نام پژوهشگر: فرناز شاپوران
فرناز شاپوران یوبرت قوستا
سفیدک داخلی آفتابگردان یکی از بیماریهای مهم این محصول در استان آذربایجان غربی، بهویژه ارومیه به شمار میآید که در شرایط مساعد آب و هوایی برای گسترش بیماری، اپیدمیهای خسارتزایی را ایجاد مینماید. با توجه به تکمیل سالانهی چرخ? جنسی و وجود چرخههای متعدد غیر جنسی در فصل زراعی، احتمال بروز تغییر در قدرت بیماریزایی و ظهور نژادهای جدید، در جمعیتهای این بیمارگر بالاست. لذا شناسایی نژادهای موجود در منطقه، در راستای تولید و کاربرد ارقام مقاوم به بیماری مفید خواهد بود. بدین منظور، در طول فصل زراعی 1388، بوتههای آفتابگردان دارای آلودگی سیستمیک به قارچ عامل سفیدک داخلی از مناطق مختلف ارومیه جمعآوری شدند. سپس جدایهها بر روی رقم حساس رکورد با استفاده از روش غوطهور کردن گیاهچه در سوسپانسیون زئوسپورانژ بطور جداگانه مایهزنی، تکثیر و نگهداری گردیدند. به این ترتیب تعداد 15 جدایه در گلخانه بر روی گیاهان رکورد رشد نموده و در آزمونهای تعیین نژاد استفاده شدند. سپس جدایهها، روی سری نه تایی ارقام افتراقی (rha-265, ha-304, pm-13, pm-17, 803-1, ha-r4, qhp-1, ha-335, rha-274) با روش مذکور مایهزنی شدند. گیاهچههای مایهزنی شده، در خاک پاستوریزه حاوی مخلوط ماسه و پرلیت با نسبت حجمی(3:2) کاشته شده وارزیابی واکنش بوتههای رشدکرده (مرحلهی دو برگی) به آلودگی، با فراهم کردن شرایط بهینه برای اسپورزایی میسر گردید. براساس نتایج به دست آمده، ارقام افتراقی واکنش یکسانی نسبت به جدایه ها نشان دادند و یک نژاد به عنوان نژاد غالب از منطقه معرفی شد که با استفاده از سیستم نامگذاری بین المللی نژادهای این بیمارگر، نژاد شماره 100 برای اولین بار در ایران نام گرفت. مقاومت هفت رقم گرده افشان باز open- pollinate آفتابگردان و دو هیبرید آفتابگردان نسبت به شبه قارچ plasmopara halstedii با کاربرد روش آلودهسازی غوطهور کردن کامل گیاهچهها در سوسپانسیون اسپور مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بررسیها نه علامت از علائم ماکروسکوپیک آلودگی به بیماری شامل مرگ گیاهچه، اسپورزایی روی برگها، اسپورزایی روی کوتیلدون و برگها، کوتولگی، موزاییک یا رنگپریدگی برگها، بد شکلی، وجود زخم روی هیپوکوتیل و بالاخره کاهش رشد ریشه، روی بوتههای مایهزنی شده، بر اساس نمرهدهی در نظر گرفته شدند(علائم مذبور مطابق جدول 3-3درجه بندی شدند). ارقام و هیبریدهای آفتابگردان با استفاده از میزان شاخص شدت بیماری حاصل از امتیازهای این علائم ، در پنج گروه مقاوم، نیمهمقاوم، نیمهحساس، حساس و فوق حساس قرار گرفتند. براین اساس ارقام رکورد، آرماویرسکی، آجیلی، ابلق، پستهای حساس، هیبریدهای ایروفلور و آذرگل نیمهمقاوم و ارقام مستر و لاکومکا مقاوم ارزیابی شدند.