این پژوهش به بررسی سیر تحول اشتقاق در زبان فارسی نو می پردازد. با مطالعه گزیده ای از متون منثور قرون چهار تا چهارده هجری سیر تحول اشتقاق را مورد بررسی قرار دادیم0 سعی بر آن بوده نسخ کتب منتخب حاوی کمترین اصلاحات و تنظیمات بوده و تقریبا برابر اصل باشند. توضیحاتی نیز در خصوص هر وند آورده شده است. فصل اول را به چارچوب پژوهش اختصاص دادیم. میزان زایش و در واقع توانایی زبان فارسی در خلق توده لغات خاصه لغات علمی که مورد غفلت واقع شده اند و سایر ملاحضات نظری فصل دوم را تشکیل داده است. از هر قرن سه کتاب و از هر کتاب دو هزار واژه به طور تصادفی و پیوسته انتخاب شدند0 در فصل سوم از ضبط وندهایی که زایا نبوده اند و اساساً تشخیص آنها امروزه دشوار و گاهی غیرممکن است خودداری کرده ایم0 گو اینکه در خلال مطالعه با برخی وندهای سترون هم این چنین برخورد کرده ایم؛ منهای زمانیکه این ها برای عموم گویشوران قابل تمیز بوده و احیاناً کاربردی خیلی محدود دارند0 پس از استخراج کلمات اشتقاقی، بسامد وقوع وندها را نسبت به کل واژگان محاسبه کردیم0 ضمناً میزان کاربرد وندها را در گذر زمان مطالعه کردیم. بعضاً کاربرد وندهایی در گذر زمان دستخوش نوساناتی هستند که به روشنی در نمودارها نمایش داده شده اند که شاید بتواند دریچه ای در جهت پژوهشی نو گشوده باشد. انتهای همین فصل گفتنی است نمودارهای مرتبط با میزان کاربرد وندها را ترسیم کرده ایم و به قیاسشان پرداختیم. تقدم ترسیم نمودارها نشانگر فزونی کاربرد آنها در طی قرون مورد بررسی است. مثال هایی هم در جوار نمودارها از استعمال عینی ایشان آورده شده است و در پایان، نتیجه گیری پژوهش به ایجاز در قالب فصل چهارم آورده شد