ذغال اخته به عنوان یکی از محصولات باغی ایران از نظر ارزش غذایی، دارویی و سود آوری و حتی صادرات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور شناسایی و ارزیابی برخی خصوصیات کیفی میوه و ویژگی های گل در برخی ژنوتیپ های ذغال اخته، پس از بازدید از باغات منطقه کلیبر و مطالعات اولیه، شش ژنوتیپ با شماره های 1c، 2c، 12c، 13c، 14c و 15c جهت مطالعه در سال 1387، سپس شش ژنوتیپ دیگر با شماره های 21c، 22c، 23c، 24c، 25c و 26c جهت مطالعه درسال 1388 انتخاب و اتیکت گذاری شدند. آزمایشات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. صفات مورد ارزیابی در گل، شامل تعداد گل در گل آذین، درصد جوانه زنی دانه گرده و میزان رشد لوله گرده بود. برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی مانند وزن میوه، شکل میوه، نسبت گوشت به هسته، بریکس، ph، اسیدیته، درصد ماده خشک، درصد خاکستر، درصد قند احیاء، قند کل، محتوای ویتامین c و رنگ میوه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده بیانگر آن اسـت که ژنوتیـپ های مورد مطالعه از نظر ویژگی های مورد بررسـی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% نشان می دهند. تعداد گل در گل آذین در ژنوتیپ های انتخابی در محدوده 14/15-56/24 و میزان درصد جوانه زنی دانه گرده در دامنه 74/21-97/49 درصد ثبت گردید. مقایسه نسبت l/d در ژنوتیپ های مورد بررسی به عنوان شاخصی از شکل میوه، با ارقام مختلف ذغال اخته در سایر کشور ها بیانگر بالا بودن اندازه طول میوه در ژنوتیپ های انتخابی بوده است در حالی که از نظر وزن میوه، ژنوتیپ-های انتخابی با ژنوتیپ های موجود در کشور ترکیه برابری نموده در حالی که در ژنوتیپ های موجود در کشور اوکراین این میزان بالاتر می باشد. میزان مواد جامد محلول در محدوده 20-14 درصد، مقدار قند احیاء در محدوده 81/11-78/4 درصد و قند کل در محدوده 12/15-77/5 درصد تعیین گردید. میزان اسیدیته از 77/3 تا 84/5 درصد متغییر می باشد که نسبت به میزان اسیدیته موجود در ژنوتیپ های کشور ترکیه بالاتر هست. میزان ویتامین c در محدوده 7/491-18/85 میلی گرم بر100 گرم وزن تر میوه محاسبه گردید که این میزان در مقایسه با ذغال اخته-های موجود در کشور های ترکیه، یونان و اسلواکی خیلی بیشتر است. میزان *l، a* و b* به عنوان شاخص های مهم در تعیین رنگ میوه می باشند که به ترتیب در محدوده 95/29-89/10، 44/36-32/14 و 33/32-21/1- محاسبه گردید. به طوریکه میوه های ذغال اخته مورد مطالعه در مقایسه با ذغال اخته های ترکیه دارای رنگ قرمزتر و روشن تر می باشند.

چکیده: امروزه رویکرد جهانی به سمت کشاورزی و تولید محصول ارگانیک رو به افزایش است. به منظور بررسی و مقایسه شاخص های رشد، عملکرد و صفات کیفی کاهو رقم "سیاهو" در کشت ارگانیک ومرسوم، یک آزمایش کاملا تصادفی با 5 تکرار در گلخانه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 صورت گرفت. تیمار های آزمایشی شامل جایگزینی نسبت های حجمی صفر، 10، 20، 30، 40 و 50 درصد پسماند کمپوست قارچ شسته شده، شسته نشده و ورمی کمپوست و دو گونه قارچ میکوریزfasciculatum .g و intradicese . gو کشت مرسوم بودند. محیط کشت پایه در این آزمایش نسبت1:2 خاک و ماسه بود. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر کودهای آلی و بیولوژیک بر شاخص های رشد رویشی و صفات کیفی نسبت به شاهد معنی دار بود(p? 0.01). بیشترین ارتفاع گیاه، قطر یقه، اندازه تاج، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک گیاه، میزان عناصر از قبیل فسفر، پتاسیم، کلسیم، سدیم، منگنز و ویتامین ث درتیمار جایگزینی 30 درصد پسماند کمپوست قارچ شسته شده وکمترین مقدار این صفات مربوط به تیمارشاهد بود. بیشترین مقدار هدایت روزنه ای وکلروفیل به ترتیب مربوط به تیمار تلقیخ با intradicese . g و 40 درصد پسماند کمپوست قارچ شسته نشده وکمترین میزان این صفات در تیمار شاهد حاصل شد. بیشترین وکمترین مقدار عملکرد کوانتومی فتوشیمیایی به ترتیب مربوط به تیمارهای 30 و 40 درصد پسماند کمپوست قارچ شسته شده و شسته نشده بود. بیشترین مقدار آهن و روی و تجمع نیترات به ترتیب مربوط به گیاهان پرورش یافته در تیمارهای 40 ، 20 و 50 درصد پسماند کمپوست قارچ شسته نشده بود وکمترین مقدار برای این صفات در تیمار شاهد حاصل شد. مقایسات ارتوگونال بین تیمارها نشان داد که تیمار پسماند کمپوست قارچ شسته شده نسبت به سایر تیمارها اختلاف معنی دار داشت و به طورکلی کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک در مقایسه با روش کشت مرسوم کارآمدتر نشان داد.