادیث و تحریف روایات از علل گسترش غلوّ یاد شده است در این پژوهش همچنین به دیدگاه های سه تن از متفکران شیعه یعنی مدرّسی طباطبایی، مرتضی مطهری و صالحی نجف آبادی درباره ی علل گسترش غلوّ اشاره می شود.

این پژوهش در نظر دارد با شیوه های مبتنی بر مبانی و قواعد تفسیری و تأویلی، به تحلیل آیات و گزاره های هدایت گر قران کریم، برای استنباط گزاره های مشاوره ای بپردازد. پیچیدگی و گوناگونی مشکلات و اختلالات در جوامع کنونی از یک سو و امکان و جواز استنباط گزاره های مشاوره ای از آموزه های هدایت گر و شفا بخش قران کریم از سوی دیگر، ضرورت و اهمیت پژوهش حاضر را آشکار می کند. استنباط گزاره های مشاوره ای در این پژوهش، با بهره مندی از نصوص، ظواهر، دلالت های التزامی و اشاری، مفهوم موافق و مخالف کلام، واژه شناسی، سیاق، جری و تطبیق، تنقیح مناط، شأن و فضای نزول، الگوگیری از روش خداوند در برخورد با مخاطبان و روشنگری روایات صورت گرفته است. این گزاره ها در سه حیطه شناختی، رفتاری و عاطفی و در محورهای اختلالات شخصیتی، مشکلات زناشویی،خانوادگی، اقتصادی، تربیتی و داغدیدگی ها تدوین شده اند. رهاورد این پژوهش، رویکرد مشاوره ای در تفسیر و تأویل آیات و رویکرد قرآنی در پژوهش های مشاوره ای است که در هر دو حوزه، گام هایی جدید به شمار می رود. بنابراین بسیار مناسب است که از یک سو در پژوهش های قرانی دیگری، به نقد شیوه های استنباطی این گزاره ها از آیات کریمه و استنباط دیگر آموزه های مشاوره ای آیات کریمه پرداخته شود. از سوی دیگر در حوزه ی پژوهش های مشاوره ای، برای تعیین اعتبار این گزاره ها، پژوهش های میدانی، تطبیقی و مورد پژوهی های گسترده ای را انجام داد تا بتوان از رهگذر آن، آموزه های مشاوره ای قران را در قالب یک نظریه ی علمی مشاوره ای به کل جهان ارائه داد.

قرآن مجید کتابی است آسمانی که خطابش به عرب معاصر نزول، اما مرادش تمامی انسان ها در همه زمان ها و مکان ها است. خطاب و توجه قرآن به معاصران نزول موضوعی است که صاحبنظران در قرون مختلف به شیوه های گوناگون با آن برخورد داشته اند. برخی از خاورشناسان قرآن را کاملا متأثر از فرهنگ زمانه نزول دانسته، برای آن چیز تازه ای قائل نیستند. گروهی از مسلمانان قرآن را در برخورد با فرهنگ زمانه قائل به تسامح دانسته، مطالب قرآن را به و بخش "مختص فرهنگ زمانه" و "جاودانه" تقسیم کرده و معتقدند تنها باید مطالب اصلی و جاودانه قرآن استخراج گردد. اما اکثر مفسران بازتاب فرهنگ زمانه را در قرآن نتیجه هم زبانی قرآن با معاصران نزول و یا لازمه نقد و اصلاح انسان ها می دانند و گروهی آنرا فرازمانی دانسته، برای آن هیچ پیوندی با عصر نزول قائل نیستند.در این پژوهش سیر دیدگاه های قرآن پژوهان و مفسران پیرامون بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن در پنج موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوعات که عبارت اند از: شیطان، هفت آسمان، چشم زخم، سحر و نعمت های بهشتی، از میان هشتاد آیه بررسی شده در موضوعات مختلف انتخاب شده اند. پس از کاوش در دیدگاه ها روشن شد که همزمان با نزول وحی این موضوع به شکل افراطی خود یعنی اثر پذیری کامل از فرهنگ معاصر نزول، در میان مخالفان قرآن وجود داشته و پس از آن از همان قرن اول هجری می توان به گزاره هایی از موافقت با این موضوع در سطوح مختلف در میان مفسران وحی دست یافت. در سده اخیر نیز که این موضوع به شکل نظریه در آمده است، همزمان با افزایش موافقان، مخالفان آن نیز بیشتر شده و به موضوعی چالشی بدل شده است.

انسان بالضروره موجودی اجتماعی است و در این راستا به دنبال برنامه ای است تا بتواند به بهترین نحو در اجتماع ظاهر شده و زندگی کند.این برنامه را باید در منابع دینی جستجو کرد؛ چرا که زندگی صحیح بر پایه دین شکل می گیرد. یکی از منابع و میراث های گرانبها برای یافتن راهکارهای صحیح زندگی در اجتماع، کتاب شریف نهج البلاغه است. نهج البلاغه دریایی است بی پایان، که موضوعات مختلف در آن بیان شده است. مولای متقیان علی علیه السلام بیانات فراوانی نیز پیرامون مسائل اخلاقی و بویژه اخلاق در اجتماع دارند. در این پایان نامه برآن شدیم تا گوشه هایی از دستورات حضرت را در این باره مورد بررسی قرار دهیم. برای رسیدن به این منظور به تناسب بحث، در فصل اول از بخش اول مفاهیم اخلاق، اجتماع و اخلاق اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد و تفاوت اخلاق با واژه های تربیت، آداب و حقوق نیز بیان می شود. پس از آنکه مولفه های اخلاق اجتماعی روشن شد، درفصل دوم از این بخش اهم آنها در چهار موضوع خانواده، تعلیم و تربیت، اقتصاد و سیاست مورد بررسی قرار می گیرد و نظرات دانشمندان دراین باره بیان می شود. در بخش دوم به سراغ نهج البلاغه می رویم و بیانات حضرت را پیرامون موضوعات ذکر شده، در حد امکان می آوریم. در مجموع روشن می گردد که در نهج البلاغه شریف تا چه اندازه به اخلاق اجتماعی اهمیت داده شده است و آن حضرت تا چه اندازه به این مهم پرداخته است.

چکیده: آیات 26-11 سوره ی نور، به ماجرای افک اختصاص دارد. در این ماجرا یکی از همسران پیامبر(ص)، به وسیله ی گروهی متهم به زنا شد؛ ولی با نزول آیات افک، برائت ظاهری وی از طرف خداوند اعلام گردید. از نظر مفسران اهل سنت و عده ای از مفسران شیعی، آن زن، عایشه بوده و از نظر گروه دیگری از مفسران شیعی، آن زن، ماریه بوده است. با دقت در ظاهرآیات و بررسی مستندات هر دو گروه، مشخص شد که شأن نزول مربوط به عایشه هرچند دارای اشکالات اساسی است و بعد ها زمینه ی سوء استفاده ی گروهی را فراهم کرد که در صدد بزرگ نمایی مقام و منزلت وی بوده اند، ولی با ظاهر آیات قرآن و اوضاع جامعه، قبل از بروز این ماجرا سازگار ی بیشتری دارد. این ماجرا که به وسیله ی منافقان و به رهبری عبدالله بن ابی سلول درجهت تضعیف جایگاه پیامبر(ص)، ایجاد فتنه درجامعه وجبران شکست های قبلی شان طراحی شده بود، تا مدتی شخصیت و مقام پیامبر(ص) را در معرض انتقاد مخالفان قرار داد؛ ولی این حادثه در مجموع برای جامعه سود مند واقع شد و افزایش بینش وهوشیاری مسلمانان را برای رویارویی با فتنه های بعدی در پی داشت. پرهیز از تهمت، شایعه سازی، بدبینی و هم چنین درپیش گرفتن رویکرد تربیتی در برخورد با خطاکار، هدف کلی نزول آیات هم پیوند این رویداد است. کلید واژه ها: افک- عایشه- ماریه- منافقان

اصلاحاتاجتماعی یکی از موضوعات و زیرشاخههای جامعه شناسی به خصوص جامعه-شناسی سیاسی است که همواره یکی از دغدغه های جامعه شناسان وهمچنین بسیاری از دولتمردان از گذشته تا حال بوده است. در ایران معاصر نیز این موضوع بصورت ویژهای مورد توجه قرار گرفته است و دولتهایی نیز با شعار اصلاحات بر سر کار آمدهاند. متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدومرز اصلاحات، سه مورد از مهمترین مباحث مطروحه در این حوزه است. قرآن کریم همواره پیامبران و امامان معصوم علیهاالسلام را بعنوان مصلحان جامعه معرفی می نماید واصلاح جامعه را یکی از اهداف آنان اعلام می کند. حضرت علی علیه-السلام نیز در بدو حکومت خود هدف خود را اصلاح جامعه و اقامه حدود تعطیل شده دین خداوند اعلام میفرمایند. از آنجائیکه اصلاحات مورد نیاز یک جامعه اسلامی و شیعی مانند جامعه کنونی ایران نمی تواند بدون توجه به مبنا و حدود شرعی اسلام انجام پذیرد و دنیای اسلام در بدو ظهور خود شاهد اینچنین اصلاحاتی از سوی پیامبر اکرم (ص) و امیر المومنین علی علیه السلام بوده است، لذا تحقیق حاضر با هدف دستیابی به این مبنا و حدود و حول پرسش «اصلاحاتاجتماعی حضرت امیر علیهالسلام در نهج البلاغه چگونه است» شکل گرفت و از بین مباحث مختلف اجتماعی به لحاظ اهمیت بیشتر دو مبحث اصلاحات سیاسی و اقتصادی در نهجالبلاغه مورد بررسی قرار گرفت. پس از چندین مرحله مطالعه کتاب شریف نهج البلاغه، شروح معتبر، کتابها و منابع علمی مرتبط با موضوع، نهایتا اصلاحات سیاسی و اقتصادی از طریق فن تحلیل محتوی استخراج و ذیل عناوین مختلف طبقه بندی گردید. از مهمترین نتایجی که این تحقیق به آنها دست یافته است: رسیدن به اهداف مورد نظر در ابتدای تحقیق است. یعنی معرفی متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدود اصلاحات. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه با بیان شرایط رهبر به نوعی اشاره مستقیم به متولی اصلاحات، بابیان اهداف حکومت خود مبنای اصلاحات و در بیانات مختلف در مواجهه با مردم و سعادت عامه جامعه، حدود اصلاحات را مشخص می نمایند. از دیگر نتایجی که از تحقیق حاضر حاصل شده است، ارائه یک الگوی اسلامی شیعی از اصلاحات علوی است که می تواند برنامه راه اصلاحگران جامعه معاصر جمهوری اسلامی ایران باشد.

امامان معصوم علیهم السلام همواره برای جامعه شیعیان الگو بوده و گفتار و رفتار آنان مورد اقتدا و تاسی شیعیان واقع شده است، در عرصه های سیاسی- اجتماعی نیز اینگونه اند. ازاینرو شناخت مشی و مرام سیاسی و اجتماعی آنها امری با اهمیت است. در جامعه امروز ما جایگاه حکومت، سیاست و مسائل سیاسی چنان بر فرهنگ و مسائل فرهنگی غلبه کرده است که اهمیت و جایگاه آن مغفول مانده است، پایان نامه حاضر با موضوع بررسی مشی سیاسی- اجتماعی امام علی بن الحسین علیه السلام تلاش می کند با بررسی شخصیت علمی و اخلاقی امام و جایگاه اجتماعی ایشان، تبیین جایگاه حکومت، سیاست، جنگ، فرهنگ، همچنین اوضاع سیاسی اجتماعی عصر امام، شخصیت حکام و مردم زمانه، موضعگیریهای امام در مقابل حکام وگروههای اجتماعی و فعالیتهای اجتماعی امام، و بررسی دو نظریه که یکی فعالیت امام در عرصه سیاست را واضح و دیگری عدم فعالیت سیاسی و توجه امام به فعالیتهای فرهنگی را تاکید می کند، پس از بررسی و تبیین و تفسیر و احیانا نقد آنها تصویری از مشی سیاسی- اجتماعی امام زین العابدین علیه السلام را ارائه دهد. روش تحقیق ما جمع آوری و بهره گیری از منابع اصیل تاریخی و همچنین زحمات محققان گذشته است که سعی شد تا مجموعه ای از دستاوردهای تحقیقی و تحلیلی آنان را کنار هم گذاشته و با جبران کم و کاستی ها در نهایت به اصول کلی در مشی این امام بزرگوار دست یابیم. نتیجه چنین شد که هرچند امام موضعگیری مستقیم نظامی علیه حکومت عصر نداشتند ولی با بهره گیری از فعالیتهای زیربنایی و به تعبیری فرهنگی سعی در بر هم زدن اوضاع اجتماعی داشتند که زمینه را برای در دست گرفتن حکومت در دراز مدت را نیز فراهم می نمود.

بیان دیدگاه های اجتماعی محمدرضا حکیمی با رویکرد دینی

موضوع این پایان نامه، اخلاق اجتماعی در تفسیر فی ظلال القرآن می¬باشد. یکی از مسائل مهمی که اسلام برای آن اهمیت فراوانی قائل شده و در معارف قرآن کریم نیز مورد توجه قرار گرفته، اخلاق اجتماعی و جامعه¬ی اخلاقی مطلوب است. به دنبال آن در تفاسیر قرآن به ویژه تفاسیر معاصر نیز می توان به نکات مفیدی در این زمینه دست پیدا کنیم. تفسر فی ظلال القرآن الکریم (تألیف سید قطب) از جمله تفاسیر اجتماعی است که بن¬مایه¬های اخلاق اجتماعی در آن وجود دارد. با نگاه به دیگر آثار سید قطب، ماهیت اجتماعی اندیشه های وی به خوبی نمایان است. سید قطب همواره به دنبال رسیدن به جامعه¬ی اخلاقی و مطابق با تعالیم حقیقی اسلام بود. این تفکر و خواسته¬¬ی او در تألیفات دینی و اجتماعی وی به خصوص تفسیر فی ظلال القرآن الکریم مشهود است. لذا بررسی اخلاق اجتماعی در این تفسیر و تبیین دیدگاه¬های مؤلف آن دراین-باره ضرورت خاصی دارد. انتظار می رود با انجام این تحقیق به دسته بندی کاملی از اخلاق اجتماعی در این تفسیر برسیم و دیدگاه¬ها و نقطه نظرات سید قطب راجع به اخلاق اجتماعی را (با توجه به تفسیر فی ظلال القرآن) گردآوری و تبیین کنیم. سید قطب در حیطه¬ی خانواده، زن و شوهر را نفس واحده-ای می¬داند که برای پیشرفت و رشد اعضای خانواده و اجتماع هر کدام دارای وظایف اخلاقی مخصوص به خود هستند. در زمینه روابط سیاسی معتقد به عدالت اجتماعی است؛ تاجائیکه هرکدام از حاکم و مردم (علاوه بر رعایت موارد حقوقی) با رعایت اصول اخلاقی می¬بایست زمینه ساز این امر مهم گردند، برنامه¬ای که در سایه¬ی اجرای دستورات الهی تحقق می¬یابد. همچنین در بخش اقتصادی بیان می¬کند که در ضمن پرداختن به امور اقتصادی باید به یاد خدا باشیم. به نظر سید قطب دیدگاه اقتصادی اسلام این است که معاملات و اخلاق باید بر اصل ثابت و بنیاد استوار توحیدی تکیه کند. در همین راستا عقیده¬ی توحیدی با امانتداری و پاکی و عدالت در معاملات و با بزرگواری دریافت و پرداخت کردن و با مبارزه با دزدی پنهانی ارتباط دارد. زمانی که اخلاق، خوشنودی خدا و انتظار ثواب او و پرهیز از عقاب او شود، این نظریه که اخلاق تابع روابط اقتصادی و تحول و ترقی اجتماعی است باطل می¬گردد. در این پژوهش از روش کتابخانه ای و روش رایانه¬ای استفاده کرده¬¬ایم.

جابر بن عبد الله انصاری در تاریخ صدر اسلام از نقش و جایگاه بالایی بر خوردار بود . او به عنوان یکی از صحابه پیامبر(ص) از نوجوانی با دین اسلام آشنا شد . جابر پس از شهادت پدرش در نبرد احد، در بیشتر غزوات پیامبر(ص) شرکت کرد . از اوگزارش هایی از آن جنگ ها نقل شده است . گرایش فکری او همسو با خط و مشی پیامبر(ص) بود . نام او جزو اولین کسانی که به طرف امیرالمومنین برگشتند ذکر شده است . درباره نقش او در رویداد هایزمان خلفا از جمله نبرد های ردّه و فتوحات ، اطلاعات چندانی در دست نیست . وی در این مدت ، بیشتر مشغول علم وعلم آموزی شد .جابر با اهل بیت پیامبر (ص) ارتباط خوبی داشت و آنان نیز متقابلاًً برای او احترام زیادی قائل بودند . با خلافت امیر المومنین (ع) او در تحولات آن عصر از جمله در سه جنگی که در دوران امام علی (ع) اتفاق افتاد ، آن حضرت را همراهی کرد . از این تاریخ تا پس از حادثه عاشورا اطلاعات زیادیاز ویموجود نیست . او اولین کسی بود که به زیارت قبر امام حسین(ع) رفت . جابر با امام سجاد (ع) نیز روابط حسنه ای داشت . همچنین او از طرف پیامبر(ص) مامور بود که سلام رسول خدا(ص) را به امام باقر(ع) برساند و این ماموریت را انجام داد . جابر با بنی امیه رابطه خوبی نداشت .از این رو مورد بی مهری آنان واقع شد . جابر بن عبد الله به علت علاقه زیاد به یادگیری از همان ابتدا که با پیامبر(ص) آشنا شد هر گاه حدیثی از حضرت می شنید ،یا حفظ می کرد و یا آن را مکتوب می کرد لذا بعد از رحلت پیامبر در مدینه حلقه درسی داشت و اهل فتوا بود . مورخان و محدثان او را مکثر در حدیث و حافظ سنت نبوی دانسته اند . معرفی این گونه شخصیت ها می تواند الگوی خوبی برای مسلمانان به ویژه پیروان خط پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) باشد .و بخشی از سیره و سنت نبوی را روشن نماید . روش تحقیق در این پایان نامه ، روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر داده های کتاب های موجود است .

اسن پایان نامه بصورت تطبیقی با حقوق انگلستان در چهار فصل به مصادیق جرایم مالی کارکنان دولت و روش های پیشگیری از آن و مجازات متناسب با این جرایم می پردازد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده در این پایان نامه که با عنوان «بررسی روایات تفسیری امام صادق علیه السلام در جزء پانزدهم قرآن مجید» تنظیم گردیده است ،احادیث تفسیری امام صادق علیه السلام در ذیل آیات جزء پانزدهم قرآن مجید از تفاسیر روایی شیعه جمع آوری و از منابع اصلی مصدریابی و استدراک شده است. تمامی احادیث نقل شده علاوه بر ترجمه مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته و در پایان نیز شرح حال رجال در فصلی جداگانه آمده است. کلید واژه ها : تفسیر روایی،تفسیر روایی امام صادق علیه السلام ، روایات تفسیری.