چکیده در تحقیق حاضر به مطالعه و بررسی پتانسیل های آهن واقع در جنوب روستای بیشه ی استان خراسان جنوبی پرداخته شده است و این منطقه در نقشه 1:100000 زمین شناسی بصیران واقع شده است و فاصله محدوده مورد مطالعه تا بیرجند در حدود 180 کیلومتر می باشد. اصلی ترین راه دسترسی از جاده بیرجند- خوسف- بصیران- قلعه زری- بیشه امکان پذیر است. اندازه گیری های ژئوفیزیکی هوابردی در سراسر ایران انجام گرفته است با مطالعه ی نتایج حاصل از این برداشت ها، مناطقی برای انجام مطالعات بیشتر مشخص گردیده است. محدوده ی جنوب بیشه یکی از این مناطق می باشد، همچنین داده های ژئوفیزیک هوایی مشابهی در فاصله 15 کیلومتری از محدوده مورد مطالعه مورد تعبیر و تفسیر قرار گرفته اند که بعد از حفر گمانه های اکتشافی، نتایج بسیار مطلوبی دال بر وجود آنومالی آهن بدست آمده است که انجام مطالعات در محدوده ی جنوب بیشه را مورد تاکید بیشتر قرار می داد. با توجه به کشف پتانسیل آهن در نزدیکی محدوده مورد مطالعه و به منظور بررسی جزئیات بیشتر، مطالعات مغناطیسی زمینی در محدوده ای به مساحت 75 کیلومتر مربع متمرکز شده و تعداد 2000 ایستگاه در امتداد 16 پروفیل اندازه گیری شده است. بر اساس نتایج حاصل از تفسیر، محدوده ای به طول 500 در 300 متر متمایز گردید و با توجه به بی هنجاری های به دست آمده و تجزیه و تحلیل داده های موجود با روش های ادامه فراسو، ادامه فروسو، سیگنال تحلیلی و برگردان به قطب، شیب و عمق کانی سازی به طور تقریبی به دست آمده و نقاطی جهت حفاری گمانه های اکتشافی پیشنهاد گردیده است. شایان ذکر است که جهت تجزیه و تحلیل داده های برداشت شده از نرم افزارهای ، csaz، surfur 8، mag pick، mag log و excel استفاده شده است.

محدوده اکتشافی ورزگ با مساحت82 کیلومتر مربع در 25 کیلومتری شرق و جنوب شرق شهرستان قاین قرار دارد. این محدوده از لحاظ ساختاری در زون فیلیشی شرق ایران قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در این محدوده شامل سنگ های رسوبی آهکی و آواری(کرتاسه پائینی تا بالائی)، رسوبات فلیشی و توربیدایتی، سنگ های آذرین خروجی(پالئوسن- ائوسن زیرین)، سنگ های رسوبی کنگلومرایی(پالئوسن- ائوسن زیرین) و سنگ های رسوبی و رسوبی- آتشفشانی(ائوسن میانی- ائوسن بالائی) می باشد. اکتشافات ژئوشیمیایی در این محدوده با طراحی و برداشت 156 نمونه رسوب آبراهه ای (80- مش)، 27 نمونه کانی سنگین (مش20-) و 18 نمونه مینرالیزه آغاز گردید. نمونه های ژئوشیمیایی و نمونه های مینرالیزه پس از آماده سازی ( پودر تا مش 200-) با روش icp-ms برای 43 عنصر و با روش fire assay برای طلا آنالیز شدند. تحلیل داده ها پس از به کارگیری یک روش جهت حذف داده های سنسورد، با داده پردازی تک متغیره( بررسی جداول پارامترهای آماری و هیستوگرام ها) و داده پردازی دو متغیره( بررسی ضرایب همبستگی عناصر) آغاز گردید. یکی از روش های مهم تحلیل داده ها که در این مطالعه انجام گرفته، روش غیر ساختاری تجزیه وتحلیل چندمتغیره آنالیز فاکتوری می باشدکه نتایج حاصل از آن نشان از انتخاب تعداد سه فاکتور دارد که مجموعاً 09/82 % تغییرات کل محدوده را پوشش می دهند. از این میان فاکتور اول با 96/35% بیشترین تاثیرات را که عمدتاً ناشی از لیتولوژی محدوده بوده نشان می دهد. فاکتور دوم با 81/24% با مجموعه معرف سنگهای اولترامافیک محدوده و فاکتور سوم با 30/21 % با عناصر co, cu, mo مشخص شده است که می تواند نشان از کانی سازی مس و احتمالا عناصر همراه آن در منطقه باشد. درنهایت نقشه های امتیازات فاکتوری جهت تعیین مناطق امید بخش ترسیم گردید. روش دیگرتحلیل داده ها که در این تحقیق استفاده گردیده، روش ساختاری فرکتالی است. در این مطالعه با استفاده از روش فرکتالی عیار- مساحت نمونه های آنومال شناسایی شدندکه در نتیجه برای عنصر cu تعداد دو نمونه، mo دو نمونه و as سه نمونه آنومال تشخیص داده شد. برای سایر عناصر مورد مطالعه نمونه ای در حد آنومالی مشاهده نگردیده و بیشتر غنی شدگی ها در حد آستانه محلی تشخیص داده شد. در انتها با تلفیق نتایج مطالعات ژئوشیمیایی و نتایج مطالعات کیفی و کمی نمونه های کانی سنگین و مینرالیزه در فاز کنترل آنومالی، پیشنهاداتی جهت ادامه عملیات اکتشافی ارایه گردید

منطقه قاین با قرار گیری در انتهای شمال غربی ایالت ساختاری سیستان و شمال شرقی پهنه لوت از نظر اندیس‎های معدنی منطقه با اهمیتی می‎باشد، لذا مورد اکتشاف قرار گرفت. به همین منظور مطالعات اکتشافی جهت پی‎جویی مناطق مستعد کانی‎زایی از لحاظ وجود پتانسیل‎های معدنی در برگه 1:100000 قاین با استفاده از تلفیق داده‏های اکتشافی شامل داده‎های زمین‎شناسی، ژئوشیمیایی، ژئوفیزیکی و ماهواره‎ای در محیط gis انجام پذیرفت. قبل از انجام تلفیق، پردازش داده‎های ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی و ماهواره‎ای با روش‎های مختلف انجام گرفت که نتایج حاصله همراه با مطالعات صورت گرفته بر روی داده‎های زمین‎شناسی برای تولید لایه‏ها و نقشه‏های مورد نیاز جهت انجام تلفیق در محیط gis بکار گرفته شدند. پس از مدلسازی و تلفیق داده‎ها، نقشه پتانسیل مطلوب توسط روش وزن‎های نشانگر تهیه شد. با استفاده از نقشه‎ی نهایی حاصل از تلفیق داده‎های اکتشافی مختلف، 3منطقه به عنوان مناطق امید بخش معدنی به ترتیب اولویت معرفی شدند. در این میان یک بخش کوچک تحت عنوان منطقه گرازان که اولویت اکتشافی اول در منطقه مورد مطالعه است، جهت انجام اکتشافات تفصیلی انتخاب شده پس از برداشت و تجزیه 147 نمونه‎ از رسوبات آبراهه‎ای، داده‎ها با استفاده از روش‎های غربال p.n، تحلیل فاکتوری و خوشه‏بندی فازی پردازش شده و در محیط نرم‏افزار arcgis 9.3 به نقشه درآمد.

در پژوهش حاضر که هدف شناسایی الگوی پراکندگی عناصر در منطقه کُفاز از توابع شهرستان درمیان استان خراسان جنوبی می باشد، از تکنیک های متداول ژئوشیمیایی جهت دستیابی به این امر بهره گرفته شده است. برای این منظور نتایج آنالیزهای آزمایشگاهی مربوط به عناصرمختلف به صورت خام از بخش معدنی سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان اخذ گردید و با استفاده از تکنیک های مرسوم در ژئوشیمی ،پیش پردازش های اولیه بر روی داده های آزمایشگاهی اعمال شد. سپس با استفاده از روش آنومالی های اولیه در منطقه مشخص گردید. در ادامه با بکارگیری روش چند متغیره آماری تحلیل فاکتوری رفتار عناصر مختلف مورد ارزیابی قرارگرفت. در این روش تعداد4 فاکتور به عنوان فاکتورهای بهینه در منطقه انتخاب شد، در مجموع 4 فاکتور انتخاب شده بیش از 89 درصد از کل تغییرات منطقه را شامل شدند که سهم فاکتورهای اول ، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 29/02، 23/9، 23/37، 13/27 از کل تغییرات منطقه بود. نقشه های امتیازهای فاکتوری برای هر فاکتور رسم و نقشه های فاکتور کانی سازی مورد توجه قرار گرفت . در نهایت جهت کنترل نتایج روش تحلیل فاکتوری و تعیین آنومالی های بازماند در منطقه از روش خوشه بندی فازی میان مرکز استفاده شد که حاصل آن تایید نتایج قبل بود.