بنای تاریخی معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگـاور بر سر راه همدان به کـرمانشاه واقـع شـده است. این بنا تا زمـان ساسانیان آباد بوده، ولی پس از غلبه عرب ها به ایـران ویران شد و در طـول صدهـا سال مردم کنگاور با پخت ملات گـچ دیواره های معبد آناهیتا باعث تخریب این بنا شده اند. کار علمی باستان شناسی توسط هیئت ایرانی از سال 1347 آغاز و به مدت چهل سال ادامـه یافت در نتایج این تحقیقات و منابع تاریخی آمده است که تأسیسـات دوره ساسانی از ملات گـچ و سنگ بنا گردیده است. و از این ملات به عنـوان مصالح ساختمانی مشخصه این دوره نقل شده است. در ایـن پایان نامـه به بررسی ملات منسوب به دوره ساسانـی معبد آناهیتای کنگاور از دیدگاه فن شناسی و آسیب شناسـی مـی پردازد. جهت شناسایـی دقیق نوع ملات، مـواد اضافـه شده و شیوه سـاخت و همچنین شناسـایی آسیب هـای وارده به ملات و دلایـل آن ها، بر روی چند نمونه متعلق به نقـاط مختلف دیوار? شمال غـربی، آزمایش هـایی صورت گرفت. ایـن آزمایش ها شامـل مطالعات اولیه توسط میکروسکوپ نوری، آنالیز شیمـی تـر ، آنالیـز xrf جهت شناسایـی عناصر موجـود در ساختـار مـلات، آنالیـز xrd جهت شناسایـی فازهای تشکیل دهنده احتمالی و فازهای حاصل از تغییـر ماهیت ملات در طـول گـذشت زمـان،آنالیز ftir جهت شناسایی مواد آلی و نیـز بررسـی بـا استفـاده از میکروسکوپ الکترونی(sem) جهت شناخت خصوصیات بلوری و ریز ساختارنمونه ها بود. از آن جا که هدف اصلـی ایـن مطالعات رسیـدن به ملاتـی مشابـه بوده است، با انجـام مطالعات میدانـی، کتابخانه ای و بـا استفاده از نتایج آزمایش ها بر روی نمونه های تاریخی کار نمونه سازی بر اساس روش ها و طـرح اختلاط مختلف صورت گرفت. نمونـه های ساخته شـده در شرایط محیطـی مشابه با محل اثـر و در مدت زمان مشخصـی تحت پیر شدگـی قـرار گرفت و سپس روی این نمونه ها آزمایش های تعیین مقاومت فشاری، جرم حجمی ، تخلخل، جذب آب، پوکی، محاسبه ارتفاع موئینگی و مقاومت ضریب یخ بندان به عمل آمد. در خاتمه با انجام آزمایش های دستگاهی بهترین نمونه برای کاربرد در امر مرمت انتخاب شد.