چکیده این آزمایش برای بررسی اثر مکمل موننسین و ویتامین e در جیره های دارای دانه کامل پنبه بر تولید و ترکیب شیر، الگوی اسیدهای چرب در چربی شیر، قابلیت هضم مواد مغذی در کل دستگاه گوارش و بازدهی استفاده از انرژی و نیتروژن خوراک برای تولید شیر انجام شد. برای این منظور از 4 راس گاو هلشتاین شکم اول به بالا با متوسط وزن 30 ± 667 کیلوگرم و در 41 ± 86 روز پس از زایش در قالب یک طرح چرخشی با 4 جیره و 4 دوره استفاده شد. جیره های آزمایشی شامل جیره شاهد (بدون مکمل موننسین و ویتامین e)، جیره دارای 150 واحد بین المللی ویتامین e در کیلوگرم ماده خشک، جیره دارای 24 میلی گرم موننسین در کیلوگرم ماده خشک و جیره دارای 24 میلی گرم موننسین و 150 واحد بین المللی ویتامین e در کیلوگرم ماده خشک بودند. ترکیب جیره پایه شامل 43 درصد علوفه (یونجه و ذرت سیلو شده) و 57 درصد کنسانتره بود. طول هر دوره آزمایشی 21 روز بود که 14 روز اول برای عادت پذیری گاوها به جیره ها و 7 روز آخر برای جمع آوری نمونه ها در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد جیره های آزمایشی بر مصرف ماده خشک، تولید شیر، شیر تصحیح شده برای 4 درصد چربی، شیر تصحیح شده برای انرژی، درصد و تولید چربی، درصد و تولید لاکتوز و درصد پروتئین شیر اثر معنی داری نداشتند (05/0 < p). جیره شاهد تولید پروتئین را به طور معنی داری افزایش داد (08/0 = p). غلظت اسیدهای 4:0، 6:0، 8:0، 10:0، 12:0، 14:0، 15:0، 16:1 (ترانس-10)، 16:1 (سیس-10)، 17:0، 18:0، 18:1 (ترانس- 11)، 18:1 (سیس-9)، 18:2 (سیس-9، ترانس-11)، 18:2 (ترانس-10، سیس-12)، 18:3 (سیس-9، سیس-12، سیس-15)، اسیدهای چرب اشباع، اسیدهای چرب غیر اشباع، اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه، اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه و اسیدهای چرب کوتاه و بلند زنجیر تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت (05/0 < p). جیره دارای 24 میلی گرم مکمل موننسین، غلظت 16:0 و اسیدهای چرب متوسط زنجیر را کاهش و غلظت 18:2 (سیس- 9، سیس- 12) را افزایش داد. جیره دارای 24 میلی گرم موننسین و 150 واحد بین المللی ویتامین e در کیلوگرم ماده خشک، بازدهی تولید شیر(07/0 = p) و تولید نیتروژن شیر(06/0 = p) را به طور معنی داری کاهش داد در صورتی که بازدهی انرژی خالص شیردهی و نیتروژن خوراک برای تولید شیر تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت (05/0 < p). قابلیت هضم ظاهری ماده خشک، ماده آلی و پروتئین خام در کل دستگاه گوارش تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت اما جیره دارای 24 میلی گرم موننسین در کیلوگرم ماده خشک، قابلیت هضم چربی خام را به طور معنی داری افزایش داد (05/0> p). جیره دارای 24 میلی گرم موننسین و جیره دارای 24 میلی گرم موننسین و 150 واحد بین المللی ویتامین e در کیلوگرم ماده خشک، قابلیت هضم دیواره سلولی را افزایش دادند(05/0 > p). با توجه به نتایج حاصل، افزودن ویتامین e به جیره های دارای دانه کامل پنبه و موننسین توانسته تا حدودی از تشکیل ایزومرهای ترانس- 10 (مخصوصاً اسید لینولئیک کونژوگه ترانس- 10، سیس- 12)، در شکمبه جلوگیری کند و از این طریق آثار منفی موننسین و روغن های غیر اشباع بر درصد چربی شیر را کاهش دهد. اگرچه اثرات معنی داری بر تولید شیر و بازدهی استفاده از نیتروژن و انرژی خالص شیردهی برای تولید شیر نداشته است. کلمات کلیدی: گاو شیرده، موننسین، ویتامین e، تولید وترکیب شیر، الگوی اسیدهای چرب شیر