در این پروژه، با استفاده از کاتالیزور ارزان و در دسترس مس یدید در مجاورت باز پایدار در برابر هوا و رطوبت kf/al2o3، n-آریل دار کردن برخی از هسته دوست های نیتروژن دار با آریل هالیدها و هتروآریل برمیدها بررسی شده است. ابتدا، با استفاده از سیستم کاتالیزوری مس یدید/ kf/al2o3در مجاورت 10،1-فنانترولین به عنوان لیگاند، n-آریل دار کردن nh-هتروسیکل هایی مانند مونو و دی آزول ها با آریل و هتروآریل هالیدها مورد بررسی قرار گرفته است. در بیشتر موارد، محصولات n-آریل هتروسیکل مربوطه با بازده خوب تا عالی بدست آمده اند. همه محصولات مربوطه با طیف های nmr و دمای ذوب و مقایسه با نمونه های مرجع شناسایی شده اند. علاوه بر این، از این سیستم کاتالیزوری در مجاورت لیگاند n،n-دی متیل اتیلن دی آمین روشی مناسب برای n-آریل دار کردن سولفونامیدها که از ترکیبات فعال بیولوژیکی هستند، ارائه شده است. در این روش n-آریل دار کردن آریل سولفونامیدها با آریل هالیدها، هتروآریل برمیدها و مشتقات برمو فلورن و فلورنون بررسی شده است و در بیشتر موارد، n-آریل سولفونامیدها با بازده خوب تا عالی بدست آمدند. همه محصولات با داده های طیفی و دمای ذوب و مقایسه با نمونه های مرجع شناسایی شده اند. همچنین، از این سیستم کاتالیزوری برای تهیه برخی مشتقات n-آریل اکسیندول وn-آریل ایزاتین استفاده شده است که در این موارد نیز n-آریل های مربوطه با بازده خوب تا عالی بدست آمده اند و با طیف های nmr و دمای ذوب و مقایسه با نمونه های مرجع شناسایی شده اند.

کارهای انجام شده در این پایان نامه: الف) سنتز مشتقات 2-آلکیل تیو-5-آریل-4،3،1-اکسادیازول: مشتقات 2-آلکیل تیو-4،3،1-اکسادیازول طبقـه مهمی از ترکیبـات هتــروسیکل پنج عضـوی را تشکیل می دهند. این ترکیبات علاوه بر فعالیت های متنـوع بیولوژیکی، دارویی، کاربردهای کشاورزی و صنعتـی، حدواسط های مهمی در سنتزهای شیمی نیز می باشند. بنابرایـن ارائه روش های سنتزی جدیـد با گزینش پذیری مطلـوب و با حذف معایب روش هـای پیشین بـرای این ترکیبات بسیار حائز اهمیت است. روش های مختلفی برای سنتز مشتقات 4,3,1- اکسادیازول در مقالات مختلف علمی گزارش شده است. بیشتر این روش ها چند مرحله ای بوده و به طور معمول شامل حلقه زایی اسید هیدرازید با واکنشگرهای بدون آب از قبیل تیونیل کلراید، اکسی کلرید فسفر و اسید سولفوریک هستند. معایب واکنش های چند مرحله ای استفاده از مقادیر فراوان واکنشگرها و حلال های آلی سمی، طولانی شدن زمان واکنش به علت جداسازی و خالص ســازی حدواسط ها در هـر مرحله و کاهش بـازده واکنش می باشد. اخیراً روش های موثـری برای سنتـز 4,3,1-اکسادیازول ها گزارش شده است، که به طور معمول از کربوکسیلیک اسیدهای در دسترس و اسیدهیدرازیدها استفاده شده است، اگرچه در این روش ها از کاتالیزورهای گران قیمت استفـاده شده و همچنین برای کامل شدن این واکنش ها نیاز به زمـان های طولانی است. بنابرایـن ارائـه روش های سنتـزی جدیـد با گزینش پـذیری مطلـوب و بـا حذف معایب روش هـای پیشین بـرای این ترکیبات بسیار حائز اهمیت است. در این پایان نامه تلاش شده است با بکارگیری یک سیستم جدید، معایب سیستم های قبلی برطرف گردد. در بخش اول این پروژه، مشتقات مختلفی از 2-آلکیل تیو-5-آریل-4,3,1-اکسادیازول ها از طریق واکنش تک ظرفی و گزینش پذیر مشتقات بنزهیدرازید با دی سولفید کربن در حلال dmf، و به دنبال آن افزایش باز و آلکیل هالید سنتز گردیدند. در این پروژه محصولات مورد نظرطی فرایندی تک ظرفی و گزینش پذیر با استفاده از واکنشگرهای ارزان و در شرایطی سازگارتر با محیط زیست نسبت به روش های پیشین با بازده بالا به دست آمدند. ب) سنتز مشتقات آلکیل آریل سولفیــد و سلنید: مشتقات آلکیل آریل سولفیــدها و سلنیدهـا از حدواسط های مهم در سنتـزهای آلـی به شمار می آیند. امروزه تهیه آنهـا بـه علت کاربردهای فراوان در شیمی آلـی و شیمی دارویـی مورد توجه شیمیدانان است. از سولفیـدها فعالیت دارویـی متنوعی گزارش شـده است. سلنیدها نیز به طور گسترده ای در سنتزهای آلی مورد استفاده قرار می گیرند و همچنین فعالیت های بیولوژیکی خاصی را نشان داده اند. روش های متعددی برای سنتز ایـن ترکیبات ارائه شده است، به طـور معمول گسستگی شیمیایی پیوندهای s-s و se-se با استفاده از واکنشگرهای کاهشی و همچنین واکنشگرهای مختلفی شامل ini، smi?، zn/alcl?، zn/rucl?، mg/cu?o، mg/fecl? و fe/cus انجام شده است. علاوه بر این سیستم های تک فلزی zn، in و sm و سیستم های دو فلـزی sn(ii)/cu(ii) نیز برای گسستگی پیونـدهای دی سولفیـد و دی سلنیـد به کار برده شـده اند. همچنین با وجود رشد فوق العاده در زمینه متدولوژی های سنتزی مختلف، در اکثر روش های ارائه شده از تایول به عنوان ماده اولیه جهت تولید آلکیل آریل سولفیدها استفاده شده است. بسیاری از این روش های ارائه شده دارای معایب قابل توجهی از قبیل استفاده از واکنشگرهای ناپایدار و فلزاتی که از دیدگاه اقتصادی و شرایط محیطی مقرون به صرفه نیستند، استفاده از واکنشگرهایی با بوی نامطبوع، بازده پایین واکنش، زمان طولانی و درجه حرارت بالا می باشند. برخی از این واکنش ها فرایندهای چند مرحله ای طولانی تحت شرایط بازی یا اسیدی خاص هستند.در این شرایط توسعه روش های سنتزی جدید با استفاده از واکنشگرهای خاص در جهت غلبه بر معایب روش های پیشین حائز اهمیت است در بخش دوم این پروژه، thf/na به عنوان یک سیستم احیاء کننده ملایم جدید جهت احیاء پیوندهای دی سولفیدی(s-s) و دی سلنیدی(se-se) معرفی می شود. از واکنش تایولات ها و سلنات های سدیم تولید شده در محیط با آلکیل هالیدهای مختلف آلکیل آریل(آلکیل) سولفیدها و سلنیدها در دمای اتاق به صورت تک ظرفی سنتز می شوند. روش به کاربرده شده دارای مزایایی از جمله شرایط تک ظرفی واکنش، کاهش استفـاده از حلال و مـواد سمی، استفاده از واکنشگـرهای ارزان، زمان مناسب و بازده بالا می باشد. نتیجه گیری: در این پایان نامه سنتـز دو دسته ی مهم از ترکیبات آلی مـورد بررسی قـرار گرفتند. ایــن واکنش ها به گونه ای طراحی و انجام گرفته اند که علاوه بر برطرف کردن معایب روش های پیشین، دارای مزایایی از جمله: عاری از آلودگی های محیطی، عدم تشکیل محصول جانبی سمی، مقرون به صرفه بودن، سهولت انجام کار و جداسازی آسان هستند. سیستم های طراحی شده برای این واکنش ها ملایم، ساده و سازگار با محیط زیست می باشند و جداسازی محصولات نیز با این روش ها بسیـار آسان است. همچنین معرف هایی که در ایـن پایان نامه مورد استفـاده قرار گرفته اند، ارزان، در دسترس و نسبتاً غیرسمی می باشند. در این روش ها از حداقل مقدار حلال و واکنشگر ها استفاده شده است. این روش ها نسبت به سایر روش های ارائه شده دارای مزیت هایی از جمله تک ظرفی بودن شرایط واکنش هستند، که موجب کاهش استفاده از مواد مخاطره آمیز و حلال ها، کاهش مراحل خالص سازی و جداسازی حدواسط ها، کوتاه تر شدن زمان واکنش ها و افزایش بازده می شود. لازم به ذکـر است که در ایـن روش ها عمدتاً محصول با بازده بالا و بدون وجود محصولات جانبی تشکیل می گردد که خود سبب تسهیل در عمل خالص سازی محصول می شود. روش ارائـه شده جهت سنتز مشتقات 2-آلکیل تیو-5-آریل-4,3,1-اکسادیازول نسبت به روش های گزارش شد? قبلی به دلایل زیر مناسب تر دیده می شود: ارائه روش تک ظرفی و گزینش پذیر و سازگار با محیط زیست نسبت به روش های پیشین، سنتز مشتقات جدید از ترکیبات 2-آلکیل تیو-5-آریل-4,3,1-اکسادیازول ، سنتز ترکیب جدید 2,1-بیس(5-فنیل-4,3,1-اکسادیازول-2-ایل-تیو) اتان، در دسترس و ارزان بودن واکنشگرها، جداسازی و خالص سازی راحت محصولات، بازده بالا، زمان مناسب. همچنین سدیم و حلال تتراهیدروفوران محیط مناسبی را برای احیاء پیوندهای دی سولفیدی و دی سلنیدی و به دنبال آن سنتر محصولات آلکیل آریل سولفید و سلنید با بازده بالا فراهم می کنند. سدیم استفاده شده دارای امتیازاتی نسبت به دیگر فلزات به کار رفته در واکنش های کاتالیز شده گسستگی پیوندهای s-s و se-se می باشد، این فلز واکنشگری در دسترس، ارزان و سازگار با محیط زیست است.

چکیـــده مشتقات 1، 3، 4- تیادیازول ها مانند سایر ترکیبات هتروسیکل به دلیل کاربردهای گسترده و متنوع در شیمی سنتز، صنایع کشاورزی و دارویی و نیز فعالیت های بیولوژیکی به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته اند. در بخش اول این پایان نامه یک روش تک ظرفی موثر برای سنتز شیمی گزین ترکیبات جدید 2- فنیل آمینو- 5- آلکیل تیو-1، 3، 4- تیادیازول و مشتقات بیس- 1، 3، 4- تیادیازول با استفاده از 4- فنیل تیوسمی کاربازید و دی سولفید کربن تحت شرایط ملایم و سازگارتر با محیط زیست ارائه شده است. b - هیدروکسی سولفید ها و سلنید ها دو گروه مهم از ترکیبات آلی هستند که در شیمی دارویی و سنتز های آلی مورد استفاده قرار می گیرند. در بخش دیگر این پروژه یک روش موثر تک ظرفی و جدید برای سنتز ?- هیدروکسی سولفیدها (سلنیدها) از طریق حلقه گشایی اپوکسید ها ارائه شده است. در این پروژه از فلز ارزان، فعال و در دسترس سدیم برای شکست پیوندهای دی سولفیدی و دی سلنیدی استفاده شده است و در ادامه از واکنش تیولات و سلنولات سدیم تولید شده در محیط با 1و 2- اپوکسیدهای مختلف، ? - هیدروکسی سولفیدها و سلنیدها سنتز می شوند.

در بخش اول این تحقیقات،) انواع مختلفی از دی آریل سولفیدهای متقارن از طریق واکنش جفت شدن آریل هالیدها و تیوسمی کاربازید (در شرایط بدون لیگاند) در حضور کاتالیزگر مس سنتز شدند. در این پروژه از kf/al2o3 به عنوان یک باز قوی، هتروژن، در دسترس و قابل بازیافت استفاده شده است. در بخش دیگر این تحقیقات، دی آریل و دی آلکیل دی سولفیدهای متقارن از طریق واکنش جفت شدن آریل وآلکیل هالیدها با پتاسیم 5-متیل-4،3،1- اکسادیازول-2-تیولات در حضور کاتالیزگز مس سنتز شدند . استفاده از پتاسیم 5-متیل-4،3،1- اکسادیازول-2-تیولات که به عنوان لیگاند، باز و منبع تامین کننده سولفور عمل می کند از ویژگی برجسته و قابل توجه این فرایند است.

هر دو واکنش سنتز دی آریل سولفیدها و دی آریل دی سولفیدها در حضور کاتالیزگد مس و همچنین kf/al2o3 می باشد در پروژه سنتز دی آریل دی سولفید برای جلوگیری از سنتز محصول اکسید شده باید واکنش تحت گاز بی اثر انجام شود

در این پروژه تعدادی کمپلکس جدید پالادیوم (??)با لیگاند n- متیل بنزیل آمین سنتز و شناسایی گردید. کمپلکس [pd{c6h4(ch2nhch3)(µ-cl)}]2از واکنش مستقیم n- متیل بنزیل آمین باpd(??) سنتز گردید و بقیه کمپلکس ها به صورت مشتق از واکنش لیگاندهای pph3،dppe،dppmو ph2pphmeبا کمپلکس اورتوپالادیت[pd{c6h4(ch2nhch3)(µ-cl)}]2سنتز شدند. در این کمپلکس پل کلر به راحتی شکسته می شود و با لیگاندهای تک دندانه و دو دندانه جایگزین می گردد. کلیه ترکیبات به دست آمده از طریق تکنیک-های اسپکتروسکوپی1h-nmr, 13c-nmr, 31p-nmr،ir،x-rayو آنالیز عنصری مورد شناسایی قرار گرفتند.