چکیده بررسی اثرات کاربرد برگی نیتروژن و پتاسیم مکمل بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج هیبرید (oryza sativa l.) سمانه اسدی به منظور بررسی اثر دو کود نیتروژن و پتاسیم مکمل بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، کیفیت دانه و همچنین میزان بازیافت و کارایی نیتروژن و پتاسیم در برنج هیبرید رقم بهار 1، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور رشت، انجام شد. محلولپاشی نیتروژن (پنج درصد نیتروژن خالص) و پتاسیم (سه درصد اکسید پتاسیم) در مراحل مختلف پیش از گلدهی (حداکثر پنجه زنی، آبستنی و در هر دو مرحله) به عنوان تیمارهای آزمایشی در نظر گرفته شد. پاشش آب خالص به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که محلولپاشی نیتروژن و پتاسیم در دو مرحله حداکثر پنجه زنی و آبستنی منجر به افزایش معنی دار ارتفاع و پهنای بوته، تعداد برگ و پنجه، سطح برگ بوته و مقدار نیتروژن و پتاسیم برگ ها و ساقه ها شده است. محلولپاشی نیتروژن و پتاسیم بطور معنی دار عملکرد دانه را در مقایسه با تیمار شاهد 56 درصد افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه و پروتئین در تیمار محلولپاشی نیتروژن در مرحله حداکثر پنجه زنی و در تیمار محلولپاشی توأم نیتروژن و پتاسیم در مرحله آبستنی بدست آمد. مقایسه محلولپاشی نیتروژن در مرحله پنجه زنی با محلولپاشی در سایر مراحل نشان داد که محلولپاشی نیتروژن در مرحله پنجه زنی بیشترین اثر را بر عملکرد دانه، مقدار پنجه در متر مربع، مقدار دانه در خوشه و بر مقدار دانه های پر در خوشه داشته است. با این حال، هیچ یک از این تیمارهای محلولپاشی اثری بر شاخص برداشت و وزن هزار دانه نداشت. در این آزمایش، همبستگی مثبت و معنی داری بین تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه بدست آمد. نتایج نشان داد که محلولپاشی در مراحل مختلف رشد در مقایسه با شاهد اثری بر کارایی استفاده از نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن نداشته است. بین فاکتورهای کیفی و تبدیل دانه، دمای ژلاتینه شدن، درصد برنج گچی و خرده تحت تأثیر محلولپاشی قرار گرفت در حالیکه درصد آمیلوز دانه، قوام ژل و درصد برنج سالم بطور معنی دار تحت تأثیر قرار نگرفت. بنابراین چنین نتیجه شد که رقم بهار 1 کیفیت متوسطی داشته و محلولپاشی موجب بهبود تبدیل دانه ها شد. در این آزمایش، محلولپاشی اثر معنی داری بر عملکرد کاه نداشت. بیشترین مقدار نیتروژن کاه و دانه با محلولپاشی در مرحله آبستنی بدست آمد. با این حال محلولپاشی اثری بر مقدار پتاسیم دانه ها نداشت. بیشترین مقدار پتاسیم کاه مربوط به محلولپاشی در هر دو مرحله حداکثر پنجه زنی و آبستنی بود. در نهایت می توان نتیجه گرفت که بهترین زمان پیش از گلدهی برای محلولپاشی برنج هیبرید رقم بهار 1 با کود های نیتروژن و پتاسیم، مراحل حداکثر پنجه زنی و آبستنی است. واژه های کلیدی: برنج، محلولپاشی، نیتروژن، پتاسیم، عملکرد، کارایی، بازیافت، کیفیت.

در این پژوهش، عملکرد و ویژگی های فیتوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل در پاسخ به برخی مدیریت های مختلف زراعی در منطقه ساری در قالب سه آزمایش مختلف بررسی شد. در آزمایش اول، عملکرد ماده خشک و ویژگی های فیتوشیمیایی سرخارگل در پاسخ به آرایش و تاریخ های مختلف کشت سرخارگل در تابستان بررسی شد. تیمارهای این آزمایش شامل آرایش کشت [کشت خالص سرخارگل، کشت خالص لوبیا سبز، کشت مخلوط جایگزینی با الگوهای کشت 1:1 (یک در میان) و 2:2 (دو در میان) سرخارگل و لوبیا سبز] و تاریخ های کشت ](10 تیر، نه مرداد و هشت شهریور) در تابستان 1391] و کشت لوبیا سبز هم زمان با سبز شدن سرخارگل در بهار 1392 بود. یافته های این آزمایش روی سرخارگل های دو ساله در مرحله گل دهی کامل نشان داد که الگوی کشت مخلوط 2:2 و تاریخ کشت 10 تیر می تواند موجب افزایش ماده خشک گل و ریشه شود. بیش ترین مقدار مشتقات اسید کافئیک و محتوای فنل و فلاونوئید کل در گل و ریشه سرخارگل هایی به دست آمد که با الگوی تک کشتی و در تاریخ کشت 10 تیر کشت شده بودند. برداشت ریشه های دوساله در پایان دوره رشد در پاییز هم، موجب افزایش قابل توجه مقدار اسید کلروژنیک (2/3 برابر)، اکیناکوزید (2/1 برابر)، اسید کافتاریک (75 درصد) و اسید شیکوریک (33 درصد) نسبت به برداشت ریشه ها در زمان گل دهی کامل شد. در آزمایش دوم، عملکرد ماده خشک و ویژگی های فیتوشیمیایی سرخارگل در پاسخ به تراکم و تاریخ های مختلف کشت سرخارگل در دو فصل بهار و تابستان بررسی شد. تیمارهای این آزمایش شامل تاریخ های مختلف کشت سرخارگل [(20 فروردین، 19 اردیبهشت و 18 خرداد) در بهار 1392 و (10 تیر، نه مرداد و هشت شهریور) در تابستان 1392] با تراکم های (16، 10 و 7 بوته در متر مربع) بود. در این آزمایش، گل ها در چند چین (31 تیر، 31 مرداد و 31 شهریور برای تاریخ کشت 20 فروردین) برداشت شدند. بیش ترین عملکرد ماده خشک تک بوته گل و شاخساره در گل دهی کامل سرخارگل ها در تاریخ کشت های بهاره، به ترتیب مربوط به گیاهانی بود که در 19 اردیبهشت و 20 فروردین کشت شدند. در کشت با تأخیر سرخارگل ها تا 18 خرداد، بیش ترین ماده خشک ریشه ها به دست آمد. بیش ترین مقدار مشتقات اسید کافئیک و محتوای فنلی گل ها مربوط به سرخارگل هایی بود که در 19 اردیبهشت کشت شدند. اما مقدار اکیناکوزید در ریشه و شاخساره گیاهانی که با تأخیر در 18 خرداد کشت شدند، بیش از سایر تاریخ های کشت بود. تراکم هفت بوته در متر مربع موجب کاهش مقدار اغلب مشتقات اسید کافئیک در گل، شاخساره و ریشه سرخارگل شد. بررسی مشتقات اسید کافئیک در چین های مختلف نشان داد که تأخیر در برداشت گل ها تا 31 شهریور، موجب کاهش مقدار همه ی ترکیبات اسید کافئیک در گل ها می شود. بیش ترین مقدار این ترکیبات هم، در کرت هایی به دست آمد که تراکم بالاتر بود. بیش ترین عملکرد ماده خشک برگ تک بوته در پیش از گل دهی سرخارگل ها در تاریخ کشت های تابستانه، مربوط به تاریخ کشت 10 تیر و تراکم هفت بوته در متر مربع بود. همه ی مشتقات اسید کافئیک در تاریخ کشت 10 تیر و تراکم بالاتر افزایش نشان دادند. یافته های آزمایش سوم درباره تحمل سرخارگل به دو تنش غیرزیستی غرقاب (در مزرعه) و شوری (در ژرمیناتور) نشان داد که بوته های بالغ سرخاگل به تنش غرقاب نسبتاً متحمل ولی بذرهای جوانه زده به تنش شوری تحمل پایین داشتند. در کل، می توان گفت که اگر هدف از کشت این گیاه افزایش تولید مشتقات اسید کافئیک باشد، تک کشتی و اگر هدف، بهبود تولید ماده خشک باشد، کشت مخلوط مزیت محسوب می شود. به علاوه، کشت زودتر با تراکم بیش تر این گیاه نیز از نظر تولید ماده خشک و مشتقات اسید کافئیک نسبت به کشت تأخیری با تراکم کم تر، مزیت است. اگر چه گیاهچه های سرخارگل تحمل پایینی به شوری نشان دادند، اما تحمل نسبی بالاتر این گیاه نسبت به تنش غرقاب، امکان بهره برداری از تولید بیش تر گیاهان دوساله را فراهم می کند.