این پایان نامه در پی نوعی تصویرشناسی روانشناسانه در حوزه ی شعر حافظ است و از آنجایی که بررسی روانشناسانه تصاویر از جنبه ی تأثیر تصویرپردازی در ادراک شاعر و بَر، عاطفه و روان خواننده قابل تبیین است. لذا سعی نموده ایم در راستای تصویرهای شعریِ شاعر متبحر و هوشمندی همچون حافظ که قافله سالار تلاقی تصاویر عاشقانه- عارفانه است به این مهم بپردازیم. در فصل اول که تحت عنوان تناسب و روانشناسی است ابتدا نظر صاحبنظران را، در مورد تناسب بیان کرده ایم و سپس به انواع دیگری از تناسب با مایه های روانی پرداخته و پیوندهای جدیدی از تناسب در ارتباط با تصاویر دیگر را بیان نموده ایم، سپس روانشناسی تناسب در حافظ را ارائه کردیم. در فصل دوم که با عنوان تشبیه و روانشناسی است ابتدا به تعاریفی از تشبیه پرداختیم و سپس به تشبیهاتی همچون مضمر، عکس، و تفضیل خصوصاً بلیغ که از نظر زیبایی شناسی و تأثیر بر روان ارجحیت داشتند اشاره نموده و مباحث روانی جدیدی را در ضمن این بخشها ارایه دادیم ضمناً کارکرد وجه شبه در روانشناسی تصاویر تشبیهی حافظ، همراه با انواع دیگر تشبیهات را از نظر دور نداشتیم.در فصل سوم که با عنوان استعاره و روانشناسی مطرح شده همچون فصول قبل تعریفاتی از استعاره ارایه داده و انواعی از آن را برشمردیم سپس راجع به روانشناسی آنها در شعر حافظ بحث کردیم. در فصل چهارم پس از بیان رابطه کنایه و روانشناسی با بیان انواعی از کنایات به بررسی روانی آنها با استمداد از اشعار حافظ پرداختیم. در فصل پنجم ذیل عنوان نماد و روانشناسی بعد از طرح نظریه های مختلف در این زمینه سعی نموده ایم مباحث جدیدی همچون رنگهای نمادین، شکلهای نمادین و ... را وارد این حوزه کنیم و به مثالهای شعری خواجه در تأیید آنها استناد جُسته ایم. در فصل ششم با رویکردی جدید به تصویر، نمونه های از شرح تصویری توام با گرایشات روانی را همراه با استخراج تصاویر شعری ارایه نموده ایم. در فصل هفتم نیز با ارایه آمار بسامدی و در غزلیات مورد بررسی به این نتیجه دست یافتیم که تناسب و استعاره بیش از سایر تصاویر تکرار شده اند. لازم به تذکر است که در پایان هر فصل نتایج را ذکر کرده ایم. هدف از نگاریدن مباحث بالا جُستاری روانشناسانه در تصاویر حافظ و نوآوری در آمیزش مباحث روانشناسی با تصاویر شعری برای دست یابی به یافته های جدید در حوزه تصویرو روان در شعر این نابغه ی شیرازی بوده است.

آیا دلالتهای حروف در زبان فارسی سیر تحول خود را به سمت انحصار و اختصاص طی کرده اند؟ ما در این تحقیق در پی اثبات فرضیه کاهش دلالتهای حروف در زبان فارسی هستیم. در دوره های گذشته زبان فارسی هر حرف بر چندین کارکرد متفاوت دلالت داشته است اما بعد از طی مسیر تحول ،که با نوسانات افزایشی-کاهشی همراه بوده است از تعداد دلالتهای هر حرف کاسته شده و در دوره سوم زبان فارسی هر یک از حروف به کارکردهای مختص به خود رسیده اند. در این تحقیق با انتخاب تصادفی صفحاتی از تعدادی از کتب برجسته هر دوره صدساله زبان فارسی و بررسی بسامدی حروف موجود در این صفحات و دلالتهای هر یک از آنها سعی شده این سیر تحول و به انحصار رسیدن نشان داده شود. این پایان نامه شامل دو فصل می شود . فصل اول به دو بخش تقسیم می شود. در بخش اول کتابهایی که برای تحقیق انتخاب شده اند با شرح مختصری معرفی می شوند و در بخش دوم اصطلاحاتی که برای کارکردها به کار رفته شرح داده می شوند. در فصل دوم حروف به ترتیب الفبا ذکر می شوند . در ابتدا برای هر یک از دلالتهای یافته شده حروف نمونه هایی به عنوان مثال ذکر می شوند سپس یک جدول کلی از میزان کاربرد آنها ارائه شده و بعد نتیجه به صورت نمودار نمایش داده می شود و بعد تحلیلی از نتایج به دست آمده ذکر می شود.

یکی از مباحث و وقایع راز آلود و قابل تأمل در زندگی بشر خواب و رویاست که از دیرباز مورد توجه و تبیین فرقه های مختلف قرار گرفته و هر مرام و مسلکی در این مورد اظهار نظر کرده اند. از آنجا که این موضوع در پهنه ی ادبیات منظوم و منثور عرفانی نمود ویژه ای دارد؛ ما ضمن بررسی اجمالی این پدیده از دیدگاه علوم طبیعی و روانشناسی، فلسفه و کلام، قرآن و حدیث سعی نمود ه ایم به طور مبسوط آن را از دیدگاه عرفا و صوفیه مورد مداقه قرار دهیم؛ زیرا که غالب معتقدات عرفا در ادبیات عرفانی منعکس است. ضمن اینکه در عرفان و تصوف به دلیل متکی بودن بر عالم ملکوت و ماوراء دنیایی خواب و رویا نوعی وحی و الهام تلقی می شود که خداوند بر بنده ی خود ارزانی داشته است و آن را از مقوله ی سیر مثالی می دانند و ضمن قائل شدن به مراتب چهار گانه الهامات ربانی، ملکی، نفسانی، شیطانی معتقدند که این مراتب در خواب نیز رخ می دهند که باید مورد مداقه ی خبر و ارشاد پیر قرار گیرد تا مکاشفات حقانی از غیر حقانی باز دانسته شود. این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است که در فصل اول به معناشناسی لغوی خواب و رویا پرداخته شده است. سپس آن را در مباحث مختلف علوم انسانی از جمله: روانشناسی، فلسفه و کلام، قرآن و حدیث و از همه مهم تر عرفان و تصوف مورد بررسی قرار گرفته شده است. در فصل دوم به انواع و اقسام خواب و رویا و درجات آن پرداختیم و تقسیماتی که در این زمینه در قرآن و احادیث و روایات و همچنین عرفان و تصوف وجود دارد مورد بررسی قرار دادیم.در فصل سوم به تعبیر خواب و پیشینه ی آن و کیفیت تعبیر از دیدگاه عارفان پرداختیم و نمونه های از خواب عارفان و چگونگی تعبیر آن از دیدگاه آنان را مورد بررسی قرار دادیم.در فصل چهارم واژه ی خواب و رویا را از دیدگاه علم بیان و بدیع و دستور بررسی نمودیم و میزان نمود این واژه و ترکیبات و اصطلاحات مرتبط با آن را در آثار مهم عرفانی مورد تدبّر قرار دادیم.

تحلیل ساختاری قصه های هزارویک شب براساس روش گرماس موضوع این مقاله است. هدف ازاین پژوهش، بررسی حکایت های هزار ویک شب براساس روش این ساختارگرای مشهور وتعیین میزان تطابق حکایت ها با تئوری های روایت شناسی ایشان است. برای انجام این تحقیق، ابتدا به مطالعه دقیق روش و پس ازآن مطالعه ی کامل قصه ها پرداخته شد ودرمرحله ی بعد حکایت ها با دید نقادانه به دقت بررسی گردیدند تا مشخص شود کدام حکایت با این نظریه و روش می گنجد ودرمرحله ی نهایی به تطبیق این روش با قصه ها وتحلیل ساختاری آنها پرداخته شد. دراین بررسی این نتیجه ی کلی به دست آمد که حکایت های هزار و یکشب با وجود حاکمیت هنر قصه گویی درکلیت آن، ازتنوع و گوناگونی برخوردارند وهمین تنوع باعث شده است تا بتوان با روش های مختلف آن ها رابررسی کرد؛هرچند که تطابق کامل روش ها برروی تک تک قصه ها امکان پذیر نیست . گاهی قسمت بیشتر یک قصه با یک روش ساختاری مطابقت دارد اما مطابقت صد در صد بین قصه ها و نظریه های روایت به ندرت حاصل می شود.

یکی از اساسی ترین مسائل در انسان شناسی عرفانی، شناخت ابعاد وجودی انسان است. بدون شناخت دقیق این ابعاد، شناخت کامل انسان ناممکن است. یکی از این ابعاد وجودی“دل” است. در پایان نامه ی حاضر، قلب و دل در ادبیات عرفانی بر پایه امّهات سبک عراقی، مورد مطالعه قرار گرفته است. براین اساس، پایان نامه در قالب چهار فصل تدوین شده است: فصل نخست به معناشناسی واژه ی دل اختصاص دارد. در این فصل ابتدا معنی لغوی واژه ی دل و قلب در فرهنگ های فارسی و عربی بررسی شده، سپس مفهوم اصطلاحی دل از دیدگاه کلام، فلسفه، قرآن و عرفان و تصوّف مورد مداقّه قرار گرفته است. در فصل دوم انواع و مراتب دل و وجوه و اطوار آن از قبیل رابطه ی عقل و دل، نفس و دل، گونه های قلب و ... بررسی شده است. فصل سوم باعنوان مضاهات و مضافات دل دارای دو بخش است. در بخش نخست اوصاف و احوال مربوط به دل بررسی و در بخش دوم اصطلاحات مربوط به دل از قبیل مکاشفه، مشاهده، قبض و بسط و ... کاویده شده است. در فصل چهارم جلوه های ادبی دل را در متون عرفانی بر اساس ویژگی های بیانی، بدیعی و دستوری بررسی کرده ایم.

چکیده این تحقیق به مطالعه دردیوان و اندیشه و روزگار سیف فرغانی می پردازد. سیف فرغانی( ؟ ،705 یا 745)، در جوانی، به دلیل حمله ی مغولان از زادگاهش، فرغانه به آقسرا، مهاجرت کرد. و در همان شهر درگذشت.او شاعری عالی قدر و عارفی خانقاه نشین بود. پیامدهای حمله ی مغولان و اوضاع نابسامان آن عصر، موجب شد که شاعر به سرودن اشعار انتقادی و اجتماعی بپردازد و این مضمون و شیوه ی شعری، بیشتر سروده های او را تشکیل دهد. در این تحقیق، جنبه های مختلفی از زندگی و شعر او شامل شرح حال و سفرها، عرفان، تأثیر شاعران معاصر و پیشین بر اشعارش، موسیقی اشعار و سبک او تحلیل و بررسی شده است. بخش هایی از دیوان او شامل قصاید، غزلیات، قطعات و رباعیات که در موضوع های گوناگون می باشند، گزینش و شرح شده اند که بخش عمده ی این پژوهش را تشکیل می دهند. در اشعار او، صنایع بدیعی در شعر او متعادل و ماهرانه به کار رفته است.تشبیه و استعاره در شعر او پرکاربرد است و استفاده از تلمیحات داستانی و فرهنگ ایرانی در شعر او وجود دارد ولی او بیشتر به داستانها و اسطوره های مذهبی اشاره دارد. اندیشه های عرفانی و کلامی و اطلاعات علمی در اشعارش متداول و معمول و قصیده ها و غزلهای عرفان او فراوان است و نشانه هایی از تفکر قلندرانه را در اشعارش دارد. واژگان کلیدی: سیف فرغانی، احوال و آثار، دیوان، شرح.

عنوان پایان نامه حاضر «باورهای عامیانه در غزلیات شمس» می باشد. با توجه به اینکه باورهای عامیانه و فرهنگ عامه از اساسی ترین جلوه های فرهنگ هر ملت است، پرداختن به این شاخه از فرهنگ ملی، از اهمیت خاصی برخوردار است؛ همچنین تحقیقات بسیار اندک در این زمینه، انجام پژوهش های جدید در حوزه باورهای عامیانه را ضروری می سازد. جلال الدین محمد مولوی به عنوان یک شاعر مشهور مردمی که دغدغه های خاص مردم را نیز دارد، مورد توجه نگارنده قرار گرفته و در این راستا غزلیات مولوی معروف به غزلیات شمس بررسی و مطالعه شده است. بدون شک مولانا توجه خاصی به باورهای عامیانه برای بیان اندیشه های خویش داشته است. از میان باورهای عامیانه، باورهای مربوط به آفرینش، نجوم، غیب و امور غیبی، طب، اشخاص اساطیری، حکمت عامیانه، جادو و جادوگری و مواردی از این قبیل بیشتر مورد توجه مولانا قرار گرفته اند، که نگارنده نیز در فصل سوم این پایان نامه به طور مشروح به این موارد پرداخته است و در هر بخش نکاتی را که قابل توجه بوده، بیان کرده است. بسیاری از این باورها سنت های ادبی و از جمله تلمیحاتی است که دیگر شاعران و نویسندگان کم و بیش در آثار خود به آنها اشاره کرده اند؛ جایی که بیشتر از سایر بخش ها، باورهای عامیانه را در اشعار مولانا می بینیم، حکمتها و مثل ها است که در بخش هشتم از فصل سوم به طور ویژه به آن پرداخته ایم. در فصل اول، فولکلور و علی الخصوص باورهای عامیانه معرفی و مسائل مرتبط با آن طرح شده است که بیشتر برای تقریب ذهن خوانندگان با موضوع تحقیق می باشد. در فصل دوم هم به صاحب اثر یعنی مولوی بلخی و بررسی اجمالی زندگی و آثار او پرداخته شده است. در واقع، این دو فصل در حکم مقدمه ای برای فصل سوم می باشند که به بررسی باورهای عامیانه در غزلیات شمس اختصاص دارد. نگارنده مواردی را که به نظر او باورهای عامیانه غزلیات شمس را در بر می گیرند، تحت هشت عنوان در فصل اخیر پایان نامه مورد بررسی قرار داده است و نتایج به دست آمده را بیان کرده است. بدون شک در بخش های مختلفی از غزلیات شمس، باورهای عامیانه را مشاهده می کنیم اما تشخیص آنها چندان آسان نیست زیرا با سنت های شعر فارسی به ویژه تلمیحات و تمثیلات موجود در آن، به گونه ای درآمیخته است که حکم به عامیانه بودن آنها در نگاه اول ظاهرا درست نمی نماید. بنابراین، باید با احتیاط موارد به دست آمده را پذیرفت.

با توجه به شروع رسمی ادبیات مغانه از سنایی و تداوم آن در شعر عطار و تکاملش در شعر حافظ، علاوه بر ترکیبات این واژه، مضامین و اندیشه های مطرح شده در مورد این واژه و مشتقات و ترکیباتش در آثار این سه شاعر مورد تطبیق، بررسی و تحلیل قرار گرفته است.اینکه آیا نگاه سنایی، عطار و حافظ به واژه ی مغ، مثبت بوده یا منفی؟ و پاسخ به این پرسش که چرا و با چه اهدافی این واژه که در نظر عوام و نیز به لحاظ لغوی نه تنها دارای بار معنایی مثبت نیست بلکه بار معنایی بسیار منفی را با خود بر دوش میکشد، در ادبیات عارفانه ی فارسی وارد میشود و قد، می افرازد؟ پیش سوالاتی است که راجع به پژوهش حاضر مطرح میشود. این رساله از دو دیدگاه حائز اهمیت است ؛ نخست به لحاظ تاریخی و دیگر از منظر ادبی. از نظر تاریخی برای آن دسته از پژوهشگرانی که در صدد یافتن اطلاعاتی منسجم راجع به ایران باستان و ادیان مطرح شده در آن هستند ، میتواند به عنوان منبعی غنی و مستقل واقع شود. اما به لحاظ ادبی با توجه به اینکه بخش قابل ملاحظه ای از ادبیات عرفانی فارسی ، ادبیات مغانه و رندانه و این نوع طرز تفکر در شعر عرفانی است، بررسی و تحلیل موضوعات مربوط به این نوع ادبیات در شعر سنایی، عطار و حافظ به عنوان سه شاعر برجسته ی ادبیات عارفانه ی فارسی، امری ضروری مینماید. بدیهی است با توجه به برجستگی این سه شاعر در نوع ادبیات مغانه، رندانه و قلندرانه، این رساله به گونه ای میتواند الگو و راهگشای خوبی برای کارهایی از این دست باشد.

این پژوهش با علم به اینکه مطالعات دستوری، حلقه ای از مجموعه و سلسله زبان به شمار می آید مورد توجه قرار گرفته است. بی تردید پاسخ دادن به برخی دشواریهای معنایی کتاب قابوس نامه و گشودن گره های آن به یاری دستور زبان و ارائه یک نمونه خوب از مطالعات توصیفی زبان از میان متون ادبی گذشته، از اهدافی است که این پژوهش دنبال می کند. ما در بررسی های خود تابع نظریه ساختاری می باشیم. جمله و ساختار آن، بندها، گروه های فعلی، اسمی، وصفی و قیدی، واژگان، تکواژها، حروف، وندها و زنده یا ناکارآمد بودن آنها و برخی ابهام ها که حاصل به هم خوردن ساختار جمله است، در این پژوهش مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. این مجموعه در دَه فصل تنظیم شده است که در هر فصل، ابتدا به تعریف موضوع مورد نظر و ارائه نظریات دستورنویسان درباره آن پرداخته ایم، سپس نمونه هایی را از کتاب قابوس نامه به عنوان شاهد آورده ایم و به تحلیل و بررسی دقیق آنها اقدام کرده ایم و هر مورد دستوری که از بسامد بالایی برخوردار بود، به عنوان ویژگی سبکی کتاب قابوس نامه، به حساب آوردیم. واژگان کلیدی: زبان، ساختمان دستوری، ساختگرایی، قابوس نامه

« مناظره » ، به عنوان یکی از زیبا ترین گونه های ادبی و از فنونی که می توان به یاری آن آرا و عقاید را ترویج کرد، از دیرباز مورد توجه و علاقه ی شاعران و نویسندگان بوده است. سیر مناظره سرایی و مناظره نویسی در ایران و ادبیات سایر ملل، گواه بر این مطلب است. مفاخره و برتری جویی ، جدل و منازعه در مورد ویژگی های جسمی و فواید خویش، از رایج ترین مضامین در این گونه ادبی است. به تدریج با رواج عقاید کلامی و فلسفی- عرفانی و تعلیمی،مناظره نیز از حالت صرفاً جدلی و مفاخراتی خارج شد و انواعی چون مناظره ی حکمی- عرفانی و تعلیمی به خود گرفت. در دیوان پروین اعتصامی، شاعر عصر مشروطه و سلسله رضا خانی، که آموزگار اخلاقی و مصلحی اجتماعی است بسامد چشمگیری از این فن دیده می شود. گویی پروین برای ترویج فرهنگ انسان دوستی و خرد پروری، در عصری که جور استبداد، فقر و تبعیض حرف نا حق خود را به کرسی می نشاند. به این گونه ی ادبی، سخت علاقمند گردیده است و عالی ترین اصول اخلاقی را به یاری آن در ذهن مخاطب ملکه می سازد. از طرفی نوآوری ها و هنر نمایی هاییکه در این عرصه از خود نشان داده است منجر گردیده که پروین از حیث مناظره سرایی بر رفیع ترین قلل ادب فارسی قرار گیرد. پژوهش حاضر کوششی است در بررس ساختار و تحلیل محتوای مناظرات پروین و بررسی علل و عوامل سرایش مناظرات او و نیز تبیین جنبه ی تمثیلی و نمادین آن ها و ریشه یابی عوامل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تأثیر گذار در این ژانر .

شناخت ادبیات داستانی معاصر ایران، مستلزم شناخت نویسندگان و نقد و تحلیل آثار داستانی آنهاست. در این میان نادر ابراهیمی از نویسندگان صاحب نام و پرکار است که به عنوان یک نویسنده ی حساس به مسائل زبانی، هنری و سیاسی، از حوادث سیاسی و اجتماعی و جریان های مدرن هنری در ایران و جهان تأثیر گرفته است و در این زمینه ها آثار گوناگونی پدید آورده است. هدف از این پژوهش شناخت سبک ادبی و حساسیت های فکری این نویسنده بر اساس تحلیل زبان، عناصر داستانی، مفاهیم و درون مایه های نوشته های اوست تا بدین ترتیب جایگاه او در میان داستان نویسان معاصر به نقد و تحلیل گذاشته شود. روش ما در این پایان نامه آن است که تک تک داستانهای کوتاه ابراهیمی را از منظر زبان و عناصر داستانی و درون مایه مورد نقد و ارزیابی قرار دهیم. بر این اساس، در این تحقیق بعد از معرفی انواع نثر از ساده و روان تا شاعرانه، توراتی، گرافیکی و تاریخی. و تحلیل شاهد مثال هایی از داستانهای ابراهیمی این نتیجه حاصل شده است که این نویسنده در نثر شاعرانه و گرافیکی جایگاه ممتازی دارد و در دست یابی به آن بیش از هر چیزی وام دار نویسندگان اروپایی و ایرانی پیش از خود بوده است. هم چنین در حوزه ی ادبیات پسامدرن، شماری از آثار ابراهیمی به نقد و بررسی گذاشته شده است و در نهایت این نتیجه حاصل شده است که او در بهره گیری از مولفه های ادبیات پست مدرن نیز از جایگاه چشمگیری برخوردار است. از نظر محتوایی نیز ابراهیمی تحت تأثیر حوادث سیاسی و اجتماعی پیش و پس از انقلاب 57 بوده است و در این زمینه ها آثار گوناگونی پدید آورده است. یأس و ناامیدی در آثار او شباهت چندانی به برخی از معاصرانش ندارد؛ زیرا یأس او بیش تر زمینه ساز نگرش مثبت و امیدواری به بهبود اوضاع بوده است. کلیدواژه : ادبیات معاصر، داستان، نثر، نقد، نادر ابراهیمی

زبان به عنوان موثرترین وسیل? بیان اندیشه و دنیای درون و مهم ترین راه ارتباط انسان ها با یکدیگر و نیز با جهان بیرون مطرح است که هنوز تعریف مشخص و واحدی ندارد. این عدم رسیدن به تعریف واحد، از یک سو ناشی از پیچیدگی های زبان و جنبه های فراوان آن است و از سویی دیگر به دلیل زمینه های متفاوت فکری و مکاتب خاص دانشمندان زبانشناس می باشد. البته این تعاریف متفاوت، نه تنها ناقض هم نیستند بلکه در حقیقت کامل کنند? یکدیگرند. یکی از موضوعات مطرح در زبانشناسی، بررسی و توصیف زبان از نظر چگونگی جانشینی و هم نشینی کلمات و جملات است برای ساختن جمله های بی شمار در هرزبان. این بخش از زبان، «دستور زبان» نام دارد که چگونگی پیوند واژه ها در جمله و روابط میان آنها را مورد بررسی قرار می دهد. مطالعات دستوری به خصوص مطالعات دستوری در آثاری خاص، علاوه بر پاسخ دادن به برخی دشواری های معنایی آن اثر خاص، راه را برای مطالعات دستوری همزمانی و درزمانی هموارتر می سازد. قائم مقام فراهانی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان عصر قاجار و حتی پس از آن شناخته شده است، به گونه ای که وی را یکی از نقاط عطف تاریخ نثر فارسی به شمار آورده اند که احیاء کنند? نثر فارسی در دور? قاجار است و تحول نثر دور? مشروطه و پس از آن، به سوی سادگی را باعث شده است. در این پایان نامه با عنوان « توصیف ساختمان دستوری منشآت قائم مقام فراهانی » تلاش شده است که این اثر ادبی قرن سیزدهم از منظر توصیف ساختمان دستوری بر پایه نظریه گشتاری، بررسی شود و این توصیف، به ترتیب واحدهای زبان، از کوچک به بزرگ (1 ـ واج، 2 ـ تکواژ، 3 ـ واژه، 4 ـ گروه ها؛ شامل: گروه های اسمی، وصفی، قیدی، حرف اضافه ای و گروه فعلی، 5 ـ جمله) انجام شده است به گونه ای که هر واحد، فصلی مجزا را به خود اختصاص داده است. روشی که برای این کار استفاده شده است، مطالع? کتابخانه ای و فیش برداری است و در برخی از فصل ها از روش آمارگیری نیز استفاده شده است. کلیدواژه ها: دستور زبان فارسی، نظری? گشتاری، منشآت قائم مقام فراهانی

این پایان نامه تحت عنوان«توصیف ساختمان دستوری منشات خاقانی»ست.دربررسی های خودبیشترتابع نظریه گشتارهستیم.مطالعات دستوری مجموعه ای از قواعد زبان می باشد.بدون شک پاسخ به بسیاری ازدشواری ها درمنشات خاقانی به کمک دستور زبان وارائه ی یک نمونه ی خوب از مطالعات توصیفی زبان از مطالعات زبان ازمیان متون ادبی گذشته،ازاهدافی ست که در این پژوهش دنبال کرده ایم. دراین پژوهش سعی براین است،جمله وساختار آن،بندها،گروه اسمی،فعلی،وصفی،قیدی،تکواژها،حروف ووندها(کارآمد یاناکارآمد)وبرخی ابهام ها که حاصل ساختار جملات است مورد بررسی قرار می دهیم.این پژوهش را در یازده فصل ویک مقدمه وکلیات تنظیم کرده ایم.درکلیات به طورمختصر به پیشینه وتاریخچه ای ازدستور زبان اشاره کرده ایم،بعد به طور مختصربه زندگی استاد خاقانی وتاریخچه ای از منشات پرداخته ایم.درابتدای هرفصل به تعریفی ازموضوع ارائه شده ودر جاهایی به ارائه نظریاتی از دستور نویسان ونقد برخی ازآنها پرداخته ایم،سپس نمونه هایی ازکتاب«منشات» وکتاب های دیگر ذکر وبه بررسی وتحلیل آنها پرداخته ایم.در پایان چند نمودار درختی ازانواع جملات آورده شده در منشات آورده ایم.

چکیده شناخت و تبیین هر چه بیشتر زبانهای زنده ایرانی و آثار ادبی آنها به عنوان میراثهای گرانبها مهم و انکار ناپذیر است. زبان کردی با توجه به تنوع گویشها و گونه های آن و نیز سابقه کهن ادبی می تواند مواد غنی در اختیار محققان و زبان شناسان قرار دهد. سرهنگ الماس خان کندوله ایی از شاعران کردی سرای قرن سیزدهم و از طلایه داران حماسه سرای زبان کردی می باشد. آثار متعددی در زمینه حماسی و غنایی از ایشان به جای مانده است. در این رساله تصحیح، تعلیقه و تحشیه بر رستم نامه و هفت لشکر وی صورت گرفته است که دارای 4464 بیت می باشد. این پایان نامه به 4 فصل تقسیم شده است. فصل اول یازده بخش می باشد که شامل: بخش اول تعریف حماسه و اسطوره، بخش دوم کرد و سابقه ای تاریخ آن و شاهنامه های کردی، بخش سوم زندگی نامه، بخش چهارم زبان و قالب، بخش پنجم نکاتی در مورد شاهنامه های کردی، بخش ششم اوضاع اجتماعی عصر شاعر، بخش هفتم معرفی شاهنامه ی کردی و علت تألیف و تدوین و آغاز نظم آن، بخش هشتم ویژگیهای سبکی، بخش نهم سطح نحوی، بخش دهم معرفی عناصر حماسی در هفت لشکر، بخش یازدهم معرفی نسخ خطی. فصل دوم کتاب به متن منقح مصحح رستم نامه و هفت لشکر اختصاص دارد. فصل سوم تعلیقات و حواشی متن مصحح آورده است. فصل چهارم به نسخه بدل هفت لشکر اختصاص دارد و در پایان فهرست منابع و مآخذ ذکر شده است. کلید واژه ها: تصحیح ،تعلیقه،تحشیه،شاهنامه کردی (رستم نامه وهفت لشکر )الماس خان کندوله ای بضاعت نیاوردم الا امید خدایا ز عفوم مکن ناامید (سعدی، بوستان)

چکیده : این تحقیق بررسی سبک شناسانه 30 غزل از سعدی و 30 غزل از مولوی می باشد که در سه سطح زبانی ، ادبی و فکری صورت گرفته است . داده ها به صورت آماری تهیه شده اند که نتایج حاصله در قسمت نتیجه گیری ثبت شده است . این روش به صورت دقیق در مقوله های ادبی بر محور چهار آرایه اصلی علم بیان ( تشبیه ، استعاره ، مجاز ، کنایه ) متمرکز بوده است . در قسمت تشبیه بیشتر حول محور ساختمان آن ، در قسمت استعاره ، انواع استعاره و در قسمت کنایه ، مقوله صرفی کلمات کنایه ( اسم ، صفت و فعل ) و همچنین نوع کنایات ( رمز ، تلویح ، ایما ) لحاظ گردیده است . در سطح زبانی به بررسی دو بحث لغوی و صرفی پرداخته شده است که در بحث لغوی بررسی تعداد کلمات در هر غزل ، تعداد کلمات عربی و در بحث صرفی به بررسی اسم و انواع آن از لحاظ ( ذات و معنی ، جامد و مشتق ، ساده و مرکب ، مفرد و جمع و ... ) و به بررسی فعل و اقسام آن از لحاظ ساختمان و زمان و وجه و به بررسی صفت و انواع آن و قید و اقسام آن و حرف و انواع آن که همگی به صورت آماری ارائه گردیده است . سطح فکری هم شامل گزیده ای از اندیشه های هر دو شاعر می باشد که به صورت کلی بیان گردیده است .

موثرترین شیوه در آموزش تعالیم اخلاقی، در حوزه ی زبان و ادبیات، استفاده از بیان تمثیلی است. تمثیل، وسیله ای برای تصویرگری است و این تصویرگری در زبان، جز با ابزارهایی که آن هارا «صورخیال» می نامند میسّر نیست، از این رو در مرزبان نامه ی سعدالدین وراوینی که اثری تمثیلی است و در حوزه ی ادبیات تعلیمی قرار می گیرد، غالب حکایات و داستان ها که به شکل فابل (تمثیل حیوانی) روایت می شوند، بر مبنای به تصویرکشیدن مفاهیم و ارزش-های اخلاقی استوارند؛ به گونه ای که برای انتقال تعالیم و آموزه های اخلاقی، همه ی عناصر و اجزاء سازنده ی متن، از جمله شیوه ی روایت حکایات، در کسوتی از تصاویر خیالی پوشانده می شوند. لذا در این پژوهش، «صورخیال» و «روایت»، به عنوان دو مشخّصه ی بارز در اثر تمثیلی مرزبان نامه، از جنبه های مختلف به ویژه از لحاظ ساختاری بررسی می شود و در نهایت ارتباط و مناسباتی که میان آن دو با یکدیگر وجود دارد و کاربرد صورخیال در نقل و روایت حکایات و انتخاب آگاهانه ی تصاویرخیالی متناسب با نوع روایت در این اثر نشان داده می شود.

منظومه های حماسی و پهلوانی کُردی که اغلب زیر نام شاهنامه ی کُردی شناخته شده اند، منظومه هایی هستند که ریشه در اسطوره داشته و دربردارند ه ی باورها و پنداشته های جمعی ملّت کُرد از بن تاریخ تاکنون می باشند. پایان نامه ی حاضر سعی در مقایسه ی شاهنامه ی فردوسی و شاهنامه ی کُردی (تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان) از نظر محتوا دارد و گاه در حد مجال و توان به مقایسه ی جنبه های زبانی و ادبی نیز پرداخته است. روش تحقیق در این پایان نامه کتابخانه ای بوده و مطالب آن با تهیه ی فیش از منابع معتبر جمع آوری شده است؛ ابزار تجزیه و تحلیل نیز، نقد و بررسی و تحلیل داده ها می باشد. جامعه ی آماری و حجم نمونه، یکی از نسخ خطّی شاهنامه ی کُردی (تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان) و شاهنامه ی فردوسی است. بسیاری از کلمات و ترکیبات و افکار در شاهنامه ی فردوسی و شاهنامه های کُردی شبیه یکدیگر بوده و شاید بتوان گفت برخی از پدیدآورندگان شاهنامه های کُردی گوشه ی چشمی نیز به شاهنامه ی فردوسی داشته و به عبارت دیگر یکی از منابع و مآخذ آنها، شاهنامه ی فردوسی بوده است. امّا قبول این که پدیدآورندگان شاهنامه های کُردی، شاهنامه ی فردوسی را به طور مستقیم اساس کار خود قرار داده باشند، دور از مطالعه و تحقیق است؛ زیرا با آنکه شباهت و قرابت فراوانی میان آنها وجود دارد، مغایرت هایی کوچک و بزرگ نیز در بعضی از موارد مشاهده می شود و این اختلافات، خود خلاف این عقیده را تأیید می نماید. در پایان به این نتیجه رسیده ایم که شاهنامه ی کُردی متنی اصیل و متعلّق به حوزه ی فرهنگ کُردستان است که بر اثر روایات مختلف و متعدّد، دچار دگرگونی های فراوان شده است. این منظومه ها اشتراکات بسیاری با شاهنامه ی فردوسی دارند و علی رغم تأثیرپذیری برخی روایات کُردی از آن، شاهنامه ی فردوسی نیز در مواردی از روایات شفاهی کُردی تأثیر پذیرفته است. اختلافات بسیار نیز نشان از این دارد که شاهنامه ی کُردی متنی مستقل است و اشتراکات موجود بیشتر دلیل بهره گیری از منابع مشترک کهن تر و شفاهی می باشد. منظومه ی «تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان» نیز با وجود بر خی اشتراکات با شاهنامه ی فردوسی، داستانی است متعلق به ملّت کُرد که در شاهنامه ی فردوسی نیامده است و خود منبع منظومه های فارسی همچون «جهانگیرنامه» می باشد.

از آن جا که مطالعات دستوری در فهم متون زبان و ادبیات فارسی موثر است و باعث برطرف شدن مشکلات دستوری و سبکی متون کهن می شود؛ توصیف ساختمان دستوری مرزبان نامه به عنوان یکی از آثار نثر فنّی حائز اهمیت می باشد. تحقیق و مطالعه ی دستوری این اثر براساس نظریه ی ساختاری ــ گشتاری، باعث رفع ابهام در درک مطلب و شناخت سیر تحول زبان در قرون قبل و بعد از این اثر است؛ در این پژوهش محقق با توصیف ساختمان دستوری براساس متن مرزبان نامه در پی دست یابی به ویژگی های دستوری و ساختار زبانی و سبکی این نوع از نثر و دوره ی خلق آن اثر است. در مواردی که ساختار از عهده ی توصیف برنیامده است از نظریه ی گشتاری برای توصیف مقوله های دستوری در جهت تبیین پیچیدگی های لفظی و معنایی استفاده شـده است. سـاخت هایی از متن هم که براساس دستور امروزی قابل توصـیف نبوده، در حوزه ی دستور تاریخی مورد بررسی قرار گرفته اند. این پژوهش در ده فصل دسته بندی شده است که عبارتند از: واج، تکواژ، واژه، گروه فعلی،گروه اسمی، ضمیر، گروه صفتی، گروه قیدی، حروف، و جمله. در مبحث جمله، از شیوه ی باطنی در جهت توصیف ساختار جمله و انواع آن استفاده شده است؛ زیرا این روش با ارائه ی سه مشخصه ی همزمان، توصیف گویاتری نسبت به روش های دیگر دستورنویسان ارائه می دهد. در گروه اسمی نیز تکواژهای صرفی از مقوله ی وابسته پذیری خارج شده است زیرا نگارنده معتقد است بحث وابسته پذیری در حوزه ی نحو مطرح است در صورتی که تکواژهای صرفی مربوط به حـوزه ی صرف هستند. به علت فاصله ی زمانیِ اثر مورد مطالعه با عصر حاضر، نگارنده ناچار از بررسی برخی از مقوله های زبان شناسی نیز بوده است که عبارتند از: تحول و دگرگونی واج ها در ساختمان واژه، تحول معنایی برخی از واژه ها، سـاخت های کهـن واژگان و مشخص نمودن برخی از واژه ها که امروزه از زبان فارسی رخت بربسته اند. در پایان هر فصل، نتایج به دست آمده بیان شده است که در واقع ویژگی های سبکی مرزبان نامه به حساب می آیند.

این پژوهش با عنوان بررسی تأثیر کشف المحجوب هجویری بر تذکرهالاولیاء عطار تنظیم شده است وهدف تحقیق اثبات اینکه عطار در نگارش تذکره الاولیاء از کشف المحجوب هجویری استفاده کرده و تحت تأثیر برخی از اندیشه¬های مولف آن قرار گرفته و پاره¬ای از مطالب کتاب هجویری را به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در اثر خویش آورده است و آشنایی با برخی از ویژگی¬های سبکی این دو اثر به خصوص آن قسمت از ویژگی¬های مشترک و نزدیک به هم و شناخت شاخه¬های عرفانی که هر یک از این دو تن به آن تعلق دارند. از آنجا که مطالعاتِ کتابخانه ای مهم ترین روش تحقیق در پژوهش های نظری است، در این پایان نامه نیز ابتدا با استفاده ازکتاب های موجود، به مطالعات مقدماتی پرداخته شد؛به این ترتیب که درآغاز به مطالعه وفیش برداری ازکتاب های خاصی درحوزه ادبیات عرفانی مبادرت گردید، وسپس کتاب کشف المحجوب هجویری و تذکرهالاولیاء عطار مورد مطالعه قرار گرفت، و برجسته ترین ویژگی های زبانی، ادبی و فکری این دو اثرفیش برداری ودسته بندی گردید، ودر نهایت حاصل این تحقیقات به صورتی منسجم به رشت? تحریر درآمد، لازم به ذکر است؛ که برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر در این زمینه، از مقالات و مطالب سایت های اینترنتی نیز استفاده شد. در نتیجه این تحقیق و سیر در آراء و اندیشه های حاکم برکشف المحجوب هجویری و تذکرهالاولیاء عطار، با دو تن از نویسندگان بزرگ و آثار منثور آنان در ادبیات عرفانی ایران آشنا می شویم؛ که دارای وجوه اشتراک بسیاری هستند، و عطار در اندیشه های عرفانی خویش تحت تأثیر هجویری قرار گرفته، و کشف المحجوب یکی از بنام ترین منابع تأثیرگذار در تألیف تذکره الاولیاء است. این تأثیرپذیری هم در حوز? واژگان و جملات بوده است وهم محتوی. و با مطالعات انجام شده در این رابطه به تشابهات زبانی، ادبی و فکری بسیاری دست یافتیم. علاوه براین موارد به این نتیجه رسیدیم؛که از نظر دورانی نیز اشتراکاتی بین این دو اثر و نویسندگان آنها وجود دارد. و با وجود تعلق آنان به قرن پنجم و هفتم از نظر سبک بیان بسیار به سبک دور? اول نثر فارسی یا سبک سامانی نزدیک اند، که دلیل آن را باید موضوع مشترک این کتاب ها دانست؛که در تصوف و شرح و تحلیل آراء و اندیشه های صوفیان هستند. کلیدواژها : تأثیر، هجویری، کشف المحجوب، عطار، تذکرهالاولیاء.

امید و یأس، از جمله عواطفی هستند که می توانند نقشی بارز در تعیین نحو? نگرش انسان به جهان اطراف ایفا کنند. از آنجا که غزل، یکی از مناسب ترین قالب ها برای ابراز بسیاری از عواطف درونی است، تجلّی احساس امید و یأس نیز در این قالب ، نسبت به بسیاری دیگر از شیوه های سخنسرایی، بیشتر و بارزتر است. در میان غزلسرایان معاصر، هوشنگ ابتهاج و حسین منزوی جایگاهی ویژه دارند. امید و ناامیدی، از کلیدی ترین و تعیین-کننده ترین عواطف غزل این دو شاعرند. بر این اساس، هدف این پایان نامه، تحلیل امید و یأس در محتوا و فرم غزل این دو شاعر شاخص معاصر است. در این پژوهش، به واکاوی محتوایی علل و زمینه های پیدایش و تجلّی عواطف امید و یأس ؛ نیز گونه های مختلف آن ها در غزل دو شاعر پرداخته شده است.

چکیده: قرن ششم، قرن پیوند عاطفه و اندیشه های پرتوان شاعران و نویسندگان است. در این دوره نثر از سادگی خود دور شده و به نثر فنی تبدیل شده است، بر اثر نفوذ زبان عربی و رواج فضل گرایی در بین نویسندگان، نثر ساده جای خود را به نثر فنی سپرده است، و پر از آرایه های لفظی و معنوی گردیده و شاعران و نویسندگان برای اینکه بتوانند نظر عام و جامعه را به خود جلب کنند، مجبور می شوند آثار خود را چنان بیافرینند که مورد توجه جامعه ی آن زمان قرار گیرد. یکی ازاین نویسندگان در سده ی ششم ه.ق ظهیری سمرقندی ، صاحب سندبادنامه و اغراض السیاسه است. سندبادنامه ی وی در زمره ی معروف ترین آثار داستانی فارسی است، که به نثر فنی نگارش یافته، و در اسلوب پاره-ای از متون منثور تأثیر گذاشته است. یکی از دغدغه های مصححان در نگاشتن تعلیقات خود بر متن تصحیحی، روشن کردن نام شاعران و نویسندگانی است که سخنی از آنان در متن مورد نظر وارد شده است. گاه این کار چنان طاقت فرسا است که مصحح یا به مشخص کردن بخشی از آن بسنده می کند یا ناگزیر از این کار دست می کشد. مصححان سندبادنامه نیز از آن روی که با این دشواری روبه رو بوده و فرصت کافی برای پرداختن به این کار در اختیار نداشته اند به ناچار از مشخص کردن نام گویندگان و معنی جملات و ابیات آن ها خودداری کرده اند. در این پایان نامه به استخراج ابیات عربی که به عنوان شواهد شعری بکار رفته است و نام گوینده ی آن و معنی و بحر عروضی آن و مختصری در مورد زندگی نامه ی شاعر ذکرشده است، و ابیات ذکر شده از هر شاعر بعد ازخلاصه ی زندگی نامه ی او همراه با بحر عروضی و معنی آن دسته بندی گردیده است. تا اینکه برای مصححان آینده این متن مورد توجه قرار گیرد و متنی کامل از آن بدست آیندگان دهند.

چکیده امروزه شرح موضوعی دیوان های شعر، از بایسته های حوز? پژوهش می باشد. این کار باعث تسریع در حیط? شعر-پژوهشی می شود. در این تحقیق با روش مطالعه و فیش برداری، موضوعات مختلف شعر سلمان ساوجی بررسی و فهرست بندی شده است. موضوعات مختلف شعر او در دسته بندی های: عرفانی و دینی، عاشقانه و تغزلی، اندامیک و زیبایی شناسانه،بزمی، رزمی، می و می خواری، قلندری، بازاری و اقتصادی و اصطلاحات مربوط به سفر و طبیعت و عیّاری و نجوم و سایر اصطلاحات طبقه بندی شده است. پس از فهرست کردن اشعار سلمان با توجه به موضوعات آنها، به شرح هریک پرداخته شده و نظر سلمان نیز در آن موضوعات بررسی و تحلیل شده است. در یک نمودار کلی می توان گفت موضوعات مربوط به عشق و تغزل، بیشترین موضوعات شعری سلمان را تشکیل می دهند و بعد از آن به ترتیب موضوعات قلندری، موضوعات اندامیک و زیبایی شناسانه و موضوعات عرفانی بیشترین جلوه را در شعر سلمان دارند. البته با توجه به اینکه سلمان عارف نبوده و به پیروی از برخی شعرای دیگر اصطلاحات عرفانی را در شعر خود آورده است، لازم به ذکر است که این اصطلاحات در شعر او جنب? عرفانی ندارند و تنها مواد خام شعر سلمان محسوب می شوند. سلمان در غزل شاعری توانا نیست و تنها می توان او را در قالب شعری قصیده صاحب فن دانست. غزلیات سلمان به طور کامل شبیه به غزلیات خواج? شیراز است با این تفاوت که بسیار ضعیف تر از اشعار خواجه اند. سلمان در غزلیات خود به تقلید از نظام کلی حاکم بر قالب شعری غزل، موضوعات مختلفی را در شعر خود مورد استفاده قرار داده و تا حدی نیز موفق بوده.موضوعات قلندری شعر او نیز همان موضوعات رایج در شعر قلندری شعرای پیش از اوست و وی ابتکاری در آنها ندارد. موضوعات پراکند? دیگری نیز که در شعر اوست، همان موضوعات مکرر شعر سبک عراقی است. بر اساس تصحیح عباسعلی وفایی، سلمان 387 غزل دارد. در این تحقیق تمامی غزلیات شاعر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و در آخر، غزلیات او بر اساس موضوعات آنها، فهرست بندی و شرح شد. کلیدواژگان: سلمان ساوجی، شرح موضوعی، درون مایه.

از آن جا که پژوهش و تحلیل آثار ادبی، ما را در شناخت علمی و دقیق آن ها یاری می کند، نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا جنبه های ادبی شاهنامه را بر پایه ی هماهنگی عناصر شعری(زبان، موسیقی، تخیل، عاطفه) و شگرد های داستان پردازی مورد بررسی قرار دهد. چرا که آرایش های ادبی یا هنرنمایی های فردوسی در پردازش داستان ها می تواند میزانی برای سنجش هنر شاعری و توان سخن پردازی او باشد. علاوه بر این، با شناخت این هنر ها از راه تحلیل ابیات و پیام کلی داستان ها، می توان به اندیشه و عواطف شاعر نزدیک تر شد. این پژوهش در دو فصل تدوین شده است. در نخستین فصل به هماهنگی عناصر شعری(زبان، تخیل، موسیقی و عاطفه) و اهمیت آن در رسانگی شعر پرداخته شده، آن گاه هماهنگی عناصر مذکور با آوردن نمونه های شعری و تحلیل داستان هایی از شاهنامه مورد بررسی قرار می گیرد. فصل دوم با عنوان شگردهای داستان پردازی فردوسی، ضمن تحلیل ویژگی های ساختاری و عناصر داستانی، به بررسی تطبیقی داستان هایی از شاهنامه با داستان کوتاه و مینی مال پرداخته می شود. در سرآغاز هر بخشی از این نوشته، مباحث نظری آن ذکر شده و در پایان همان بخش نیز نتایج حاصل از آن پژوهش بیان می گردد. در پایان به این نتیجه می رسیم که در کلام فردوسی، در عین فصاحت، قدرت بیان، انسجام و متانت الفاظ و روشنی و صراحت؛ قوانین سخنگویی و داستان سرایی رعایت شده است. کلید واژه ها: فردوسی، شاهنامه، هماهنگی عناصر شعری، داستان پردازی

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

این پایان نامه شامل دو بخش است بخش اول عنصری بلخی بخش دوم منوچهری دامغانی در هر بخش تاریخ ادبیات ها ، نسخه های خطی، سبک شناسی ها ، نقدهای ادبی و عنصری و منوچهری از دیدگاه بزرگان آورده شدهاست در پایان از سایتها مقالات و همچنین نظر نگارنده نیز آمده است. در مجموع منبع خوبی برای دوستداران ادب فارسی است.