رساله حاضر بررسی اعتراضات مردمی عصر مغولان و ایلخانان بوده است. در این رساله سعی شده است، به بررسی ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و مذهبی قیام ها و اعتراضات مردم این عصر پرداخته شود، چرا که در بررسی ابعاد مختلف قیام ها و پایداری های مردم دوره ها و حکومت های گوناگون، می توان تا حد زیادی از ابهامات تاریخی یک ملت پرده برداشت. در این پژوهش تلاش شده است تا با واکاوی و بررسی قیام ها و مخالفت های مردم، برخی از نقاط مبهم را روشن نموده و به نتایچ علمی دست یابد. یکی از موضوعات و مسائل اجتماعی که ملت های گوناگون در اعصار و دوره های متفاوت همواره درگیر آن بوده اند، بحث اعتراضات می باشد. اعتراضات و مخالفت ها، در اثر فشارهای گوناگونی که بر مردم وارد می شود به ظهور می رسد و در بعضی از مواقع، شدت مخالفت و اعتراض به حدی زیاد می گردد که به مرحله قیام منجر می شود، تا به آنجا که ممکن است حکومت و دولتی را از پای درآورده و حکومت جدید را روی کار بیاورد. در دوره مغولان و ایلخانان نیز پایداری ها و مخالفت های مردم از سه جهت سیاسی، اقتصادی و مذهبی مورد بررسی قرار گرفت. در بخش مربوط به اعتراضات سیاسی به مقاومت ها و پایداری های مردم در برابر تهاجم و یورش قوم مغول پرداخته شد و مشاهده گردید که اصولاَ اعتراضی صورت نگرفته است و اگر در بعضی از مناطق شهری و روستائی مقاومتی از جانب مردم صورت گرفته به علت وجود مشخصه هایی مانند رهبری لایق و آذوقه کافی و قلاع مستحکم بوده است. اعتراضاتی نیز در برابر ظلم وتعدی حکام و امرای مغولی و ماموران مالیاتی صورت گرفته است، که خود این امر به صورت ترک دیار و آبادی بوده است که در دراز مدت منجر به سقوط و زوال شبکه اقتصادی کشور گردیده است. در دوره ایلخانان، اعتراضات مذهبی نیز رخ داده است که این امر برمی گردد به تساهل و تسامح مذهبی حکمرانان ایلخانی، اغلب این اعتراضات به صورت درگیری فرقه های دینی بوده است. درنهایت نیز این اعتراضات و قیام های مردمی با بن مایه های گوناگون باعث سقوط و زوال سلسله ایلخانی و روی کارآمدن حکومت ها و سلسله های مستقلی چون سربداران و مرعشیان و غیره گردید.