اعتیاد پدیده ای است که در جوامع مختلف وجود داشته و می توان آن را از مهمترین دغدغه های اجتماعی و یکی از ناگوارترین آسیب های اجتماعی حال حاضر به شمار آورد. هدف از پ‍ژوهش حاضر بررسی ارتباط خودکارآمدی، تکانشوری، فعال سازی و بازداری رفتاری (از طریق تأثیر بر مهارت های اجتماعی) با سوءمصرف مواد در دانش آموزان دبیرستانی بود. جامعه مطالعه حاضر را کلیه دانش آموزان اول و دوم دبیرستان های پسرانه مناطق آسیب پذیر شهر اردبیل تشکیل می دادند که از میان آنها 616 دانش آموز به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از مقیاس خودکارآمدی، مقیاس تکانشوری، مقیاس فعال سازی- بازداری رفتار و مقیاس مهارت های اجتماعی ماتسون و چک لیست مصرف مواد استفاده شد. تجزیه و تحلیل و ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار spss و تحلیل مسیر بر پایه نرم افزار amos ویراست 7 انجام گرفت. بر اساس نتایج تحلیل مسیر،متغیرهای خودکارآمدی، تکانشوری، فعال سازی- بازداری رفتاری و مهارت های اجتماعی به صورت مستقیم (01/0 p<) و نیز متغیرهای خودکارآمدی، تکانشوری، فعال سازی رفتاری به صورت غیرمستقیم (از طریق تأثیر بر مهارت های اجتماعی) با سوءمصرف مواد در دانش آموزان ارتباط معنی داری داشت. در صورتی که ارتباط بازداری رفتاری به صورت غیرمستقیم (از طریق تأثیر بر مهارت های اجتماعی) با سوءمصرف مواد معنی دار نبود. در مجموع یافته های مطالعه حاضر با پژوهش های دیگر همخوانی داشت. این نتایج ضمن همسویی با یافته های دیگر، نشان می دهند که افزایش سطوح تکانشوری و سیستم فعال سازی رفتاری و کاهش خودکارآمدی، بازداری رفتاری و مهارت های اجتماعی میزان سوء مصرف مواد را در دانش آموزان افزایش می دهد.