باغ ایرانی طبیعت از پیش اندیشیده ای است که رابطه انسان و طبیعت در آن در نهایت هماهنگی است. در طی اعصار مختلف، باغ ایرانی همواره ارتباطی نزدیک با باورهای دینی پدید آورندگانش داشته و اصول و معیارهای طراحی و زبان و بیان نمادین حاکم بر ساختار کالبدی و فضایی آن متأثر از این باورها شکل گرفته است. از اینرو بحث درباره اصول طراحی و زیبایی شناختی باغ ایرانی در قبل و بعد از اسلام و بررسی تأثیر مذهب و باورهای دینی برآن از اصلی ترین اهداف این رساله می باشد. آرمانشهر صفوی تحت تأثیر آموزه های مذهبی و فلسفی شیعی، به فرم باغشهر( به عنوان گونه ای از باغ ایرانی) تعریف می شود. لذا بررسی ویژگی ها و ساختار کالبدی-فضایی باغشهرهای صفوی، سابقه تاریخی ساخت باغشهرها و اصول حاکم بر خیابان(چهارباغ) سازی(محورهای شاخص باغشهرهای صفوی) در عصر صفویه و همچنین بررسی تأثیر شهرسازی و محورهای شاخص شهری صفوی(چهارباغ سازی) بر شهرسازی خارج از ایران- در دو منطقه شبه قاره هند و اروپا – از اهداف دیگر این رساله می باشد. روش تحقیق استفاده شده در این رساله، "تاریخی _ تطبیقی" و توصیفی از نوع مطالعه موردی می باشد و نتیجه گیری این رساله، از وجود ارتباط مستقیم میان باورهای مذهبی صفویان و ابداع و طرح شیوه باغشهرهای از پیش اندیشیده شده، مطابق با الگو و اصول طراحی باغسازی ایرانی خبر می دهد. علاوه بر این نتایج تحقیقات انجام گرفته در این رساله گویای تأثیر اصول طراحی، منظره سازی و عملکرد خیابان(چهارباغ) های صفوی بر شهرسازی بعضی مناطق خارج ایران است که با کشور ایران مراودات سیاسی، فرهنگی و تاریخی نزدیک داشته اند.

رودخانه عنصری طبیعی است که حضور آن در محدوده شهر می تواند باعث ایجاد پتانسیل ها و جذابیت-های زیادی گردد. پژوهش حاضر به منظور بر طرف کردن چالش ها و مشکلات در طراحی دهانه رودخانه های شهری منتهی به دریا تدوین شده است. اهداف کلان این پژوهش شامل تشخیص و استفاده از پتانسیل های کالبدی و فضایی دهانه رودخانه، تعریف و طراحی مناسب حریم دهانه رودخانه و حداکثر بهره گیری از پتانسیل های بصری در محل اتصال رودخانه به دریا در جهت بهبود کیفیت طراحی است. ارتقاء هویت، ارتقاء کیفیت فضای شهری لبه رودخانه، ایجاد فضایی امن و ایمن، زیباسازی محیط طبیعی، ساماندهی و رفع مشکلات منطقه طراحی و ... از اهداف خرد این پژوهش می باشد. در این پژوهش ابتدا مبانی نظری مربوط و نمونه های مختلف هم راستا با موضوع تحقیق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آن ها شناسایی شده است و سپس معیارهایی در راستای طراحی و بهینه سازی کیفیت کالبدی و فضایی دهانه های رودخانه های شهری ... بیان شده است. در نهایت طرح اصلی در محدوده مشخص شده (رودخانه چشمه کیله واقع در شهر تنکابن) و مطابق با نتایج استخراج شده از مطالعات ارائه شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و تطبیقی می باشد. فصل نتیجه گیری این پژوهش شامل دستیابی به معیارهایی جهت افزایش جذب جمعیت، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، تقویت هویت و حس تعلق ساکنین نسبت به حاشیه رودخانه ها و دهان? آن (چشمه کیله شهر تنکابن) می باشد. دستاوردهای این تحقیق می تواند به عنوان چارچوبی مناسب و قابل تعمیم به مناطق مشابه خود مورد استفاده قرار گیرد.

شهر و روابط موجود در آن به عنوان پیشرفته ترین مجتمع زیستی بشر، اثرات بی بدیلی بر هویت ساکنان خود دارد. در سده های معاصر روند شهرسازی در ایران دچار تقلید از انگاره های غربی و پدیده جهانی شدن گردیده و به نوعی گرفتار انقطاع تاریخی و ناسازگاری با فرهنگ و جهان بینی شهروندان ایران بخصوص در امرسازماندهی فضایی شده است. سازماندهی کالبدی و فضایی محلات سنتی مطابق با باورهای مذهبی و فرهنگی ساکنان موجب تقویت ارتباط شهروندان با فضا و پیامد آن افزایش حس تعلق ایشان به محله و بالتبع شهرهای خود می شده است. لیکن در شهرسازی معاصر و در مقیاس خرد- بسیاری از محله های امروزی-سازماندهی فضایی ناهمگون با سبک زندگی و فرهنگ بومی و مذهبی ساکنین موجب شده معیارهایی چون حس تعلق و پایداری در سطح پایینی قرار گیرد. تحولاتی که از آغاز قرن حاضر و متأثر از جنبش تجددگرایی غرب در ایران رخ داد پیوند استوار بین برخی از مظاهر و جلوه های زندگی را با فرهنگ جامعه گسیخته است. از اینرو امروزه نگاه به عرصه فضاهای جمعی به عنوان یک ضرورت در برنامه های توسعه شهری در جهت تقویت وجهه فرهنگی و اجتماعی شهر مورد توجه واقع می شود. بررسی و تبیین آسیب های وضع موجود محلات شهری، ارائه راهکارهایی جهت تقویت زمینه های افزایش حس تعلق در شهروندان بوسیله منظرسازی مناسب فضاهای جمعی از اهداف این پایان نامه به حساب می آید. جایگاه منظرسازی در افزایش ادراک و خوانایی فضا و پیامد آن تقویت پیوند فرد با مکان و تقویت پاسخدهی مکانی از اهمیت ویژه برخوردار می باشد. پایان نامه فوق با مروری بر ادبیات موضوع و بررسی نمونه های اجرایی پیاده راه های داخلی و خارجی به عنوان فضاهای جمعی، سعی در استخراج معیارهایی برای طراحی منظر پیاده راه محله ای با هدف افزایش حس تعلق به محله دارد. روش تحقیق استفاده شده در این تحقیق توصیفی-تحلیلی از نوع مطالعه موردی است و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و میدانی می باشد. دستاوردهای پژوهش در طراحی منظر پیاده راه محله ده ونک در جهت افزایش حس تعلق ساکنان به محله تجسم یافته است.

در این رساله کوشش می‏شود به بررسی گورستان‏ها به عنوان فضاهایی با جایگاه ویژه در سازمان هویتی شهرها و خاطره جمعی شهروندان پرداخته شود و جایگاه این عناصر مهم در باورهای اعتقادی و فرهنگی آدمیان در کنار نقش آن‏ها در ساختار شهرهای ایرانی- اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. سپس نقش گورستان‏ها چون مجموعه‏ای چند عملکردی که دارای کارکردهای فرهنگی، آئینی، مذهبی و گردشگری هستند، در قالب یک جزء مهم از عناصر تشکیل دهنده شهرها از گذشته تا اکنون مورد مطالعه قرار گیرد. بعد از تبیین جایگاه گورستان‏ها در نظام اجتماعی زندگی انسان‏ها و ساختار شهرها، هدف اصلی، جستجوی راهکارهایی بوده است برای رفع مشکلات عدیده این فضاها به لحاظ کالبدی و فضایی. بدین سبب به بررسی مبحث آسیب‏شناسی کالبدی و فضایی وضع کنونی بهشت زهرا(س) و ساماندهی آن پرداخته شده است و مسائلی همچون هدف‏گذاری و رویکرد طرح ساماندهی و همچنین چشم‏انداز آتی آن مورد بررسی قرار گرفته است. در این رساله به بررسی مفاهیم هویت‏بخش برای بازگرداندن گورستان‏ها به حیات پویای شهری نیز پرداخته شده است و مفاهیمی همچون باغ ایرانی به عنوان کهن الگوی ماندگار در قالب باغ‏مزارها مورد بررسی قرار گرفته است تا بتوان با بکارگیری این مفاهیم و احکام شرعی و حقوقی و دانش طراحی منظر کمک به منظرآرایی و ساماندهی آرامستان بهشت زهرا(س) شود. در ادامه به بررسی تجارب صورت گرفته در زمینه ساماندهی و یا طراحی گورستان‏ها در داخل و خارج از کشور پرداخته شده است و در انتها به عنوان یک نمونه موردی طرح ساماندهی و بهسازی بخشی از آرامستان بهشت زهرا(س) تهران مورد شناخت قرار گرفته و برای آن راهکارهایی در زمینه ساماندهی پیشنهاد گردیده است. آنچه در باب آن سخن گفته شد، در قالب 5 فصل به قرار زیر تبیین گردیده است: • فصل 1: طرح موضوع • فصل 2: ادبیات موضوع • فصل 3: بررسی مصادیق • فصل 4: شناخت بستر (آرامستان بهشت زهرا) • فصل 5: ارائه طرح

رسیدن به بیانی مشترک و همه گیر در سیر اندیشه ها، نیازمند ادغام مبانی نظری متعددی میباشد که در زمینه های مختلف، در دنیای امروز به شکلی تخصصی ارائه گردیده است و در نهایت به صورتی یکپارچه میباید در طرح ها و کالبد محیطی، نمود یابد. در این پژوهش برای انتقال حداکثری مفاهیم آموزشی و مبانی فکری و دینی، آموزش (به صورت مستقیم و غیر مستقیم) با مبانی روانشناسی روز و ادراک محیط پیرامونی، مبانی فرهنگی - معنوی و باورهای اسلامی ادغام شده است. در نهایت اصول منظر فرهنگی با رویکرد افزایش آموزش دهندگی، مورد بازبینی قرار گرفته و به تبیین مفهوم جدیدی تحت عنوان "منظر عبرت آموز" پرداخته شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل تاثیر گذار بر جنبه آموزش دهندگی منظر فرهنگی یا به عبارتی، ایجاد منظر عبرت آموز میباشد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و گردآوری اطلاعات از طریق روش کتابخانه ای و میدانی، ابتدا مبانی نظری و تجربیاتی که تا به حال در این حوزه صورت پذیرفته است مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و پس از آن با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی، به تجزیه و تحلیل و برداشت از محتوای مبانی آموزش اجتماعی در جامعه پرداخته و در نهایت، با استفاده از روش مطالعه تطبیقی، به بررسی و تطابق مبانی مختلف مورد نظر و استخراج اصول و شاخص های مناسب جهت طراحی میرسیم که در جهت شناسایی منظر عبرت آموز کاربرد خواهد داشت.

امروزه یکی ازنکات مهم در طراحی اماکن عمومی و تفریحی، آسایش حرارتی و رطوبتی است. زیرا که این تعدیل دو عامل اقلیمی دما و رطوبت، سبب رضایتمندی بیشتر از یک مکان عمومی و تفریحی و افزایش حس تعلق شهروندان می شوند. پارک های شهری به عنوان تنفسگاه های عمومی کلان شهرها شناخته می شوند، نقش مهمی در تعاملات اجتماعی شهروندان ایفا می کنند. از این رو در طراحی آن باید دیدگاه ویژه ای در مبحث آسایش حرارتی اعمال شود. این تحقیق با توجه به اهمیت عامل رطوبت و دما، سعی بر بررسی نقش آنها در پایداری اجتماعی در فضای سبز کرده است و به عنوان نمونه موردی پارک گفت وگو در نظر گرفته شده است. واژگان کلیدی: آسایش حرارتی، فضای باز شهری، پارک شهری

در دوران معاصر ، با توسعه شهر ها و گسترش ساخت و سازهای جدید و همچنین بهبود امکانات و کیفیت کالبدی در بخش های جدید شهر ، با کاهش جمعیت بخش تاریخی ، به دلیل کاهش جاذبه-های زندگی ، فرسودگی بناها و کاهش جنبه های اقتصادی همراه بوده ایم . لذا بسیاری از محورهای تاریخی به دلیل عدم وجود کیفیت کالبدی و عملکردی مناسب جایگاه خود را درخاطره ی جمعی شهروندان از دست داده اند و همین مسئله سبب تضعیف حضورپذیری مردم در این مکان ها و در نتیجه از بین رفتن هویت و ارزش های فرهنگی هر شهر شده است . محورهای تاریخی به سبب وجود عناصر نشانه ای و تاریخی - فرهنگی همواره پتانسیل های خوبی در جهت احیاء هویت و تقویت سرزندگی و پایداری اجتماعی بافت های تاریخی به شمار می روند . رویکرد بازآفرینی مبتنی بر فرهنگ سعی دارد با بهره گیری از ویژگیها و برتریهای خاص اجتماعی- فرهنگی هر منطقه، به بازساخت محیط پرداخته و فضای اجتماعی- کالبدی متمایزی بر اساس فرهنگ محلی ساکنین و ویژگیهای خاص آن محل ایجاد کند. بنابراین در بازآفرینی مبتنی بر فرهنگ تلاش میگردد تا ویژگیهای خاص کالبدی و فرهنگی مکان تقویت شود. احیاء و ساماندهی محورهای تاریخی با توجه به این رویکرد ، علاوه بر ارتقای سطح زندگی مردم ، سبب بازگرداندن حیات به فضاهای شهری کهن ، رونق اقتصادی و بهبود نابسامانی های اجتماعی و کالبدی این محورها شده و علاوه بر آن می تواند سبب جذب بازدیدکنندگان و همچنین نمایش فرهنگ مردم شهر شود. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای به همراه مطالعات میدانی و استفاده از پرسشنامه می باشد. این پژوهش نشان می دهد ، احیاء محورهای تاریخی با توجه به ارتقاء منظر شهری و تقویت بعد گردشگری فرهنگی ،سبب پایداری اجتماعی در محورهای تاریخی می شود.

در این پژوهش سعی شد تا با بازشناسی ارتباط انسان با جهان به عنوان مُدرِک آن، به ارتباطی فهیمانه نسبت به مکان دست یابیم تا پایگاه انسان در جهان را مستحکم تر سازیم. برای اینکار بواسط طرح پرسش از هستی جهان، موقعیت و نحوه « بودن- در- جهان» او باز تعریف شد و سپس به کمک نظریه «استفاده از مکان» نوربرگ شولتز با مرجع قرار دادن کتاب «حضور، زبان، معماری» به طرح شیوه های « بودن- در- جهان» انسان پرداخته شد.لازم به ذکر است که در این مرحله با استفاده از نظریه شولتز مفهوم «بودن- در- جهان» جایگزین نگاه بهره بردارانه انسان مدرن به مکان شده و سپس با کمک پدیدارشناسی ادراک ارتباط ادراکی انسان در شیوه های بودن در مکان بررسی و اصول طراحی برای بودن در باغ فرهنگسرای وقف به عنوان مکان خاص بدست آمد.

امروزه در شهرسازی و شهرنشینی جدید، شاهد تغییرات وسیعی در بنیادهای اجتماعی در نواحی و محلات شهری هستیم. اگر تا دیروز مراکز محلات زمینه ساز روابط دوستی و همسایگی بین افراد خانواده ها بودند، امروزه پارکهای محله ای این نقش را ایفا می کنند و به عنوان عرصه ای عمومی در محلات از مهم ترین عوامل موثر در شکل دهی به پایداری اجتماعی و همبستگی محلات هستند. بنابراین می توان با الگو گرفتن از محلات سنتی و نحوه ی دستیابی آنها به پایداری اجتماعی از طریق طراحی منظر، پارکهای محله ای امروز را ارتقا داد. از طرفی مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که امروزه ارتقاء اکولوژیکی فضای سبز بیش از بهره وری و پایداری اجتماعی آن مورد توجه قرار می گیرد.از این رو در این پژوهش سعی شده است از ظرفیت های فضاهای سبز محله ای در جهت توسعه روابط اجتماعی در سطح محله ها استفاده شود.