معدن سنگان در فاصله حدود 300 کیلومتری جنوب¬¬شرقی مشهد و 40 کیلومتری جنوب¬شرقی خواف قرار می¬گیرد. این کانسار جزئی از کمربند آتشفشانی- پلوتونیکی خواف - کاشمر - بردسکن به¬ حساب می¬آید. محدوده مورد مطالعه ناحیه بین دو آنومالی بزرگ باغک و c شمالی معدن سنگان است. زمین¬شناسی منطقه شامل شیل و ماسه سنگ¬های غنی از سیلیس با سن ژوراسیک است که توده¬های نیمه¬عمیق ترشیری با طیفی از دیوریت تا سینیت پورفیری و بعضا گرانیت تا گرانودیوریت پورفیری در آنها نفوذ کرده¬اند. تمامی توده¬های نفوذی قدیمی¬تر از کانی¬سازی می¬باشند و دچار آلتراسیون¬های کربناتی (قوی، متوسط، ضعیف)، کلریتی ضعیف، سرسیتی ضعیف و پروپلیتیک ضعیف شده¬اند. طبق مطالعات سطحی و زیرسطحی انجام شده، کانی¬سازی شکل گرفته در محدوده بین باغک و c شمالی معدن آهن سنگان شامل کانی¬سازی اکسیدی و سولفیدی است که حاوی مگنتیت، هماتیت، پیریت ± پیروتیت ± کالکوپیریت می¬باشد و تقریبا محدود به زون اسکارنی است. بیشترین ضخامت کانی¬سازی مگنتیت مربوط به گمانه¬های bk-152, bk-169 است. به طور کلی واحد اسکارن در بخش غربی معدن از نوع مجاورتی با ترکیب کلسیمی و به¬ سمت شرق به¬تدریج به نوع حاشیه¬ای و با ترکیب منیزیمی تبدیل می¬شود. اسکارن موجود به دو بخش دما بالا شامل پیروکسن - گارنت اسکارن و گارنت - پیروکسن اسکارن و دما پایین شامل فلوگوپیت اسکارن و کلریت - اپیدوت اسکارن تقسیم می¬شود. در مرحله پیشرونده تشکیل اسکارن، کانی¬هایی نظیر گارنت و پیروکسن و در مرحله پسرونده کانی¬هایی نظیر آمفیبول، فلوگوپیت، کلریت و اپیدوت تشکیل شده¬اند. کانی¬شناسی اسکارن طبق مطالعات آزمایشگاهی و آنالیزهای xrd شامل کانی¬های اوژیت، هدنبرگیت، کلینو فروسیلیت، آندرادیت، آلبیت، اسنیت، کلسیت، کلینوکلر، ریچتریت، بیوتیت، فلوگوپیت، فرواکتینولیت، کوارتز، دولومیت، مگنزیت و فروریچتریت می¬باشد. ژئوشیمی انجام شده در منطقه به روش شیمی¬تر بوده و میزان درصد عناصر fe, feo, s, p, sio2 را مشخص می¬کند. بیشترین میزان fe با 63/13% در گمانه bk-159 و کمترین آن 2/42% در گمانه bk-152، بیشترین میزان s با 10/13% در گمانه bk-148 و کمترین آن 0/032% در گمانه bk-169، بیشترین میزان p با 0/042% در گمانه bk-152 و کمترین آن 0/005% در گمانه bk-148 است. سولفیدهای موجود در محدوده مورد مطالعه به صورت همزمان و بعد از کانی سازی اکسیدی تشکیل شده¬اند. با دور شدن از منشاء کانی¬سازی و کاهش دما، شرایط برای پایداری سولفیدها افزایش می¬یابد، همچنین نتایج ژئوشیمی انجام شده نشان می¬دهد از سمت غرب به شرق یک روند کاهشی در میزان درصد کانی¬سازی اکسیدی و روند افزایشی در میزان درصد کانی¬سازی سولفیدی وجود دارد.

منطقه مورد مطالعه در مجاورت روستای آبقه در 45 کیلومتری جنوب¬غربی شهرستان تایباد قرارگرفته است. بخش اعظم منطقه مورد مطالعه را آهک و آبرفت های عهد حاظر تشکیل می¬دهد. همچنین در بخش کوچکی از شمال¬غرب منطقه پیروکسن اسکارن و گارنت اسکارن و در بخش مرکزی و جنوب¬شرقی منطقه واحدهای آمفیبول اسکارن و برش گسلی مشاهده می¬شود. در ترانشه¬های حفر شده در منطقه کانی تالک نیز مشاهده گردید. پیمایش¬های اولیه زمین¬شناسی موجب شناسایی قطعات با اندازه¬های مختلف مگنتیت با پذیرفتاری بالا و هماتیت گردید. لذا برای پی بردن به گسترش و محل منبع احتمالی مگنتیت، مغناطیس¬سنجی بر روی مناطق مورد نظر انجام شد. شدت کل میدان در دو منطقه جداگانه (a) و (b)با شبکه 10×50 و به ترتیب در 240 و 168 نقطه اندازه¬گیری شد. تصحیحات لازم و فیلترهای فراسو، گرادیان عمودی، کاهش به قطب و سیگنال تحلیلی توسط نرم افزار osis montaj به روی داده ها اعمال گردید. بررسی تصاویر حاصل یک بی¬هنجاری کوچک در بخش جنوب شرقی منطقه (a) و یک بی¬هنجاری نسبتا عمده در بخش مرکزی منطقه (b) نشان داد. به دلیل نبود رخنمون مگنتیت درسطح منبع بی¬هنجاری ممکن است مگنتیت و یا توده نفوذی ¬باشد. نتایج حاصل از بررسی و تفسیر تصاویر پردازش شده نشان داد که آنومالی¬های موجود دارای گسترش عمقی زیادی نمی¬باشد. همچنین براساس نمونه¬های ژئوشیمی برداشت شده از منطقه و نمونه¬های مگنتیت پلاسری موجود در منطقه و پلات کردن نتایج بدست آمده در دیاگرام¬های مختلف نتیجه برآن شد که منشا مگنتیت موجود در منطقه از نوع گرمابی (متوسط co/ni 5/3) می¬باشد.

چکیده معدن سنگان یک ذخیره بزرگ و با ارزش اسکارن آهن است که در 40 کیلومتری جنوب شرقی خواف واقع شده است. منطقه سنجدک i به عنوان یکی از آنومالی های شرقی معدن سنگان محسوب می-شود. زمین شناسی منطقه شامل سنگ آهک، شیل و ماسه سنگ به سن ژوراسیک، توده های عمیق و نیمه عمیق با ترکیب دیوریت تا سینوگرانیت به سن ائوسن و انواع اسکارن شامل گارنت اسکارن، پیروکسن اسکارن، پیروکسن-گارنت اسکارن، آمفیبول اسکارن، اپیدوت اسکارن و فلوگوپیت اسکارن می باشد. بافت توده های عمیق گرانولار و بعضا گرافیکی و بافت توده های نیمه عمیق پورفیری است. کانیهای آلکالی فلدسپار، کوارتز، پلاژیوکلاز و بیوتیت مهمترین کانی های توده های بیوتیت سینوگرانیت، بیوتیت هورنبلند سینوگرانیت، هورنبلند بیوتیت کوارتز مونزونیت پورفیری و بیوتیت کوارتز مونزودیوریت پورفیری می باشد. مهمترین کانیهای توده سینوگرانیت پورفیری شامل کوارتز، آلکالی فلدسپار و پلاژیوکلاز است. بر اساس بررسی های ژئوشیمیایی، توده های بیوتیت سینوگرانیت و بیوتیت هورنبلند سینوگرانیت ماهیت پرآلومینوس و اندکی متاآلومینوس دارند و متعلق به سری های کالک آلکالن پتاسیم بالا می باشند. غنی-شدگی در عناصر rb، th، u، k و pb در توده های عمیق سنجدک i نسبت به گوشته اولیه دیده می شود. این توده ها در زون فرورانش حاشیه قاره ها تشکیل شده اند. آلتراسیون به دو شکل در منطقه دیده می شود: 1- آلتراسیون در توده های نفوذی شامل کربناته، سیلیسی و پروپلیتیک و 2- پدیده اسکارنی شدن که بطور وسیعی با روند جنوب شرق-شمال غرب حضور دارد. کانی سازی به شکل توده ای اما با کنترل های ساختاری وجود دارد. کانیهای اولیه شامل مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت و اسفالریت همراه با باطله گارنت، کلسیت، کلریت، آمفیبول، فلوگوپیت، اپیدوت و پیروکسن و کانی های ثانویه شامل هماتیت، گوتیت، مالاکیت و آزوریت است. نتایج ژئوشیمی خرده سنگی از واحدهای اسکارنی و محل کانی سازی نشان می دهد که آهن از 2/5 تا 3/37 درصد، مس از 10 تا 457 گرم در تن، روی از 11 تا 256 گرم در تن، سرب از 8 تا 105 گرم در تن، گوگرد از 07/0 تا 3/0 درصد، فسفر از 10 تا 60 گرم در تن و آرسنیک از 15 تا 104 گرم در تن متغیر است. مطالعات زمین شناسی، آلتراسیون و کانی سازی در منطقه سنجدک i نشان می دهد که این منطقه بخشی از کانی سازی منطقه دردوی (آنومالی مرکزی سنگان) است که توسط گسل با روند جنوب شرق-شمال غرب از آن جدا شده است. کانی سازی آهن از نوع اسکارن می باشد.